جمع بندی آثار قناعت در زندگي انسان چيست؟

[CENTER]

ثمرة القناعة الاجمال فى المكتسب والعزوف عن الطلب

ميوه قناعت ، ميانه روى در كسب و كار است و خويشتندارى
از دست دراز كردن سوى مردم .[/CENTER]
[CENTER]

[/CENTER]

با سلام بر استاد عزیز عرفان.....
بسیار بسیار مطالبتان مفید وانشاالله با توفیق الهی کاربردی.....
اما در مورد سوالتان اگر تنها بتوانیم قناعت را به فرزندمان یاد دهیم که بزرگترین گام خوشبختیش را برداشته ایم...
اما اینکه چگونه انتقال بدهیم واقعا سخته....
چون با زندگی های این دوره زمانه و تاثیر محیط پیرامون بچه ها خوب خواستن ها زیاد می شود....
اینکه بتوانیم فرزند را جوری پرورش دهیم که هم سربلند باشد هم قانع این سخت است....
استاد خودتان پیش قدم شوید ما استفاده کنیم....
یا علی

[CENTER]قدم اول
اول باید از جهت علم و عمل خود ما کامل باشیم تا رفتار ما نه گفتارمان، معلم
فرزند باشه.
عمل بالا ترین اثر در تربیت فرزندان دارد.
شما درباره قدم اول چیزی برای گفتن دارید؟

[/CENTER]

اگر از مردم سئوال شود آيا در زندگي چه چيز طلب مي کنيد مي گويند زندگي خوش اينکه حضرت علي عليه السلام ميفرمايند :اَطيَبُ العَيشِ القَناعَةُ؛خوش‏ترين زندگى، زندگى با قناعت است.غررالحكم، ح 2918 امام على عليه‏السلام :مَنِ اقتَصَرَ عَلى بُلغَةِ الكَفافِ فَقَدِ انتَظَمَ الراحَةَ وَ تَبَوَّأَ خَفضَ الدَّعَةِ؛هر كس به مقدار كفايت، قناعت كند، آسايش مى‏يابد و براى خويش زمينه گشايش فراهم مى‏كند.نهج البلاغه، حكمت 377 وو قناعت در زندگي حتي براي دستيابي به موفقيتهاي آتي نيز موثر مي نمايد چنان که همپاي همت از آن ياد مي شود :امام على عليه‏السلام :مِن شَرَفِ الهِمَّةِ لُزومِ القِناعَةِ؛پايبندى به قناعت، از والايى همّت است.غررالحكم، ج6، ص44، ح9435 وبا کمي ژرف انديشي در نقطه مقابل آن که حرص است عدم آسايش و رضا قرار دارد چنانچه بفرموده: امام صادق عليه‏السلام :حُرِمَ الحَريصُ خَصلَتَينِ وَلَزِمَتهُ خَصلَتانِ: حُرِمَ القَناعَةَ فَافتَقَدَ الرّاحَةَ وَحُرِمَ الرِّضا فَافتَقَدَ اليَقينَ؛حريص از دو خصلت محروم شده و در نتيجه دو خصلت را با خود دارد: از قناعت محروم است و در نتيجه آسايش را از دست داده است، از راضى بودن محروم است و در نتيجه يقين را از دست داده است.غررالحكم، ج3، ص330، ح4634و حتي در تعبيرات ائمه از قناعت به قصاص در مقابل دشمن تعبير شده مثل فرموده حضرت امام على عليه السلام :
اِنتَقِم مِنَ الحِرصِ بِالقَناعَةِ كَما تَنتَقِمُ مِنَ العَدُوِّ بِالقِصاصِ؛از حرص، با قناعت انتقام بگير، چنان كه با قصاص از دشمن انتقام مى گيرى.كافى، ج2، ص138، ح3و از الزامات به صلاح رسيدن و از نشانههاي صالحان قناعت ورزي است. امام على عليه‏السلام :لَو لاخَمسُ خِصالٍ لَصارَ النّاسُ كُلُّهُم صالِحينَ: أوَّلُهَا القَناعَةُ بِالجَهلِ، الحِرصُ عَلَى الدُّنيا، وَالشُّحُّ بِالفَضلِ، وَالرِّياءُ فِى العَمَلِ وَالعجابُ بِالرَّىِ؛اگر پنج خصلت نبود، همه مردم جزوِ صالحان مى شدند: قانع بودن به نادانى، حرص به دنيا، بخل ورزى به زيادى، رياكارى در عمل، و خود رأيى.غررالحكم، ج2، ص451، ح3260 و همچنين در حديث ديگر ازامام صادق عليه‏السلام :اِنَّ صاحِبَ الدّينِ فَكَّرَ فَـعَـلَـتْهُ السَّكينَةُ وَ اسْتَـكانَ فَـتَواضَعَ وَ قَنِعَ فَاسْتَغْنى وَ رَضىَ بِما اُعْطىَ وَ انْفَرَدَ فَكُفىَ الاِْخْوانَ وَ رَفَضَ الشَّهَواتِ فَصارَ حُرّا وَ خَلَعَ الدُّنْيا فَتَحامَى الشُّرورَ وَ اطَّرَحَ الْحَسَدَ فَظَهَرتِ الْمَحَبَّةُ وَ لَمْ يُخِفِ النّاسَ فَـلَـمْ يَخَفْهُمْ وَ لَمْ يُذْنِبْ اِلَيْهِمْ فَسَلِمَ مِنْهُمْ وَ سَخَتْ نَفْسُهُ عَنْ كُلِّ شَى‏ءٍ ففازَ وَ اسْتَكْمَلَ الْفَضْلَ وَ اَبْصَرَ العافيَةَ فَاَمِنَ النَّدامَةَ؛آدم دين‏دار چون مى‏انديشد، آرامش بر جان او حاكم است. چون خضوع مى‏كند متواضع است. چون قناعت مى‏كند، بى‏نياز است. به آنچه داده شده خشنود است. چون تنهايى را برگزيده از دوستان بى‏نياز است. چون هوا و هوس را رها كرده آزاد است. چون دنيا را فرو گذارده از بدى‏ها و گزندهاى آن در امان است. چون حسادت را دور افكنده محبتش آشكار است.مردم را نمى‏ترساند پس از آنان نمى‏هراسد و به آنان تجاوز نمى‏كند پس از گزندشان در امان است. به هيچ چيز دل نمى‏بندد پس به رستگارى و كمال فضيلت دست مى‏يابد و عافيت را به ديده بصيرت مى‏نگرد پس كارش به پشيمانى نمى‏كِشد.امالى مفيد، ص 52، ح 14امام على عليه‏السلام نيز آسايش و رفاه زندگي ونظم راکه گم شده هر کسي است در زندگي را در گرو نظم مي دانند:مَنِ اقْتَصَرَ عَلى بُلْغَةِ الْكَفافِ فَقَدِ انْتَظَـمَ الرّاحَةَ وَ تَبَوَّاَ خَفْضَ الدَّعَةِ؛هر كس به اندازه‏اى كه او را كفايت مى‏كند، قناعت كند، به آسايش و نظم مى‏رسد و در آسودگى و رفاه منزل مى‏گيرد.نهج البلاغه، حكمت 371 امام على عليه‏السلام :اَطْيَبُ الْعَيْشِ القَناعَةُ؛خوش‏ترين زندگى، زندگى با قناعت است.غررالحكم، ح 2918ودر حديث نبوي آمده که آن را نشانه جلالت گفته:كانَ النَّبىّ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله قَبْلَ المَبْعَثِ مَوصوفا بِعِشرينَ خَصلَةً مِن خِصالِ الاَنْبياءِ لَوِ انْفَرَدَ واحِدٌ بِاَحَدِها لَدَلَّ عَلى جَلالِهِ فَكَيْفَ مَنِ اجْتَمَعَت فيهِ؟! كانَ نَبيّا اَمينا، صادِقا، حاذِقا، اَصيلاً، نَبيلاً، مَكينا، فَصيحا، عاقِلاً، فاضِلاً، عابِدا، زاهِدا، سَخيا، كميا، قانِعا،مُتَواضِعا، حَليما، رَحيما، غَيورا، صَبورا، مُوافِقا، مُرافِقا، لَميُخالِطْ مُنَجِّما وَ لا كاهِنا و لا عَيافا؛رسول اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله پيش از مبعوث شدن، بيست خصلت از خصلت‏هاى پيامبران را دارا بودند، كه اگر كسى يكى از آنها را داشته باشد، دليل عظمت اوست؛ چه رسد به كسى كه همه آنها را دارا باشد، آن حضرت پيامبرى امين، راستگو، ماهر، اصيل، شريف، استوار، سخنور، عاقل، با فضيلت، عابد، زاهد، سخاوتمند، دلير و با شهامت، قانع، متواضع، بردبار، مهربان، غيرتمند، صبور، سازگار، و نرم‏خو بودند و با هيچ منجّم (قائل به تأثير ستارگان)، غيب‏گو و پيش‏گويى هم‏نشين نبودند. المناقب لابن شهر آشوب، ج 1، ص 123 پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله :فى تَفْسير آيَةِ «مَنْ عَمِلَ صالِحا مِنْ ذَكَرٍ اَوْ اُنْثى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فلَنُحيَينَّهُ حَياةً طَيِّبَةً وَ لَنَجْزيَنَّهُمْ اَجْرَهُمْ بِاَحْسَنِ ما كانوا يَعْمَلونَ» اَلْقَناعَةُ وَ الرِّضا بِما قَسَمَ اللّه‏ُ؛در تفسير آيه «هر مؤمنى مرد يا زن كار نيكى انجام دهد، قطعا او را با زندگى پاكيزه‏اى، حيات مى‏بخشيم و مسلما به آنان بهتر از آنچه انجام داده‏اند پاداش خواهيم داد» زندگى پاك، يعنى قناعت و رضايت به آنچه خداوند مقدّر نموده است.نهج الفصاحه، ح 2796اينها همه دستاوردهاي قناعت است که براي زندگي اجتماعي عمل به آنرا ضروري مي نماياند.

مشهور است كه: «سفره نینداخته یك عیب دارد. سفره انداخته هزارعیب! » این مثل همان كلام دیگر است كه میگویند: دیكته نوشته نشده،غلط ندارد! وقتی كسانی مهمانی میدهند، بخصوص به صورت دسته جمعی و عمومی، چیزی به نام «گلایه » مطرح میشود. البته ما نباید اهل گله باشیم كه چرا مثلا ما را خبر نكردند، مگر غریبه بودیم كه دعوت نشدیم و .. ..از طرف دیگر هم میزبان باید خود را برای گلایه های احتمال یآماده كند. اما آنچه برای دیگران بسیار كارساز است، «عدم توقع » است. نتیجه این روحیه،آرامش وجدان و آسایش درون است. اگر كسی از دوستان،بستگان، همسایگان و همكاران، سوری داد و ما جزو مدعوین نبودیم،چه جای گلایه ؟. .. مگر به ما بدهكار بوده است؟ شاید دسترس ینداشته، شاید فراموش كرده كه بگوید و از قلم افتاد هایم، شاید از نظر جاو غذا، امكانات و ظرفیت نبوده، و ... یا به هر دلیل دیگری به ما نگفت هاست. چرا به ما بر بخورد و غبار كدورت بر آینه دوستیهایمان بنشیند؟!حیف است كه حریم و مرز دوستیها و خویشاوندیها با این گونه مسایل، آشفته گردد. زبان به گلایه گشودن،هم طرف مقابل را شرمنده و رنجید ه میكند، هم نشانه كم ظرفیتی و دون همتی و حقارت نفس گله كنند هاست. مناعت طبع، گوهری است كه نباید آن را با سنگ «توقعهای كوچك »شكست! اگر به مهمانی هم رفتیم و غذا و جا و شرایط طبق میل وانتظارمان نبود، باز هم عیبجویی و شكوه، مناسب نیست; زیراگلایه ای بعدی، نه عیوب و كاستیهای گذشته را اصلاح م یكند، ن هچیزی عاید ما میشود. تنها پایین بودن سطح اندیشه و افق فرهنگ خویش را با این كار، نشان داد ه ایم. ایثار و گذشت و بلندنظری و والاهمتی، مخصوص همین جاهاست!پس همت بلند دار ... مبادا صفای دوستی و خویشاوندی باچنین توقعهایی به كدورت مبدل شود. حیف است!

عدم توقع

سلام.
خدا وکیلی من اینتقدر بی توقع هستم که فکر کنم یه جور بیماری محسوب بشه!
آخه شور بی توقعی رو در آوردم.
اینقدر بی توقع هستم که اگر از تشنگی مشرف به موت باشم و تمام اقیانوسها و دریاها مال پدرم باشد، از پدرم توقع ندارم که یک قطره آب به من بدهد. (گرچه پدر من در هفت آسمان یک ستاره هم ندارند).
به نظر خودم این بی توقعی شدید، ناشی از یک جور « بد گمانی » به دیگران است.
یعنی شاید چون دیگران را آدمهای خوبی نمی دانم، از آنها توقع بریده ام.
نمی دانم.
ولی اینطوری خودم راحتترم. تا اینکه یک توقعی ولو کوچک از کسی داشته باشی که تأمین نشود و آنگاه ناراحت بشوی.
نه توقع ؛ نه ناراحتی.

سلام.
خدا وکیلی من اینتقدر بی توقع هستم که فکر کنم یه جور بیماری محسوب بشه!
آخه شور بی توقعی رو در آوردم.
اینقدر بی توقع هستم که اگر از تشنگی مشرف به موت باشم و تمام اقیانوسها و دریاها مال پدرم باشد، از پدرم توقع ندارم که یک قطره آب به من بدهد. (گرچه پدر من در هفت آسمان یک ستاره هم ندارند).
به نظر خودم این بی توقعی شدید، ناشی از یک جور « بد گمانی » به دیگران است.
یعنی شاید چون دیگران را آدمهای خوبی نمی دانم، از آنها توقع بریده ام.
نمی دانم.
ولی اینطوری خودم راحتترم.

سلام

اگر فکر میکنید ناشی از یک بدگمانی ست پس اینجور هست
که این خیلی خیلی بده
باید همیشه به انسانها خوش گمان بود

گرچه من آرزو دارم یک روزی مثل شما باشم
تا بی توقع کار کنم
کمک کنم
و اصلا هم از کسی توقعی نداشته باشم

اخلاق بسیار عالی هست
ولی مطمئن هستین که برای بدگمانی ست؟؟؟(فکر نکنم بدگمانی به دیگران تا این حد آدم رو بی توقع کنه )

سلام.
خدا وکیلی من اینتقدر بی توقع هستم که فکر کنم یه جور بیماری محسوب بشه!
آخه شور بی توقعی رو در آوردم.
اینقدر بی توقع هستم که اگر از تشنگی مشرف به موت باشم و تمام اقیانوسها و دریاها مال پدرم باشد، از پدرم توقع ندارم که یک قطره آب به من بدهد. (گرچه پدر من در هفت آسمان یک ستاره هم ندارند).
به نظر خودم این بی توقعی شدید، ناشی از یک جور « بد گمانی » به دیگران است.
یعنی شاید چون دیگران را آدمهای خوبی نمی دانم، از آنها توقع بریده ام.
نمی دانم.
ولی اینطوری خودم راحتترم. تا اینکه یک توقعی ولو کوچک از کسی داشته باشی که تأمین نشود و آنگاه ناراحت بشوی.
نه توقع ؛ نه ناراحتی.

سلام ياقوت جان
فكرنكنم كسي تو اين دنيا پيدابشه كه توقعي نداشته باشه همينكه ميخواهي زندگي كني و با دوستان باشي اين خودش بزرگترين توقع از خداوند تو اينطور فكر نميكني موفق باشي ياحق

خدا وکیلی من اینتقدر بی توقع هستم که فکر کنم یه جور بیماری محسوب بشه!

سلام بزرگوار. بی توقعی بیماری نیست. فضیلت اخلاقیه.

سلام
ببخشید بی توقعی همون قناعت میشه؟
من فکر میکردم اینا با هم فرق دارن
بی توقع بودن و بدون چشم داشت کاری انجام دادن خیلی خوبه
ولی قناعت حدی نداره؟ زیادیش نمیشه خساست؟

فکر کنم فهمیدم :
قناعت در ارتباط های اجتماعی = کم توقعی

درست فهمیدم؟

سلام
ببخشید بی توقعی همون قناعت میشه؟
من فکر میکردم اینا با هم فرق دارن
بی توقع بودن و بدون چشم داشت کاری انجام دادن خیلی خوبه
ولی قناعت حدی نداره؟ زیادیش نمیشه خساست؟

فکر کنم فهمیدم :
قناعت در ارتباط های اجتماعی = کم توقعی

درست فهمیدم؟

سلام.
نمیشه گفت عین هم هستند بلکه موازی هم هستند. کسی که به چیزی که داره یا خداوند بهش عطا کرده قانع است در واقع چشم داشت به چیزی که در دست دیگران ندارد و این همان بی توقعی است.
درسته قناعت حدی ندارد اما زیادی آن خساست نیست. قناعت یعنی راضی بودن به داشته ها. خساست یعنی دریغ کردن داشته ها برای خود و دیگران.
بله درست است کم توقعی در ارتباط با دیگران است .

آيا قناعت موجب بی تحرّكی است؟

[center]پاسخ :
قبل از پرداختن به پاسخ لازم است توضيح مختصری درباره مفهوم قناعت و اين‎كه مراد از قناعت چيست؟، با استفاده از آيات و روايات خدمت شما ارايه دهیم.
«قناعت» مترادف با «اقتصاد » و « ميانه‎روی » است. يعني انسان در مصرف كردن مال و خرج كردن آن براي خود و خانواده‎اش حالت اعتدال را مراعات نموده و به مقدار ناچيزي از وسايل زندگي كه در حدّ ضرورت و نياز او است، اكتفا نمايد.

قناعت داراي دو مرتبه عالي و اعلي است، مرتبه نخست، راضي بودن به حد ضرورت و كفاف و مرتبه دوّم، رضايت به كمتر از آن است. راغب اصفهاني مي‎گويد: قناعت عبارتست از اكتفا نمودن به مقدار ناچيزي از وسايل زندگي در حدّ ضرورت و نياز.[1][/center]

با سلام

قناعت برای خودش آثاری دارد که هم در دنیا به درد آدم میخورد و هم در آخرت

از جمله آثار قناعت:

1. آسایش و آرامش: این بهترین ثمره قناعت است که باعث میشود آدم در مسابقه دنیا گرایی نیفتد که آن کش که وارد این مسابقه بشود چه برنده و چه بازنده باشد در آخر بازنده تلقی میشود
پیامبر اکرم (ص) وامیر مومنان قناعت را عین راحتی و آرامش دانسته اند

2. لذت بردن از زندگی و شادبودن:کسی که با قناعت به آرامش میرسد، بهتر از دیگران فرصت این را پیدا میکند که از داشته هایش لذت ببرد و این سبب زیبا و گوارا شدن زندگی میشود
امام صادق (ع)میفرمایند کسی که پنج چیز در او نباشد زندگیش گوارا نیست؛سلامت،امنیت،بی نیازی ،قناعت و همسر موافق(هم عقیده)

دو اثر مهم دیگه:


1.عزت:
یکی از آثر قناعت این است که انسان با وجود کاستی های مادی باز هم در خودش احساس کمبود و نیاز نمیکند و این سبب عزتمندی او میشود

امام علی(ع)میفرمایند :پایدار ترین (نوع)عزت قناعت است

2.ارزشمندی و با فضیلت بودن:
قناعت ادم رو در چشم دیگران با ارزش میکنه و برعکس تصور دیگران که فکر میکنند مال دنیا باعث ارزشه ، ولی خوب که دقت کنند دل نبستن به دنیا آدم رو با ارزش میکنه
امام علی(ع)میفرمایند :هرکسکه لباس صبر و قناعت برتن کند ، عزیز و با فضیلت میشود

آيا قناعت موجب بی تحرّكی است؟

آخرین کلام هم در پاسخ این سوال که البته خود یکی از ثمرات قناعت است عرض کنم

این که قناعت باعث عدم تحرک میشود، درباره قناعت دقیقا برعکس این مطلب صادق است

قناعت یکی از مهمترین زمینه ها برای خودسازیست و وقتی صحبت از خودسازی میشود یعنی این که این صفت تو را به حرکت واداشته برای اینکه نفست را اصلاح کنی و به همعنای حقیقی جهاد اکبر داشته باشی

یکی از مهمترین عوامل برای مبارز با حرص و حتی بخل و خست داشتن قناعت است که توضیحش در این فرصت کم نمیگنجد ولی قابل تامل میباشد

امام علی (ع)میفرمایند:کمک کارترین عامل برای اصلاح نفس قناعت است

جَاءَ فِي تَفْسِيرِ قَوْلِهِ تَعَالَى فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَياةً طَيِّبَةً قَالَ نُعْطِيهِ الْقَنَاعَة

وَ جَاءَ فِي تَفْسِيرِ قَوْلِهِ تَعَالَى حِكَايَةً عَنْ سُلَيْمَانَ ع وَ هَبْ لِي مُلْكاً لا يَنْبَغِي

لِأَحَدٍ مِنْ بَعْدِي قَالَ الْقَنَاعَةُ فِي بَعْضِ الْوُجُوهِ لِأَنَّهُ كَانَ يَجْلِسُ مَعَ الْمَسَاكِينِ وَ

يَقُولُ مِسْكِينٌ مَعَ الْمَسَاكِين‏.

و در تفسير آمده است راجع بگفته‏ى خدا تعالى: فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَياةً طَيِّبَةً:Gol: (نحل 97)

زنده ميگردانيم او را بزندگى خوش و گوارا مراد ازين زندگى قناعت است كه باو

ميدهيم و نيز در تفسير گفته خداى تعالى كه نقل قول از سليمان ميكند

چنين آمده: رَبِّ اغْفِرْ لِي وَ هَبْ لِي مُلْكاً لا يَنْبَغِي لِأَحَدٍ مِنْ بَعْدِي (ص 35)

پروردگارا سلطنتى بر من به بخشا كه پس از من سزاوار هيچ كس نباشد

گفته است مراد باين ملك قناعت است زيرا كه سليمان با فقيران مى‏نشست

و ميگفت فقيرى در جرگه‏ى فقيران نشسته‏.:Hedye:

به نظر من یکی از اثار قناعت اسایش روانی است . وقتی انسان قناعت دارد دیگر بی دلیل حرص نمی خورد و اسایش روانی دارد.

سوال:
آيا قناعت موجب بی تحرّكی است؟

پاسخ :
قبل از پرداختن به پاسخ لازم است توضيح مختصری درباره مفهوم قناعت و اين‎كه مراد از قناعت چيست؟، با استفاده از آيات و روايات خدمت شما ارايه دهیم.
«قناعت» مترادف با «اقتصاد » و « ميانه‎روی » است. يعني انسان در مصرف كردن مال و خرج كردن آن براي خود و خانواده‎اش حالت اعتدال را مراعات نموده و به مقدار ناچيزي از وسايل زندگي كه در حدّ ضرورت و نياز او است، اكتفا نمايد.
قناعت داراي دو مرتبه عالي و اعلي است، مرتبه نخست، راضي بودن به حد ضرورت و كفاف و مرتبه دوّم، رضايت به كمتر از آن است. راغب اصفهاني مي‎گويد: قناعت عبارتست از اكتفا نمودن به مقدار ناچيزي از وسايل زندگي در حدّ ضرورت و نياز.[1]

و در جايي ديگر آمده است : قناعت راضي بودن به كمتر از مقدار كفاف است.[2] پس از آن‎كه معنای قناعت روشن گرديد، پاسخ سؤال شما اين است كه : قناعت هيچ منافاتي با كار و كوشش انسان ندارد چون « قناعت »، معنايش اين نيست كه انسان وقتی مقداری از وسايل زندگی در حدّ نياز ابتدايی‎اش را بدست آورد، ديگر هيچ تلاش وكوششی برای بدست آوردن مال حلال نكند بلكه « قناعت » به معنای روحيه ايثار و فداكاری يعنی اگر در اثر تلاش و فعاليّت مال و مكنت بيش از حد ضرورت و نياز خود را بدست آورد،
اين روحيه را داشته باشد كه مقداری از آن را به نيازمندان و برادران دينی‎اش و يا برای مصالح عمومی، مصرف نموده خود به مقدار ناچيزی از آن اكتفا و قناعت كند. خداوند اينگونه افراد را چنين شايسته ستايش نموده است: «يُؤْثِرُونَ عَلي أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ كانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ »[3] يعنی ديگران را بر خود ترجيح مي‎دهند هر چند خود نهايت احتياج را دارند.

صفت ارزشمند قناعت

همان‎ گونه كه انسان را از دلبستگی افراطی به مال دنيا باز داشته و روحيه ايثار و تعاون را در انسان زنده می‎كند، در مواردی نيز از دريوزگی و دست دراز كردن پيش ديگران باز مي‎دارد. شما میدانيد كه انسان در زندگی اش حالات مختلف را تجربه مي‎كند گاه در اثر كار و تلاش وضع اقتصادي‎اش بهبود مي‎يابد و در زمان ديگر ممكن است تحولي رخ دهد كه در بعُد اقتصادي دچار شكست شود،
روحيه قناعت به انسان می‎گويد به همين مقدار مال و ثروت وسايل زندگي كه خود در اثر تلاش و كوشش و با كار شبانه‎روزي است، بدست آورده‎ای، اكتفا كن. كسي كه به آن‎چه در اثر كار و تلاش بدست آورده، راضی نباشد، خواه ناخواه چشم طمع به مال ديگران خواهد داشت و در نتيجه دست نياز به سوی آنان دراز خواهد كرد. و اين خود موجب ذلّت و خواری او خواهد شد
امام صادق (عليه السّلام ) فرمود: «ما اقبح بالمؤمن ان تكون له رغبةٌ تذلّه» چه زشت است برای مؤمن كه ميل و رغبتی در او باشد كه او را خوار و ذليل كند» مرحوم مجلسي در توضيح اين روايت مي‎گويد: « مقصود از ميل و رغبتي كه نكوهش شده و سبب ذلّت و خواري انسان مي‎گردد، آن است كه انسان هر آن‎چه خود دارد و در اثر كار و تلاش بدست آورده است، اكتفا نكرده، دست به سوي مردم دراز كند » [4] در اشعار فارسی كه الهام گرفته از آيات و روايات‎اند، نيز به اين نكته اشاره شده است.
تشنه جوی كريمان نشوی كه قناعت همه دريا باشد
مرد را پای قناعت به زمين سر همّت به ثريّا باشد[5]

بهترين دليل برای اين‎كه «قناعت» موجب بی تحرّكي نيست اين است كه در اسلام به كار و كوشش نيز تأكيد فراوان شده و اساساً با بي‎كاري و تنبلي مخالف است. در قرآن آمده است: «وَ أنْ لَيْسَ لِلْإِنْسانِ إِلاَّ ما سَعى»[6] براي انسان بهره‎ای جز سعي و كوشش او نيست. امام باقر (عليه السّلام) فرمود: «من دوست ندارم كسي را كه دنبال كسب و كار نمي‎رود و بر پُشت مي‎خوابد (در خانه بيكار مي‎نشيند) ومي‎گويد خدايا روزي مرا برسان...»[7]

شاهد ديگر برای اين‎كه «قناعت» پيشه كردن به معناِِی بی‎تحرّكی و تنبلی نيست،سيره پيشوايان ديني ما است. امامان معصوم(علیهم السلام) برای تحصيل روزی و امرار معاش كار و فعاليت می‎كردند و در وصف اميرالمؤمنين ( عليه السّلام ) آمده است كه صبح تا شب درنخلستان‎ها مشغول كار بودند.

معرفی كتاب:
1. محمدرضا مهدوي كني، نقطه‎هاي آغاز در اخلاق عملي، دفتر نشر فرهنگ اسلامي.
2. محمدحسن حايري يزدي، جلوه‎هاي تقوا، ج 2.
3. آيت‎الله مشكيني، درس‎هاي اخلاق، پارسايان.

منابع:
[1] . مفردات راغب، واژة «قنع».
[2] . الذريعة الي احكام الشريعة، ص 170.
[3] . سورة حشر، آية 9.
[4] . مرأة العقول، ج 10، ص 258.
[5] . كليات ديوان مرحوم شهريار، ج 5، ص 331.
[6] . سورة نجم، آية 39.
[7] . وسايل الشيعه، ج 12، ص 15، حديث 8.