عوامل و ریشه های استهزاء

استهزاء چیست ؟ بیان کردن گفتار یا کردار یا وصف یا خلقت کسی به گونه ای که سبب خنده دیگران و تحقیر مسخره شونده شود ، چه به زبان یا با ایماء و اشاره و کنایه استهزاء نامیده می شود .
کسی را که به این خوی ناپسند متصف باشد مستهزء گویند .
استهزاء از گناهان کبیره است . و این از گناهانیست که از مقدمات گناه غیبت محسوب می شود .

حکمت حرمت استهزاء مؤمن :
چون شارع مقدس در شأن و شرافت مؤمن اهتمام ورزیده و کسی که آبروی مؤمنی را خدشه دار می کند با او برخورد شدید نموده و خدا وعده عذاب شدید داده است . و مقصود از استهزاء این است که دیگری را در نظر مردم خوار و تحقیر کنی و حال آن که خود را نزد خدا و پیامبر و فرشتگان خوار کرده ای .
کسانی که برای مجلس آرائی و خنداندن حاضران از آبرو و حیثیت دیگران مایه می گذارند و با کارهائی از قبیل تقلید در راه رفتن ، سخن گفتن ، غذا خوردن و خلاصه به هر طریقی از اشاره و کنایه ... دیگران را به مسخره می گیرند .

قرآن کریم از این عمل شدیداَ نهی فرموده و آن را به عنوان ظلم و ستم مورد توبیخ و تهدید قرار داده است و امر به توبه می کند :
« يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسى‏ أَنْ يَكُونُوا خَيْراً مِنْهُمْ وَ لا نِساءٌ مِنْ نِساءٍ عَسى‏ أَنْ يَكُنَّ خَيْراً مِنْهُنَّ وَ لا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَ لا تَنابَزُوا بِالْأَلْقابِ بِئْسَ الاِسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإيمانِ وَ مَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ » .(حجرات 11)
اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! نبايد گروهى از مردان شما گروه ديگر را مسخره كنند، شايد آنها از اينها بهتر باشند و نه زنانى زنان ديگر را، شايد آنان بهتر از اينان باشند و يكديگر را مورد طعن و عيبجويى قرار ندهيد و با القاب زشت و ناپسند يكديگر را ياد نكنيد، بسيار بد است كه بر كسى پس از ايمان نام كفرآميز بگذاريد و آنها كه توبه نكنند، ظالم و ستمگرند!

منابع تحقیق :
اخلاق عملی سازمان ع س ارتش .
سلسله مباحث درس اخلاق اسلامی - محمد زمان صادقی .
الاخلاق - مرحوم سید عبدالله شبّر ره .
این مبحث همچنان ادامه دارد ....
و من الله التوفیق