دليل‌هاى عقلى اثبات‌كننده معاد

اگر خدا عادل است چرا باید گناهان را با آتش جبران کند؟ اگر کسی سر کس دیگر را کلاه گذاشت چرا باید به نحوی دیگر مجازات شود؟ عدالت آنست که به همان شکل که او فریب داده است به همان شکل خود او فریب بخورد. این می شود عدالت! افراد زیادی هستند که بیمار مادرزادی هستند. گفته می شود که این حکمت خداست که این افراد دچار نقص باشند. حالا این چه حکمتی است می گویند نمی دانیم. بعد در جای دیگر برای اثبات خدا می گویند که خدا عادل است و حکمت خدا اقتضا می کند که جهان دیگری در کار باشد. خوب شما که از درک حکمت خدا عاجزید چرا برای خدا تعیین تکلیف می کنید؟

سلام
1- تصور شما در مورد جزا و پاداش صحیح نیست . پاداش و جزای عمل بنابر تصریح قرآن عین عمل است : هل یجزون الا ما کانوا یعملون (اعراف 147 و سبا 33 ) آیا چیزی غیر از آنچه انجام می دهند پاداش داده می شوند ؟ که استفهام انکاری است یعنی جزای آنها چیزی جز عمل خودشان نیست اما از آنجایی که ما صورت برزخی و آخرتی اعمال را نمی شناسیم فکر می کنیم بین عمل و پاداش تناسبی نیست و آخر اینکه جزای بدیها فقط آتش نیست بلکه موارد دیگری هم دارد که در لابلای آیات و روایات بدان اشاره شده است . عدل در جزا بالاتر از این نیست که عین عمل جزایش باشد .
2- حکم به حکیمانه بودن در این موارد بر اساس اصل حکمت الهی در خلقت است . نگاه صحیح به پدیده ها یک نگاه شبکه ای است یعنی آنرا در تمام روابطی که با سایر پدیده ها دارد باید دید . مثلا همین فرد ناقص اگر در حدی هوشیاری و توانایی داشته باشد که اعمال دینی انجام دهد مطمئنا پاداش او چند برابر دیگران خواهد بود چون روایت فرمود : افضل الاعمال اهمزها برترین اعمال سخت ترین آنهاست دیگر اینکه اطرافیان این شخص با رسیدگی به امورش و بر اساس همین روایت پاداش بزرگی دارند وو
موفق باشید

همین که صورت اعمال در آخرت متفاوت است با عالم واقع خلاف عدالت است. عدالت کامل آنست که عین آسیبی که عمل من بر کسی وارد می کند بر خود من و با همان شرایط وارد گردد.

پس بر چه اساسی معاد را لازمه آن می دانیم؟ شاید این که کسی ظلم کند و کسی هم مظلوم واقع شود نیز حکمتی داشته باشد که ما از آن بی خبریم. اینکه یک شیر خرگوشی را می خورد نیز حکمتی دارد و شیر هرگز به سبب خوردن خرگوش محاکمه نمی شود.

هستی ساختار خاص خودش را دارد و به میل ما تشکیل نشده است لذا هر حقیقتی در این عالم ، صورت خاص خودش را در آن عالم خواهد داشت . ایندو از جهت عینیت یکی اند فقط احکامشان تغییر می کند مثل بدن انسان در دنیا و برزخ که عین همند اما بدن دنیایی ماده دارد اما بدن برزخی ماده ندارد . بدن دنیایی محدود و ضعیف است اما بدن برزخی کاملا به اختیار نفس انسانی است . بدن دنیایی برای اینکه از اینجا به جای دیگر برود صد دردسر دارد اما بدن برخی به صرف اراده نفس به محل مورد نظر منتقل می شود وووو بر همین منوال است تفاوت اعمال در دنیا و آخرت

حکمت یعنی کارمتقن هدفمند . بر این اساس باید برای این فعل الهی یعنی خلقت انسانها نتیجه و اثری باشد و نتیجه و اثر از نظر اهل دین عالم آخرت و معاد است و اما محاکمه فرد بر سر اعمال اختیاری برای موجودات مکلف ( نه شیر و خرگوش ) است چه اینکه هرکسی هم باید نتیجه و اثر عمل خود را ببیند . این نتیجه و اثری که با عقل ثابت می شود را وحی تفسیر و تشریح می کند که مثلا فلان عمل چه اثری دارد . فلان نیکی یا فلان بدی چه نتیجه اخروی دارد .

تغییر احکام هم به هر حال تغییر است و بنابراین می توانیم بگوییم که شرایط یکسان نیست. بنابراین نمی توان گفت عدالت برقرار شده است.

اولا شما از کجا ثابت می کنید که فعل الهی خلقت انسان هاست که بعد بخواهد هدف داشته باشد. ممکن است خلقت انسان ها هم اثر جانبی از فعل الهی باشند که هدف آن چیز دیگری است. برای مثال نجاری که یک چوب را می برد هدف او ساخت چیزی است نه درست کردن خاک اره. به عبارت دیگر خاک اره اثر جانبی از فعل نجار است و نه هدف آن. خلقت انسان هم می تواند مثل خلقت خرگوش و شیر و هزار سیاره و ستاره دور افتاده باشد.

ثانیا از کجا ثابت می کنید که شیر و خرگوش اراده و اختیار و یا احساس درد ندارند؟ به هر حال ظلمی به خرگوش شده که باید جبران شود. آیا خدای عادل آن را جبران نمی کند؟ حال می خواهد مکلف باشد یا نه.

ثالثا حکمت خدا بی کران است و این طور که گفته می شود از درک آن عاجزیم. ممکن است این حکمت خدا باشد که کسی هزار نفر را بکشد. ما چگونه برای حکمت خدا تکلیف تعیین می کنیم وقتی از درک آن عاجزیم؟

معلوم نیست تصور شما از عدالت چیست ؟ آیا بالاتر از عینیت چیزی داریم ؟ عینیتی در یک مرتبه و مقام دیگر ؟ پاداش عین عمل است .

در پهنه عالم همه چیز مخلوق الهی است چه اینکه او خالق واحد است پس خالقهای دیگری نیستند که بخواهند انسان را بی هدف خلق کنند اما اینکه جایگاه انسان در مجموعه خلقت کجاست باید از مقام مرتبه و آثارش آنرا بشناسیم . وقتی می بینیم انسان شان سلطه بر تمام هستی را دارد و تا حد زیادی این سلطه هم حاصل شده است معلوم است خلقت او اصیل است وگرنه معنا ندارد مخلوق مادون مسلط بر مافوق باشد . البته تصریحات وحی هم بعنوان دلیل درون دینی کاملا این مسائل را تایید می کند .

مثال شما صحیح نیست چون شیر برای حیات خود نیازمند غذاست و خرگوش هم تکوینا صید اوست پس دلیلی ندارد شیر را بخاطر صید خرگوش مواخذه کنند همانطور که انسانها بخاطر تامین غذای خود از حیوانات دیگر مواخذه نمی شوند . البته بنابر بیان بعضی علماء حیوانات هم به اندازه خود از شعور و آگاهی و تکلیف برخوردارند و با همان میزان سنجیده می شوند اما این ربطی به صید خرگوش توسط شیر ندارد

تصور شما هم از عینیت مشخص نیست. عینیت از نظر من اینست که اگر ظلمی به کسی کردم او هم به من همان ظلم را در همان شرایط بکند.

سلطه هرگز نشان دهند جایگاه نیست. چه بسیار انسان هایی که قدرت و زور داشتند و بر مردمان ضعیف سلطه پیدا کردند. آیا این به معنی بالا بودن جایگاه آن هاست؟ اینکه انسان حیوانات مظلوم دیگر را اسیر خود کرده نیز نمی تواند به معنی جایگاه بلند او باشد. در ثانی شاید موجودات دیگری به وجود آیند که بتوانند بر انسان هم مسلط شوند.

اما در مورد وحی باید گفت که نمی توان آن را جزء دلایل عقلی به حساب آورد. اگر ملاک وحی باشد که خوب دیگر نیازی به این دلایل عقلی نیست.

در زندگی اجتماعی انسان ها هم وضع به همین روال است. اگر گروهی از انسان ها از بمب اتم استفاده می کنند و هزاران نفر را می کشند هم برای دفاع از قلمرو و منافعشان است. به عبارت دیگر برای نیازی که به بقاء دارند این کار را می کنند. بنابراین این ها هم نباید مواخذه شوند.

اتفاقا دقیقا همین اثر را دارد . شما در دریافت عین عمل در مرتبه دیگر وجود ، رنجی را که به دیگری رسانده اید با تمام وجود خود حس می کنید بلکه شدیدتر و دقیقتر . چون آنجا دیگر حجاب جسم نیست پس دریافت شدیدتر و وقویتر خواهد بود

ملاک برتری موجودات بر یکدیگر میزان آثار و احاطه و سلطه وجودی بر دیگران است همانگونه که خدای متعال به این معیار از همه برتر است لذا انسانی که با علم و دانش و اندیشه و تفکر و بوسیله آلات و ابزار و غیره بر موجودات عالم مسلط می شود با این معیار از موجودات دیگر برتر است . در این اصل تفکر کنید که : اثر هر چیز نشانه دارایی اوست لذا هرچه اثر موجودی بیشتر و برتر باشد داراتر است و هرچه دارایی وجودیش بیشتر بود برتر است

- شما همه حیوانات را یکجا در مقابل نوع انسان قرار می دهید در حالیکه حیوانات خود انواع مختلف دارند و نباید تعاملات انواع حیوانات را مانند تعاملات افراد نوع انسانی گرفت به عبارت دیگر باید عالم شیرها را جدا عالم خرگوشها را جدا و عالم دیگر نوع حیوانی را جدا حساب کنید . تعامل افراد نوع انسان با همدیگر مثل تعاملات افراد نوع شیر با یکدیگر است نه مثل تعامل انواع حیوانی با یکدیگر 2- آیا واقعا شما باور کرده اید که کشتن دیگران با بمب اتمی برای به دست آوردن نیازهای ضروری زندگی است ؟ عجیب است

این گفته خود شما را قرمز کردم تا متوجه شود که ما عین عمل خود را دریافت نمی کنیم. در جهان باقی حس عمل شدیدتر است و حجاب جسم وجود ندارد پس عین عمل را متحمل نمی شویم. پس عدالت برقرار نشده است.

کسی هم که با بمب اتم دیگران را مغلوب می کند نیز از علم و دانش خود استفاده کرده است. در جنگل هم شیر با چنگ و دندان خود دیگر حیوانات را مغلوب می کند اینکه دلیل برتری او نیست. عقل انسان هم نوعی ابزار طبیعی است که انسان را برتر کرده است و این هم دلیل برتری نیست.

حیوانات هم در بین نوع خود نزاع می کنند. شیرهای نر برای جفت با هم مبارزه می کنند و از قلمرو خود در برابر شیرهای دیگر محافظت می نمایند. حیواناتی که در این نزاع برنده می شوند می توانند نسل خود را بقا بخشند. این قانون طبیعت است و حکمت خداست. اگر انسانی برای مسئله جنسی خود همین کار را انجام دهد قانون طبیعت را اجرا کرده است و این جز حکمت چیز دیگری نیست.

همان طور که گفته شد حیوانات هم برای منافع خود هم نوع خود را از بین می برند. حال سبب برتری در بین حیوانات قدرت تن و دندان است در بین انسان ها عقل (که البته حیوانات هم کم و بیش از عقل خود استفاده می کنند. برای مثال گوریل ها در جنگ های بین خود از پرتاب سنگ استفاده می کنند). یک گرگ که یک گله را می درد با یک گوسفند هم سیر می شود و نیازش برطرف می شود. بنابراین به مقدار نیاز حیاتی خود حیوانات را نابود نمی کند بلکه بر طبق سرشتی عمل می کند که در وجود اوست. این سرشت هم نتیجه حکمت خداست که به او داده است. اگر انسانی هم که برای منافع خود دست به اقدامی برای کشتن هزاران نفر می کند نیز بر اساس سرشت خودکامگی این کار را می کند که آن هم حکمت خداست.

اتفاقا عین عمل آن جلوه قویتر و شدیدتر است . آنچه که انسان را در اینجا از درک آثار عین عمل خود مانع می شود حجاب جسمانی اوست . پس شدیدتر بودن به حسب اختلاف مراتب ادراکی خود شخص است

توانایی ساختن ابزار سلطه غیر از استفاده غیر انسانی آنست . همین انسان می تواند از دانش هسته ای خود بمب بسازد و انسانهای بی گناه را بکشد و یا در موارد صلح طلبانه ای که به نفع همگان باشد استفاده کند . این که انسان می تواند دانش هسته ای داشته باشد نشانه برتری اوست نه استفاده ظالمانه ای که از آن می کند

خوب این چه اشکالی دارد که انسان حافظ خانواده خود باشد ؟

باز هم دارید مناسبات انواع را با مناسبات افراد درهم می کنید . بگذریم به نظر شما حیوانات با آن درک و شعوری که نسبت به انسان دارند معیار خوبی برای سنجیدن انسان اندیشمند هستند ؟ آیا اقتضای حکمت الهی در حیات حیوانات معیار حکمت او در حیات انسان عاقل و متفکر و اندیشمند است ؟!!!

ابوعلی سینا میگوید دلیل عقلی برای اثبات معاد وجود ندارد ما آن را از روی تعبد میپذیریم.در صورتی که بنده هم این دلایلی که شما آوردید در کتابهایم خوانده ام.میخواهم بدانم یعنی اینها به ذهن بوعلی سینا نرسیده؟که بسیار بعید است با علم بالای او و اگر رسیده یعنی اینها دلایل عقلی نبوده؟ از طرفی هم صحبت نقاد گرامی در قسمت عدالت در عذاب برایم سوال شد.من میدانم که در آن دنیا حواس بسیار قوی تز از این دنیاست.پس انگار به نحوی بی عدالتی است اینکه ضربه ای باعث آن همه عذاب میشود کمی عجیب است.

فرض کنید من به کسی ظلمی می کنم. حالا چرا باید تاوان این ظلم من شدیدتر باشد؟ آیا این انصاف و عدالت است؟

انسان ها از حشره کشها برای کشتن حشرات و از ابزار ها برای شکار حیوانات استفاده می کنند. این ممکن است به نفع خودشان باشد ولی به ضرر محیط زیست است. استفاده از انرژی هسته ای هم به هر حال به ضرر محیط زیست است. در ثانی استفاده از قدرت هسته ای برای منافع هیچ فرقی با حیوانی که از قدرت تن و دندان برای برتری استفاده می کند ندارد. ثالثا این خداست که به گروهی از انسان ها قدرت از بین بردن گروه دیگری را داده است و این حکمت خداست و ما نمی توانیم بگوییم ظالمانه است. شاید شکار شدن یک خرگوش توسط شیر هم ظالمانه به نظر آید اما با تفکر می بینیم که حکمت است. ما نمی دانیم که اگر عده ای توسط عده دیگر از بین برده نمی شدند چه می شد. برای مثال نمی دانیم که اگر از بمب اتم استفاده نمی شد سرنوشت جنگ جهانی دوم به کجا می رسید. این حکمت خدا بود که بر اتمام جنگ با بمب اتم قرار گرفت.

اشکال زمانی پیش می آید که بدانیم همیشه حیوانات مدافع پیروز نیستند و یا همیشه حیوانات مدافع نیستند. خوی حمله و گشترش قلمرو و بدست آوردن جفت در تمام حیوانات و انسان وجود دارد. این خوی حمله حکمت خداست و نباید به سبب آن کسی مجازات شود.

این حکمت خداست که کسی با عقل خود هزاران نفر بکشد و ما نمی دانیم که اگر نمی کشت چه می شد. فکر کنم شما باید یک بار داستان خضر نبی را بخوانید آنجا که کودکی که هنوز مرتکب گناه نشده بود را کشت.

بنده فکر می کنم شما در جواب هیچ تاملی ندارید وگرنه بارها یک سوال را تکرار نمی فرمودید . گفتیم که پاداش عین عمل است اما چون انسان در هنگام عمل ناشایست ، محجوب به حجاب بدن است نمی تواند عذاب و درد آنرا آنطور که هست ادراک کند . وقتی مرد حجاب بدن برداشته می شود و همان را که بود و درکش نمی کرد درک می کند .

شما با این مباحث دارید موضوع را به مساله دیگر یعنی جبر و اختیار می کشانید که بحث جدایی است . بحث ما در معاد بود و اینکه وقوع معاد اقتضای حکمت الهی است چون خداوند حکیم است و می بایست بر کار حکیمانه نتیجه ای بار شود و اعمال و کردار انسان جزا و پاداشی داشته باشد . البته برای همه مطالبی که اینجا گفته اید پاسخ هست اما از موضوع تاپیک خارج است .

عجیب است که غریزه حیوانات ملاک صحت فعل انسانی باشد . از کجا معلوم که در تکالیف غریزی آنها این امور ممنوع نباشد ؟ مگر حیوان موجود معصوم است که هرکاری کرد بگوییم درست است و خداوند اینگونه خواسته است ، پس انسان هم می تواند مثل حیوان عمل کند ؟

اینجا یک خلط مبحث خیلی ظریف صورت گرفته است . شما دارید افعال انسانی را از آن جهت که فعل الهی است دلیل بر عدم عقاب می گیرید و این کاملا غلط است . اگر حکمت و عدل الهی بطور مثال اقتضای عقاب گروه و قومی با قوم دیگر را بکند مفهومش این نیست که گروه مهاجم از آثار فعلی که انجام داده است در امان باشد بلکه حتی نمی توان آن فعل را به حسب گروه مهاجم الزاما کار حق و صحیحی دانست . اینها در دو مرتبه کاملا متفاوتند و باید جدا دیده شوند .

این پاسخ شما هیچ ربطی به سوال من ندارد. شما می گویید خدا عادل است پس باید باید جهان دیگری باشد. حال این سوال من است که اگر خدا عادل است باید بین بندگان به عدالت رفتار کند. اگر من ظلمی به شما کردم شما هم همان ظلم را در همان شرایط به من بکنید نه کمتر و نه بیشتر. برای مثال اگر من به شما با چوب در حالی که بدن شما بی حس است ضربه ای بزنم شما هم باید در حالی که بدن من بی حس است با چوب هما ضربه را بزنی. نه اینکه من بی حس نباشم و شما با فولاد ضربه بزنی. این می شود عدالت. این چیزی که شما دارید می گویید نتیجه عمل است. مثل اینکه کسی سیگار بکشد و بیمار شود. بیماری نتیجه سیگار کشیدن اوست. ما به این نمی گوییم بر قراری عدالت. در واقع این ربطی به عدالت ندارد. این مربوط می شود به حکمت خدا.

خلاصه کلام اینکه از عدالت خدا نمی توان معاد را نتیجه گرفت! حداکثر می شود ادعا کرد که وجود جهان باقی با عدالت خدا تنافی ندارد و گرنه نمی توان گفت خدا عادل است پس باید جهان باقی وجود داشته باشد.

خیر بحث هدفمندی خلقت است. اینکه انسان سلطه دارد و شما سلطه را چگونه تعریف می کنید و از آن نتیجه می گیرید که انسان هدف خلقت است جای بحث دارد. می گویید انسان بر طبیعت مسلط گشته است پس هدف خلقت اوست. در حالی که نه تعریف درستی از سلطه دارید و نه می توانید ثابت کنید که انسان تنها موجود مسلط بر جهان است و این سلطه تا قیامت باقی می ماند.

انسان هم معصوم نیست و شما نمی توانید ثابت کنید که به غیر از تمایلات غریزی تمایلات دیگری در انسان نهفته باشد. سرشت حمله در انسان مانند حیوانات نهفته است و این سرشت را کسی جز خدا در وجود او قرار نداده است.

بنده می گویم ممکن است که کشتن هزار نفر توسط یک نفر از نظر ما ظالمانه و بی عدالتی به نظر اید اما از جهت حکمت الهی به هیچ وجه بی عدالتی نباشد. ممکن است این هزار نفر گناهی کرده باشند که آثار این گناه باعث آسیب به قاتل شده باشد و به این ترتیب خدا کار آن ها را تلافی کرده باشد. این مسئله ای است که ما از درک آن عاجزیم.

دریافت عین عمل در مرتبه ای دیگر از وجود که اقتضای عدالت است همان معاد است . چطور معاد را نمی توان با عدالت خدا تعلیل کرد ؟

در ذیل مباحث شما می خواستید بگویید وجود انسان می تواند یک وجود فرعی زائد بر فعل الهی باشد که ما گفتیم انسان موجود برتری است و ملاک برتری اش آثار بیشتر و برتر است که از کسی مخفی نیست . اما شما بحث اثر داشتن را با نحوه اثرگذاری ( ظالمانه ) خلط کرده و به مباحث دیگر می کشانید .

بحث محوریت عقل و احکام آن در نوع انسان یک بحث نشناخته ای نیست که حالا کسی بخواهد نظام حیات انسانی را وارونه کرده و غرایزش را ملاک بگیرد . همه انسانها می دانند که اصل غرایز صحیح است اما باید تحت کنترل عقل مورد استفاده قرار گیرند لذا در انسان غریزه اصل و محور نیست که بخواهیم حکمت الهی را در حیات او با آن بسنجیم . غریزه در حیوان اصل است نه در انسان

خدای متعال از طریق سفرایش ظلم و عدل را برای ما معرفی فرموده بلکه اغلب مصادیق ظلم و عدل را عقل خود انسان هم درک می کند لذا اگر از کسی فعل ظالمانه سر بزند ولو اینکه در سطح فعل و علم الهی ، دلیل موجهی داشته باشد باز هم فرد ظالم به آثار تکوینی فعل خودش ( بلکه عین فعلش ) معذب خواهد بود . پس صحت امری در علم و حکمت الهی در مرتبه ای موجب صحت آن و بی اثر بودنش ( نداشتن عقاب ) نمی شود

ممکن است ما در همین زندگی دنیایی پاداش و جزایی که سزاوار آن هستیم را دریافت کرده باشیم. اینکه دنیا ظرفیت برقراری عدالت را ندارد نمی توان ثابت کرد و این خداست که باید بگوید دنیا این ظرفیت را داشته یا نه و این ما نیستیم که نظر بدهیم.

عدالت با تناسخ هم امکانپذیر است. یعنی ممکن است جهان بعد از نابودی دوباره خلق شود و روح ها جا به جا شوند. برای مثال روح من و شما عوض شود و شما همان ظلمی را که من به شما کردم به من بکنید با همان شرایط.

اولا برتری در اثر تعریفی می خواهد. در ثانی برتری انسان قابل اثبات نیست. حداکثر برتری انسان می تواند در منظومه شمسی باشد که یک غبار در کائنات محسوب می شود. ما نمی دانیم که آن سوی منظومه شمسی چه خبر است. ممکن است موجوداتی برتر از انسان هم باشند. در ضمن بحث ظالمانه بودن یک عمل در قسمت دیگر و به صورت مجزا بحث می شود و خلطی صورت نگرفته است.

اینکه غرایز باید تحت کنترل عقل باشد را چه کسی گفته است؟ باید و نبایدها را خالق تعیین می کند و این ما نیستیم که بگوییم باید چه باشد.

همان طور که گفته شد با وحی نمی توان معاد را اثبات عقلی کرد. بحث بر سر اینست که آیا برای معاد دلیل عقلی وجود دارد یا نه. عقل هم از درک حکمت و عدل خدا عاجز است. اگر کسی صد نفر را کشت و یک بار قصاص شد نمی توانیم بگوییم که عدالت برقرار نشده است و حتما باید جهان دیگری باشد. ممکن است از لحاظ عقل ناقص ما عدالت نباشد ولی از لحاظ حکمت خدا عین عدل در همین دنیا رعایت شده باشد و دیگر نیازی به جهان باقی نباشد.

با سلام؛

خوب از عدالت خدا نمی توان معاد را نتیجه گرفت زیرا :
1- ممکن است ما در همین زندگی دنیایی پاداش و جزایی که سزاوار آن هستیم را دریافت کرده باشیم. اینکه دنیا ظرفیت برقراری عدالت را ندارد نمی توان ثابت کرد و این خداست که باید بگوید دنیا این ظرفیت را داشته یا نه و این ما نیستیم که نظر بدهیم.

2- عدالت با تناسخ هم امکانپذیر است. یعنی ممکن است جهان بعد از نابودی دوباره خلق شود و روح ها جا به جا شوند. برای مثال روح من و شما عوض شود و شما همان ظلمی را که من به شما کردم به من بکنید با همان شرایط.

کسی که دهها هزار نفر را کشته یا دهها هزار نفر را نجات داده - امثال این موارد بسیار است - کدامیک پاداش خود را آنطور که شما سختگیرانه عدالت را قبول دارید پاداش خود را گرفته اند

عدم امکان تناسخ در جای خودش ثابت است و باید در محل خودش از آن بحث کرد

ما که بر اساس امکان بحث نمی کنیم آنچه بر ما ثابت شده اینستکه در میان موجوداتی که تا کنون شناخته ایم از کوچک تا بزرگش هیچیک آثار نوع انسان را ندارند . اما اینکه می فرمایید ما نمی توانیم معیاری در برتری تعیین کنیم هم صحیح نیست در ابعاد مختلف ملاکهای برتری قابل تعیین است . همین که انسان از قدرت تفکری برخوردار است که می تواند با کمک آن موجودات دیگر را تحت سلطه و کنترل و تصرف خود قرار دهد معنایش برتری است

هم خالق گفته هم انسان با عقل خود این را درک می کند . عقل یعنی قوه ای که مصالح و مفاسد را درک می کند و انسان را به سمت رعایت آنها سوق می دهد لذا غرایز تنها یکی از موضوعات مورد توجه عقلند و شکی نیست که حدود برخورداری از خواص غرایز را هم او می تواند تعیین کند

ما هم نخواستیم با وحی اثبات عقلی کنیم اما نسبت عدم ادراک عدل و ظلم به عقل و بی نظر بودن آن در این خصوص هم ادعایی نپذیرفتنی از سوی شماست بخصوص با مبانی سختگیرانه ای که در خصوص عدالت دارید بلکه بر مبانی شما معاد امر ضروری است چه اینکه آن نحو از پاداش اعمال که مد نظر شما بود اصلا در حیات دنیوی قابل اجرا نیست چرا که اگر کسی ده نفر را بکشد فقط می توان جزای قتل یکی از آنها را داد و دیگر جایی برای بقیه باقی نمی ماند . پس حدا اقل بر مبانی مورد تاکید خودتان بمانید و مرتب تغییر موضع ندهید . به نظر بنده بحث تمام است . دیگر حرفها حاشیه ای و غیر اصولی و در مواردی خارج از بحث است

امّا اگر درست دقّت کنیم مى بینیم هیچ یک از این امور سه گانه آنچنان عمومى و همگانى نیست که هر ظالم و گنهکارى را درست به اندازه ظلم و گناهش کیفر بدهد، و بسیارند کسانى که از چنگال مکافات عمل، مجازات وجدان، و بازتاب هاى اعمال شوم خود فرار مى کنند، یا به قدر کافى کیفر نمى شوند.

عدالت خداوند

حدّ وسط اين استدلال، عدالت خداى تعالى است. شكل قياسى اين استدلال كه معاد مكلّفين و عاملين را اثبات مى‌كند، به صورت زير است:
مقدّمه 1: خداى تعالى عادل است؛
مقدّمه 2: فرد عادل ظالم و مظلوم را مساوى قرار نداده، ظالم را بر مظلوم مقدّم ننموده، و حق مظلوم را از ظالم مي‌گيرد1؛
نـتـيجه: خداى تعالى ظالم و مظلوم را مساوى قرار نداده، ظالم را بر مظلوم مقدّم ننموده، و حق مظلوم را از ظالم مي‌گيرد.
اكنون قياس استثنايى زير را به آن مي‌افزاييم:
مقدّمه 1: اگر براى انسان معادى وجود نداشته باشد، تساوى بين ظالم و مظلوم، مقدّم‌بودن ظالم بر مظلوم، و اخلال بر پيگيرى حق مظلوم از ظالم پيش مى‌آيد؛
مقدّمه 2: خدا منزّه از تساوى بين ظالم و مظلوم، مقدّم‌بودن ظالم بر مظلوم، و اخلال بر پيگيرى حق مظلوم از ظالم است؛
نـتـيجه: انسان زندگى دائمى و معاد در قيامت دارد تا هر انسانى به آنچه كه استحقاق آن را دارد، برسد.2

ما از کجا می دانیم که کسی که هزار نفر را کشته بیشتر از کسی که یک نفر را کشته است گناه مرتکب شده است و از کجا می دانیم پاداش خود را در این دنیا دریافت نکرده باشد. چشم ظاهر بین ما فقط ظاهر را می بیند که مثلا فلان کس هزار نفر را کشته است ولی همه پارامتر های دخیل در ماجرا را نمی بینیم.

قدرت تفکر هم در انسان یک قابلیت است که مثل بقیه قابلیت ها مثل پرواز کردن و شنا کردن و غیره است و دلیل نمی شود که چون انسان این قابلیت را دارد هدف از خلقت او باشد.

متاسفانه برخی تصور می کنند چون عقل دارند و بیشتر از حیوانات می فهمند می توانند در حد خالق هم فکر کنند

حالا بنده می گویم ممکن است هر کس در این دنیا پاداش خود را گرفته باشد و ما نمی توانیم درک کنیم.

سلام با این همه لا ادری گفتن چطور می توان به پایه ای از معرفت رسید و اصلا چگونه می توان بحث کرد

با سلام،

پس قبول دارید که نمی توان درباره دلایل عقلی اثبات معاد بحث کرد؟

پس قبول دارید که نمی توان درباره دلایل عقلی اثبات معاد بحث کرد؟

سلام وقتی شما مکرر عقل و شناخت عقلی را نفی می کنید چه وجه اشتراکی برای سخن گفتن می ماند ولی کسی که عقل و شناخت آنرا باور دارد می توان با او درباره اثبات عقلی معاد سخن گفت موفق باشید

با سلام،

شاید هم اگر بیشتر دقت کنیم ببینیم که همه به اندازه گناهشان کیفر دیده باشند.

با چه فرايندي و از طريق كدام امكان مي خواهي دقت و تأمل بيشتري كني؟ از طريق عقل؟ از طريق قلب؟ ... منتظر تأملات و دقت بيشتر شما هستيم تا مكاشفات و دريافت هاي جديدتان را در اين عرصه مستند و مستدل شاهد باشيم؟؟؟ راستي مستحضريد كه اثبات معاد دلايل بسياري داشته و از زواياي مختلفي قابل اثبات است، بحث عدل الهي و جزاء و پاداش يكي از انهاست. به فرض محال، با دقت و تأمل بيشتر، پيش فرض شما مبني بر اينکه "همه به اندازه گناهشان کیفر دیده باشند" ثابت شود؛ براي براهين ديگري كه در اثبات معاد مطرح است (حكمت الهي، جاودانگي و تجرد روح، گواهي فطرت بر معاد، ميل انسان به جاودانگي و ...) چه پاسخي مي توانيد بياوريد

عقل و شناخت عقلی را برای اثبات های ریاضی قبول دارم. ولی در مورد اثبات معاد نمی توان از عقل استفاده کرد.

با سلام؛

اگر کسی بگوید تنها با وحی معاد قابل اثبات است پذیرفتنی است اما با استفاده از عقل و برهان اثبات معاد ممکن نیست. ثابت شده است که عوامل ژنتیکی و محیطی در رفتار انسان ها تاثیر گذار است. ایا عقل ما می تواند تمام این پارامتر ها را ببیند؟ آیا کسی که ذاتا فرد عصبانی و خشنی است با یک میزان سنجیده می شود؟ آیا سلیقه همه انسان ها یکی است؟ آیا حس بدی و خوشی برای همه یکسان است؟ آیا زندگی جهانی یک زندگی تکرار شونده است و یا با دنیا شروع و به آخرت ختم می شود؟ آیا عقل می تواند این ها مشخص کند؟ برای دانستن این ها تجربه لازم است نه عقل.
در مورد حکمت خداوند آیا عقل ما می تواند به طور کامل آن را درک کند؟ در مورد جاودانگی روح از کجا ثابت می شود؟ در مورد فطرت آیا افرادی که مثلا در ژاپن زندگی می کنند و دیدشان در مورد زندگی بعد از مرگ فرق می کند فطرت ندارند؟ در مورد میل به جاودانگی باید گفت این میل لازمه حیات دنیای است. به عبارت دیگر اگر ترس از مرگ و نابودی در انسان وجود نداشت شاید تا کنون انسانی در زمین باقی نمانده بود.