جمع بندی ولایتمداری جناب ابوذر در زمان حضرت علی (ع)

سؤال:
مگر نمی‌گویند هر کسی از امام زمان خود جلو بزند یا عقب بماند، منحرف شده است. پس چرا در زمان حضرت علی (علیه السلام) ابوذر برخلاف حرکت امام خود با دستگاه خلافت درگیر شد و به ربذه تبعید شد؟ آیا حرکت ابوذر اشتباه بوده است و خارج از دین اسلام مرده است؟ مگر ولایت‌مداری نباید مانع از این کار ابوذر غفاری میشده است؟ مگر ما نمی‌گوییم اگر اعلم هم باشیم باید پشت سر علم‌دار بایستیم؟

پاسخ:
فرمایش شما درست است نباید از امام جلو زد؛ اما دو نوع جلو زدن داریم:
گاهی از امام جلو می‌زنیم و مورد مؤاخذه امام قرار می‌گیریم، این مورد، صحیح نیست، مثل جریان مارقین و اشعث بن قیس در جریان حکمیت.
گاهی از امام جلو می‌زنیم؛ ولی امام یا سکوت می‌کند یا این که چراغ سبز نشان می‌دهد. این مورد، مشکلی ندارد؛ چون امام به دلیل شرایط خودش سکوت می‌کند. وظیفه امام، سکوت است؛ ولی معلوم نیست وظیفه همگان سکوت باشد.
مثل جریان اباذر، در این جریان، امام به دلیل موقعیتش نمی‌تواند مخالفت علنی نماید؛ ولی در مقابل مخالفت اباذر نیز سکوت می‌کند و نسبت به ظلمی که به اباذر می‌شود، عکس العمل نشان می‌دهد. هنگامی که ابوذر رهسپار ربذه شد، امام علی (علیه السلام) و برخی از نزدیکانش ـ به رغم منع عثمان ـ به مشایعت او رفتند و امام علی (علیه السلام) در خطبه‌ای شیوا به ستایش از ابوذر و نکوهش از عثمان و یارانش پرداخت و این پشتیبانی امام علی (علیه السلام) از ابوذر، موجب مشاجره‌ای شدید میان امام علی (علیه السلام) و عثمان شد. (1)
در زمان ائمه دیگر نیز چنین اتفاقاتی افتاد. به عنوان نمونه، در زمان امام صادق (علیه السلام) با توجه به سکوت امام صادق (علیه السلام) زید بن علی (علیهما السلام) قیام کرد؛ ولی امام صادق (علیه السلام) از او به خوبی یاد کرد.
این به خوبی یاد کردن‌ها نشان می‌دهد که امام هم با کار آنان موافق بوده است؛ ولی خودش به دلایلی نمی‌توانسته است وارد عمل شود.

منابع:
1. یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ یعقوبی، ج 2، ‌ص 171؛ معتزلی، عبدالحمید بن هبة الله (ابن ابی الحدید)، شرح نهج البلاغه، ج 2؛ محمدی ری شهری، محمد، ترجمه عبدالهادی مسعودی، دانشنامه امیر المومنین، قم، انتشارات دارالحدیث، ج 3، ص 199.

والحمد لله رب العالمین.

سلام عليكم

درود خدا بر شما برادر بزرگوار

عزيزم پاسخ شما را مولايم سيدنا علي بن ابي طالب در فرازي از نهج البلاغه داده اند

لأبي ذررحمه الله لمّا أخرج إلي الربذة (نهج البلاغه – خطبه 130)

يَاأَبَا ذَرٍّ، إِنَّکَ غَضِبْتَ للهِِ، فَارْجُ مَنْ غَضِبْتَ لَهُ، إِنَّ الْقَوْمَ خَافُوکَ عَلَي دُنْيَاهُمْ، وَخِفْتَهُمْ عَلَي دِينِکَ، فَاتْرُکْ فِي أَيْدِيهِمْ مَا خَافُوکَ عَلَيْهِ، وَاهْرُبْ مِنهُمْ بِمَا خِفْتَهُمْ عَلَيْهِ; فَمَا أَحْوَجَهُمْ إِلَي مَا مَنَعْتَهُمْ، وأَغْنَاکَ عَمَّا مَنَعُوکَ! وَسَتَعْلَمُ مَنِ الرَّابحُ غَداً، وَالْأَکْثَرُ حُسَّداً. وَلَوْ أَنَّ السَّماَوَاتِ وَالْأَرَضِينَ کَانَتَا عَلَي عَبْدٍ رَتْقاً، ثُمَّ اتَّقَي اللهَ، لَجَعَلَ اللهُ لَهُ مِنْهُمَا مَخْرَجاً! لاَ يُؤْنِسَنَّکَ إِلاَّ الْحَقُّ، وَلاَ يُوحِشَنَّکَ إِلاَّ الْبَاطِلُ، فَلَوْ قَبِلْتَ دُنْيَاهُمْ لِأَحَبُّوکَ، وَلَوْ قَرَضْتَ مِنْهَا لِأَمَّنُوکَ.

گفتگو مولا علی (ع) با ابوذر هنگام تبعید به ربذه (نهج البلاغه – خطبه 130)

اي اباذر! همانا تو براي خدا به خشم آمدي، پس اميد به کسي داشته باش که به خاطر او غضبناک شدي، اين مردم براي دنياي خود از تو ترسيدند، و تو بر دين خويش از آنان ترسيدي، پس دنيا را که به خاطر آن از تو ترسيدند به خودشان واگذار، و با دين خود که براي آن ترسيدي از اين مردم بگريز، اين دنياپرستان چه محتاجند به آنکه تو آنان را ترساندي، و چه بي‏نيازي از آنچه آنان تو را منع کردند، و به زودي خواهي يافت که چه کسي فردا سود مي‏برد؟ و چه کسي بر او بيشتر حسد مي‏ورزند؟ اگر آسمان و زمين درهاي خود را بر روي بنده‏اي ببندند و او از خدا بترسد، خداوند راه نجاتي از ميان آن دو براي او خواهد گشود، آرامش خود را تنها در حق جستجو کن، و جز باطل چيزي تو را به وحشت نياندازد، اگر تو دنياي اين مردم را مي‏پذيرفتي، تو را دوست داشتند و اگر سهمي از آن برمي‏گرفتي دست از تو برمي‏داشتند.

برادرم خروج ابوذر بر مخالفين طبق نقل مولا حضرت امير براي دفاع از كيان ولايت و خداگرايي بوده.

و همچنين خداوند في مناقب مجاهدان در راه خدا مي فرمايد:

تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ ﴿صف/11﴾

به خدا و فرستاده او بگرويد و در راه خدا با مال و جانتان جهاد كنيد اين [گذشت و فداكارى] اگر بدانيد براى شما بهتر است

در نتيجه رويكرد اباذر رض عنهم در مقابل با غاصبين به عنوان جهاد محرز و ثابت مي شود، و در ادامه ايشان از جان خود براي تبليغ ولايت و خلافت مولا از جان مايه مي گذارد و اين حركت انقلابي او نيز در موازات قران بوده زيرا خداوند مي فرمايد:

وَمَا لَكُمْ لاَ تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاء وَالْوِلْدَانِ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَل لَّنَا مِن لَّدُنكَ وَلِيًّا وَاجْعَل لَّنَا مِن لَّدُنكَ نَصِيرًا ﴿نساء/75﴾

و چرا شما در راه خدا [و در راه نجات] مردان و زنان و كودكان مستضعف نمى‏جنگيد همانان كه مى‏گويند پروردگارا ما را از اين شهرى كه مردمش ستم‏ پيشه‏ اند بيرون ببر و از جانب خود براى ما سرپرستى قرار ده و از نزد خويش ياورى براى ما تعيين فرما

موفق و مويد باشيد :Gol:

حال برادرم اگر مي شود بنده نيز يك سوال از شما داشتم

اگر كسي به ولي امر شما حمله كند ولي امر شما نيز محكوم بر سكوت باشد آيا شما براي دفاع از جان ولي امر قيام به سيف مي كنيد يا نه؟

با شرط اينكه ولي نيز بر شما حكمي ندهد؟