جمع بندی اسرار نماز (رکوع و سجود)

سلام
در مورد معنای رکوع و سجود و تفسیر این دو حالت و سر این دو توضیح دهید.
ممنون

امام صادق علیه السلام فرمود:
سجده آخرین درجه ی بندگی است.

ما در قیام و قعود و رکوع به کاری می پردازیم که مشابه آنرا در غیر نماز داریم که نشست و برخاست و خم شدن برای چیزهای دیگر در شبانه روز برایمان پیش می آید .اما سجده به این طریق برای هیچگس و هیچ چیز نداریم.
خداوند در قرآن به پیامبرش میفرماید:سجده کن تا مقرب شوی.
موقع سجده باز تکبیر بگو و متوجه عظمت خدا باش.بیشتر از آنچه در حال رکوع بودی.
آنگاه عزیزترین اعضای بدن را که پیشانی و چهره است برخوارترین چیزها بگذار که خاک است؛
وقتی سر به سجده میگذاری و به خاک افتادن را در مقابل خدا برای خود میخری تازه به اصل خود برگشت نموده ای؛زیرا از خاک آفریده شدی به همین جهت سر از سجده اول که برمیداری ،بعد از استغفار از اینکه مبادا کوتاهی کرده باشی باز تجدید تکبیر میکنی برای مرتبه دوم به یاد اینکه از خاک سربرداشتیم و به خاک فرو خواهیم رفت به سجده میروی که این آیه شاهد آن است: " منها خلقناکم و فیها نعیدکم و منها تخرجکم تارة اخری "(سوره طه آیه 55)

امام صادق علیه السلام:
هرکس ولو در عمر یک مرتبه سجده واقعی بگذارد زیان نکرده،و رستگارنشده کسی که در حال سجده با خدای خود خلوت کند اما شبیه فریبکاران خود را فریب دهد و غافل باشد از آنچه خداوند برای سجده کنندگان از ارامش دنیا و اسایش آخرت و... آماده کرده است.

سلام
در مورد معنای رکوع و سجود و تفسیر این دو حالت و سر این دو توضیح دهید.
ممنون

از بحر ظهور، تا به ساحل نشوی در مذهب اهل عشق کامل نشوی(1

راز مشترك ركوع و سجود، تسليم و فروتن بودن در آستان حضرت معبود است و تفاوت ركوع و سجود در اين است كه سجود، چون فروتر از ركوع است، نماد و تمثل چيزي است كه به خداوند سبحان نزديكتر است. چون بنده هر اندازه به تواضع نزديكتر شود احتمال رسيدنش به خدا بيشتر مي‌شود. از اين رو در شریعت وارد شده است که وجود مقدس علی بن موسی الرضا علیه السلام فرموده اند:
أقرب ما يكون العبد من الله عزّ و جل و هو ساجد....
نزدیکترین حالت بنده نسبت به حق تعالی در حال سجده می باشد.(2

و لذا می بینیم که در نماز هر چه انسان نسبت به حق تعالی حالت قرب و تواضعش بیشتر باشد،به همان وزان ذکرهایی هم که می گوید متفاوت است،چنانچه در حالت رکوع می گوید سبحان ربی العظیم و بحمده؛ولی در حالت سجده چون نهایت قرب وجود دارد از صیغه افعل تفضیل استفاده می شود و بیان می کند سبحان ربی الاعلی و بحمده.

همان طور که جناب فیض کاشانی در بیانی می فرمایند:

به قدر نیستی تو، هستی حق تو را جلوه گر گردد، ننگری که در رکوع «سبحان ربی العظیم و بحمده»، گویی و در سجده «سبحان ربی الاعلی و بحمده» اگر تو را نباشی [و خویش را ننگری] او باشد و بس(3

ادامه دارد....

پی نوشت:
1-کشکول شیخ بهایی
2-کافی/ج3/ص265
3-اسرار الصلاة، فیض کاشانی.

حاج میرزا جواد ملکی تبریزی در کتاب گرانسنگ اسرار الصلوه می فرمایند:
رکوع آن است که پس از پایان سوره، به نیّت تعظیم و فروتنى در برابر فرمان و عظمت پروردگار، تا حدى خم شویم که دست‏ها به زانوها برسد، کمر صاف باشد، گردن کشیده باشد، گویا نمازگزار حاضر است که در راه خدا گردنش زده شود.

رکوع که از ارکان نماز است و کم یا زیاد شدن آن، چه به عمد یا سهو، نماز را باطل مى‏کند، از بهترین نوع اظهار بندگى است. رکوع ادب است و سجود قرب، و کسانى به خدا نزدیک مى‏شوند که در اظهار ادب کوتاهى نکرده باشند و این مضمون کلام امام صادق(ع) است(1

سجده، نشان تذلّل و خاکسارى در برابر خداوند و عالى‏ترین درجه عبودیت است. انسان با سجده، خود را همرنگ با هستى مى‏کند « و للّه یسجد ما فى السموات و الارض»(2،

سجده بهترین حالتی است که انسان به خدا نزدیک می شود. سجده , رمز دوران های چهارگانه زندگی انسان است . علی (ع ) می فرماید:

سجده اول , یعنی این که از خاکم , سر برداشتن رمز زندگی دنیایی است . سجده دوم , رمز مردن و به خاک خفتن است , سربرداشتن , رمز محشور شدن است (3
و این مضمون این آیه است که : شما را از خاک آفریدیم و به خاک بر می گردانیم و بار دیگر از خاک , بیرونتان می آوریم ,(4
سجده نشان عبودیت است

پی نوشت:
1-اسرار الصلوه/ص172/173
2-نحل، 49
3-بحار, ج 82, ص 139
4-طه , 55

پرسش:
در مورد معنای رکوع و سجود و تفسیر این دو حالت و سر این دو چه اسراری وجود دارد؟

پاسخ:
«ز هستی خویش تا که غافل نشوی هرگز به مراد خویش، واصل نشوی

از بحر ظهور، تا به ساحل نشوی در مذهب اهل عشق کامل نشوی»[1]

راز مشترك ركوع و سجود، تسليم و فروتن بودن در آستان حضرت معبود است و تفاوت ركوع و سجود در اين است كه سجود، چون فروتر از ركوع است، نماد و تمثل چيزي است كه به خداوند سبحان نزديكتر است. چون بنده هر اندازه به تواضع نزديكتر شود احتمال رسيدنش به خدا بيشتر مي‌شود. از اين رو در شریعت وارد شده است که وجود مقدس علی بن موسی الرضا علیه السلام فرموده اند:
أقرب ما يكون العبد من الله عزّ و جل و هو ساجد....
نزدیکترین حالت بنده نسبت به حق تعالی در حال سجده می باشد.[2]

و لذا می بینیم که در نماز هر چه انسان نسبت به حق تعالی حالت قرب و تواضعش بیشتر باشد،به همان وزان ذکرهایی هم که می گوید متفاوت است،چنانچه در حالت رکوع می گوید سبحان ربی العظیم و بحمده؛ولی در حالت سجده چون نهایت قرب وجود دارد از صیغه افعل تفضیل استفاده می شود و بیان می کند سبحان ربی الاعلی و بحمده.

همان طور که جناب فیض کاشانی در بیانی می فرمایند:

به قدر نیستی تو، هستی حق تو را جلوه گر گردد، ننگری که در رکوع «سبحان ربی العظیم و بحمده»، گویی و در سجده «سبحان ربی الاعلی و بحمده» اگر تو را نباشی [و خویش را ننگری] او باشد و بس.[3]

حاج میرزا جواد ملکی تبریزی در کتاب گرانسنگ اسرار الصلوه می فرمایند:
رکوع آن است که پس از پایان سوره، به نیّت تعظیم و فروتنى در برابر فرمان و عظمت پروردگار، تا حدى خم شویم که دست‏ها به زانوها برسد، کمر صاف باشد، گردن کشیده باشد، گویا نمازگزار حاضر است که در راه خدا گردنش زده شود.

رکوع که از ارکان نماز است و کم یا زیاد شدن آن، چه به عمد یا سهو، نماز را باطل مى‏کند، از بهترین نوع اظهار بندگى است. رکوع ادب است و سجود قرب، و کسانى به خدا نزدیک مى‏شوند که در اظهار ادب کوتاهى نکرده باشند و این مضمون کلام امام صادق(علیه السلام) است[4]

سجده، نشان تذلّل و خاکسارى در برابر خداوند و عالى‏ترین درجه عبودیت است. انسان با سجده، خود را همرنگ با هستى مى‏کند « و للّه یسجد ما فى السموات و الارض»[5]

سجده بهترین حالتی است که انسان به خدا نزدیک می شود. سجده , رمز دوران های چهارگانه زندگی انسان است . علی (علیه السلام ) می فرماید:

سجده اول , یعنی این که از خاکم , سر برداشتن رمز زندگی دنیایی است . سجده دوم , رمز مردن و به خاک خفتن است , سربرداشتن , رمز محشور شدن است [6]
و این مضمون این آیه است که : شما را از خاک آفریدیم و به خاک بر می گردانیم و بار دیگر از خاک , بیرونتان می آوریم ,[7]
سجده نشان عبودیت است.
________________________

پی نوشت:
1-کشکول شیخ بهایی
2-کافی/ج3/ص265
3-اسرار الصلاة، فیض کاشانی.
4-اسرار الصلوه/ص172/173
5-نحل، 49
6-بحار, ج 82, ص 139
7-طه , 55