دجال کیست
تب‌های اولیه
دجال کیست؟ آیا وی یک شخص است؟ آیا روایات صراحتا به این مسئله اشاره ای داشتند؟ 
یکی از واژه هایی که در مباحث آخرالزمان مطرح شده، واژه "دجّال" است. در این زمینه بحث های فراونی می شود. حجتالاسلام والمسلمین محمدرضا فوادیان، نویسنده و پژوهشگر مهدویت نظری جالب در این باره دارد.
در همین رابطه خبرگزرای ایکنا گفتگوی با این نویسنده و پژوهشگر مهدویت داشت. وی در اینباره گفت:دجال یکی از واژههای فرهنگ مهدوی است که جزو اسرائیلیات است؛ یعنی از خارج از مفاهیم صادر شده در قرآن و روایات معصومین(ع) و به قول معروف معارف درون دینی وارد حوزه دین اسلام شده است.
وی افزود: از دیگر سوی دجال از جمله مباحثی است که از جانب اهل سنت وارد مباحث مهدوی شد و شیعه نگاه خاصی به این مفهوم به اندازه اهل سنت نداشته است؛ یعنی اکثر احادیثی نیز که در این باره وجود دارد از جانب اهل سنت بیان شده است.
معاون مرکز تخصصی مهدویت اظهار کرد: عمر دجال را بسیار طولانی و پیش از اسلام عنوان کردهاند و همان‌گونه که در انجیل نیز ذکر شده است مسیحیت نیز به این مسئله اشاره دارد و بیشتر این مباحث از سوی آن‌ها وارد این حوزه شده است؛ دجال در فرهنگ انجیلی فردی گمراه‌کننده و دروغگو است که رهبری جریان ضد خدایی را بر عهده میگیرد.
دیدگاه سیدمحمد صدر درباره دجال
مدرس حوزه علمیه قم یادآور شد: دانشمندانی چون مرحوم علامه سیدمحمد صدر در جلد سوم موسوعة الامام المهدی(عج) با عنوان «تاریخ الغیبة الکبری» بحث مفصلی را به بررسی دجال اختصاص داده است؛ وی معتقد است که اخبار دجال مبتلا به دو اشکال جدی هستند. اول ضعف سندی، دوم دلالت بر ایجاد معجزات مضلّه که به لحاظ قوانین کلامی محال است که خداوند سبحان قدرت خرق عادت و اظهار معجزه را به افراد گمراه و گمراه‌کننده واگذار کند.
فوادیان ادامه داد: بعضی از محققان دیگر ریشه تعریفات و توصیفاتی که در رابطه با دجال به ما رسیده است را به دو روایت برمی‌گردانند که در کتاب بحارالانوار و کتب دیگر نقل شده است که از دیدگاه علم رجال سند این دو روایت ضعیف است و نمی‌شود به این توصیفات اعتماد کرد.
وی گفت: تاکنون سخنان بسیاری در خصوص دجال مطرح شده است و هر کسی بخشی از این مسئله را بازگوکرده است؛ در حقیقت در زمینه شخصیت دجال دو محور روایی و تاریخی وجود دارد که به همین مناسبت دو گروه نیز از بین علما در این زمینه شکل گرفتهاند.
نویسنده کتاب امام مهدی(عج) و قهرمانان کربلا تصریح کرد: گروه اول دانشمندان و علمایی هستند که با اشاره به روایات بیان شده در مورد دجال در خصوص ویژگیهای جسمی و روحی و نحوه تولد و ظهور او، مباحثی را بیان کردهاند و معتقد به شخصیت خارجی فردی وی هستند؛ یعنی اعتقاد دارند که دجال یک فرد با ویژگیهای ذکر شده در کتب است و روزی علیه امام زمان(عج) خواهد جنگید.
دیدگاه آیت‌الله‌العظمی مکارم درباره دجال
وی گفت: در مقابل این دسته از علما، عالمان دیگری هستند که نظر دیگری دارند؛ نظر آن‌ها در خصوص دجال با نظر خاص بودن شخص متفاوت است؛ از نظر این دسته از علما از جمله آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی، دجال در واقع شخص نیست بلکه یک جریان فکری و فرهنگی و نظامی است که در مقابل تفکر و اندیشه مهدویت اسلامی قد علم خواهد کرد.
این پژوهشگر مهدویت تأکید کرد: آنچه که پیش از پیامبر(ص) بوده و در منطقه بیتالمقدس نیز با امام زمان(عج) درگیر میشود و دنیا را با حضور خود به ظلم و فساد کشیده است، با توجه به قرائن موجود همین گونه است.
فوادیان افزود: بر اساس شواهد و قرائن و بررسی مباحث نظری میتوان گفت که نظر این مرجع بزرگ جهان تشیع از سوی اکثر علمای متخصص و مراکز تخصصی حوزه شیعه مشترک است و نظر اکثر متخصصان این حوزه و اساتید مهدویت حوزه همین امر است که دجال یک جریان است که شکل گرفته و در مقابل مهدویت میایستد نه یک شخص خاص.
وی گفت: متأسفانه مباحثی در این رابطه مطرح شده که به هیچ عنوان صحت ندارد و فیلمهایی در این زمینه ساخته شد که خوشبختانه حوزه علمیه و بزرگان حوزه به سرعت در مقابل آن موضع گرفتند و اجازه نضج این تفکرات غلط و مصداق‌سازی برای شخصیتهای آخرالزمانی را ندادند.
پرهیز از مصداق‌سازی در موضوع مهدویت
این پژوهشگر و نویسنده مهدوی بیان کرد: به‌طور کلی باید در خصوص علائم ظهور با دقت نظر بیشتری اقدام به هرگونه اظهار نظری کرد زیرا ممکن است با عجله در مصداق‌سازی عده زیادی از مردم گمراه شوند و یا در این رابطه ممکن است پس از عدم تحقق وعدهها روند معکوس زایش دین‌داری به‌وجود بیاید و مردم بسیاری گمراه شوند؛ به همین دلیل باید در این رابطه دقت فراوان کرد و از هرگونه اظهار نظر در این رابطه خودداری کرد.
یه جاهایی خوندم که دجال همون رسانه ها و اینترنتو ماهواره ها هستن تک چشم نماد جهان بینی هستش تو فیلم ارباب حلقه ها هم یه تک چشم بالای یه ساختمون بلند هست که همه جارو میبینه قد بلند دجال هم اینو تصدیق میکنه
یکی از واژه هایی که در مباحث آخرالزمان مطرح شده، واژه "دجّال" است. در این زمینه بحث های فراونی می شود. حجتالاسلام والمسلمین محمدرضا فوادیان، نویسنده و پژوهشگر مهدویت نظری جالب در این باره دارد. وی افزود: از دیگر سوی دجال از جمله مباحثی است که از جانب اهل سنت وارد مباحث مهدوی شد و شیعه نگاه خاصی به این مفهوم به اندازه اهل سنت نداشته است؛ یعنی اکثر احادیثی نیز که در این باره وجود دارد از جانب اهل سنت بیان شده است. معاون مرکز تخصصی مهدویت اظهار کرد: عمر دجال را بسیار طولانی و پیش از اسلام عنوان کردهاند و همان‌گونه که در انجیل نیز ذکر شده است مسیحیت نیز به این مسئله اشاره دارد و بیشتر این مباحث از سوی آن‌ها وارد این حوزه شده است؛ دجال در فرهنگ انجیلی فردی گمراه‌کننده و دروغگو است که رهبری جریان ضد خدایی را بر عهده میگیرد. دیدگاه سیدمحمد صدر درباره دجال فوادیان ادامه داد: بعضی از محققان دیگر ریشه تعریفات و توصیفاتی که در رابطه با دجال به ما رسیده است را به دو روایت برمی‌گردانند که در کتاب بحارالانوار و کتب دیگر نقل شده است که از دیدگاه علم رجال سند این دو روایت ضعیف است و نمی‌شود به این توصیفات اعتماد کرد. وی گفت: تاکنون سخنان بسیاری در خصوص دجال مطرح شده است و هر کسی بخشی از این مسئله را بازگوکرده است؛ در حقیقت در زمینه شخصیت دجال دو محور روایی و تاریخی وجود دارد که به همین مناسبت دو گروه نیز از بین علما در این زمینه شکل گرفتهاند. نویسنده کتاب امام مهدی(عج) و قهرمانان کربلا تصریح کرد: گروه اول دانشمندان و علمایی هستند که با اشاره به روایات بیان شده در مورد دجال در خصوص ویژگیهای جسمی و روحی و نحوه تولد و ظهور او، مباحثی را بیان کردهاند و معتقد به شخصیت خارجی فردی وی هستند؛ یعنی اعتقاد دارند که دجال یک فرد با ویژگیهای ذکر شده در کتب است و روزی علیه امام زمان(عج) خواهد جنگید. دیدگاه آیت‌الله‌العظمی مکارم درباره دجال این پژوهشگر مهدویت تأکید کرد: آنچه که پیش از پیامبر(ص) بوده و در منطقه بیتالمقدس نیز با امام زمان(عج) درگیر میشود و دنیا را با حضور خود به ظلم و فساد کشیده است، با توجه به قرائن موجود همین گونه است. فوادیان افزود: بر اساس شواهد و قرائن و بررسی مباحث نظری میتوان گفت که نظر این مرجع بزرگ جهان تشیع از سوی اکثر علمای متخصص و مراکز تخصصی حوزه شیعه مشترک است و نظر اکثر متخصصان این حوزه و اساتید مهدویت حوزه همین امر است که دجال یک جریان است که شکل گرفته و در مقابل مهدویت میایستد نه یک شخص خاص. وی گفت: متأسفانه مباحثی در این رابطه مطرح شده که به هیچ عنوان صحت ندارد و فیلمهایی در این زمینه ساخته شد که خوشبختانه حوزه علمیه و بزرگان حوزه به سرعت در مقابل آن موضع گرفتند و اجازه نضج این تفکرات غلط و مصداق‌سازی برای شخصیتهای آخرالزمانی را ندادند. پرهیز از مصداق‌سازی در موضوع مهدویتدجال کیست؟ آیا وی یک شخص است؟ آیا روایات صراحتا به این مسئله اشاره ای داشتند؟
در همین رابطه خبرگزرای ایکنا گفتگوی با این نویسنده و پژوهشگر مهدویت داشت. وی در اینباره گفت:دجال یکی از واژههای فرهنگ مهدوی است که جزو اسرائیلیات است؛ یعنی از خارج از مفاهیم صادر شده در قرآن و روایات معصومین(ع) و به قول معروف معارف درون دینی وارد حوزه دین اسلام شده است.
مدرس حوزه علمیه قم یادآور شد: دانشمندانی چون مرحوم علامه سیدمحمد صدر در جلد سوم موسوعة الامام المهدی(عج) با عنوان «تاریخ الغیبة الکبری» بحث مفصلی را به بررسی دجال اختصاص داده است؛ وی معتقد است که اخبار دجال مبتلا به دو اشکال جدی هستند. اول ضعف سندی، دوم دلالت بر ایجاد معجزات مضلّه که به لحاظ قوانین کلامی محال است که خداوند سبحان قدرت خرق عادت و اظهار معجزه را به افراد گمراه و گمراه‌کننده واگذار کند.
وی گفت: در مقابل این دسته از علما، عالمان دیگری هستند که نظر دیگری دارند؛ نظر آن‌ها در خصوص دجال با نظر خاص بودن شخص متفاوت است؛ از نظر این دسته از علما از جمله آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی، دجال در واقع شخص نیست بلکه یک جریان فکری و فرهنگی و نظامی است که در مقابل تفکر و اندیشه مهدویت اسلامی قد علم خواهد کرد.
این پژوهشگر و نویسنده مهدوی بیان کرد: به‌طور کلی باید در خصوص علائم ظهور با دقت نظر بیشتری اقدام به هرگونه اظهار نظری کرد زیرا ممکن است با عجله در مصداق‌سازی عده زیادی از مردم گمراه شوند و یا در این رابطه ممکن است پس از عدم تحقق وعدهها روند معکوس زایش دین‌داری به‌وجود بیاید و مردم بسیاری گمراه شوند؛ به همین دلیل باید در این رابطه دقت فراوان کرد و از هرگونه اظهار نظر در این رابطه خودداری کرد.
يکي از علائم ظهور حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) که در برخي روايات از علائم حتمي شمرده شده ، خروج شخصي به نام «دجال» است . او يک طاغوت بسيار حيله گر است و عده بسياري را با خود همراه مي کند.
يکي از علائم ظهور حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) که در برخي روايات از علائم حتمي شمرده شده ، خروج شخصي به نام «دجال» است . او يک طاغوت بسيار حيله گر است و عده بسياري را با خود همراه مي کند.
لطفا سند این روایات رو هم ذکر کنید
یه جاهایی خوندم که دجال همون رسانه ها و اینترنتو ماهواره ها هستن تک چشم نماد جهان بینی هستش تو فیلم ارباب حلقه ها هم یه تک چشم بالای یه ساختمون بلند هست که همه جارو میبینه قد بلند دجال هم اینو تصدیق میکنه
با عرض سلام و ادب
در این که حقیقتاً دجال کیست؟ نمی توان – فعلاً – به جمع بندی نهایی برسیم. اما به طور خلاصه ، احتمالاتی در این باره وجود دارد:
الف) دجال، شخصیتی حقیقی است که کارهای خارق العاده ای را در قالب سحر انجام می دهد، او در آخر الزمان خروج میکند. و سرکرده ﻯ یک فتنه ی عظیم برای بشریت است و همان طور که از معنای لغوی کلمه ی دجال معلوم است او شخص ساحر و خدعه‌گری می باشد و دارای امکانات مادی فراوانی است. بعضی روایات او را مسیح گمراهی نامیده که در مقابل مسیح هدایت؛ یعنی حضرت عیسی (ع) است.
او در زمان ظهور امام زمان (عج) شروع به فعالیت بر علیه حضرت کرده و باصطلاح رأیه خویش را بر می‌افرازد. او از کسانی است که عمر طولانی دارد و هم اکنون نیز موجود بوده و تا زمان خروجش زنده خواهد ماند. او سراسر جهان بجز مکه و مدینه را فتح خواهد کرد.
ب) دجال، همان ابلیس است.
ج) دجال، همان سفیانی است.
د) دجال، جنبه ی سمبلیک و رمزی دارد.
«دجال ، نمادی است از اوج تمدن و تکنیک غرب که با اسلام و مبانی آن ستیز دارد. تمدنی که در صدد به سلطه کشیدن هر انسانی است... ما به طور وضوح مشاهده می کنیم که چگونه تمدن و تکنیک غرب مادی گرا در این عصر بر تمامی جوامع ، حتی مسلمانان تسلط پیدا کرده است...».
براﻯ مطالعه ی بیشتر رجوع شود به:
دجال دروغ گوی فریبنده، فصلنامه ی موعود، شماره ی، 4.
دجال را به دو گونه تعریف کرده اند یکی موجودی که ازیک زن یهودی متولد میشود و یک چشم دارد 2فتنه ای که سبب شروعش یک زن یهودی است وباعث میشود دنیا به هم بریزدتا این که سید خراسانی یا سید یمانی ان را ازبین ببرند وپس از امدن سید یمانی حضرت مهدی ظهور میکند حال دجال چه شخص باشد وچه فتنه خوب است ما که شیه ایم خود را برای هردوی انها اماده کنیم یعنی هم توانایی جسمیمان را بالا ببریم هم توانایی دینی وفکریمان را وهمچنین مهمترین چیز یعنی حجابمان را درست کنیم برای ظهور امام عزیزمان وسلامتی رهبر باعزتمان صلوات
دجال از ریشه «دجل» به معنای دروغگو و حیلهگر است. از ظاهر روایات اسلامی استفاده میشود. دجال فردی است که در آخرالزمان و پیش از قیام حضرت مهدی(عج) خروج میکند. مردی که دارای یک چشم و با ظاهری غیر عادی است. وی با انجام کارهای شگفت انگیز جمع زیادی را فریب میدهد . در یک دوره چهل روزه یا چهل ساله دنیا را پر از ظلم و جور میکند. این فرد سرانجام به دست حضرت عیسای مسیح به هلاکت میرسد.(1)
از پیامبر(ص) روایت شده : امت من به چهار فتنه گرفتار میگردد که چهارمین آن فتنه دجال است.(2)
آیا دجال نام شخص است یا یک جریان انحرافی؟ در این مورد چند احتمال وجود دارد:
1 - ممکن است دجال نام فرد معینی نباشد، بلکه هر کسی که با ادعاهای پوچ و بیاساس و با توسل به حیلهها و نیرنگها درصدد فریب مردم برآید. در همین راستا در روایات آمده است که قبل از ظهور حضرت مهدی(ع) کذابها و دجالهای متعددی خروج خواهند نمود.(3)
2 - احتمال دارد فردی معین به عنوان دجال در دوره غیبت با ویژگی هایی که برای او بیان شد، خروج کند و مردم را به انحراف بکشاند.
3 - ممکن است مراد از دجال، سفیانی باشد؛ یعنی فردی با ویژگیهای ابوسفیان، یا از نسل ابوسفیان قیام کند و جهان را به آشوب و فساد بکشاند. این فرد در کتابهای اهل سنت بیش تر به عنوان دجال و در کتابهای شیعه بیش تر به عنوان سفیانی یاد شده است.
4 - ممکن است دجال کنایه از فرهنگ غلط و منحرف کننده و یا هر ابزاری که موجب آن شود، مانند ماهواره یا تلویزیون ، یا مقصود کفر جهانی و سیطره فرهنگ مادی بر همه جهان باشد.
روایات در رابطه با دجال در کتاب های شیعه وسنی فراوان است. همچنین در انجیل نیز در باره دجال مطالب زیادی ذکر شده است. (4 ) بنا بر این اصل دجال و آمدنش قطعی است. اما اینکه دجال کیست و چه خصوصیاتی دارد و اینکه یک نفر یا چند نفر است یا یک جریان است، دقیقا روشن نیست .
برای اطلاع بیش تر در این زمینه میتوانید به کتاب «چشم به راه مهدی(ع) بحث مربوط به «بررسی نشانههای ظهور» و دادگستر جهان از ِآیت الله ابراهیم امینی مراجعه نمایید.
پینوشتها:
1. فصلنامه حوزه، ش 71 - 70، ص 262؛
مصاحب، دائرةالمعارف فارسی، ح 1، ص 921،
صحیح بخاری ، ج 8 ، 103 ،
مسند احمد حنبل ، ج 5 ،ص 13 ،
الغیبه ،شیخ طوسی ، 463 .
2. کنزالعمال، ج 11، ص 163، خ 31049. علی متقی هندی .
3 . بحارالانوار، ج 52، ص 209؛
ارشاد مفید، ج 2، ص 347 تر جمه سید هاشم رسولی محلاتی ، تهران ،انتشارات علمیه اسلامیه؛ کنزالعمال، ح 14، ص 200.
4 .داد گستر جهان ،ابراهیم امینی ، ص223-226 ،قم ، انتشارات شفق ،1378 ، چاپ هیجدهم .