نام جهاد ابتدائی از چه زمانی شنيده شد؟

#2

سؤال:
عبارت «جهاد ابتدائی» نخستين‌بار در چه منبعی و چه زمانی آمده است.

پاسخ:
در آيه 193 سوره مبارکه بقره به اهداف جهاد در اسلام اشاره شده است که مى‏‌فرمايد: «وَ قاتِلُوهُمْ حَتَّى لا تَكُونَ فِتْنَةٌوَ يَكُونَ الدِّينُ لِلَّهِ فَإِنِ انْتَهَوْا فَلا عُدْوانَ إِلَّا عَلَى الظَّالِمِينَ»؛ با آنها پيكار كنيد تا فتنه از ميان برودو دين مخصوص خدا باشد اگر آنها (از اعتقاد در اعمال نادرست خود) دست بردارند (مزاحم آنان نشويد زيرا) تعدى جز به ستمكاران روا نيست.
در آیه شریفه، سه هدف براى جهاد ذكر شده است:
1. از ميان بردن فتنه‏‌ها
2. محو شرك و بت‌پرستى
3. جلوگيرى از ظلم و ستم.
اين احتمال وجود دارد كه منظور از فتنه همان شرك بوده باشد، بنا بر اين هدف اول و دوم در هم ادغام مى‏ شود، و نيز اين احتمال وجود دارد كه منظور از ظلم در اينجا نيز همان شرك باشد چنان كه در آيه 13 سوره لقمان مى‏‌خوانيم: «إِنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظِيمٌ‏»؛ شرک ظلم بزرگى است.»
به اين ترتيب، هر سه هدف، به يك هدف باز مى‏ گردد، و آن مبارزه با شرك و بت پرستى كه سرچشمه انواع فتنه‏ ها و مظالم و ستم هاست.
بعضى نيز ظلم را در اين آيه به معنى آغازگر جنگ بودن دانسته‏ اند، و يا آغازگر جنگ بودن، در حرم امن خدا.
ولى احتمال اول كه آيه سه هدف جداگانه را براى جنگ تعقيب كند قوى‏ تر به نظر مى‏ رسد، درست است كه شرك يكى از مصاديق فتنه است ولى «فتنه» مفهومى گسترده‏ تر از شرك دارد، و درست است كه شرك يكى از مصاديق ظلم است، ولى «ظلم» مفهوم وسيع‏ ترى دارد، و اگر گاهى تفسير به شرك شده بيان يك مصداق است.
به اين ترتيب جهاد اسلامى نه به خاطر فرمانروايى در زمين و كشورگشايى، و نه به منظور به چنگ آوردن غنائم و نه تهيه بازارهاى فروش يا تملك منابع حياتى كشورهاى ديگر، يا برترى بخشيدن نژادى بر نژاد ديگر است.
هدف يكى از سه چيز است: خاموش كردن آتش فتنه‏ ها و آشوب ها كه سلب آزادى و امنيت از مردم مى‏ كند و همچنين محو آثار شرک و بت‌پرستى، و نيز مقابله با متجاوزان و ظالمان و دفاع در برابر آنان است.
نكته‏ ها
1. مساله جهاد در اسلام
در بسيارى از مذاهب انحرافى، جهاد به هيچ وجه وجود ندارد و همه چيز بر محور توصيه‏‌ها و نصايح و اندرزها دور مى‏‌زند، حتى بعضى هنگامى كه مى ‌شنوند جهاد مسلحانه، يكى از اركان برنامه‏‌هاى اسلامى است در تعجب فرو مى‏‌روند كه مگر دين مى‏‌تواند، توأم با جنگ باشد.
اما با توجه به اين كه هميشه افراد زورمند و خودكامه و فرعون‌ها و نمرودها و قارون ها كه اهداف انبياء را مزاحم خويش مى‏‌ديده‏‌اند در برابر آن ايستاده و جز به محو دين و آيين خدا راضى نبودند روشن مى‏ شود كه دينداران راستين در عين تكيه بر عقل و منطق و اخلاق بايد در مقابل اين گردنكشان ظالم و ستمگر بايستند و راه خود را با مبارزه و در هم كوبيدن آنان به سوى جلو باز كنند، اصولا جهاد يكى از نشانه‏ هاى موجود زنده است و يک قانون عمومى در عالم حيات است، تمام موجودات زنده اعم از انسان و حيوان و گياه، براى بقاى خود، با عوامل نابودى خود در حال مبارزه‏ هستند (شرح بيشتر اين سخن را در سوره نساء ذيل آيه 95 و 96 مشاهده بفرمایید.)
به هر حال از افتخارات ما مسلمانان، آميختن دين با مساله حكومت و داشتن دستور جهاد در برنامه‏‌هاى دينى است، منتها بايد ديد جهاد اسلامى چه اهدافى را تعقيب مى‏ كند آنچه ما را از ديگران جدا مى‏ سازد همين است.
2. اهداف جهاد در اسلام
بعضى از غرب‏ زده‏ ها اصرار دارند جهاد اسلامى را منحصرا در جهاد دفاعى خلاصه كنند، و با هر زحمتى كه هست تمام غزوات پيغمبر اكرم (صلی الله علیه و آله) و يا جنگ هاى بعد از آن حضرت را، در اين راستا توجيه كنند، در حالى كه نه دليلى بر اين مساله داريم و نه تمام غزوات رسول اللَّه در اين معنى خلاصه مى‏ شود بهتر اين است به جاى اين استنباط هاى نادرست به قرآن باز گرديم و اهداف جهاد را از قرآن بگيريم، اهدافى كه همه منطقى و قابل عرضه كردن به دوست و دشمن است.
چنان كه در آيات بالا خوانديم جهاد در اسلام براى چند هدف مجاز شمرده شده است.
الف) جهاد براى خاموش كردن فتنه‏‌ها
و به تعبير ديگر جهاد ابتدايى آزادى بخش.
مى‏‌دانيم خداوند دستورها و برنامه‏‌هايى براى سعادت و آزادى و تكامل و خوشبختى و آسايش انسان‌ها طرح كرده است، و پيامبران خود را موظف ساخته كه اين دستورها را به مردم ابلاغ كنند، حال اگر فرد يا جمعيتى ابلاغ اين فرمان‌ها را مزاحم منافع پست خود ببينند و سر راه دعوت انبياء موانعى ايجاد نمايند آنها حق دارند نخست از طريق مسالمت‏ آميز و اگر ممكن نشد با توسل به زور اين موانع را از سر راه دعوت خود بردارند و آزادى تبليغ را براى خود كسب كنند.
به عبارت ديگر: مردم در همه اجتماعات اين حق را دارند كه نداى مناديان راه حق را بشنوند، و در قبول دعوت آنها آزاد باشند حال اگر كسانى بخواهند آنها را از حق مشروعشان محروم سازند و اجازه ندهند صداى مناديان راه خدا به گوش جان آن‌ها برسد و از قيد اسارت و بردگى فكرى و اجتماعى آزاد گردند طرفداران اين برنامه حق دارند براى فراهم ساختن اين آزادى از هر وسيله‏‌اى استفاده كنند، و از اين جا ضرورت «جهاد ابتدايى» در اسلام و ساير اديان آسمانى روشن مى‏‌گردد.
هم چنين اگر كسانى مؤمنان را تحت فشار قرار دهند كه به آيين سابق باز گردند براى رفع اين فشار نيز از هر وسيله‏‌اى مى‏‌توان استفاده كرد.
ب) جهاد دفاعى
آيا صحيح است كسى به انسان حمله كند و او از خود دفاع ننمايد؟ يا ملتى متجاوز و سلطه‏ گر هجوم بر ملت ديگر ببرند و آن‌ها دست روى دست گذارده نابودى كشور و ملت خويش را تماشا كنند.
در اين جا تمام قوانين آسمانى و بشرى به شخص يا جمعيتى كه مورد هجوم واقع شده حق مى‏‌دهد براى دفاع از خويشتن به پا خيزد و آنچه در قدرت دارد به كاربرد، و از هر گونه اقدام منطقى براى حفظ موجوديت خويش فروگذار نكند.
اين نوع جهاد را، «جهاد دفاعى» مى‏‌نامند، جنگ‌هايى مانند جنگ احزاب و احد و موته و تبوک و حنين و بعضى ديگر از غزوات اسلامى جزء اين بخش از جهاد بوده و جنبه دفاعى داشته است.

منبع و مآخذ:
1. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسير نمونه، ج‏ 2، ص 25 - 28.

در پناه امام زمان (عجل الله تعالی فی فرجه) باشید.

۱۳۹۱/۰۹/۱۶ - ۱۸:۱۸

#3

ارسال پیام

مجید

با سلام و درود
می‌خواستم بدانم عبارت «جهاد ابتدائی» نخستين‌بار در چه منبعی و چه زمانی آمده است.
سپاسگزارم

_________________________________________
با صلوات بر محمدو آل محمد
در ادامه پست قبل باید گوش زد گردد که :جهاد ابتدایی از احکام مسلم اسلام می باشد که آیات متعددی بر آن دلالت می نمایدو در سیره نبوی (ص)نیز مشاهده می شود.که به برخی از این آیات اشاره می گردد:
1-قاتلوا الذین لا یومنون بالله(بقره/29)
2-وما لکم لا تقاتلون فی سبیل الله والمستضعفین من الرجال والنساء والولدان الذین یقولون ربنا اخرجنا من هذه القریه الظالم اهلهاواجعل لنا من لدنک ولیاًواجعل لنا من لدنک نصیراً(نساء/75)
3-آیات 5و39و41و73از سوره مبارکه توبه و سوره انفال /66.
البته در این باره توجه به این نکته قابل توجه است :
ماهیت جهاد ابتدایی جنگ برای تحمیل عقیده نیست،بلکه اساساًعقیده در اسلام قابل اکراه نمی باشد.در طول تاریخ نیز در جنگ های پیامبر و خلفای بعد از آن حضرت کسی افراد رامجبور به پذیرش اسلام نکرد .بلکه اساساًجهاد ابتدایی نبرد رهایی بخشی در برابر خشونت واختناق وبرای مبارزه با نظام های خشن وفاسدی است که مانع رسیدن آوای حق وتوصیه به گوش مردمان می شوند.به عبارت دیگرجهاد ابتدایی خود نوعی دفاع است،ولی نه دفاع از حقوق شخص یا ملت ،بلکه دفاع از حقوق انسانیت ودفاع از آزادی ،بررسی وشناخت حقیقت وبرداشتن موانع ورسیدن آوای حق به گوش مردمان.
علامه طباطبایی پس از بررسی آیات جهاد می فرماید:«پیکار چه در راه دفاع از اسلام یا مسلمین باشد وچه جهاد ابتدایی همه در واقع دفاع از حقیقت انسانیت است.»(المیزان،ج9،ص67)

۱۳۹۱/۰۹/۱۶ - ۱۸:۴۷

#4

ارسال پیام

فريدون

سلام و درود
از كارشناس گرامی جناب مجيد بابت توضيحاتشان سپاسگزارم.
پرسشم اين است كه خود عبارت «جهاد ابتدائی» نخستين‌بار در كجا آمده است؟ يعنی نخستين كسی كه اين عبارت را از مفاد قرآن كريم استنتاج كرد چه كسی بوده است. در جايی شنيدم كه امام صادق(ع) يا امام حسن عسكری(ع) چنين عبارتی را برای نخستين‌بار بكار برده‌اند اما گوينده هيچ منبع حديثی ارائه نكرده بود تا مطمئن شوم.

۱۳۹۱/۰۹/۲۷ - ۲۰:۳۳

#5

ارسال پیام

مجید

سلام و درود
از كارشناس گرامی جناب مجيد بابت توضيحاتشان سپاسگزارم.
پرسشم اين است كه خود عبارت «جهاد ابتدائی» نخستين‌بار در كجا آمده است؟ يعنی نخستين كسی كه اين عبارت را از مفاد قرآن كريم استنتاج كرد چه كسی بوده است. در جايی شنيدم كه امام صادق(ع) يا امام حسن عسكری(ع) چنين عبارتی را برای نخستين‌بار بكار برده‌اند اما گوينده هيچ منبع حديثی ارائه نكرده بود تا مطمئن شوم.

_______________________________________________________-

۱۳۹۱/۱۰/۱۱ - ۱۶:۲۳

#6

ارسال پیام

مجید

← جهاد دفاعی
جهاد دفاعی عبارت است از پیکار با هدف دفاع از اسلام و سرزمینهای اسلامی در برابر دشمن مهاجمی که اساس اسلام را تهدید می‏کند یا قصد استیلا بر سرزمینهای اسلامی و ناموس و اموال مسلمانان و یا کشتن گروهی از مسلمانان را دارد. [۵۷] [۵۸] [۵۹] [۶۰]
آیا جهاد دفاعی همان جهاد مصطلح در شریعت است تا محکوم به احکام آن، از قبیل حرمت فرار، تقسیم غنایم به کیفیت خاص و غیر آن باشد یا چنین نیست، بلکه از اقسام دفاع است؟ کلمات فقها در این باره مختلف است. قول دوم به ظاهر کلمات آنان نسبت داده شده است. [۶۱] [۶۲]
ظاهر کلمات گروهی این است که دفاع از موجودیت اسلام در برابر تهاجم دشمن، جهاد محسوب می‏شود.
تقسیم جهاد به ابتدایی و دفاعی در کلمات فقها گویای این مطلب است؛ بلکه گروهی، رزمندگان کشته شده در جهاد دفاعی در عصر غیبت را نیز شهید دانسته و احکام آن را بر ایشان جاری کرده‏اند. [۶۳] [۶۴] [۶۵] [۶۶]
البته برخی گفته‏اند: احکام جهاد ابتدایی بر جهاد دفاعی، در صورت حضور امام علیه السّلام یا نایب خاص ایشان مترتب می‏شود. [۶۷]

←← ویژگیهای جهاد دفاعی
جهاد دفاعی دارای ویژگیهایی است که آن را از جهاد ابتدایی متمایز می‏کند. این ویژگیها عبارتند از:
۱. عدم اشتراط حضور امام علیه السّلام یا نایب خاص او؛ برخلاف جهاد ابتدایی.
۲. وجوب بر هر فرد توانمند؛ اعم از مرد و زن، پیر و جوان و غیر آنان؛ برخلاف جهاد ابتدایی که بر گروهی واجب نیست.
۳. اختصاص وجوب به صورت بیشتر از دو برابر نبودن شمار کفار نسبت به مسلمانان در جهاد ابتدایی، برخلاف جهاد دفاعی که ملاک وجوب، توانایی بر جنگیدن است؛ هرچند شمار دشمن بیش از دو برابر خودی باشد.
۴. جواز جهاد دفاعی در ماههای حرام و عدم جواز جهاد ابتدایی در آنها مگر در دو مورد که گذشت.
۵. عدم وجوب دعوت به اسلام در جهاد دفاعی؛ بر خلاف جهاد ابتدایی.
۶. اختصاص وجوب جهاد ابتدایی به یک بار در سال بنابر قول گروهی؛ بدین معنا که در یک سال دو بار جهاد ابتدایی واجب نیست؛ برخلاف جهاد دفاعی. [۶۸] [۶۹]

۱۳۹۱/۱۰/۱۱ - ۱۶:۲۴

فرم جستجو

جمع بندی نام جهاد ابتدائی از چه زمانی شنيده شد؟

تب‌های اولیه