** بانوان و خانواده در نگاه امام علی(علیه السلام) **

به بانوان سلام می‌کرد، امّا خوش نمی‌داشت به زنان جوان سلام کند و می‌فرمود:
بیم آن دارم که از صدایشان خوشم بیاید و گناهی که از این را ه بر من بنویسند، بیش از پاداشی باشد که در جست و جوی آن هستم.
جز بزرگوار به زن احترام نمی کند و جز فرومآیه به وی توهین نمی¬کند.
در نامه ای خطاب به پسرش امام مجتبی(ع) از وی چنین می خواهد: کاری را که فراتر از توانایی زن است بر عهده¬اش نگذار؛ چرا که زن [همانند] گل [دارای روح و جسمی لطیف، تُرد و شکننده] است... .
بهترین بانوان شما، بانوان سهل¬گیر، نرم¬خو و سازگارند.
از مشورت با هر زنی بپرهیز؛ مگر با زنی که به تجربه نشان داده دارای اندیشه¬ای بلند است.
با بانوان [محرم و همسرانتان] خوش گفتار باشید، تا آنان نیز خوش رفتار شوند.
زنان نزد شما، امانت یزدان¬اند؛ پس به آنان زیان نرسانید و [در مشکلات] تنهایشان نگذارید.
خانواده
کانون خانواده را تا بدان جا محترم می¬شمرد که در نامه¬ای به رفاعه نوشت: مبادا درباره طلاق سخن بگویی!
هر چه را باعث گرمی این نهاد شود تشویق می¬کرد، تا بدان حد که دانشمندان اسلامی «غذا خوردن مرد با همسرش» را مستحب می¬شمارند.
بی¬تبعیض، به مردان و زنان سفارش¬هایی میکرد تا آسمان زندگی شان هماره آبی و بی‌ابر کدورتی بماند:
الف) مردان
پیش از هر چیز، اهمیت همسر شایسته را به مردان گوشزد می¬کرد:
به کسی چیزی بهتر از همسر شایسته داده نشد [همسری که]:
هرگاه شوهرش او را ببیند، شادمان شود؛
و هر زمان که شوهرش در کنارش نباشد، [اموال و شخصیت] او را حفظ می¬کند.
همسر همدل را یکی از دو عامل آرامش روانی می¬دانست.
به مردی که نزدش شتافته بود و از همسرش شکآیت می¬کرد فرمود:
در تمام حالتها با همسرت سازگاری کن و به نیکی معاشرت نما؛ تا زندگی¬ات باصفا شود.
از مردان میخواست بهترین همسر برای خانم¬هایشان باشند:
بهترین شما کسی است که برای همسرش بهترین باشد؛ و من برای خانواده¬ام بهترینم.
خود چنان همسر نمونه¬ای بود که وقتی رسول گرامی از دخترش پرسید:
همسرت را چگونه یافتی؟ حضرت فاطمه(س) پاسخ داد: خوب [یا بهترین] شوهر است.
آراستگی
به مردان فرمان می¬داد: لباس¬هآیتان را بشویید؛ موهآیتان را اصلاح کنید؛ مسواک بزنید؛ خود را بیارایید؛ پاکیزه باشید. بنی اسراییل چنین نکردند و در نتیجه، زنانشان آلوده دامن شدند.
آزار ممنوع!
هر مردی همسرش را با زبانش بیازارد، خداوند والا نه سخنی از او می¬پذیرد و نه عدالت ورزی¬اش را، نه نیکوکاری¬اش را تا همسرش را خرسند کند؛ گرچه روزها روزه گیرد و شب¬ها به نماز ایستد و برده¬ها آزاد کند... و [چنین مردی] از نخستین افرادی است که وارد دوزخ می¬شود.
تأمین اقتصادی
امام صادق(ع) می¬فرماید: اگر مردی مخارج همسرش را پرداخت نمی¬کرد، امام او را ناگزیر می¬کرد به وظیفه¬اش عمل کند.
زهدی که از امام(ع) سراغ داریم، تنها در مورد خودش بود که رهبری جامعه اسلامی را به عهده داشت. این ساده¬زیستی برای خانواده¬اش نبود [گرچه آنان حق نداشتند اشرافی زندگی کنند]. از همین روی اباصباح از امام صادق(ع) می¬پرسد: می¬توان کودکان را با طلا آراست؟ حضرت صادق(ع) می¬فرمایند: [آری] شیوه امام علی چنین بود که فرزندان و زنانش را با طلا و نقره [در حد معقول] می¬آراست.
تأمین جنسی
به مردان می¬گفت: هر گاه یکی از شما می¬خواهد با همسرش آمیزش کند، شتاب نورزد، زیرا زنان [برای رسیدن به اوج جنسی]، نیازهایی دارند.
تاب آوردن بداخلاقی همسر
آگاه باشید! هر مردی بداخلاقی همسرش را تاب بیاورد، خداوند پاداش سپاسگزاران را به او عطا خواهد کرد.
عدالت ورزی
خود اینه عدالت بود: هنگامی که دو همسر داشت، روزی که نوبت یکی از آن¬ها بود، در خانه همسر دیگرش وضو نمی¬گرفت.
درباره مردی که یک یا سه همسر داشت و اینک با دوشیزه¬ای ازدواج کرده بود فرمان داد: چون با دختری ازدواج کند، هفت شب نزد او ¬بماند؛ پس اگر با بیوه¬ای ازدواج کند، سه [شب] بماند؛ سپس به تساوی میان همسرانش رفتار کند.
درباره مردی که چند همسر داشت و به سفر رفته بود فرمود:
وقتی برگشت، نزد همسری برود که نوبت او بود.
غیرت ورزی بی¬جا
به مردان توصیه می¬کرد از حساسیت و تعصب بی¬جا دست بکشند، زیرا «درستکار را بیمار [دل] و پاکدامن را به بدگمانی می¬کشاند.»
کمک در کارِ خانه
پاداش¬های شگفت¬انگیزی از زبان رسول گرامی(ص) درباره کمک مرد در خانه نقل شده است. بر همین اساس، امام نیز در خانه هیزم می¬شکست، آب می¬آورد و جارو می¬زد.
وفای به عهد و شرط
کسی که به شرطی برای همسرش پاییبند شده است، باید آن را انجام دهد... . مگر شرطی که حرام را حلال یا حلال را حرام کند.
ب) زنان
مهریه مناسب
می¬خواست مهریه را سنگین در نظر نگیرند؛ زیرا آن را سبب ایجاد «دشمنی» می¬دانست.
آزار ممنوع!
هر زنی که شوهرش را با زبانش بیازارد، خداوند بلند پآیه نه سخنی از او می¬پذیرد و نه عدالتی، نه نیکوکاری و نه عملی، تا همسرش را راضی کند؛ گرچه [آن زن] روزها روزه گیرد و شب¬ها نماز برپا دارد و بنده¬ها آزاد کند... [چنین زنی] از نخستین افرادی خواهد بود که به دوزخ گام می¬نهد.
می¬فرمود: از پیامبر شنیدم که می¬گفت: هر زنی به ناحق از همسرش کناره گیرد، در رستاخیز با [خودکامگی چون] فرعون، هامان و قارون در پایین¬ترین طبقه از آتش محشور می¬شود؛ مگر آن که توبه کند و برگردد.
آگاه باشید! هر زنی که با [مشکلات اقتصادی] همسرش همراهی نکند و او را به آن¬چه در توانایی وی نیست وا دارد، خداوند [هیچ] نیکی از او نپذیرد و [روز رستاخیز] پروردگار را در حالی ملاقات خواهد کرد که از او خشمگین است.
خوشبویی
زنِ مسلمان باید خود را برای همسرش خوشبو کند.
نیکو همسرداری
نیک همسرداری را جهاد زن می¬شمرد.
ج) فرزندان
از سفارش¬هایی که به پدرها و مادرها می¬کرد، نقش بسیار مهم عاطفه را می¬توان دریافت:
پدری که با محبّت به فرزندانش بنگرد، برایش عبادت می¬نگارند.
کسی که فرزندانش را می¬بوسد، نیکی برایش می¬نویسند و کسی که فرزندش را شاد کند، خداوند روز رستاخیز شادش می¬کند.
از والدین می¬خواست فرزندانشان را گرامی دارند و اگر به آنان وعده¬ای داده¬اند، به وعده خویش عمل کنند.
فقدان فرزند، جگر را آتش می¬زند.
کسی که فرزند دارد، کودکی کند.
فرزند بد، شرف [پیشینیان] را نابود و نیاکان را بدنام می¬سازد.
[فرزندم!]... تو را به پاره تن، که تمام وجود خویش می¬یابم؛ به گونه¬ای که اگر مصیبتی به تو رسد، پنداری که به من رسیده باشد؛ و اگر مرگ به سراغ تو اید، گویی به سراغ من آمده است.
از خداوند نخواستم فرزندانی [فقط] گلچهره و گل¬اندام به من بدهد، اما از وی خواسته¬ام مطیع [فرامین] خداوندی، بیمناک از [گناهان خویش برابر] او بدهد؛ به گونه¬ای که هرگاه بدان¬ها می¬نگرم - که پیرو خداوند است- چشمانم [از شادی] روشن شود.

پدیدآورنده: حسین سیدی
پیام زن :: آذر 1388- شماره 213