یکی از سوالاتی که همیشه عرفاء به آن نظر داشته اند این مساله است که :
آيا انديشهها و متون عرفاني آن ميتواند به امكان شكلگيري انديشه سياسي و نيز توليد گرايشهاي سياسي و در نهايت سهمي در تحولات، رفتارهاي سياسي و ايجاد يك نظام سياسي بينجامد؟

در واقع مفهوم « سیاست ما عین دیانت ماست » قلمرو اش کجاست؟
با توجه به دیدگاه امام سجاد(ع) می بینیم که انديشهها و تعاليم عرفاني امام سجاد(ع) ميتواند به امكان تأسيس انديشه، گرايش و رفتار سياسي بينجامد. گويي اسفار اربعه و سير و سلوك چهارگانه عرفاني كه عارف در جهان درون طي ميكند، در سياست و جهان برون نيز مشابهسازي ميشود. هر چند بسته به «بسط يد» و ظرفيتها و ميزان قدرت عارفان، واكنش و خطمشيهاي عارفان دگرگون شده و ميشود.
به دعاي زير بنگريد:
«اَشكُو اليكَ يا الهي ضعفَ نَفْسي عَنِ المسارعَةِ فيما وَعَدْتَهُ اوليائك و المجانَبَةِ عمَّا حَذَّرتَهُ اعداءك»: خدايا به تو شكايت ميكنم از قصورم در عدم عمل سريع به اعمالي كه به اوليائت وعده دادي و در پرهيز از آنچه كه دشمنانت را از آنها بيم دادي» (51/10).
در اين دعا امام ضمن تأييد عمل اوليا و تكذيب عمل اعدا و دشمنان خداوند، از نفس خود و مناجاتكنندگان ميخواهد كه در عمل به سيره اوليا بشتابند و از سيره دشمنان خدا بپرهيزند. و يا در متني كه داراي مضامين سياسيتر و آشكارتري است، امام از خداوند تقاضاي توفيق در اعمال روزانهاي را مسألت ميكند كه بيانگر عرفان مثبت و توجه به مسؤوليت اجتماعي عارف است:
«اللهم صلي علي محمد و آله، وَ وَفَقنا في يومنا هذا و ليلتناهذه و في جميع ايامنا... الامرِ بالمعروف، و النَّهي عن المنكر و حياطَةِ الاسلام و انْتِقاصِ الباطل و اذلاله و نُصْرَةِ الحَقَّ و اعزازه و ارشادِ الضّالِّ و معاوَنَةِ الضعيف» (6/18).
در اين دعا امام از خداوند توفيق عمل در امور ذيل را مسألت ميكند.
1) عمل به امر به معروف و نهي از منكر يعني تقاضاي عمل كردن به معروفها و اجتناب ورزيدن از منهيات الهي از ديگران؛
2) پاسداري و حفظ از اسلام؛
3) كوبيدن باطل و ياري حق؛
4) كمك به گمراهان و راه گمكردگان و ارشاد آنان به صراط مستقيم اسلام؛
5) ياري رساندن به ضعفا و ناتوانان و پناه دادن به آنان.
همه اين كنشهاي سياسي، مندرج در متن دعايي است كه امام عارفان با خداي خويش در ميان ميگذارد و به عنوان آرزوهايي طرح ميكند كه علاقهمند است در كارنامه عمل روزانهاش ثبت شود.

ضمن تبریک ولادت امام سجاد علیه السلام ،در پست های بعدی منتظر تکمیل بحث باشید...