جمع بندی نقش حضرت احمد بن موسی (شاهچراغ) در قیام ابوالسرایا

با سلام و احترام

احمد بن موسی بن جعفر علیهما السلام شخصیتی فاضل متقی عالم و شجاع بود که در بین شیعیان از ویژگی خاصی برخوردار بود. برخی از شیعیان تمایل شدیدی به احمد بن موسی علیه السلام داشتند و حتی او را امام زمان میخواندند. برخی فرقه احمدیه را از پیروان وی میدانند که به امامشان منتسب میشوند. (1) شهرستانی در ملل و نحل خود از گروهی نام میبرد که قائل به امامت احمد بن موسی بودند و امامت حضرت رضا علیه السلام را نپذیرفتند. (2) زمانی که مردم برای بیعت به نزد او امدند پس از اخذ بیعت از مردم بر بالای منبر خطبه خواند و گفت هر کس با من بیعت کرد بداند من در بیعت برادر بزرگوارم امام رضا علیه السلام هستم و او امام من است پس با او باید بیعت نمایید و همه را به در خانه امام رضا علیه السلام برد. (3)

اما در مورد شرکت در قیام ابن طباطبا و ابوالسرایا
در این قیام سادات حسنی و حسینی و علویان زیادی شرکت داشتند. ابن طباطبا، ابراهیم بن موسی الکاظم ( علیهما السلام) را به حکومت یمن گمارد. (4) اسماعیل بن موسی بن جعفر را به حکومت فارس منصوب نمود و حکومت اهواز در دست زید بن موسی قرار گرفت. زید بصره را به آتش کشید.(5) اما در مورد حضور احمد بن موسی در قیام ابوالسرایا
بعضی از منابع، به قیام احمد بن موسی(ع) بر ضد خلفای عباسی اشاره کرده، ولی نسبت به جزئیات و چگونگی آن نپرداخته‌اند. این گزارش‌های تاریخی، حاکی از حضور احمد در قیام ابن طباطبا بوده است(6)
اما ایا او در این قیام فرمانده بوده یا گارگزار و والی و حاکم منطقه ای بوده مشخص نیست و در منبعی به ان اشاره نشده است.
پی نوشت:
1. کاتب خوارزمی، مفاتیح العلوم، ترجمه، خدیو جم، انتشارات علمی فرهنگی، 1364ش، تهران، ص 30 - 35
2. شهرستانی، ملل و نحل، امیر کبیر، 1330ش، تهران، ج 1 ص 169
3. مجلسی، بحار الانوار، الوفاء، 1403ق، بیروت، ج 11 ص 274-276
4. مسعودی، مروج الذهب، دارالهجره، 1409ق، قم، ج 3 ص 439
5. ابن اثیر، الکامل، دار صادر، 1965م، بیروت، ج 6 ص 306
6. کشی، محمد، اختیار معرفه الرجال، مشهد، دانشگاه مشهد، ۱۳۴۸ش. ص 472

با سلام و احترام
نام مادر وی مشخص نیست در منابع فقط او را به نام ام احمد خطاب کردند وی زنی مومن و با تقوا بود.

ام اﺣﻤﺪ ﺳــﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺴــﺮ داﺷــﺘﻪ است. اﺣﻤﺪ، ﻣﺤﻤﺪ و ﺣﻤــﺰه. ام اﺣﻤﺪ از داﻧﺎﺗﺮﯾﻦ و ﺑﺎﺗﻘﻮاﺗﺮﯾﻦ زﻧﺎن روزﮔﺎر ﺧﻮﯾﺶ ﺷــﻤﺮده ﻣﯽ ﺷــﺪ و اﻣﺎم ﮐﺎﻇﻢ ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴــﻼم او را ﺑﺴﯿﺎر دوﺳﺖ ﻣﯽ داﺷﺖ. ﭘﺲ از ﺳﻔﺮ ﻫﺎرون اﻟﺮﺷﯿﺪ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﻨﻪ و ﻣﺸــﺎﻫﺪه ﻧﻔــﻮذ ﻣﻌﻨﻮی اﻣﺎم ﮐﺎﻇﻢ ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴــﻼم و ﺗﺮس از ﻓﺮو رﯾﺨﺘــﻦ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻏﺎﺻﺒﺎﻧﻪ ﺧﻮﯾﺶ، ﻓﺮﻣﺎن دﺳــﺘﮕﯿﺮی اﻣﺎم را ﺻﺎدر ﮐﺮد.به گونه ای که امام کاظم علیه السلام زمانی که برای بار اخر به زندان هارون عباسی برده شد ودایع امامت را به ام احمد سپرد و از ایشان خواسته بود هر وقت یکی از فرزندانم نزد تو امد و ودایع امامت را طلب نمود به او تسلیم نما.(1)
همچنین در منابع امده است زمانی که امام کاظم علیه السلام در زندان بود به توصیه امام کاظم (علیه السلام) حضرت امام رضا شبها در خانه ام احمد میخوابید. (2)

پی نوشت :
1. مجلسی، بحار الانوار، دار احیاء التراث العربی، 1403ق، بیروت، ج 84، ص 307
2. مسعودی اثبات الوصیه، انصاریان، 1384ش، قم، ص 205

نام و تعداد همسران حضرت کاظم علیه السلام

در کتب تاریخ و انساب کسی از زنان امام کاظم علیه السلام نامی نبرده است و تعداد آنها معلوم نیست اعم از کنیز و متعه ولی بنا بر روایاتی که تعداد اولاد ایشان را تا 37 تا 60 عدد نوشته اند، اینگونه برداشت می شود که تعداد آنان بیش از ده زن باشد. (عماد الدین حسینی اصفهانی، زندگانی امام موسی کاظم، ج2، ص263.)

در کتاب «عیون أخبار الرضا علیه السلام، ترجمه ،ج‏۱،ص ۶۶» در بخش وصیت امام کاظم (ع) از آن حضرن نقل می­کند که فرمود: آن همسرانم که «امّ ولد» هستند، هر کدام که در منزل باقى ماندند، داراى همان حقوق و مقرّرى خواهند بود که در زمان حیاتم از آن برخوردار بودند … .

یکی از همسران آن حضرت،نجمه، مادر بزرگوار امام رضا (ع) است.نجمه از زنان مومنه، پارسا، نجیب و پاكیزه بود. حمیده، همسر امام صادق (ع)، او را كه كنیزى از اهالى مغرب بود، خرید و به منزل برد.

پرسش:

آیا احمد بن موسی (علیهما السلام) "شاه چراغ" در قیام ابوالسرایا نقش داشت؟

پاسخ:

احمد بن موسی بن جعفر (علیهما السلام) شخصیتی فاضل متقی عالم و شجاع بود که در بین شیعیان از ویژگی خاصی برخوردار بود. برخی از شیعیان تمایل شدیدی به احمد بن موسی (علیهما السلام) داشتند و حتی او را "امام زمان" میخواندند. (1) زمانی که مردم برای بیعت به نزد او امدند پس از اخذ بیعت از مردم بر بالای منبر خطبه خواند و گفت هر کس با من بیعت کرد بداند من در بیعت برادر بزرگوارم امام رضا (علیه السلام) هستم و او امام من است پس با او باید بیعت نمایید و همه را به در خانه امام رضا (علیه السلام) برد. (2)

اما در مورد شرکت در قیام "ابن طباطبا" و "ابوالسرایا"

در این قیام سادات حسنی و حسینی شرکت داشتند. ابن طباطبا، ابراهیم بن موسی الکاظم ( علیهما السلام) را به حکومت یمن گمارد. (3) اسماعیل بن موسی بن جعفر (علیهما السلام) را به حکومت فارس منصوب نمود و حکومت اهواز در دست زید بن موسی (علیه السلام) قرار گرفت.(4) اما در مورد حضور احمد بن موسی(علیهما السلام) بعضی از منابع، به قیام وی بر ضد خلفای عباسی اشاره کرده اند ولی به جزئیات و چگونگی آن نپرداخته‌اند. این گزارش‌های تاریخی، حاکی از حضور"احمد" (شاه چراغ) در قیام "ابن طباطبا" بوده است(5) اما ایا او در این قیام فرمانده بوده یا گارگزار و والی و حاکم منطقه ای بوده، مشخص نیست و در منبعی به آن اشاره نشده است.

پی نوشت:

1. کاتب خوارزمی، مفاتیح العلوم، ترجمه، خدیو جم، انتشارات علمی فرهنگی، 1364ش، تهران، ص 30 - 35
2. مجلسی، بحار الانوار، الوفاء، 1403ق، بیروت، ج 11، ص 274-276
3. مسعودی، مروج الذهب، دارالهجره، 1409ق، قم، ج 3، ص 439
4. ابن اثیر، الکامل، دار صادر، 1965م، بیروت، ج 6، ص 306
5. کشی، محمد، اختیار معرفه الرجال، دانشگاه مشهد، ۱۳۴۸ش، مشهد، ص 472

پرسش:

امام کاظم (علیه السلام) چند همسر داشت ؟ نام همسران ایشان چیست؟ نام مادر احمد بن موسی (علیه السلام) چه بود؟

پاسخ:

در منابع تاریخی و نسابه نگاری به غیر از نجمه مادر امام رضا و حضرت معصومه (سلام الله علیهما) نامی از همسران حضرت، اعم از کنیز و متعه برده نشده و تعداد آنها مشخص نیست. ولی بنا بر روایاتی که تعداد اولاد ایشان را"37" یا "60" عدد نوشته اند، اینگونه برداشت می شود که تعداد آنان بیش از "10" زن باشد. (1)

احمد بن موسی (علیه السلام)، نام مادر وی مشخص نیست در منابع فقط او را به نام "ام احمد" خطاب کردند وی زنی مومن و با تقوا بود. که امام کاظم (علیه السلام)او را بسیار دوست داشت. زمانی که امام برای بار اخر به زندان "هارون عباسی" برده شد، ودایع امامت را به "ام احمد" سپرد و از ایشان خواست هر وقت یکی از فرزندانم نزد تو آمد و ودایع امامت را طلب نمود به او تسلیم نما.(2)

همچنین در منابع آمده است زمانی که امام کاظم (علیه السلام) در زندان بود به توصیه امام کاظم (علیه السلام) حضرت امام رضا (علیه السلام) شبها در خانه "ام احمد" می­خوابید. (3)

پی نوشت :

1. عماد الدین حسینی اصفهانی، زندگانی امام موسی کاظم، ج2، ص263
2. مجلسی، بحار الانوار، دار احیاء التراث العربی، 1403ق، بیروت، ج 84، ص 307
3. مسعودی اثبات الوصیه، انصاریان، 1384ش، قم، ص 205