جمع بندی معامله با خدا

پرسش:
آیا می توان با خدا وارد معامله شد؟ یعنی چیزهایی را داد و در عوض چیزهایی گرفت؟
من به تازگی در زندگی با یک مشکل جدی برخوردم و می خواهم برای حل مشکلم که فقط در دست خداست، با او وارد معامله شوم. آیا این کار درست است؟ چطور متوجه شوم که خداوند این معامله را پذیرفته؟

پاسخ:
در پاسخ به این سوال باید به چند نکته توجه بفرمایید:

1- خداوند به اعمال ما نیازی ندارد و این یک حقیقت انکار ناپذیر است، زیرا او غنی مطلق است.

2- اعمال ما در واقع با عنایت الهی نیز همراه است. یعنی ما اعمالی را که به درد خودمان می خورد و از این حیث که باعث کمال ما می شود، مایه خوشنودی خداوند است را، با عنایت او انجام می دهیم.

3- معامله با خداوند در شرع مقدس به روشهائی مانند نذر و عهد صورت می گیرد.

4- شناخت طرف مقابل، یک اصل عقلائی و لازم است.

5- طرف معامله ما اگر خدا باشد، باید بدانیم که او حکیم نیز هست و صلاح ما را بهتر از خود ما می داند؛ لذا باید بدانیم اگر عملی برای او انجام می دهیم، حتما فوائد آنرا خواهیم یافت. ولی لزوما این فائده ممکن است برآورده شدن آن حاجتِ خاص و به همان شکلی که ما می خواهیم نباشد.

6- بى ‏شك وعده‏ هاى خداوند هيچگاه خلاف ندارد. پس علت اينكه گاهى انسان از عمل خود نتيجه نمى‏ گيرد، بيشتر مربوط به نقصان ايمان و باور خود اوست. لذا كسى كه دعاهاى وارده را مى‏ خواند و به دستورات عبادى عمل مى‏ كند، پيش از هر چيز بايد به گفته‏ هاى پيامبر اكرم و ائمه‏ ى اطهار عليهم‏ السلام "ایمان" داشته باشد. بسیار مهم است كه فرموده‏ هاى آنها را "باور" داشته باشيم. لذا اگر كسى عملى را با ترديد، انجام دهد و بگويد: «فعلاً اين دعا را مى‏ خوانم تا ببينم چه مى ‏شود» نه تنها فايده ‏اى نبرده، بلكه خودش را خسته مى ‏كند.

اگر کسی متوجه شود كه باور ندارد، پيش از هر چيز بايد بررسى كند كه چرا باور ندارد و علت آن را برطرف سازد. (1)

اما در مورد اینکه انسان چه چیزی را می تواند با خداوند معامله کند، درست است که انسان هرچه دارد از خداوند است و خداوند هم بی نیاز مطلق. اما در حقیقت انسان با هدیه دادن و معامله کردنِ همین چیزهائی که خداوند به او عنایت کرده، در حقیقت خودش را نزد او عزیز ساخته و به اصطلاح خودی نشان می دهد.

علامه طباطبائی رحمه الله علیه در این مورد مثال زیبائی دارند و می فرمایند مردی را در نظر بگیرید که برای شخصی باغبانی می کند. تمام سرمایه اعم از اصل باغ و درختان و آب و ... مال صاحب باغ است و او حتی خوراک و پوشاک باغبان را تامین می کند. در حقیقت همه چیز مال اوست و باغبان هیچ چیزی از خودش ندارد. در عین حال برای اینکه نسبت به مالک ابراز محبت کرده و خودش را نزد او عزیز کند، از همین باغ شاخه گلی چیده و تقدیمش می کند.
درست است که باغبان در واقع از اموالِ خود مالک هدیه ای به او داده؛ ولی همین کار نشانه محبت و قدردانی او از صاحب باغ است و مسلما نزد او عزیز خواهد شد.

قرآن به صراحت بیان می کند که «إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ...؛ خداوند جان و مال مؤمنان را در ازاء بهشت از آنان خريده است...» (2)

خداوند هم با اینکه صاحب اصلی ماست و هرچه ما داریم از خود اوست، در عین حال از فضلش و برای اینکه ما به سعادت برسیم، خودش وعده داده که همان سرمایه ها را با سودش از ما می خرد. به عبارت دیگر، انسان از خودش چیزی ندارد که با خداوند معامله کند، اما همان هایی را که خداوند به او عنایت کرده، مانند جان، مال، اولاد، آبرو، لذت های دنیوی و هر چیزی که اختیارش به او سپرده شده، را می تواند با خداوند معامله کرده و در ازایش سعادت و کمال نهائی را دریافت کند.

پی نوشت:
1. أنیس الصادقین،قائنی، سید حسین یعقوبی ،انتشارات دارالعلم،ص27.
2. توبه/ 111.