جمع بندی تفاوت برده داری در یهودیت و مسیحیت و اسلام

بسم الله الرحمن الرحیم

با سلام و احترام

یک نکته کلی که باید توجه داشته باشید این است که منشأ همه ادیان آسمانی یکی است، دین خداوند یک دین است که به مرور زمان کامل تر شده است، بنابراین هر نقطه مثبتی که در ادیان آسمانی پیش از اسلام وجود دارد در اسلام نیز همان حکم، یا بهتر از آن وجود دارد. محال است شما حکم صحیحی در ادیان آسمانی پیش از اسلام پیدا کنید که در اسلام نباشد، این را با اطلاع عرض می کنم.

در مورد این حکمی که اشاره فرمودید هم در اسلام روایات متعددی داریم که آسیب زدن به بردگان موجب آزادی آنها خواهد شد:
امام صادق(ع) می فرمایند: «كُلُّ عَبْدٍ مُثِّلَ بِهِ، فَهُوَ حُرٌّ»؛ هر برده ای که مُثله شود، پس آزاد خواهد شد.(الکافی، ج6، ص189)
همچنین در روایات آمده است که: «قَضَى أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع فِيمَنْ نَكَّلَ بِمَمْلُوكِهِ أَنَّهُ حُرٌّ لَا سَبِيلَ لَهُ عَلَيْه‏‏»؛ امير مؤمنان على عليه السّلام درباره اربابی كه برده خود را معيوب و معلول ساخته بود اين‌گونه داورى كرد كه برده از قيد بردگى آزاد شود.(ج7، ص172)

اما در یک گام بالاتر از آنچه که فرمودید، اسلام نه تنها آسیب زدن به بردگان و مُثله کردن آنها را موجب آزادی خود به خود بردگان می داند، بلکه طبق تعالیم اسلام حتی اگر بدون دخالت مالک، برده بینایی اش را از دست بدهد، یا جذام بگیرد، یا به هر دلیلی افتاده و زمینگیر شود آزاد شده، و مالک دیگر حق به بردگی گرفتن او را ندارد:
پیامبر(ص) می فرمایند: «إِذَا عَمِيَ الْمَمْلُوكُ فَلَا رِقَّ عَلَيْهِ وَ الْعَبْدُ إِذَا جُذِمَ فَلَا رِقَّ عَلَيْهِ»؛ اگر برده ای کور شود یا جذام بگیرد دیگر بردگی بر او نیست.(الکافی، ج6، ص189)
امیرالمومنین(ع) نیز می فرمایند: «لَا يَجُوزُ فِي الْعَتَاقِ الْأَعْمَى وَ الْمُقْعَد»؛ به بردگی گرفتن انسان نابینا و زمینگیر جایز نیست.(الکافی، ج6، ص196)
این را به جهت روشن شدن برتری اسلام عرض کرد.

________________________________________

در هر صورت در مقابل حکمی که شما از عهد قدیم اشاره فرمودید و مشابه آن را از اسلام خواستار شدید، بنده هم به دو حکم دیگر از کتاب مقدس تحریف شده اشاره می کنم تا عیار آن هم به صورت حقیقی روشن شود:

حکم اول: جواز فروش دختران خودشان!
طبق کتاب مقدس بنی اسرائیل اجازه دارند دختران خودشان را به عنوان کنیز بفروشند:‌ «اگر مردی‌ دختر خود را به‌ كنیزی‌ بفروشد، آن‌ كنیز مانند غلام‌ در پایان‌ سال‌ ششم‌ آزاد نشود. اگر اربابش‌ كه‌ آن‌ كنیز را خریده‌ و نامزد خود كرده‌ است‌، از او راضی‌ نباشد، باید اجازه‌ دهد تا وی‌ بازخرید شود؛ ولی‌ حق‌ ندارد او را به‌ یك‌ غیراسرائیلی‌ بفروشد».(خروج 21: 7-8)

حکم دوم: جواز قتل تدریجی!
این حکم مربوط به کتک زدن بردگان است، یعنی مالکین می توانند تا جایی که منجر به مرگ دفعی نشود بردگان را کتک بزنند، اما اگر به مرگ تدریجی منتهی شد مشکلی ندارد: «اگر كسی‌ غلام‌ یا كنیز خود را طوری‌ با چوب‌ بزند كه‌ منجر به‌ مرگ‌ او گردد، بایـد مجـازات‌ شـود. اما اگر آن‌ غلام‌ یا كنیز چند روزی‌ پس‌ از كتك‌ خوردن‌ زنده‌ بماند، اربابش‌ مجازات‌ نشود»(خروج 21: 20-21)

بنابراین بدانید قطعا در برده داری از نگاه مسیحیت و یهود نقاط ضعفی خواهید یافت که در اسلام نیست، و در اسلام نقاط قوتی خواهید یافت که در این ادیان نیست، شاهد مدعا سخنان مستشرق مشهور فرانسوی یعنی آقای گوستاولوبون است که خود پرورش یافته بین مسیحیان و یهودیان است اما برده داری در شرق را نسخه ای متفاوت می داند:

«تمام جهانگردانی که درباره مساله برده داری در مشرق زمین به تحقیق پرداخته اند معترفند که این سر و صدای مغرضانه ای که برخی از اروپاییان در اطراف آن به راه انداخته اند به کلی بی اساس است.(تمدن اسلام و غرب، صص464 تا 466)

بالعکس همین مطلب هم صدق می کند!! که شما نه از لابلای متون و کتب اعتقادی و دینی، بلکه فقط شیفته ظواهر شده اید و گمان می کنید مسیحیت چنین و چنان است!!!
شما جنایاتی که همین مسیحیت در تاریخ کرده را دیده اید؟ سوزاندن 3000 نفر در زمان فردیناند اول و جنایاتی مانند آن را در کتاب ویل دورانت دیده اید؟ از علم ستیزی مسیحیت و بازداشت خانگی دانشمندانی مثل گالیله آگاهید؟
از اینکه مسیحیت به خاطر اعتقادات عقل ستیزش مهمترین عامل گسترش الحاد و بیخدایی در غرب است و این به خوبی از کلام برخی ایشان چون نیچه و داوکینز و مانند فهمیده میشود، مطلع هستید؟
فقط چون مسیحیان دور هم در کلیسا جمع میشوند و میخندند و خوش اخلاق و خوش برخورد هستند بر حق هستند؟!
تحقیق باید از لابلای متون علمی باشد نه از روی جلوه های کلیسا و رفتار مبلغان مسیحی و مانند آن!

اگر خدا روز قیامت از ما پرسید که چطور به دینی علاقمند شده ای که حتی سند آن قابل اعتماد نیست و اولین انجیل 30 سال بعد از عیسی نوشته شده؟ در پاسخ میتوانیم بگوییم آخه تو کلیسا همه خوش اخلاق بودند و می خندیدند؟ منطقی است؟ و بعد هم بنده را که بیش از 10 سال است به صورت تخصصی بحث ادیان را دنبال می کنم به عدم شناخت توصیف می کنید؟! و خودتان را آگاه به مسیحیت؟!

در همین مسئله برده داری هم اشتباه کرده اید! آیا نامه پولس به افسسیان را خوانده اید که خطاب به بردگان میگوید همچون مسیح به اربابان خویش خدمت کنید؟(رسله پولس به افسسیان، باب 6، شماره 5) و انجیل لوقا، باب 12، شماره 47 و 48 را خوانده اید که غلامان را به تازیانه خودرن در برابر این نافرمانی تهدید می کند: «اما آن‌ غلامی‌ که‌ اراده‌ مولای‌ خویش‌ را دانست‌ و خود را مهیا نساخت‌ تا به‌ اراده‌ او عمل‌ نماید، تازیانه‌ بسیار خواهد خورد»
و آیا خوانده اید بخش هایی از نامه اول پطرس را که به بردگان می گوید: اگر با کتک و تازیانه کار کنید که فخری ندارد! فخر این است که بدون کتک از ارباب خود اطاعت کنید، چه خوش اخلاق باشد، و چه بداخلاق!(نامه اول پطرس، باب دوم، شماره 18-20)

سعی کنید علمی رفتار کنید، نه احساسی!! مرز بین عقل و عاطفه گاهی وقت ها خیلی باریک و غیر قابل تشخیص میشود! که ما یک اعتقاد را چون حق است دوستش داریم، و یا چون دوستش داریم آن را حق می شماریم!

اولا ظاهر امر نشان میدهد شما حتی نمیدانید که بسیاری از همین احکام در مسیحیت هم هست!!
ثانیا نمیخواهم بحث را به این وادی بکشانم، اما اگر شما در مقام اولیای دم که عزیزتان کشته شده، یا کسی که چیز باارزشی از او سرقت شده باشید، قطعا اینگونه قضاوت نخواهید کرد.
متاسفانه گاهی در قضاوت گمان می کنیم دینی خوب است که به همه لبخند بزند! مثل سیب زمینی باشد!!

قرآن کریم به کلیات مسائل اشاره دارد، حتی در بیان راه های رفتار با اسرا در ابتدای سوره محمد(ص) فقط به دو راه اشاره کرده است که یکی آزاد سازی اسیران است و دیگری مبادله ی آنها، یعنی اسلام اصلا برده داری را به عنوان یک راهکار اولیه به رسمیت نمی شناسد، اما به جزئیات برده داری اشاره ای نکرده است، ما عموم احکام دینی را از پیامبر(ص) و خصوصا ائمه(ع) داریم.

عموم تأکید قرآن در خصوص بردگان به سفارش به آزادسازی آنهاست، نه احکام نگهداری آنها! چیزی که متاسفانه در کتاب مقدس برعکس است همانطور که جیمز هاکس، کشیش معروف مسیحی در قاموس کتاب مقدس می نویسد: «انجیل پاک حضرت مسیح نیز ابداً در خصوص اطلاق و آزادی غلامان سخن نرانده، بلکه به عکس، غلامان را به اطاعت آقایان و خوانین ایشان امر می فرماید(قاموس کتاب مقدس، ص 590)

در هر صورت شما حکم اسلام را در خصوص برده ای که مولایش او را مثلا کور کرده خواستید، خب احکام اسلامی از قرآن و روایات برداشت میشود، و طبق اینها حکم اسلام این است که برده ی کور، حتی اگر مولایش هم او را کور نکرده باشد آزاد میشود!! حکم بالاتر از این؟!

اما اگر ملاک شما برای پذیرش احکام اسلامی فقط قرآن است، خب در هیچ کجای قرآن نمی توانید حکم به بردگی گرفتن را اثبات کنید، قرآن هیچ کجا از جواز به بردگی گرفتن دیگران سخن نگفته است، فقط از نحوه رفتار با بردگانِ موجود سخن گفته است.

بحث را از برده داری در مسیحیت خارج نکنید!!!
این همه تکرار و تأکید شما بر اینکه من مسیحت را نمیشناسم برای چیست:

بنده نمیخواهم در این خصوص ادامه دهم، اگر تمایل داشتید می توانید تاپیک جدیدی تأسیس کنید، اما فقط برای اینکه تلنگری برای شما باشد چند جمله به شما عرض می کنم
تمام این چیزهایی که میگویید رو بنده سال هاست میدونیم!! هم کلیسا رفتم، هم با کشیش ها صحبت کردم، هم کتاب های مسیحیت و هم کتاب های نقد مسیحیت خوندم!
از فروپاشی بنیان شریعت در مسیحیت و از شمول گریی خصوصا در مسیحیت تبشیری و از مسیحیان گمنام و... خلاصه تمام اون چیزهایی که برای شما تازگی داره و گمان میکنید برای بقیه هم تازگی داره آگاه هستم.

اما تمام ملاک های شما در تبیین حقانیت مسیحیت احساسی هستند، آنچه شما می گویید به لحاظ منطقی هیچ دلیلی بر حقانیت تلقی نمیشوند! شما باید برای اثبات حقانیت یک دین اصولی به آن نگاه کنید! مثل این است که من بگویم یک عده بت پرست هستند که باید و نبایدی ندارند همه مراقب هم هستند، و من مراقب همه، میتونم همه را در آغوش بگیرم، و...؛ آیا در نگاه عقل این حرف های پیش پا افتاده میتواند نشانه حقانیت یک دین تلقی شود؟

معلوم است که نه!! برای همین خودشان هم میگویند نمیفهمی!! باید ایمان بیاوری تا بفهمی!!!

من از پست های چند ساله ی شما در اسک دین متوجه شده ام که به شدت عاطفی و احساسی هستید، و همین نقطه ضعف موجب چنین نگرشی شده است، تو رو خدا دست بردارید از نگرش های عاطفی و احساساتی!! داریم بحث علمی می کنیم! سند مسیحیت، اعتبار کتاب مقدس، تثلیث، تجسّد، بی اعتباری سایر اناجیل غیر از اناجیل چهارگانه، افراطی گری های کلیسا و رنسانس و پیدایش پروتستان ها، و...
اصلا شما پیش خودتان فقط سند مسیحیت را بررسی کنید، بقیه اش پیشکش!!

یا حق

در هر صورت شما خواستید برده داری را بین اسلام و مسیحیت و یهود مقایسه کنید بنده هم احکام هر سه را آوردم
اینکه پیش فرض ها و تعلقات ذهنی، و دلبستگی های ما به یک طرف نگذارد بی طرفانه قضاوت کنیم حرف دیگری است...

در خصوص آنچه که فرمودید دو نکته باید عرض کنم:

یکی از اشکالات همیشگی شما تشبیه گزاره های علوم طبیعی و مهندسی با علوم انسانی است!! در حالی که این از بدیهیات است که هر علمی شیوه و روش خودش را دارد!
این تشبیه شما از اساس غلط است و این یکی از اشکالاتی است که شما همواره به آن مبتلا بوده اید و بنده بارها برادرانه خدمت شما عرض کرده ام

این حذف بخشی از کتاب مقدس در علوم دینی ، با کشف خطا در داده های تجربی متفاوت است!!
برخلاف علوم تجربی که کشف اشتباه در یک داده به بقیه داده ها آسیب نمیزند، اما در علوم دینی حذف بخشی از کتاب یعنی ویران ساختن اساس آن دین!
کتابی که در آن خطا احتمال داده شود قابل استناد به عنوان کتاب آسمانی نخواهد بود، اینکه بگویید من خودم با عقلم می سنجم که کجا خطا دارد یا ندارد یعنی ایمان به عقل، نه آن کتاب آسمانی!
کتاب آسمانی آمده دست ما را بگیرد، نه اینکه ما دست او را بگیریم...

خواهش می کنم کمی منطقی تر بیندیشید...، فارغ از رفتار مسلمانان و مسیحیان، فارغ از رفتار کشیشان و آخوندها در خصوص خود مسیحیت و اسلام تحقیق کنید؛ شاید من که آخوند هستم فرسنگ ها از اصل اسلام دور باشم و یک بت پرست رفتاری اسلامی داشته باشد! تحقیق از روی رفتارها انسان را به حق نمیرساند...

سرکار خانم مارینر خدا میداند قصدم بحث و مناظره با شما نیستم، اصلا هدفم هم از این حرف ها اثبات این سخن و آن سخن نیست! آنچه که در این محیط برای ما موضوعیت و اهمیت دارد خود اشخاص هستند، مثل پزشکی که وقتی بیماری را از رفتن به سوی چیزی منع میکند هدفش جز خیرخواهی برای او نیست، اصلا سخن از بحث و مجادله نیست!

شما دیده اید من گاهی در تاپیک ها مثلا در مباحث ارزهای دیجیتال نظر شما را پرسیده ام، چون آن حوزه تخصص شما بوده است، اما حوزه دین تخصص ماست!! همانطور که شما در پاسخ به سوال بنده در حوزه ارزهای دیجیتال صادقانه به دنبال این بودید که مطلب برای بنده روشن شود، باور کنید من هم اکنون فقط نگاهم همین است.

سلام و احترام

بله به نفع بردگان بوده است، اما یک نفعی بود که باید در برابر آن برای مولایش کار میکرد،یعنی نفعی دو طرفه است، همانطور که نمیشود از مالک توقع داشت که انسان کور و زمینگیر را به بردگی بکشد، همینطور نمیشود که مالک را به بردگی آن برده کشید و از او توقع داشت که مخارج کسی که هیچ ثمره ای برای او ندارد را بپردازد!!
تأمین چنین بردگانی اگرچه ضروری است اما بر عهده حکومت و بیت المال است، نه بر عهده مالک!! خب مالک که عاشق چشم و ابروی بردگان نیست، به دنبال کار کردن آنهاست.
همچنین اسلام مخالف نگهداری آنها از سوی مالک نیست، بلکه قطعا این کار ممدوح است، اسلام می گوید نمیتوان بردگی از آنها کشید!

اجازه بدهید چارچوب بحث در همان برده داری بماند، اگرچه مشتاق هستم که این مباحث مقایسه بین اسلام و مسیحیت در تاپیک مستقلی دنبال شود، که البته می توانید به بخش دوم یعنی «بعد کلامی و اعتقادی» در این آدرس مراجعه کنید.

ولی این که بگوییم عهد قدیم قربانی دارد و عهد جدید قربانی ندارد چون عیسی بره ای بوده که قربانی شده و از این حرف ها اگر خودتان هم خوب دقت کنید بازی با احساسات است، وگرنه عقل هیچ تلازمی بین برتری و قربانی داشتن و نداشتن نمی بیند!!

من میگویم مسیحیت در اعتقادات گره های اساسی دارد! در سند کتاب مقدسش گره های اساسی دارد! در تعالیم عقل ستیزش گره های اساسی دارد! در اثبات تحریف نشدن کتاب مقدسش گره های اساسی دارد! در کمال تعجب پاسخ شما را اینگونه میشنوم که می گویید: به جایش قربانی ندارد! همدیگر را در آغوش می گیرند و مهربانند! تو رو خدا دست بردارید! عنان عقل و منطقتان را کاملا داده اید به دست احساساتتان!!

خواهر من یک لحظه احساساتتون رو کنترل کنید تا لااقل متوجه بشید من چی میگم!!
ما بر سر حقانیت یک دین و اعتقاد سخن می گوییم، این رفتارهای محبت آمیز تلازمی با حقانیت اعتقاد ندارند! پیش فرض شما این است که هر کسی مهربان تر است اعتقادش هم درست تر است، اما عقل این پیش فرض را نمیپذیرد!! تقریبا همه ادیان و مکاتب فهمیده اند که برای جذب باید محبت و عاطفه خرج کرد! این ما هستیم که در مقام قضاوت باید احساساتمان را کنترل کنیم وگرنه فریب میخوریم!
چرا متوجه چنین امر ساده ای نمیشوید؟

مثال شما مثل این است که یک پیکان صورتی خوش رنگ کنار یک تویوتا لندکروز سفید 2018 پارک شده؛ من می گویم به خود ماشین نگاه کنید، شما می گویید اختلاف رنگش به قدری است که نمیشود اغماض کرد!!
بابا از این ظواهر عبور کیند، ببینید پشت این لبخندها و محبت ها چه اعتقادی دارند به خورد شما می دهند، آن اعتقادها قابل دفاع و مستند هستند یا خیر!!

اسلام برده داری را به وجود نیاورد، برده داری قبل از اسلام وجود داشت، اسلام آن را مدیریت کرد تا به صورت تدریجی ریشه کن کند!
طبیعتا در چنین فضایی تا برده داری ریشه کن شود خرید و فروش بردگان آزاد خواهد بود، منتهی اسلام مسلمانان را امر کرده بود که به عنوان کفاره گناهان مختلف کسانی که برده ای دارند باید به عنوان کفاره برده شان را آزاد کنند، اما کسانی که برده ندارند چیزی به گردنشان نیست.
بنابراین صرف خرید و فروش بردگان تا زمای که مرسوم بوده اشکالی نداشته، اما توصیه فراوان به خوش رفتاری با آنها و همچنین به آزادسازی آنها وجود داشته است.

همچنین در آیه شریفه هم خداوند نمیخواهد بگوید انسان های آزاد مقام معنوی شان بالاتر از مقام بردگان است، بلکه اگ به آیات قبل توجه کنید سخن از بندگی برای بت هاست، خداوند تفاوت مادی بردگان و انسان های آزاد را تمثیلی برای برتری خود بر دیگران آورده است، می گوید تمام بت هایی که می پرستید مانند بردگانی هستند که هیچ از خود ندارند، پس چطور آنها را پرستش کرده و از آنها کمک و یاری می جویید؟ تنها موجودی که مملوک نیست، خداوند است و بقیه هیچ اختیاری در دارایی هایشان ندارند، هرچه دارند از خداوند است.(ر.ک: علامه طباطبایی، ترجمه المیزان، ج12، ص433)

این بحثش مفصل است نمیخواهم تاپیک به این سمت کشیده شود اما فی الجمله خدمت شما عرض کنم اینکه احکام برده داری داریم دلیل بر این نمیشود که خدا به چنین تفاوتی راضی است...
اینکه فقیر و غنی داریم دلیل بر این نمیشود که خداوند دوست دارد عده ای فقیر باشند، لذا می بینید در دوران امام زمان(عج) فقیری نخواهد بود که مردم به او کمک کنند!
اینکه بیمار و سالم داریم دلیلی بر این نیست که خداوند دوست دارد یک عده بیمار باشند! لذا می بینید که دستورات دینی برای بیمار نشدن داریم، اما طبیعتا عمل نکردن به آنها، یا حوادث طبیعی منجر به بیمار شدن انسان ها میشود.
اینکه اسلام احکام برده داری دارد قطعا برای این نیست که برده داری در نگاه اسلام مطلوبیت دارد، به همین خاطر عرض کردم اسلام برده داری را به وجود نیاورده، بلکه هنگام ظهور با آن روبرو بوده! احکامی را برای خوش رفتاری و آزادی تدریجی بردگان پیش گرفت تا آزادی نهایی بردگان و ریشه کن شدن برده داری را رقم زد.
اینکه ائمه(ع) هم برده نگه میداشتند باز به خاطر الگودهی رفتاری به مردم در برخورد با بردگان و آزادسازی آنها بوده است، مطلقا خود برده داری در نگاه اسلام اصالت ندارد.

با سلام و احترام
به سخنانتان نقدهای متعددی دارم، اما تمایل دارم، و مشتاق هستم اونها رو در تاپیک مستقلی پی بگیریم که ناظر به مقایسه اصول اسلام و مسیحیت باشد، نه فقط برده داری.

پرسش:
در تورات، کتاب خروج، فصل بیست و یک، آیات 26و27 اینچنین میخوانیم که اگر کسی به چشم غلام یا کنیز خود ضربه زند و آن چشم کور شود باید او را به عوض چشمش آزاد کند و اگر به دندان غلام یا کنیزش ضربه بزند که از جای کنده شود باید به عوضش وی را آزاد کند»آیا این احکام در اسلام هم هست یا نه؟

پاسخ:
یک نکته کلی که پیش از بیان پاسخ باید به آن توجه داشته باشید این است که منشأ همه ادیان آسمانی یکی است، دین خداوند یک دین واحد است که به مرور زمان کامل تر شده است، بنابراین هر نقطه مثبتی که در ادیان آسمانی پیش از اسلام وجود دارد در اسلام نیز همان حکم، یا بهتر از آن وجود دارد. محال است شما حکم صحیحی در ادیان آسمانی پیش از اسلام پیدا کنید که در اسلام نباشد.

در مورد این حکمی که اشاره فرمودید هم در اسلام روایات متعددی داریم که آسیب زدن به بردگان موجب آزادی آنها خواهد شد:
امام صادق(علیه السلام) می فرمایند: «كُلُّ عَبْدٍ مُثِّلَ بِهِ، فَهُوَ حُرٌّ»؛ هر برده ای که مُثله شود، پس آزاد خواهد شد.(1)
همچنین در روایات آمده است که: «قَضَى أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع فِيمَنْ نَكَّلَ بِمَمْلُوكِهِ أَنَّهُ حُرٌّ لَا سَبِيلَ لَهُ عَلَيْه‏‏»؛ امير مؤمنان على عليه السّلام درباره اربابی كه برده خود را معيوب و معلول ساخته بود اين‌گونه داورى كرد كه برده از قيد بردگى آزاد شود.(2)

اما در یک گام بالاتر از آنچه که فرمودید، اسلام نه تنها آسیب زدن به بردگان و مُثله کردن آنها را موجب آزادی خود به خود بردگان می داند، بلکه طبق تعالیم اسلام حتی اگر بدون دخالت مالک، برده بینایی اش را از دست بدهد، یا جذام بگیرد، یا به هر دلیلی افتاده و زمینگیر شود آزاد شده، و مالک دیگر حق به بردگی گرفتن او را ندارد:
پیامبر(صلی الله علیه وآله) می فرمایند: «إِذَا عَمِيَ الْمَمْلُوكُ فَلَا رِقَّ عَلَيْهِ وَ الْعَبْدُ إِذَا جُذِمَ فَلَا رِقَّ عَلَيْهِ»؛ اگر برده ای کور شود یا جذام بگیرد دیگر بردگی بر او نیست.(3)
امیرالمومنین(علیه السلام) نیز می فرمایند: «لَا يَجُوزُ فِي الْعَتَاقِ الْأَعْمَى وَ الْمُقْعَد»؛ به بردگی گرفتن انسان نابینا و زمینگیر جایز نیست.(4)

فارغ از حکمی که فرمودید، برای مقایسه بین نظام برده داری اسلام و همچنین یهود و مسیحیت باید نگاهی جامع داشت، تا برتری اسلام به صورتی محسوس تر آشکار شود، برای نمونه به چند حکم برده داری در کتاب مقدس اشاره می شود:

تفاوت در احکام:
در کتاب مقدس و خصوصا عهد قدیم احکامی در خصوص برده داری آمده است که هرگز مورد پذیرش عقل و منطق نیست که به برخی اشاره میشود:

اول: جواز فروش دختران خودشان!
طبق کتاب مقدس بنی اسرائیل اجازه دارند دختران خودشان را به عنوان کنیز بفروشند:‌ «اگر مردی‌ دختر خود را به‌ كنیزی‌ بفروشد، آن‌ كنیز مانند غلام‌ در پایان‌ سال‌ ششم‌ آزاد نشود. اگر اربابش‌ كه‌ آن‌ كنیز را خریده‌ و نامزد خود كرده‌ است‌، از او راضی‌ نباشد، باید اجازه‌ دهد تا وی‌ بازخرید شود؛ ولی‌ حق‌ ندارد او را به‌ یك‌ غیراسرائیلی‌ بفروشد».(5)

دوم: جواز قتل تدریجی بردگان!
این حکم مربوط به کتک زدن بردگان است، یعنی مالکین می توانند تا جایی که منجر به مرگ دفعی نشود بردگان را کتک بزنند، اما اگر به مرگ تدریجی منتهی شد مشکلی ندارد: «اگر كسی‌ غلام‌ یا كنیز خود را طوری‌ با چوب‌ بزند كه‌ منجر به‌ مرگ‌ او گردد، بایـد مجـازات‌ شـود. اما اگر آن‌ غلام‌ یا كنیز چند روزی‌ پس‌ از كتك‌ خوردن‌ زنده‌ بماند، اربابش‌ مجازات‌ نشود»(6)

در عهد جدید هم بر خلاف ادعای برخی از طرفداران مسیحیت، نه برده داری نسخ، و غیر مجاز شمرده شده، و نه از کتک زدن بردگان نهی شده است: پولس در نامه ای به افسسیان خطاب به بردگان میگوید: همچون مسیح به اربابان خویش خدمت کنید؟(7) و انجیل لوقا غلامان را به تازیانه خوردن در برابر این نافرمانی تهدید می کند: «اما آن‌ غلامی‌ که‌ اراده‌ مولای‌ خویش‌ را دانست‌ و خود را مهیا نساخت‌ تا به‌ اراده‌ او عمل‌ نماید، تازیانه‌ بسیار خواهد خورد»(8)
و پطرس نیز که به بردگان می گوید: «اگر با کتک و تازیانه کار کنید که فخری ندارد! فخر این است که بدون کتک از ارباب خود اطاعت کنید، چه خوش اخلاق باشد، و چه بداخلاق»!(9)

تفاوت رویکرد اسلام و کتاب مقدس
با مطالعه آیات قرآن کریم روشن برای خواننده روشن میشود که عموم تأکید قرآن در خصوص بردگان، سفارش به آزادسازی آنهاست، نه احکام نگهداری آنها! اصلا اسلام حتی در مقام بیان راه های رفتار با اسرا، نامی از جواز به بردگی گرفتن آنها نمی آورد، چرا که به بردگی گرفتن اسرا هرگز در اسلام اصالت ندارد، لذا عمدتا به آزادسازی بردگان سفارش شده است؛ این رویکرد قرآن کریم درست برعکس کتاب مقدس است همانطور که جیمز هاکس، کشیش معروف مسیحی در قاموس کتاب مقدس می نویسد: «انجیل پاک حضرت مسیح نیز ابداً در خصوص اطلاق و آزادی غلامان سخن نرانده، بلکه به عکس، غلامان را به اطاعت آقایان و خوانین ایشان امر می فرماید(10)

پی نوشت ها:
1. کلینی، محمد، الكافي، دار الكتب الإسلامية، تهران، چاپ چهارم، 1407ق، ج6، ص189.
2. همان، ج7، ص172.
3. همان، ج6، ص189.
4. همان، ج6، ص196.
5. خروج: 21/ 7-8.
6. خروج: 21/ 20-21.
7. رساله پولس به افسسیان:6/ 5.
8. لوقا: 12/ 47و 48.
9. نامه اول پطرس2/ 18-20.
10. هاکس، جیمز، قاموس کتاب مقدس، انتشارات اساطیر، تهران، چاپ دوم، 1383، ص 590.