اکثر ما به خواست و مشیت خداوند متعال اعتقاد داریم و ته دلمان مطمئنیم که بدون خواست و اراداه خداوند متعال برگی از جای نمیجنبد و قدمی از قدم برداشته نمیشود ولی در مقام عمل گاه این اعتقاد متعالی را فراموش میکنیم و به جای تکیه بر یاد و خواست خداوند متعال بر خود و منیّت خود تکیه میکنیم . و این یعنی عملی محکوم به شکست .! خداوند متعال خطاب به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم میفرماید :
"وَلَاتَقُولَنَّ لِشَیْءٍ إِنِّی فَاعِلٌ ذَلِكَ غَدًا إِلَّا أَن یَشَاء اللَّه "
(سوره کهف آیات 23 و 24) ؛
"هرگز نگوید من فردا فلان كار را انجام میدهم، مگر اینكه خدا بخواهد"یعنی: هرگا ه از تصمیم به انجام كاری در آینده سخن میگویی، حتما تكیه بر مشیت خدا كن و جمله "ان شاءالله"،"اگر خدا بخواهد" را فراموش مكن .
اشاره به اینكه مشیت الهی مافوق همه مشیتها است و تا او چیزی را اراده نكند واقع نمیشود. واضح است كه این سخن كمترین اشارهای به مسأله جبر ندارد، بلكه ناظر به مشیت غالب خداوند است كه میتواند هركس را از وصول به هدفش بازدارد و اگر آزادی به انسان داده برای آزمایش و امتحان و تربیت و تكامل است و مفهوم آزادی اراده، هرگز سلب قدرت از خدا نیست. افزون بر این برای وصول به هدفهای مورد نظر، اراده و انتخاب انسان یكی از عوامل است و صدها عامل دیگر بیرون از وجود انسان قرار دارد كه از حوزه قدرت او خارج، و تنها به خدا مربوط میشود. اینجاست كه هم ادب سخن و هم توجه به واقعیت ها، ایجاب میكند كه انسان جمله "اگر خدا بخواهد" را هرگز در برنامههای خود فراموش نكند. در اینجا باز به تأثیر "معرفت" در "اعمال" انسان توجه شده است كه اگر مؤمن باشد، هرگز خود را مستقل و مستغنی از او نمیبیند، هرگز مغرور نمیشود، و بر مركب خودخواهی سوار نمیگردد، همان گونه كه در برابر انبوه مشكلات، گرد غبار یأس و نومیدی بر آینه قلب او نمینشیند و در برابر حوادث سخت زانو نمیزند؛ چرا كه او مشیت الهی را بالاتر از همه چیز میداند! ما در نوشتن بسیاری از کلمات دقت کافی نداریم در صورتی که بعضی کلمات با کمترین جابجایی معنایشان به طور کل عوض میشود . وقتی موضوع مربوط به اعتقادات ما میشود باید دقت بیشتری به خرج داد چرا که شایسته نیست مثلا لفظی را که همراه کلمه جلاله "الله" بکار میرود نادرست نوشت و خواند و بکار برد . از بین این الفاظ «إن شاء الله» در بعضی اوقات "انشاء الله" نوشته میشود با كمی دقت به معانی این دو متوجه میشویم که این دو لفظ با هم تفاوت دارند . إنشاء مصدر فعل أنشأ و به معنای «ایجاد کردن به وجود آوردن ،خلق کردن»است. طبق این آیه ((إِنَّا أَنشأْنَهُنَّ إِنشاءً))(35.واقعه) ؛ ما آنان را به وصفی ناگفتنی ایجاد كردیم . إن در «ان شاء الله» حرف شرط و به معنای اگر و فعل شاء به معنای خواستن و مقدر كردن است. و ما با نوشتن "إن شاء الله " به این صورت میگوییم«اگر خداوند مقدر فرمود، به خواست خدا». كه در این آیه معنا مشخص است . "وَ مَا تَشاءُونَ إِلا أَن یشاءَ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلِیماً حَكِیما " ً(30.انسان) ؛ و شما ( اولیای حق ) چیزی جز آنچه خدا بخواهد نمیخواهید ( و كار را به او تفویض میكنید كه ) البته خدا به احوال خلق دانا و به صلاح بندگان آگاهست. با گفتن إن شا ء الله به عمل خود ارزش مینهیم و جهتش را خدایی میکنیم و این یعنی نتیجه را به خدا واگذار کردن و نهراسیدن از آنچه در پیش است.