ارزش صدقه دادن

چرا صدقه سری و مخفی اجرش بیشتر است‏ از صدقه علنی؟ برای اینکه صدقه سری از نظر کیفیت بالاتر است، یعنی‏ انسان به اصطلاح معروف یک دستش می‏دهد دست دیگرش آگاه نمی‏شود و حتی‏ خود طرف متوجه نمی‏شود که چه کسی به او داده است. ما در اخبار ائمه‏ اطهار داریم که افرادی بودند از خاندان خودشان بنی‏هاشم که ائمه اگر مستقیم می‏خواستند به آنها کمک کنند بسا بود احساس حقارت می‏کردند، ائمه به افراد دیگری «مساعده» می‏دادند و به آنها می‏سپردند که تو از طرف خودت بده و اسم ما را نبر، نفهمند از طرف ماست.
گاهی اتفاق‏ می‏افتاد که آنها گله می‏کردند، می‏گفتند: شما بیگانه‏ها به ما می‏رسید، ولی این پسرعموهای ما به ما رسیدگی نمی‏کنند. اینها همه به کیفیت عمل، به جنبه «اصوب عملا » و به جنبه «احسن عملا» برمی‏گردد.
این مساله‏ای که عرض کردم مساله منت است. ما در دعای «مکارم‏الاخلاق‏» می‏خوانیم که: «و اجر للناس علی یدی الخیر و لا تمحقه بالمن» خدایا برای مردم به دست من خیر را جاری کن، اما اثر آن را با منت‏ گذاشتن من از بین نبر، یعنی خیری که به دست من جاری بشود ولی توام با یک منت گذاشتن باشد از بین رفته است.
قرآن کریم در سوره بقره آیه ۲۶۴ می‏فرماید: «لا تبطلوا صدقاتکم بالمن و الاذی، صدقات خود را با منت و آزار باطل نکنید»، یعنی‏ اگر شما کار خیر بکنید بعد با یک منت یا یک اذیت، کاری بکنید که روح‏ طرف را خرد کنید، تمام آن عملتان بی‏ارزش است. اینها کیفیت عمل است‏.
از همه اینها بالاتر به‏طورکلی درجه خلوص عمل است، یعنی صرف لله و فی‏الله بودن، هیچ غرضی انسان نداشته باشد، در آن اعماق قلبش هم دوست‏ نداشته باشد که مردم اگر اطلاع پیدا کنند او را ستایش کنند.
این تعبیری‏ است که در حدیث آمده است، وقتی راجع به اخلاص عمل سوال می‏کنند که‏ اخلاص عمل چگونه است، می‏فرماید: اخلاص عمل به این نحو است که این‏طور نباشید که اگر مردم اطلاع پیدا کنند خوشحال بشوید و بلکه آنهایی که خیلی‏ خوف دارند از اینکه شرکی در عملشان وارد شود، از اینکه مردم دیگر اطلاع‏ پیدا کنند وحشت دارند، ناراحت می‏شوند، بلکه نمی‏خواهند دیگر در دنیا باشند.