سلامتی، نماز، اول وقت، برکات، اسلام

[h=2]بر اساس احادیث اسلامی، ثواب نماز جماعت با افزوده شدن مزایای دیگری از قبیل عالم بودن امام جماعت یا از سادات بودن او تغییر می کند و از آن طرف ترک و یا بی توجهی به این عمل پیامدها و آثاری را برای ما خواهند داشت.[/h]

بر اساس آیه 43 سوره بقره نیز كه می فرماید: وَأَقِیمُواْ الصَّلاَةَ وَآتُواْ الزَّكَاةَ وَارْكَعُواْ مَعَ الرَّاكِعِینَ: نماز را به پا دارید و زكات دهید و با ركوع كنندگان ركوع كنید» و آیه 29 اعراف؛ وَأَقِیمُواْ وُجُوهَكُمْ عِندَ كُلِّ مَسْجِدٍ: در هر مسجدی روی خود را به سوی خدا کنید، لزوم پایبندی به حضور در مسجد و برگزاری نماز جماعت تصریح شده است و در احادیث متعدد که متذکر آن خواهیم شد تقید به نماز جماعت مورد سفارش موکد است .
در حقیقت «اصل تشریع نمازهای یومیه به جماعت است» (طالقانی به نقل از رهبری، 1380، ص 154) و این اصل را می توان از متن عبارات نماز چون نعبد، نستعین و ... متوجه شد. (به نقل از حجة الاسلام قرائتی)
در اهمیت و ارزش نماز جماعت می توان به روایات زیادی استناد نمود که اختصارا نمونه هایی را خدمتتان ارائه می دهیم:
در روایتی پیامبر اسلام صلی الله و علیه و آله فرمودند: "هر كس برای خواندن نماز جماعت به سوی مسجد برود، به هر قدمش هفتاد هزار حسنه نوشته می شود و هفتاد هزار درجه بالا می رود. پس اگر بمیرد در حالی كه بر نماز جماعت مواظبت می كرده خداوند متعال هفتاد هزار فرشته بر او می گمارد تا در قبر، او را عیادت كنند و به او مژده دهند و تا روزی كه از قبر مبعوث شود با او مأنوس می شوند و به او طلب مغفرت می كنند."(من لایحضره الفقیه ج4ص17-وسائل الشیعه ج8ص287)
ایشان در جایی دیگر فرمودند: خداوند حیا می كند از بنده ای كه نماز جماعت بخواند و سپس حاجتش را از خدا بخواهد مگر این كه خداوند حاجتش را برآورده می كند. (بحارالانوار، ج85 ص4)
خداوند متعال وعده داده است که اگر عدد حاضران در نماز جماعت بیش از ده نفر باشد، اگر تمام دریاها مرکب و درخت ها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند، نتوانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند
[h=2]نمازی با سود دهی چند برابر[/h] ما انسان ها همیشه دنبال مسائل و مواردی هستیم که برایمان سود دهی و مزایای بیشتری داشته باشند، درست است؟
این تفکر تا یک مقداری خوب است ... حتما این کلام امیر مؤمنان علی علیه السلام را شنیده اید که فرموده اند: همانا گروهی خدای را به انگیزه پاداش می پرستند، این عبادت تجار است و گروهی او را از ترس می پرستند، این عبادت بردگان است و گروهی او را از روی سپاسگزاری می پرستند و این پرستش آزادگان است. (نهج البلاغه، کلمات قصار، حکمت 237)
در دنیای امروز وقتی دودوتا چهارتایی می کنیم، می بینیم که اکثر ما آدم ها در مسائل مادی که جای خود، در مسائل معنوی و عبادی جزء دسته تجار قرار داریم و تاجرانه عمل می کنیم!
دنبال کارهایی که ثواب بیشتر است و ما را به بهشت نزدیک می کند هستیم، اگر چیزی بهتر و با ارزش تر باشد، سعی می کنیم آن را انجام دهیم ...
اگر با این نگاه به موضوع مورد بحث توجه داشته باشید، بدانیم که خواندن نماز جماعت در دو دو تا چهارتا کردن های ما هم، فضیلت و ثواب بیشتری دارد....
چنانچه امام صادق (علیه السلام) در بیانی فرمودند: یک رکعت نماز پشت سر عالم، دارای ثواب هزار رکعت است و پشت سر سید دارای ثواب یک صد رکعت است: الصّلاة خلف القرشی یعدل مائه رکعه و الصّلاة خلف العالم یعدل الف رکعه
همچنین هر چه امام جماعت با فضیلت تر باشد ثواب نماز جماعت نیز زیادتر خواهد بود و نیز با توجه به تفاوت مسجدها در فضیلت که ثواب نماز در مسجد بازار، دوازده برابر و در مسجد محل ۲۵برابر و در مسجد جامع ۱۰۰برابر است و اجتماع هر یک از آنها با جماعت موجب افزایش ثواب می گردد و هر اندازه که امام جماعت با تعهدتر و پرهیزکارتر و با فضیلت تر و مامومین نیز هر چه با فضیلت تر و از لحاظ تعداد همانطور که گفته شد بیشتر باشند، ثواب آن بیشتر خواهد گشت. (به نقل از آیة الله العظمی نوری همدانی و آیة الله سیبویه)
در حدیث معروفی که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) از جبرئیل نقل کرده اند، می فرمایند: خداوند متعال وعده داده است که اگر عدد حاضران در نماز جماعت بیش از ده نفر باشد، اگر تمام دریاها مرکب و درخت ها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند، نتوانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند. (عروة الوثقی، ج1، باب الجماعه)
[h=2]در این جا نماز را به تأخیر بیاندازید[/h] نماز جماعت تا جایى اهمیت دارد كه فرموده اند: اگر انسان بخواهد اول وقت، نماز را فرادی بخواند، ولى نماز جماعت در آخر وقت، تشكیل مى شود، باید صبر كند و آخر وقت نماز را با جماعت بخواند.
در این باره از جمیل بن صالح نقل شده است كه از امام صادق (علیه السلام) سئوال كرد:
آیا فضیلت نمازى كه اول وقت خوانده شود بیشتر است یا نمازى كه آخر وقت به جماعت خوانده شود؟
فرمود: نمازى كه آخر وقت با جماعت خوانده شود فضیلتش از نماز اول وقت بیشتر است. (من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 162، فروع كافى ، ج 1، ص 157)
از امام صادق (علیه السلام) سئوال كرد:
آیا فضیلت نمازى كه اول وقت خوانده شود بیشتر است یا نمازى كه آخر وقت به جماعت خوانده شود؟
فرمود: نمازى كه آخر وقت با جماعت خوانده شود فضیلتش از نماز اول وقت بیشتر است.

[h=2]نمازی با ارزش تر از عبادت شبانه[/h] پاداش و اجر كسى كه نماز را با جماعت بخواند از پاداش كسى كه از اول شب تا صبح نماز بخواند بیشتر است .
حضرت رسول صلی الله و علیه و آله به على علیه السلام فرمود: یا على! كسى كه نماز صبح را با جماعت بخواند بهتر است از این كه تمام شب را در حال ركوع و سجود باشد و با خدا راز و نیاز كند. (سفینة البحار، دو جلدى ، ج 1، ص 177 و هشت جلدى ، ج 1، ص 647)
[h=2]انتظاری که پاداش دارد[/h] از پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله است که می فرمایند: همین که کسى براى شرکت در نماز جماعت از منزل خارج می شود، یا در مسجد، در انتظار نماز جماعت به سر مى برد پاداش کسى را دارد که در این مدّت، به نماز مشغول بوده است. (کنزالعمال، ج ٨، حدیث ٢٢٨١٨ و ٢٢٨٢٧ )
[h=2]فضیلت صف اوّل[/h] حضرت موسی ابن جعفر علیه السلام فرمودند: همانا صف اوّل نماز مانند جهاد در راه خداست. (مستدرك ج6، ص459)
پیامبر صلی الله و علیه و آله فرمودند : سه چیز است كه اگر امّتم می دانستند در آن سه چیز چقدر ثوابی برای آنها است برای انجام آن قرعه كشی می كردند، (آن سه چیز) اذان گفتن و آمدن به نماز جمعه و ایستادن در صف اوّل نماز است. (مستدرك ج6، ص459)
امام علی علیه السلام نیز در این باب فرموده اند: بهترین صف هاى نماز جماعت، صف اول است كه صف ملائكه است و بهترین جاى صف اول، سمت راست امام است. (بحارالانوار، ج 88، ص 18)
[h=2]مقدار نماز جماعت[/h] امام علی علیه السلام می فرمایند: و هنگامى كه به نماز جماعت براى مردم مى ایستى، باید نمازت نه نفرت آور و نه تضییع كننده باشد. (نه آنقدر آن را طول بده كه موجب تنفر مامومین شود و نه آنقدر سریع كه نماز را ضایع كنى) چرا كه در بین مردمى كه با تو به نماز ایستاده اند، هم بیمار وجود دارد و هم افراد حاجتمند هست. (نهج البلاغه/ نامه 52)
[h=2]کلام آخر:[/h] در فضیلت نماز جماعت این نکته را نیز متذکر می شویم که حتی نابینایی وقتی از حضور پیامبر صلی الله و علیه و آله، اجازه خواست كه به مسجد نیاید، آن حضرت فرمود: از خانه تا مسجد، ریسمانی ببندد و به كمك آن، خود را به نماز جماعت برساند. (وسائل الشیعه، ج ۵ ص ۳۷۷) و نیز از طرف دیگر، برخورد شدید نسبت به كسانی كه به نماز جماعت اهمیت نمی دهند، نشان دیگری بر اهمیت و سازندگی آن است. در حدیث است كه به کسانی که به نماز جماعت توجه نمی کنند (کسی که در نماز جماعت بدون عذری حاضر نمی شود) همسر ندهید و معرف آنان نشوید. (سفینة البحار، ج ۱، جماعت)

---

[/HR] روزها در پی هم می آیند و می روند. زندگی اکثر ما روندی یک نواخت به خود گرفته است و برنامه ای ثابت بر آن حاکم است. در یک روز معمولی، اگر تأمین معاش خانواده را بر عهده داشته باشیم، صبح از خواب برخاسته به سر کار می رویم. در محل کار مشغول انجام وظایف می شویم. بعد از ظهر خسته به خانه بازگشته اندکی استراحت می کنیم. سپس اوقاتی را با خانواده سپری کرده و به تماشای تلویزیون، خوردن و آشامیدن می پردازیم و در آخر نیز با رفتن به رختخواب خود را برای فردایی دیگر آماده می کنیم.

---

[/HR] دیگر افراد جامعه نیز هر یک به فراخور شرایطی که دارند روزگار را سپری کرده و لحظه ها را طی می کنند. بسیاری از ما در روز زمانی نسبتاً طولانی را برای دیدن فیلم های تکراری و غیر تکراری، که بعد از مدتی فراموشمان خواهند شد می گذاریم. زمان هایی را پای صحبت افرادی می نشینیم که شاید جز خستگی روح ، نتیجه دیگری برایمان نداشته باشد. اوقاتی را به انجام کارهایی می پردازیم که دوستشان نداریم. فرمان روسا و بالادستان در رأس امور زندگیمان قرار دارد. در این هنگام اگر بانگ اذان شنیده شود خود را به نشنیدن زده و بسیاری از کارها را مقدم بر آن می داریم. نمازی که در روز 17 دقیقه بیشتر از وقت ما را نخواهد گرفت.

[h=2]پاسخ خدا را به موقع دهید![/h] حال همان شرایط پیشین را تصور کنید. مشغول کار حساسی هستید که اذان می گویند. در بسیاری از موارد چنان غرق کار هستید که اصلا بانگ اذان را نمی شنوید و یا با وجود آنکه صدا را شنیده اید توجیهاتی برای خود آورده و نهایتاً خواندن نماز را به پس از انجام کارتان موکول می کنید! در هنگام تماشای فیلم و نشستن در کنار خانواده اگر اذان گفته شود با خود خواهید گفت اگر من الان برای خواندن نماز بروم ممکن است فرزندان یا همسرم دلگیر شوند و یا چون حواسم به ادامه فیلم و اتفاقات آن است به خوبی نمی توانم با خدای خود صحبت کنم! در هنگامه مشکلات شاید با خود بگویید خدا خود می داند چقدر درگیر انجام این امور هستم و از من توقع ندارد که بلافاصله برای اقامه نماز برخیزم و بسیاری توجیهات دیگر!

اما آیا چنین نیست که خدا حاکم کل جهان و رب العالمین است؟! آیا همه چیز در ید قدرت او قرار ندارد؟! ما را چه شده است که فرمان رئیسی خاکی را بی هیچ وقفه ای انجام می دهیم اما پای سخن مالک مُلک که می رسد از خود سستی نشان می دهیم. مگر در این عالم کسی بیشتر از خدا در حق ما خوبی کرده است؟! چه کسی بیش از او به گردن ما حق دارد؟! به جز او چه کسی است که در لحظه لحظه حیاتمان ـ اگر اندکی دقت کنیم ـ یاری رسانمان بوده است؟!
و کیست که نعمت هایش از شمارش خارج است و چه کسی است که بی منت دوستمان داشته باشد؟! ... با این همه حاضر نیستیم دقایقی را به صحبت کردن با او اختصاص دهیم. صبح ها خوابمان می آید و معمولاً نمازهایمان قضا شده یا آخر وقت خوانده می شود. ظهرها درگیر کار و مشکلات بوده و یا سنگینی خواب ظهر چشمانمان را گرفته است.

در هنگامه مغرب نیز بودن با خانواده و سرگرمی ها و درگیری های وقت غروب از رفتن به پیشگاهش دورمان می سازد. در حالی که یک رکعت نماز صحیح بدون آنکه مستحباتش به جا آورده شود و تنها با در نظر گرفتن واجبات، تنها و تنها یک دقیقه از وقت ما را خواهد گرفت و در یک حساب کلی در روز 17 دقیقه برای خواندن نماز کافی است.
نمازی که خواندن اول وقت آن برکات فراوان با خود به همراه خواهد داشت. به قول آیت الله بهجت(ره): اگر کسی مقید باشد نماز را در اول وقت بخواند به جایی که باید برسد می رسد. (بهجت عارفان در حدیث دیگران، ص 121)
نماز اول وقت وسیله ای است برای شناخت شیعیان چنانکه امام صادق (علیه السلام) فرموده اند: "شیعیان ما را در اوقات نماز آزمایش کنید که چه اندازه به فکر نمازشان هستند". (سفینه بحار، ج 2، ص 44) بسیاری از ما به خوبی تجربه کرده ایم که اگر نماز در اول وقت خوانده نشود به دلائل مختلف تا آخر وقت به عقب خواهد افتاد و یا حتی فراموش می گردد.
در اول وقت خدا ندا می دهد و پس از آن شیطان اسباب فراموشی را مهیا خواهد کرد. چنانچه پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: "ای علی! هر گاه وقت نمازت رسید آماده آن شو وگرنه شیطان تو را سرگرم خواهد کرد".

[h=2]نتیجه[/h] نماز زمانی است برای سخن گفتن با معبود بی همتا، لحظه ای است برای حاضر شدن در پیشگاه حضرت حق. هنگامه ای است که رئیس روسا صدایمان می زند. وقتی است که یار دیرین دعوتمان می کند. اگر این گونه به نماز نگاه کنیم همواره مشتاقش خواهیم شد و در بهترین زمان ممکن آن را به جا خواهیم آورد.
امام صادق علیه السلام فرمود: هر نمازى دو وقت دارد : اوّل و آخر . اوّل وقت، بهترین آن است . هیچ كس نباید نماز را بدون علّت به آخر وقت بیندازد . آخر وقت فقط براى بیمار و علیل و كسى كه عذرى دارد، قرار داده شده است . اوّل وقت [مایه ]خشنودى خداست و آخر وقت [باعث ]آمرزش خدا .(بحار الأنوار: 83/25/47)

---

[/HR] امیرالمومنین علی(علیه السلام) در نامه ای به محمدبن ابی‌بکر می‌فرماید: «مراقب وقت نمازت باش و آن را در زمان خود بخوان، نه به دلیل بی‌كارى آن را پیش از موقع بخوان و نه به سبب كارى آن را از وقتش به تأخیر بیانداز».

---

[/HR]
یکی از چیزهایی که مورد تاکید اسلام بوده و ائمه اطهار(علیهم‌السلام) بسیار روی آن تاکید داشته و مورد اهتمام آنان بوده است، مساله نماز اول وقت است؛ خداوند متعال نیز در قرآن کریم یکی از اوصافی که برای متقین و مومنین بیان می‌کند، این است که از زمان نماز غافل نمی‌شوند و آن را گرامی می‌دارند.
یکی از مهم‌ترین آداب نماز، محافظت کردن بر وقت آن است؛ امیرالمومنین علی(علیه السلام) در نامه ای به محمدبن ابی‌بکر می‌فرماید: «مراقب وقت نمازت باش و آن را در زمان خود بخوان، نه به دلیل بی‌كارى آن را پیش از موقع بخوان و نه به سبب كارى آن را از وقتش به تأخیر بیانداز».[1]
هم‌چنین امام باقر(علیه السلام) در حدیثی زیبا می‌فرماید: «هر كس نماز واجب را در حالی كه عارف به حق آن است در وقتش بخواند، به گونه ای كه چیزی دیگر را بر آن ترجیح ندهد، خداوند برای او برائت از جهنم را می‌نویسد و كسی كه در غیر وقتش به جا آورد در حالی كه چیزی دیگر را بر آن ترجیح دهد، خداوند می تواند او را ببخشد یا عذابش كند».[2]
از آیت الله اشرفی اصفهانی(ره) نقل شده که فرمودند: به همراه آیت الله دستغیب عازم سفر به مشهد مقدس بودیم، ساعت پرواز هواپیما مصادف بود با وقت نماز ظهر، داخل هواپیما که نشسته بودیم، دیدم آیت الله دستغیب حالتی دارند احساس کردم نگران چیزی هستند، از ایشان پرسیدم: مشکلی پیش آمده؟ فرمودند: نماز اول وقت به تاخیر افتاد؛ گفتم: یکی دو ساعت دیگه به مشهد می‌رسیم و همان جا نماز را می‌خوانیم؛ گفتند: به خاطر سفر زیارتی نماز اول وقت فوت شود؟ صحبت‌های بنده اثری نداشت، بعد از مدتی اعلام کردند که: هواپیما به علت نقص فنی به مدت نیم ساعت در فرودگاه می‌ماند. با هم به نمازخانه فرودگاه رفتیم و نماز را خواندیم.[3]
امام صادق (علیه السلام ): «هر که نمازهاى واجب را در اول وقت بخواند و درست ادا کند، فرشته آن را پاک و درخشان به آسمان رساند و آن نماز فریاد زند خدا تو را حفظ کند چنانچه حفظم کردی و تو را به خدا سپارم چنانچه مرا به فرشته‏اى کریم سپردى و هر که بدون عذر بعد از وقتش، آن را بدون دقت و ارتباط معنوی لازم بخواند، فرشته آن را سیاه و تاریک بالا برد و آن نماز فریاد کشد خدا ضایعت کند چنانچه ضایعم کردى و رعایتت نکند چنانچه رعایتم نکردى...» [4]

لذا مومنین و بندگان راستین الهی نسبت به زمان فرا رسیدن نماز، بسیار مراقبت کرده و حتی اگر در مسافرت باشند، در کنار جاده توقف کرده و نماز اول وقت خود را به جا می‌آورند و اجازه نمی‌دهند از اول وقت آن به تاخیر بیافتد. این درسی است که شیعیان واقعی و محبین و دلسوختگان حقیقی، از مولای خود اباعبدالله الحسین(علیه‌السلام) فرا گرفته‌اند؛ چرا که امام حسین(علیه‌السلام) در روز عاشورا همین که متوجه شدند وقت نماز ظهر رسیده است در همان اثناء جنگ، نماز اول وقت را اقامه کردند.

[h=2]آثار نماز اول وقت[/h] نماز اول وقت در نصوص دینی، مورد تأكید بسیار قرار گرفته و فضایل فراوانی برای آن نقل شده است. از نظر تأثیرات روحی، روانی و اجتماعی، می توان امور زیر را نام برد:‌
الف) عادت دادن شخص به نظم.
ب) وجود نشاط و آمادگی و حضور قلب بیشتر جهت انس و ارتباط با خدا و تقویت كمالات نفسانی.
ج) زمینه سازی جهت برگزاری جماعت های بزرگ و انس و الفت واتحاد بیشتر مسلمانان. توضیح آنكه: وقتی جامعه اسلامی مقید به خواندن نماز در اول وقت باشند، در هر منطقه غالب مردم هم زمان به نماز خواهند ایستاد. این مسأله آمادگی آنان را برای جماعت و ایجاد صفوف گسترده و پرجمعیت بیشتر می كند. در حالی كه نماز در غیر اول وقت، در بین زمانه های مختلف پركنده می شود و از اجتماع و شكوه عبادی و انس و الفت مومنان در مراكز دینی می كاهد.
در مورد ارزش نماز اول وقت آیت الله مصباح می گوید: آیت الله بهجت از مرحوم آقای قاضی (ره) نقل می کردند که ایشان می فرمود: « اگر کسی نماز واجبش را اول وقت بخواند و به مقامات عالیه نرسد مرا لعن کند!
حجة الاسلام سید عباس حسینی واعظ می‌گوید: در مشهد خدمت حاج شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی رسیدم به ایشان عرض کردم برای عاقبت به خیری و روزی چه کاری باید انجام داد؟ فرمود: نماز اول وقت، نماز اول وقت، نماز اول وقت.

پی نوشت ها:
[1]. المیزان،حکمت328.
[2]. وسائل الشیعه،ج3،ص81،ح23.
[3]. نقش نماز در شخصیت جوانان، ص271
[4] . وسائل الشیعة، ج 4، ص 123 و 124.