خاطراتی از زندگی شهید باهنر
ورود به آموزش‌وپرورش
در مورد زندگي فرهنگي پدرم، موردي كه قابل ذكر است و خودم هم تا حدودي در جريان آن بودم، مسئله تأليف كتب ديني براي مقاطع، ابتدايي تا انتهاي دوره‌ي تربيت معلم و حتي كتب مربوط به دانشگاههاست. كه آن كار عظيم، يكي از مهمترين عوامل بيداركننده نسل جوان و آماده‌سازي‌شان براي حضور در صحنه‌هاي پرشكوه انقلاب اسلامي بود. پدرم به همراه شهيد مظلوم بهشتي و بعضي ديگر از همكارانشان وارد آموزش و پرورش شدند.
به اين نيت كه يك كار زيربنايي انجام دهند و يك تحول اساسي در فرهنگ جامعه ايران به وجود بياورند. رژيم سابق در اساسي ابتدا متوجه اين نيت نبود و لذا به ايشان و همكارانشان اجازه داد كه براي كليه مقاطع تحصيلي كتابهايي را تأليف كنند كه به قول پدرم، آن كار به مدت 13 سال طول كشيد.
تأليف كتب درسي
من خاطرم هست كه ايشان مرتب در حال گفتگو، بحث، مطالعه و تحقيق بودند، جلسات مختلفي داشتند، من گهگاهي همراهشان به اداره تحقيقات مي‌رفتم و مي‌ديدم كه ايشان براي اينكه كتب موردنظر در بهترين كيفيت باشند چه مباحث طولاني با صاحب‌نظران فن داشتند. اگر كسي يك مرور كلي به فهرست كتب منتشره در آن زمان داشته باشد يا خودش در آن روزگار كتابها را مطالعه كرده باشد به خوبي به ارزش كار آن شهيد پي خواهد برد.
به جرات مي‌توان گفت آن كتابها نقش تعيين كننده‌اي در آشنايي نسل جوان با معارف اسلام ناب محمدي(ص) داشته‌اند چرا كه قبل از آن كتب ديني بگونه‌اي بود كه نه تنها معارف اصيل اسلام را مطرح نمي‌كرد بلكه در صدد تحريف آنها هم بود. اين فعاليت از حدود سالهاي 1344 ، 1345 تا سال 1357 به طور مستمر ادامه داشت و تا سال 1360 هم آن كتابها در مدارس و دانشگاهها تدريس مي‌شد.
خاطرم هست در سال 57 ايشان يك روز مرا صدا زدند و گفتند: «ناصر، بيا يك چيز جالب نشانت بدهم»، وقتي من خدمتشان رفتم يك كتاب ديني در دستشان ديدم كه بخش اعظم آن را با خط قرمز علامت‌گذاري كرده بودند. پدرم گفت: «اين كتاب را خط‌كشي شده حذف شود، اجازه انتشار كتاب را مي‌دهد»، من تفسير آيات و احاديث بود خط كشيده بودند. آنها تازه متوجه شده بودند كه حتي در گزينش آيات و احاديث هم نكاتي مدنظر پدرم بوده است. آيات بيشتر مربوط به جهاد، قتال، مبارزه با طاغوت، امر به معروف و نهي از منكر بود، البته به فضل خداوند پيروزي انقلاب اسلامي آن نيست شوم و تهديد جدي را از بين برد.
تأسيس مدارس
فعاليت‌هاي ديگر فرهنگي‌شان تأسيس مدارس گوناگون بود. ايشان با داشتن تحصيلات عاليه، بدون هيچگونه ابايي دست به تأسيس مدارس در مقاطع گوناگون زدند. اين مدارس بعدها توسعه يافتند و به صورت موسسات فرهنگي درآمدند. كه از جمله آنها مي‌توان به موسسه فرهنگي رفاه، كانون توحيد، مدرسه مفيد اشاره كرد. كه ايشان بر اجراي كار موسسات مذكور نيز نظارت مستقيم داشتند
دفتر نشر فرهنگ اسلامي
كار مهم ديگري كه ايشان انجام دادند تأسيس يك انتشارات بزرگ جهت چاپ كتابهاي ديني بود به نام دفتر نشر فرهنگ اسلامي. كه هم‌اكنون اين موسسه به صورت گسترده و فعال مشغول فعاليت است و كتابهاي اسلامي و تربيتي مختلفي را به چاپ مي‌رساند.
ارتباط با دانشجويان
ضمن آنكه پدرم در مقاطع گوناگون آموزشي، تدريس مي‌كردند. حتي در دانشگاهها خاطرم هست كه جلسات متعددي با دانشجويان داشتند و هرگاه از دانشگاههاي مختلف كشور از ايشان براي سخنراني دعوت مي‌كردند با روي باز مي‌پذيرفتند. بيشترين كساني كه دور ايشان جمع مي‌شدند و مراوده داشتند دانشجويان و نسل جوان بودند و حتي مسائل شخصي‌شان را نيز با پدرم مطرح مي‌كردند. خاطرم هست مقام معظم رهبري حضرت آيت‌الله خامنه‌اي در مورد پدرم فرمودند: شهيد باهنر از جمله افرادي است كه شخصيت ايشان ناشناخته باقي مانده است
پس از پيروزي انقلاب اسلامي، شهيد باهنر چه فعاليتهايي در زمينه فرهنگي داشتند؟
فعاليت‌هاي فرهنگي ايشان پس از انقلاب، ادامه فعاليت‌هاي قبلي‌شان بود. مي‌توان به جرات گفت قسمت عمده عمر پدرم معطوف به فعاليت‌هاي فرهنگي بود. اگر نگاه كنيد، مي‌بينيد كه پس از انقلاب ايشان در سمتهاي معاون وزير آموزش و پرورش، وزارت آموزش و پرورش تا دوران نخست‌وزيري همچنان در زمينه تاليف كتب و نظارت بر تاليف كتب فعال بودند يكي از مهمترين كارهاي پدرم كه از ابتكارات ايشان و شهيد رجايي بود، تاسيس نهاد امور تربيتي در وزارت آموزش و پرورش بود خودشان در اين باره گفتند:
«بعد از انقلاب بنا بر ضرورتي كه در اصلاح سيستم اداري و اجرايي كشور ملاحظه مي‌كرديم. در كار وزارتخانه‌ها و سازمانهاي مختلف اجرايي و اداري، نهادهاي انقلابي را بوجود آورديم. في‌المثل در كنار ارتش، سپاه پاسداران به وجود آمد يا در كنار وزارتخانه‌هايي مانند نيرو، راه و ترابري و پست و تلگراف، جهاد بوجود آمد. برمبناي احساس اين ضرورت و اينكه نمي‌شد نهادي در كنار آموزش و پرورش ايجاد كرد (البته مقوله‌ي نهضت سوادآموزي، جداي از اين بحث است چرا كه نهضت نيز، يك نهاد جهادي است) ما در دل وزارت آموزش و پرورش نهادي به وجود آورديم به نام «نهاد امور تربيتي» كه هدف از ايجاد آن، تزريق ايده و تفكر اسلامي و انقلابي در پيكره آموزش و پرورش بود تا از اين طريق نيروهاي مومن و مخلص جهت خدمت به نظام آموزشي كشور تربيت شوند»، پدرم براي ايجاد و ارشاد اين نهاد تلاش فوق‌العاده‌اي به همراه شهيد رجايي به خرج دادند.
آقاي هاشمي رفسنجاني رياست محترم جمهوري جمله‌اي دارند در مورد پدرم كه جالب است ايشان فرمودند: ناشناخته‌ترين و مظلوم‌ترين شخصيت انقلاب، شهيد باهنر بود. من از نزديك شاهد زحمات و فعاليت‌هاي ايشان بودم و دليل اينكه بسياري از خدماتش ناشناخته مانده است اين است كه او كمتر حرف مي‌زد و بيشتر عمل مي‌كرد. از جمله فعاليت‌هاي پس از انقلاب ايشان، يكي هم حضور فعال در ستاد انقلاب فرهنگي بود، چرا كه پس از امروز اثرات آن مجاهدتها و ايثارگريها را به وضوح مي‌بينيم.
نقش شهيد باهنر را در پيوند حوزه و دانشگاه تا چه حدي مي‌بينيد؟
تا آن زمان كه پدرم وارد دانشگاه شد، كمتر كسي از روحانيون وارد دانشگاه شده بود كه هم در امور مربوط به حوزه آشنايي داشته باشد و هم با سبك و روش‌هاي معمول دانشگاهي، در زمان پدرم بود كه ايشان، شهيد بهشتي، شهيد مفتح يعني عده‌اي كه در حوزه‌ها تا مدارج بالاي علمي تحصيل كرده بودند و به حدود اجتهاد رسيده بودند تصميم گرفتند كه وارد دانشگاهها شوند و در رشته‌هاي مختلف به تحصيل بپردازند.
آشنايي روحانيون با دانشگاه موجب شد كساني كه در دانشگاهها علاقمند به اسلام و معارف ديني بودند به سمت اين شخصيتها جلب بشوند و پدرم و دوستانش موفق شدند با جذب علاقمندان دانشگاهها به سمت حوزه‌ها زمينه نزديكي روحيه حوزوي به دانشجويي را فراهم كنند كه اين نزديكي بركت زيادي داشت و وحدت حوزه و دانشگاه باعث شد كه اينان به عنوان يكي از اساسي‌ترين و موثرترين نيروهاي ضد رژيم پهلوي وارد معركه مبارزه قهرآميز عليه رژيم شوند. پس از پيروزي انقلاب نيز خوشبختانه اين پيوند مستحكم‌تر شد و امروز شاهد بركات و اثرات اين پيوند مقدس هستيم.
دکتر ناصر باهنر فرزند شهيد باهنر
