یکی از آفات زندگی ماشینی، دوری از طبیعت و محجور ماندن مشاغلی است که با طبیعت سر و کار دارد. یکی از شریف ترین این مشاغل _که الحمدلله هنوز هم قداست و عزت ذاتی خود را به همراه دارد_ کشاورزی است. به کشاورز و کشاورزی در اسلام اهمیت فراوانی داده شده است. در کنار کشاورزی، به باغداری و درخت کاری و دامپروری هم توجه ویژه ای شده است.
متاسفانه در دوره ای که فوتبالیست بودن و بازیگر شدن و پشت میز نشستن، به عنوان هنر و شأن اجتماعی قلمداد می شود، کشاورز زحمتکش و باغدار آبرومند و دامپرور پرتلاش، از ارج و شأن خاصی در اجتماع بهره مند نیست. جامعه ای که کشاورز و باغدار و دامپرورش از قشر ضعیف و محروم باشند، چنین جامعه ای قطعا و حتما درجا خواهد زد و با چالش ها و مشکلات زیادی دست و پنجه نرم خواهد کرد! یک شاخص مهم توسعه هر کشور، توسعه در زمینه کشاورزی و باغداری و دامپروری است که سراسر جنبه تولیدی دارد و برای عموم افراد جامعه مفید است. خودکفایی و استقلال یک کشور، در گرو رشد کشاورزی و دامپروری و باغداری، و حمایت ویژه از این مشاغل پرارج است.
برای اینکه گوشه ای از اهمیت این مشاغل مهم را از نگاه دین نشان دهیم، از باب تبرک، چند روایت گویا و رسا در این موضوعات را نقل می نماییم؛ به امید روزی که معرفی کشاورز نمونه به یک سمینار ساده محدود نشود، و این مشاغل در متن جامعه، هم از جهت اجتماعی و فرهنگی دارای شأن و منزلت ویژه خود باشند، و هم از جهت قانونی و مالی مورد حمایت و توجه ویژه مسؤولین قرار گیرند؛ ان شاء الله.
کشاورزی، بهترین کارها و حلال ترین شغل ها است
الإمام الباقر «ع» ممّا رواه عن أبيه الإمام السّجّاد: خير الأعمال زرع يزرعه، فيأكل منه البرّ و الفاجر... و يأكل منه السّباع و الطّير(1)
امام باقر «ع» به نقل از پدرش امام سجّاد «ع»: بهترین كارها کشاورزی است، كه نيكوكار و بدكار از [محصول] آن مى خورند... و حیوانات درنده و پرندگان [نیز] از آن بهره مى برند
الإمام الصّادق «ع»: ازرعوا و اغرسوا، و اللّه ما عمل النّاس عملا أحلّ و أطيب منه (2)
امام صادق «ع»: زراعت كنيد و درخت بكاريد، به خداى سوگند كه مردمان هيچ كارى حلال تر و پاكيزه تر از آن ندارند
يزيد بن هارون الواسطىّ قال: سألت جعفر بن محمّد «ع» عن الفلّاحين؟ قال: هم الزّارعون، كنوز اللَّه في أرضه؛ و ما في الأعمال شيء أحبّ إلى اللَّه من الزّراعة (3)
راوی مى گويد: از جعفر بن محمّد [امام صادق] «ع» در باره كشاورزان پرسيدم، فرمود: كشاورزان گنج هاى خدا بر روى زمين اند؛ در میان كارها، هيچ چيز نزد خدا محبوب تر از زراعت نيست
الإمام الصّادق «ع»: إنّ اللَّه عزّ و جلّ أحبّ لأنبيائه «ع» من الأعمال، الحرث و الرّعي (4)
امام صادق «ع»: خداى عز و جل، براى پيامبرانش، از ميان كارها، زراعت و چوپانى را بيشتر دوست داشت
درخت کاری وظیفه است
الإمام الصّادق «ع»: خلق له (للانسان) الشّجر، فكلّف غرسها و سقيها و القيام عليها (5)
امام صادق «ع»: درخت براى او (=انسان) آفريده شده است، و او مكلّف است كه آن را در زمين بنشاند و آب دهد و به آن رسيدگى كند
کشاورزی و درخت کاری، صدقه جاریه است
النّبيّ «ص»: ما من مسلم يغرس غرسا أو يزرع زرعا، فيأكل منه إنسان أو طير أو بهيمة، إلّا كانت له به صدقة (6)
پيامبر «ص»: هيچ مسلمانى نيست كه درختى را در زمين بنشاند يا زراعتى را كشت كند، و انسان يا پرنده يا چرنده اى از آن بخورد، مگر اينكه براى او صدقه اى محسوب می شود
النّبيّ «ص»: من غرس غرسا فأثمر، أعطاه اللَّه من الأجر قدر ما يخرج من الثّمر (7)
پيامبر «ص»: هر كس درختى بنشاند و به بار بنشيند، خدا به اندازه اى كه ميوه از آن فراهم آيد به او پاداش مى دهد
درختان نخلی که امام علی (علیه السلام) می کاشتند
الإمام على «ع»؛ إنّه كان يعمل بيده و يجاهد في سبيل اللَّه... و لقد كان يرى و معه القطار من الإبل و عليه النّوى، فيقال: ما هذا يا أبا الحسن؟ فيقول: نخل إن شاء اللَّه، فيغرسها فما يغادر منه واحدة (8)
امام على «ع»؛ او با دستان خود كار مى كرد و در راه خدا جهاد مى کرد... او را مى ديدند كه با تعدادی شتر با بار هسته خرما، در حركت است، و چون به او مى گفتند: يا أبا الحسن! اينها چيست؟ مى فرمود: درخت خرماست، ان شاء اللَّه؛ پس آنها را مى كاشت و حتى يكى از هسته ها را هم دور نمى انداخت
از رحمت خدا به دور است...!
الإمام الصّادق «ع»- عن أبيه: كان أمير المؤمنين «ع» يقول: من وجد ماء و ترابا ثمّ افتقر، فأبعده اللَّه (9)
امام صادق «ع» به نقل از پدرشان از امير المؤمنين «ع» نقل می کند که مى فرمود: هر كس آب و خاكى در اختيار داشته باشد و [كشت و كارى نكند و] فقير بماند، خدا او را از رحمت خود دور سازد.*
پی نوشت
----------------
1- الحياة با ترجمه احمد آرام، ج5، ص 509
2- همان
3- همان/ص 511
4- همان
5- همان/ ص 513
6- همان/ ص 507
7- همان
8- همان/ ص 508
9- همان/ ص 512
