فلسفه تقليد و مسائل متفرقه در مورد تقليد

ما يك وقت تفاوت‌ها را مي‌گوييم و يك وقت امتيازها را. اگر تفاوت‌ها را بگوييم آسان‌تر است‌; چرا كه نسبت به آنها داوري نمي‌كنيم‌. در اين نگاه‌، بعضي از اين تفاوت‌ها را كه براي ما صبغهء ارزشي دارد و برخي ممكن است نقطه ضعف ما باشد بررسي مي‌كنيم‌. اولين ويژگي كه ما در فقه شيعه داريم و امتياز هم محسوب مي‌شود، استفاده از روايات اهل‌بيت‌(ع‌) است كه قاعدتاً دايره منابع را گسترده‌تر مي‌كند. در فقه اهل سنت‌، اگر 23 سال حضور پيامبر(ص‌) و كل دورهء صحابه را هم در نظر بگيريم‌، حداكثر سال 90 قمري مي‌شود; يعني در سال 90 دستمان از نص بسته مي‌شود; ولي در شيعه تا سال 320 كه غيبت كبرا شروع مي‌شود دست‌رسي به نص ادامه دارد. از اين‌رو، نص ما بيش از دويست سال گسترش پيدا مي‌كند و طبيعتاً كميت روايات هم بيشتر مي‌شود. ضمن اينكه تربيت كردن افراد براي نوع فهم و روايت يكي از امتيازهاي جدي فقه شيعه است‌; چيزي كه در فقه اهل سنت قاعدتاً كمتر به چشم مي‌خورد. از اين‌رو، اهل سنت به دنبال منابع ديگري مي‌روند كه از نظر فقه شيعه چندان قابل اعتبار نمي‌باشند. از اين كه بگذريم‌، به نظر من تأملات عقلاني در فقه شيعه در مقايسه با اهل سنت بيشتر است‌. شما اگر كتاب‌هاي اصولي شيعه و اهل سنت را نگاه كنيد اين حالت را مي‌بينيد. در منابع شيعي بحث‌ها عميق‌تر و استدلال‌ها دقيق‌تر و قوي‌تر است‌. در منابع فقهي شيعه مسامحه در استدلال كمتر است و تأملات عقلاني و دقت‌هاي عقلاني بيشتر. اين دو تفاوت از جنبه امتياز بود; اما در كنار اين امتياز، اهل سنت چون با مسائل اجتماعي و حكومت درگير بودند هميشه بحث‌هاي اجتماعي در فقهشان منعكس بوده است‌. اما ما در بعضي دوره‌ها كه از آنها ياد كرديم اين‌گونه نبوده‌ايم‌; خيلي اوقات فقيه دنبال حل مسائل فرد است نه مسائل اجتماع‌; نگاهش به فقه نگاه فردي است‌. گويا فقه آمده است مشكل فرد مسلمان را حل كند نه جامعهء اسلامي را. اين از نقاط ضعف است كه بعضي از فقها به آن اشاره كرده‌اند. از جمله‌، شهيد محمدباقر صدر در مقاله‌اي تحت عنوان آسيب‌هاي فقه شيعه‌ به برخي از نقاط ضعفي كه در فقه شيعه وجود دارد اشاره كرده است‌. ايشان يكي از جنبه‌ها را اين مسئله مي‌داند. اين جنبه در فقه ما به عنوان يك نقطه ضعف قابل توجه است‌. اين تفاوت با فقه اهل سنت است‌

نظريه‏پردازى مختلف در ادبيات و اصول فقه، برداشت متفاوت از آيات و روايات و اختلاف نظر در سند احاديث و شناخت راويان، به طور طبيعى موجب تفاوت در بعضى از فتاوا مى‏شود.
گفتنى است اين مقدار اختلاف نظر و اختلاف سليقه، در ميان صاحب‏نظران و حتى متخصصان پزشكى طبيعى است. اگرچه لازم است زمينه‏اى فراهم شود كه با كارشناسى و موضوع‏شناسى مناسب، اختلاف فتاوا به حداقل برسد.

آیا در تکالیف الهی توانایی انسان لحاظ شده است؟

نويسنده: آية الله شيخ محمد آصف محسني

چكيده:
ايشان در اين يادداشت عوامل، آسيبها و راهكارهاي رسيدن به اجتهاد در قالب ده مطلب و با استفاده از آموزه هاي اسلامي وتجربيات شخصي مورد بررسي قرار گرفته است.
لازم به ذكر است با توجه به طولاني بودن مطلب؛ اين يادداشت در چند قسمت تقديم مي گردد.

قسمت اول

مقدمه:
مسلمان در تحصیل علم نسبت به حلال و حرام و مطلق احکام پنج‌گانه (وجوب، حرمت، استحباب، کراهت و اباحه) یا خودش به درجه اجتهاد و تخصّص رسیده است که در اين صورت، احکام مورد ابتلای خود را از ادلّه شرعی استنباط و استخراج مي‌نماید(1) و یا از مجتهد جامع الشّرایط تقلید (پیروی از فتاوی او در عمل) مي‌نماید، به شرطی که خود دارای ملکه اجتهاد نباشد و یا اینکه به جای اجتهاد و تقلید، احتیاط مي‌نماید که برای غالب عوام بسیار دشوار است و تنها اهل علم غیر مجتهد توان انجام آن را دارند.
مجتهد کسی است که در قرآن، حدیث، رجال، تفسیر، فقه، اصول فقه و علم کلام (عقاید) مطالعه و تحقیق نماید تا ملکه استخراج احکام را از ادلّه معتبره آن (قرآن، حدیث، عقل و اجماع و سیره و غیره) به دست آورد.(2)
در انحصار و عدم انحصار مذاهب اجتهادی فقهي به مذاهب چهارگانه در بین اهل سنّت اختلاف وجود دارد. بسياري از دانشمندان در اعصار اخیر، نظریّه دوم را اختیار کرده‌اند و در فقه شیعه کسی قایل به انسداد باب اجتهاد نیست؛ حتّی اخباری‌ها نیز احکام شرعی را با استدلال ثابت مي‌کنند. به هر حال انفتاح باب اجتهاد و وجوب آن به نحو واجب کفایی عینی تخییری، قطعي و خلل‌ناپذیر است.
تحولات علمي، فکری و اجتماعی در زندگانی انسان‌ها ده‌ها و صدها سؤال را متوجّه شریعت مي‌کند که فقه باید از دلایل معتبر، حکم شرعی آن‌ها را استخراج كند.
پس از ذکر این مقدّمه به مقصد اصلی این فصل‌ بازمي‌گردیم و آن اينکه محصّلین علوم دینی در حوزه‌های علمي ‌شیعه، چگونه مي‌توانند به اجتهاد برسند؟ در عصر حاضر (حدّاقل در یکصد سال اخیر تاکنون) طلاب به فراگيري علوم ادب عربی، (صرف، نحو، معانی، بیان و بدیع) منطق ارسطویی، شرح لمعه، مکاسب، رسایل، کفایه و غیره مي‌پردازند.
پس از پایان این دروس (که به دوره سطح معروف است)، طلبه‌ها به فراگيري دروس خارج مي‌پردازند که در آن مباحث فقه و اصول به شکل تخصصی و وسیع‌تر تدریس مي‌شود.
جمع زیادی از محصّلین که اراده تحصیل علم در آنان وجود دارد، به دروس دوره سطح اکتفا نمي‌کنند و وارد مرحله وسیع تحقیق در این دو علم مي‌شوند؛ ولی جمعی نيز پس از اتمام درس سطح و یا با کمي تحصيل ‌درس خارج، احساس خستگی از درس به آنان دست مي‌دهد و به سوی مسقط الرأس یا محلّ دیگری برای ترویج دین و ارشاد مومنین رهسپار مي‌شوند. تنها عدّه قلیلی که استعداد سرشار و اراده قوی‌تر دارند، باقی مي‌مانند تا ملکه اجتهاد را بیابند و احکام شرعی را (مطابق نظر خود) استنباط کنند.
در این میان دسته سومي وجود دارد که از نظر عدد کمتر از دسته اوّل و بیشتر از دسته دوّم هستند و به خاطر ضعف فکری و یا اقتصادی و یا سردرگمی، عمر خود را در حوزه علمیّه و حضور در درس‌های خارج مي‌گذرانند، بدون اینکه مجتهد شوند و کسی هم به آنها کاری ندارد. این دسته را باید دسته محرومان نام گذاشت؛ چرا كه مردم از علم آنها بهره نمي‌برند.
آنچه در مورد محصّلین علوم دینی در دوره دروس خارج(3) تاکنون مشاهده شده و مي‌شود، این است که هیچ راهنما و مشاوري وجود ندارد تا راه رسیدن به اجتهاد را به آنان معرفی کند و از تجربه اجتهاد نكاتي را برای آنان بازگو نماید؛ حتي کتابی در این زمينه وجود ندارد که خود محصّلین برای رسیدن به هدفشان، از آن استفاده نماید.
اغلب و یا غالب محصّلین مانند نابینایان و یا كساني كه در تاریکی طي مسير مي‌كنند، به حضور در درس خارج ادامه می‌دهند و به اجتهاد نمي‌رسند. گواه اينكه اگر راهنمایی داشتند، حتماً دارای ملکه اجتهاد مي‌شدند.
این موضوع، یعنی جهت دهی محصّلین به سوی اجتهاد و تبیین راهنمایی معقول به سوي مسير اجتهاد، بسیار لازم و ضروری است؛ زیرا در شرایط فعلی وجود یک مجتهد صاحب نظر در هر فرمانداري، هر چند كه آن فرد مرجع تقلید نباشد، بسیار ضروری و راه‌گشای مؤمنین سوال کننده خواهد بود.
در اينجا ما طرح خود را در اين زمينه - که یک طرح ابتدایی است - در چند مطلب ارائه مي‌کنیم.

مطلب اول:
مناسب دایره اجتهاد را در ابتلا به شش دایره تقسیم کنیم. گستره:
1. عبادات از قبیل نماز، روزه، حج، زکات، خمس و غیره.
2. معاملات بالمعنی الاخص مانند تجارت، بیع، اجاره، مضاربه، مزارعه و غیره.
3. فقه حکومتی، سیاسی، احکام مالیات، قانون اساسی، وظایف دولت، رابطه دولت و مردم، حدود و تعزیرات، قصاص و سایر احکام مربوط به آن، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر، سیاست داخلی و خارجی و قضا و شوری.
4. معاملات بالمعنی الاعم مانند میراث، وصیت، نکاح، طلاق و تمامي ابوابی که در زیرمجموعه عناوين مذکور جاي مي‌گيرد.
5. اقتصاد اسلامي و کیفیت عملکرد بانک‌ها، حقوق واجب مانند: غصب، احیاء موات، مشترکات، قسمت، دین، قرض، حجر، کفاله و وقف.
6. محرّمات
اگر دانش‌پژوهان درس خارج توجیه شوند که رشته تحصيلي خود را حسب ذوق و سلیقه خود، از یکی از رشته‌های شش‌گانه بالا انتخاب کنند و تا حصول ملکه اجتهاد در فروعات آن به تحصيل در آن ادامه بدهند و سپس به مقتضاي استعداد و سلیقه خود به انتخاب رشته ديگر و مطالعه در آن مشغول شوند، بسيار خوب خواهد شد. محصل باید بداند که درس خارج فقه هم حدود یک سال را در بر مي‌گیرد.
اين امكان وجود دارد که در حوزه علميه، هيئت و گروهي تشكيل شود تا استعداد محصّلین را ارزیابی نموده و براساس آن او را به تحصيل در رشته مناسب راهنمايي و تشويق بنماید.
به نظر اينجانب، برای حصول ملکه اجتهاد در فروعات يك رشته، حدود پنج سال کفایت مي‌کند، منتهی، فروع عبادات، بسیار زیاد و حتّی پیچیده مي‌باشد و نياز به استعداد بیشتري دارد و اقامه رأی در آنها زمان بیشتری را مي‌طلبد.
-------------------------------------------------------------------------
پاورقي
1.این وجوب طریقی عینی تخییری میباشد و اجتهاد حتی در احکام غیر محل ابتلای مکلف و برا مکلفین دیگر که قدرت رسیدن برتبه اجتهاد را ندارند، بوجوب کفایی تعیینی، نیز واجب است.
2.البته این مطالعه و تحقیق، مستلزم علم بعلوم ادبی عربی مي‌باشد.
3.دروس سطح دروسی است که از روی کتاب شخصی تدریس مي‌شود و شاگرد تنها مراد صاحب کتاب را باید بفهمد. دروس خارج یعنی درس‌هایی که از روی کتاب خوانده نمی‌شود و مدرس مجتهد است که مضمون درس را عنوان مي‌کند و نظریات دیگران را بیان نموده و نظر خود را نیز مي‌گوید و شاگردان بعدا درس‌های استاد را مي نویسند.

منبع : شبکه اطلاع رسانی اجتهاد

«اجتهاد» و «تقلید» به چه معناست؟

تقلید از مجتهد از چه زمانی شروع شده است؟ آیا در زمان پیامبر (ص) و ائمه(ع) نیز مطرح بوده است؟

[=Times New Roman][=Times New Roman][=B Lotus]در تاریخ فقه اسلامی استنباط احکام وفتوا دادن وعمل به فتوی فقها به عصر معصومین:alayhe: باز می گردد چون خداوند در قران کریم دستور «تفقّه» در دین را برای عده ای از افراد صادر فرموده،در پی ان پیامبر وائمه در .عمل ان را اجرا کردند که به نمونه هایی از ان اشاره می کنم
[=B Lotus]در زمان خود پیامبر ،بعضی از یاران که توانایی کامل برای فهم احکام را نداشتند، به دیگران ارجاع می دادند.پس باب اجتهاد در زمان خود پیامبر مفتوح بوده ولی بسیار ساده و کم رنگ زیرا موارد ابهام ، از شخص پیامبر سوال میشد ولی هر چه از عصر پیامبر دورتر شدیم به دلیل گسترش اسلام و.... به تلاش و کوشش واجتهاد احساس نیاز بیشتری میشد.
[=B Lotus]عصر امام باقر (ع) و امام صادق (ع) دوره تحول حکومت امویان به عباسیان بود در این دوره تا اندازه ای اختناق عمومی کاسته ودستیابی به پیشوایان دین اسان تر شد و ان بزرگواران توانستند با برپایی حوزه دینی و پرورش عالمان دینی به گسترش معارف مذهب بپردازند. انان در علوم مورد نیاز، شاگردان زبردستی تربیت کردند ودر بخش فقه و احکام عملی نیز ضمن اموزش روش استنباط ومسائل شرعی از منابع ان و کیفیت جمع بین روایات،فقیهانی همچون محمدبن مسلم، زراره بن اعین، ابان بن تغلب و ابا بصیر را پروراندند،تا به نیازهای فقهی مردم پاسخ دهند ودر مواردی که به معصومم نمی توان دست یافت،پاسخ گوی سوالهای مردم باشند[=Times New Roman].
[=Times New Roman]حتی به برخی از شاگردانشان دستور اظهار نظر وفتوی هم می دادند نمونه ان فرمان امام باقر به اَبان است که :
[=Times New Roman]«یا اَبان اِجلِس فی المَسجد و أفتِ الناس، فإنی اُحب أن یُری فی شیعتی مثلُک» 1
[=Times New Roman]ای ابان،در مسجد بنشین وبرای مردم فتوی بده، همانا من دوست دارم که مانند تو در بین پیروانم دیده شود

علی بن مسبب همدانی میگوید به امام رضا عرض کردم:
جایی که من زندگی می کنم از اینجا دور است وهمیشه نمیتوانم خدمت شما برسم، از چه کسی می توانم برنامه های دینی ام را بپرسم؟
حضرت فرمودند: از زکریا پسر ادم قمی که امین من بر دین ودنیاست 2

[=Times New Roman]درخور توجه است که حتی در عصر حضور امام معصوم با وجود امکان دسترسی به ایشان، دستور فتوی از سوی امام صادر شده واین دلیل قاطعی است بر جواز فتوی برای کسانی که اهلیت ان را دارند. از این رو در عصر غیبت امام که امکان دسیابی به امام نیست نیاز به فقیهان فرهیخته وصدور فتوی از سوی انان ورفع نیاز مردم در مسائل شرعی بیشتر از زمان حضور است. عالمان بزرگوار با تحمل مرارتهای بسیار و دقتهای فراوان، به کشف به کشف و استخراج احکام الهی پرداختند تا همگان را از این کوثر زلال سیراب کنند.

[=Calibri][=Calibri]1- [=Times New Roman]رجال النجاشی،ص 10
2- وسائل الشیعه،ج18،ص103

اجتهاد در لغت به معنای تلاش و کوشش کردنی که توام بامشقت است ودر اصطلاح فقه عبارت است از استنباط و استخراج مسایل شرعی از منابع ان.
تقلیددر لغت به معنی انداختن گردن بند به گردن دیگری ودر اصطلاح یعنی رجوع غیر متخصص به متخصص است.
به دلیل عقل وبنای عقلا دنیا، جاهل در هر مسئله ای باید به عالِم ان مسئله رجوع کند.

در احکام دین هم یا مکلف خود باید به درجه اجتهاد برسد یا واجب است در احکام از مجتهد تقلید کند

اجتهاد، در زمان خود پيامبر گرامي و سائر پيشوايان ديگر نيز بر قرار بوده است. البته بايد توجه داشت كه اجتهاد در آن زمان، با زمان ما فرق بسيار داشته‌است.

اجتهاد در آن زمان بسيار روشن بود، و بيشتر شامل نقل و حفظ احاديث مي‌شد. در آن عصر قرائني كه مي‌توانست فهم احاديث را آسان كند، فروان بود.

و به علاوه، در مواردي كه آيه يا روايت پيچيدگي و ابهام داشت، مي توانستند از شخص پيامبر (ص) و يا امام (ع) سوال كنند تا شك و ترديد و ابهام را از خود دور سازند.

اما هر چه از آن زمانها دورتر مي‌شويم، بر اثر اختلاف آراء و روايات و نيز مشكوك بودن حال برخي از راويان، اجتهاد جنبة فني به خود گرفته و نياز امت اسلامي به اجتهاد زيادتر و دائرة آن وسيع‌تر گرديده است.

1ـ هنگامي كه «معاذبن جبل» از طرف رسول گرامي اسلام به يمن مي‌رفت، آن حضرت به او فرمود: در مواردي كه مي‌خواهي داوري كني از چه مداركي استفاده مي‌كني؟

گفت: از آيات قرآن مجيد.

پيامبر فرمود: اگر درباره موردي كه مي‌خواهي قضاوت كني، آيه‌اي كه خصوص حكم آن مورد را بيان كرده باشد نيافتي چه مي‌كني؟ گفت: از احاديثي كه از شما شنيده و در دست دارم استفاده مي‌كنم.

حضرت فرمود: اگر در آن مورد، حديث به خصوصي نشنيده باشي، چه خواهي كرد؟ گفت: اجتهاد مي‌كنم، يعني از كليات و قواعدي كه از آيات قرآن و روايات شما در دست دارم، حكم آن مورد مخصوص را استنباط مي‌كنم.

رسول اكرم(ص) خوشحال شد و فرمود: سپاس خدايي را كه فرستادة پيامبر خود را به راهي موفق داشته كه آن راه مورد رضايت پيامبر او است (فهرس شيخ/41)

2ـ امام باقر(ع) به «ابان بن تغلب» كه يكي از ياران فقيه و دانشمند آن حضرت بوده است، فرمود: ابان، در مسجد مدينه بنشين، و فتوي بده، من دوست دارم كه افرادي مثل تو در بين دوستان و شيعيانم باشند (طبقات كبري، 2/347)

واضح است كه منظور از فتوي اين نيست كه فقط به نقل روايت اكتفاء شود. مقصود اين است كه در هر مورد كه آيه يا روايت وارد شده، يعني حكم آن مورد خاص در آيه يا روايتي ذكر شده است، طبق آن آيه يا روايت فتوي دهد.

اما در موردي كه آيه يا روايت در خصوص آن مورد وارد نشده است، از آيات و روايات كلي تر و قواعد عامه‌اي كه از جانب امام(ع) صادر شده است، حكم آن مورد را استنباط و استفاده نموده و فتوي بدهد، همانطور كه خود ائمه (ع) فرموده‌اند:

«علينا القاء الا صول و عليكم التفريع» (وسائل الشيعه، 18/كتاب قضاء باب 6 ، حديث 51 و 52)

ما قواعد و كليتي را براي شما بيان مي‌كنيم، تا شما موارد جزئي و خصوصي را از آن قواعد و كليات استفاده و استنباط كنيد و كليات را بر موارد تطبيق نمائيد

فقيه، استخراج كنندة قوانين الهي است، احكام خدا را از منابع چهار گانة آن ستنباط كرده و در اختيار مردم مي‌گذارد. فقيه د رنظام اسلامي مقنن و قانون گذار نيست، نه قانوني را وضع مي‌كند و نه قانوني را ابطال مي‌نمايد.

ولي از آنجا كه شناخت قوانين خدا از منابع آن، نياز به تخصص و صلاحيت علمي دارد، مجتهد بر اثر كسب يك رشته صلاحيتها مي‌تواند احكام الهي را از كتاب و سنت، و عقل و اجماع، استنباط نمايد، و ديگران را از زحمات فرواني آسوده سازد.

وظيفة مجتهد، در قانون شناسي و استنباط احكام از مدارك آن، خلاصه مي‌گردد. «اجتهاد» فقط ابزار شناخت قانون است و با كار برد آن، مي‌توان حق را از باطل، قانون را از غير قانون باز شناخت.

اجتهاد يعني كوشش عالمانه با متد صحيح، براي درك مقررات اسلام، با استفاده از قرآن، روايات، اجماع و عقل. از همين راه مي‌توان حكم هر موضوعي را از قرآن و روايات استخراج كرد و به اين وسيله از قوانين ديگران بي‌نياز بود.

فقيه، استخراج كنندة قوانين الهي است، احكام خدا را از منابع چهار گانة آن ستنباط كرده و در اختيار مردم مي‌گذارد.

فقيه درنظام اسلامي مقنن و قانون گذار نيست، نه قانوني را وضع مي‌كند و نه قانوني را ابطال مي‌نمايد. ولي از آنجا كه شناخت قوانين خدا از منابع آن، نياز به تخصص و صلاحيت علمي دارد،

مجتهد بر اثر كسب يك رشته صلاحيتها مي‌تواند احكام الهي را از كتاب و سنت، و عقل و اجماع، استنباط نمايد، و ديگران را از زحمات فرواني آسوده سازد.

وظيفة مجتهد، در قانون شناسي و استنباط احكام از مدارك آن، خلاصه مي‌گردد. «اجتهاد» فقط ابزار شناخت قانون است و با كار برد آن، مي‌توان حق را از باطل، قانون را از غير قانون باز شناخت.

در فقه شيعه بيش از ديگر مذاهب فقهي اسلامي به اين مسأله اهميت داده شده است و فقهاي شيعه براي خود مقامي نمي‌دانند جز عالمان به احكام الهي و استنباط كنندگان قوانين خدا از دلائل موجود.

همچنين اجتهاد را فقط وسيلة «تشخيص» و «تلاش» براي شناخت وظائف بندگان مي‌شناسند. «اجتهاد» فقط ابزار شناخت است و هرگز از منابع قانون نيست.

فقهاي شيعه، ادلة چهار گانه ـ بالاخص «سنت» رسول گرامي را كه از طريق ائمه اهل بيت رسيده است و سنت خود ائمه را كه بدليل عصمت آن بزرگواران، مهر تأييد الهي دارد ـ

براي استخراج احكام الهي و حوادث روزافزون جامعه كافي مي‌دانند و صدق اين نظريه را در طول قرون چهارده گانه اسلامي عملاً ثابت كرده‌اند.

در اين مورد، كافي است كه بدانيم در يكي از جوامع حديثي شيعه به نام «وسائل الشيعه» قريب به سي و هشت هزار حديث فقهي وجود دارد.

و اگر جامع ديگرحديثي را به نام «مستدرك الوسائل» به آن ضميمه كنيم، گستردگي منابع فقه اسلامي شيعي كاملاً روشن مي‌گردد، بالاخص كه در ميان اين احاديث يك رشته قوانين كلي و اصول جامعي وجود دارد كه خود مي‌تواند پاسخ گوي بسياري از نيازها باشد.

در اين ميان، فقهاي مذاهب اربعه و همچنين ديگر مذاهب فقهي ـ چه مذاهبي كه پيش از پايه گذاران آنها رواج داشته و يا پس از آن‌ها پي ريزي شده است ـ

«اجتهاد» را از منابع و مصادر حكم الهي مي‌دانند و به جاي اينكه از آن فقط به عنوان ابزار شناخت بهره بگيرند، آن را منبع و مصدر حكم مي‌انگارند، و در كنار ادّلة اربعة معروف(كتاب و سنت و اجماع و عقل) «اجتهاد» را نيز يادآور مي‌شوند.

واما تقلید:

تقلید چیزی جز رجوع به متخصص نیست و این یک امر عقلایی و عقلی است که سیره همه عقلا عالم بر آن نهاده شده است که وقتی ما نمی توانیم با جهد و تلاش و کوشش فراوان و صرف یک عمر به اجتهاد برسیم

و خود احکام و وظایف شرعی خود را استنباط نماییم چاره ای نمی ماند که به متخصص مراجعه کنیم و این امر عین بیداری است و عین آگاهی در انتخاب مشی و شیوه عقلایی است.

تقلید صور مختلفی دارد از قبیل الف- تقلید جاهل از جاهل ب: تقلید عالم از جاهل ج : تقلید عالم از عالم د: تقلید جاهل از عالم که فقط نوع چهارم مقبول و ممدوح است و سه نوع دیگر باطل و ناصواب و خلاف عقل و آگاهی است.

تقلید به معنای صحیح کلمه در تمام امورات زندکی ما جاری است و هیچ عاقلی هم اشکالی بدان نمی کیرد

در مورد سوال اول
داشتن تاليفات دخيل در مرجعيت نيست بلكه شرائط مرجعيت اين است بالغ و عاقل وشيعه دوازده امامي وحلال زاده وزنده وعادل باشد ونيز بنابر احتياط واجب حريص به دنيا نباشد واز مجتهدين ديگر اعلم باشد ( يعني در فهميدن حكم خدا از تمام مجتهدين زمان خود استادتر باشد
اما سوال دوم

با سلام غالبا در حوزه های علمیه پس از انکه استاد ی که خود مجتهد است از پاسخها و اشکالات یا تقریرات شاگرد قوه اجتهاد را در وی می یابد وی را از تقلید نمودن نهی می نماید بدین معنا که با توجه به اینکه شما قدرت استنباط احکام را دارا می باشید جایز نیست از دیگران تقلید نمایید زیرا تقلید برای کسانی است که این توانایی را ندارند با طی این مراحل این عالم در زمره مجتهدین قرار می گیرد که در هر دوره ای تعداد مجتهدین گاهی به صدها نفر می رسد اما در میان مجتهدین عده ای برتری علمی دارند و علاوه بر اجتهاد شرایطی چون بالغ و عاقل وشيعه دوازده امامي وحلال زاده وزنده وعادل باشد ونيز بنابر احتياط واجب حريص به دنيا نباشد را دارااست که مکلفی که توانایی اجتهاد ندارد موظف است با تحقیق از میان مجتهدین ان شخصی را که از همه اعلم تر است و شرایط دیگر را نیز دارا است به عنوان مرجع تقید خود انتخاب نماید که راههای این تحقیق نیز در نوشتار قبلی بیان شده است

با سلام به سرور عزیزم بزرگمهر
اینکه این دو عالم چگونه تشخیص می دهند کدام یک اعلمتر است غالبا از طریق شرکت در دروس خارج فقه و اصول انها ومطالعه کتب انها در زمینه علوم دینی مخصوصا فقه و اصول می باشد که یک طلبه در می یابد این مجتهد از دیگران اعلمتر است و با نظر در شیوه زندگی هر یک از انها به میزان دنیا گریزی و مخالفت با هوا در انها اگاه می شود بله اگر شما یا هر مکلفی از طرق مذکور مثلا تشخیص دهد ایت الله مصباح از دیگران در استنباط احکام شرعی اعلم است بر وی واجب است از ایشان تقلید نماید ولو اینکه دیگران از ایشان تقلید ننمایند و حتی اگر ان مجتهد حاضر به پذیرش ان مقام نباشد باز هم بر مکلف واجب است از ایشان تقلید نماید البته غالبا به دلیل اینکه در حوزه های علمیه اکثر مجتهدان درس خارج فقه و اصول دارند و طلاب در این درسها شرکت می نمایند بهتر تشخیص می دهند درس کدام یک از این بزرگواران عالمانه تر و عمیق وفنی تر است

ظاهرا سوال شما خطاب به جامعه مدرسين است و از ان نهادمحترم سوال خود را مطرح كنيد تا پاسخ خودرا بيابيدوضمن اينكه اين سوال بايد درانجمن كلام مطرح شودچرا كه پاسخ ان ازحيث احكام داده شده است
مجددا تكرار مي كنم داشتن تاليفات وكرسي درس در گذشته ملاك مرجعيت نيست انچه ملاك است اين است كه فعلا در فهم و استنباط مسائل ديني از ديگران استاد تر باشديا در يك سطح باشند وتشخيص از طرف دو عالم طبعا نسبي مي شود كه شاگردان غير رهبري ممكن است استاد خودشان را براي اعلميت برگزينند ونهايتا اگر شما از دو عالم سوال كرديد كه كسي ديگررا معرفي كردند وظيفه شما همان است واز رهبري نمي توانيد تقليد كنيد,

جناب سياوش بزرگمهر گرامي :Gol:
انتخاب آيت الله خامنه اي به عنوان مرجع تقليد اتفاقي نبود بلكه با نظر تعداد زيادي از نخبگان حوزه كه تماما مجتهد مسلم و برخي از آنها صاحب رساله بودند صورت گرفت . و ساير مراجع بزرگوار را هم همين نخبگان و مجتهدان تعيين و به مردم معرفي ميكنند .
بنابر اين ايت الله خامنه اي از نظر اين نخبگان مجتهدي مسلم و داري شرايط مرجعيت مي باشد و تقليد از ايشان جايز است .

در جواب سیاوش باید یک مطلب مشخص شود چون مانند شکالات سابق یک خلط کوچک انجام گرفته وآن فرق بین مجتهد ومرجع است.
در اینکه آیت الله خامنه ای مجتهد بوده در آن زمان کسی شک نداشته وهمگان به آن اذعان داشتند .ایشان در مشهد درس کفایه و مکاسب و سپس خارج کفایه تدریس می کردند و.. اذعان قاطبه کثیری از علما دال بر ان است که جای تردید نیست.
اما اینکه ایشان مرجع نبودند به این معنا که بله محل رجوع مردم نبودن و پس از رهبر حاصل شد تنافی با درجه اجتهاد ایشان ندارد

مطلب دوم اینکه از نوشته های جناب بزرگمهر بر می آید که ایشان تالیفات وکتب را مبنا قرار دادند در حالی که چنین روالی وجود ندارد و تلیفات می تواند یکی از نشانه ها باشد

سلام، لطفا ليست مجتهدين جامع الشرايط رو قرار دهيد. :Gig:

سلام. لطفا ایمیل یا سایت یا وبلاگ افرادی دانا عالم یا روحانی را اینجا قرار دهید تا از آنها در مورد مرجع اعلم تحقیق کنم:Gol:

مجتهد واعلم را از سه را می توان شناخت:
1-آن که خود انسان یقین کند؛مثل انکه از اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را بشناسد.

2-ان که دو عالم وعادل که می توانند مجتهد و اعلم را تشخیص را تشخیص دهند ، مجتهد یا اعلم بودن کسی تصدیق کنند ؛ به شرط ان که دو نفر عالم عادل دیگر با گفته ی انان مخالفت نکنند.
(برای این منظور،افراد می توانند از علما و روحانیون محل زندگیشان ویا از ائمه جمعه شهرشان راهنمایی بخواهند )

3-ان که عده ای از اهل علم که می توانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند و از گفته ی انان اطمینان پیدا می شود ، مجتهد یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند
(به عنوان نمونه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ،

توضیح المسائل مراجع،م20

[=Palatino Linotype]