جمع بندی سوال بیجا و صداقت

با سلام و احترام

ابتدا باید میان نگفتن حقیقت و گفتن دروغ تفکیک قائل شویم.

جز راست نباید گفت هر راست نشاید گفت

امیرالمومنین (علیه السلام) می فرمایند: لا تقل ما لاتعلم بل ما تقل کل ماتعلم. چیزی را که نمیدانی نگو، بلکه همه آنچه را که میدانی هم نگو.(1) غیر از مواردی که گفتن حقیقت بر انسان واجب می شود، مثل مقام شهادت که اگر نگوید حق مظلوم ضایع میشود؛ در موارد دیگر میتواند از گفتن آن امتناع ورزد و حتی اگر گفتن آن مفسده ای به دنبال داشته باشد، واجب است حقیقت را مخفی نگه دارد.

اما متاسفانه هستند افرادی که از روی کنجکاوی بیجا از دیگری درباره مسئله ای که نمی خواهد صحبت کند سوال میکنند و فرد را در محذور اخلاقی و رو در بایستی قرار میدهند. افرادی که در مواجهه با چنین سوال هایی تصور میکنند باید شفاف و واضح جواب دهند اگر نخواهند حقیقت را بگویند به سمت دروغگویی سوق داده میشوند. آنها تصور می کنند با پاسخ دادن احترام طرف مقابل خود را حفظ کرده اند و نوعی صمیمیت را به نمایش گذاشته اند. این در حالی است که معمولا دروغ همان موقع یا مدتی بعد برملا میشود و دروغگو رسوا.

در چنین مواردی بهترین راه سخن گفتن در لفافه و پاسخ ندادن به صورت غیر مستقیم است. به گونه ای که هم حرف طرف مقابل را بدون جواب نگذاشته باشیم تا باعث توهین به او نشویم و هم پاسخ سوال او را نداده باشیم. گاهی میتوان بحث را عوض کرد و درباره آن موضوع حرف زد. یا به گونه ای سربسته سوال را جواب داد و در نهایت اگر هیچ راه حلی برای فرار از پاسخ پیدا نکنیم سکوت کنیم.

پی نوشت:

1. ابن بابويه، محمد بن على‏(381ق)‏، من لا يحضره الفقيه، مصحح: غفارى، على اكبر، قم، جامعه مدرسین، ج2، ص626.

با سلام
ناراحت شدن او ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد که در برخی از آنها ما نیز مقصر باشیم. مثلا گاهی اوقات دو نفر سطح دوستی مشخص و تعریف شده ای دارند. آنها با گفتگوهای خود مرز حریم شخصی را تا حد زیادی محدود کرده اند و به راحتی از یکدیگر درباره خیلی از مسائل سوال میکنند. وقتی یکی از این دو نفر ببیند دیگری درباره مسئله ای از او سوال کرده و او نیز جواب داده است این حق را به خود میدهد که او نیز در مورد آن مسئله سوال کند و اگر جواب نشنود طبیعتا ناراحت میشود. بنابراین اگر نمی خواهیم درباره مسئله ای از خود به دیگران اطلاعات دهیم نباید از دیگران نیز این انتظار را داشته باشیم.

گاهی اوقات بیجا بودن یک سوال تنها به این خاطر است که آن سوال در جمع مطرح شده است و طبیعتا اگر قرار باشد بلافاصله پاسخ داده شود باید در جمع پاسخ داده شود. در این موارد باید به فرد سوال کننده گفته شود که دلیل عدم پاسخگویی حضور دیگران بوده است.

البته در مواردی که سوال پرسشگر تنها از روی حس کنجکاوی و سرک کشیدن در زندگی دیگران بوده باشد و جوابش را نگیرد کسی جز خودش مسئول ناراحتی او نیست.

با سلام
بله متاسفانه همین طوره!
برخی اوقات خنثی جواب دادن یا جواب ندادن، جواب را مشخص میکنه. به هر حال دروغ گفتن هم کمکی نمی کند. چون دروغ باعث میشود دیگران به انسان و حرف های او بی اعتماد شوند و حتی اگر قویا هم چیزی را انکار کند به خاطر بی اعتماد بودن به او باور نکنند. افرادی که روحیه تجسس دارند ممکن است از راه های دیگری به زندگی او نفوذ کنند و حقیقت را در یابند. بعد از کشف حقیقت هم دروغش را به رخش می کشند و خود را قهرمان جنگ اطلاعاتی معرفی میکنند!

پرسش: وقتي صلاح نمي دانيم موضوعي را به کسي بگوييم چطور بيان کنيم که هم دروغ نگفته باشيم و هم ديگري ناراحت نشود؟ لطفا راهکار عملی بگید.

پاسخ: ابتدا باید میان نگفتن حقیقت و گفتن دروغ تفکیک قائل شویم.

جز راست نباید گفت هر راست نشاید گفت

امیرالمومنین (علیه السلام) می فرمایند: «لَا تَقُلْ‏ مَا لَا تَعْلَمُ بَلْ لَا تَقُلْ كُلَّ مَا تَعْلَم‏؛ چیزی را که نمیدانی نگو، بلکه همه آنچه را که میدانی هم نگو».(1) غیر از مواردی که گفتن حقیقت بر انسان واجب می شود، مثل مقام شهادت که اگر نگوید حق مظلوم ضایع میشود؛ در موارد دیگر میتواند از گفتن آن امتناع ورزد و حتی اگر گفتن آن مفسده ای به دنبال داشته باشد، واجب است حقیقت را مخفی نگه دارد.

اما متاسفانه هستند افرادی که از روی کنجکاوی بیجا از دیگری درباره مسئله ای که نمی خواهد صحبت کند سوال میکنند و فرد را در محذور اخلاقی و رو در بایستی قرار میدهند. افرادی که در مواجهه با چنین سوال هایی تصور میکنند باید شفاف و واضح جواب دهند اگر نخواهند حقیقت را بگویند به سمت دروغگویی سوق داده میشوند. آنها تصور می کنند با پاسخ دادن احترام طرف مقابل خود را حفظ کرده اند و نوعی صمیمیت را به نمایش گذاشته اند. این در حالی است که معمولا دروغ همان موقع یا مدتی بعد برملا میشود و دروغگو رسوا.

در چنین مواردی بهترین راه سخن گفتن در لفافه و پاسخ ندادن به صورت غیر مستقیم است. به گونه ای که هم حرف طرف مقابل را بدون جواب نگذاشته باشیم تا باعث توهین به او نشویم و هم پاسخ سوال او را نداده باشیم. گاهی میتوان بحث را عوض کرد و درباره آن موضوع حرف زد. یا به گونه ای سربسته سوال را جواب داد و در نهایت اگر هیچ راه حلی برای فرار از پاسخ پیدا نکنیم سکوت کنیم.

پی نوشت:

1. ابن بابويه، محمد بن على‏(381ق)‏، من لا يحضره الفقيه، مصحح: غفارى، على اكبر، قم، جامعه مدرسین، ج2، ص626.