* تفسیر ادبی و عرفانی سوره قدر *
تب‌های اولیه
إِنَّا أَنزَلْنَهُ فى لَيْلَةِ الْقَدْرِ
ما در تعظیم شب قدر ,از آسمان قران فرو فرستادیم و به وحی پاک و پیغام راست عالمیان را از خیرات و برکات این شب خبر دادیم .اندر این شب بهشت جاوید و فردوس برین درها را باز نهاده و ساکنان آن بر تختها نشسته و روح پیمبران و ولیان و شهیدان را حق فرا طرب آمده ,نسیم روح ازلیت بر دل دوستان می وزد و باد خوش فردانیت به جان عاشقان می رسد ,
و از سوی دوست خطاب می رسد :
استغفار کنندگان کجایند ؟
جوانمردان شب خیز که در ارزوی وصل ما بی خواب و بی آرام بوده اند و در راه عشق ما شربت بلا نوشیدند کجایند ؟
تا ما خستگی ایشان را مرهم نهیم و اندر ین شب قدر ایشان را با قدر و منزلت باز گردانیم !
که امشب شب نوازش بندگان است , هنگام پذیرفتن توبه گناهکارانست !
وعده گاه آشتی جویان است ,هنگام ناز شیفتگان و راز دوستان است .
در تمام شب قدر داعیان را اجابت و سائلان را عطیت و مجتهدان را معونت و مطیعان را مثوبت و عاصیان را مغفرت و محبان را کرامت است
فرشتگان از آسمان به زمین آیند و جبرئیل در پیش ایستاده ,چهار علم با خود آورند !یکی بر بام کعبه ,یکی بر طور سینا ,یکی بر صخره قدس,
و یکی بر سر روضه مصطفی بر افرازند .
آن شب فرشتگان با جبرئیل به همه خانه های مومنان در آیند ,هر جا می و می خواره ای باشد یا عاق پدر و مادر !یا کسی که نماز نکند یا در خانه سگی باشد ,یا دو مسلمان که با یکدیگر به هجرت باشند و با هم سخن نگویند !فرشتگان در آن خانه ها وارد نشوند و اهل آن از خیرات و برکات ان شب محروم باشند !
و هر گاه مومنی را در ان خانه ها در نماز ببینند بر او سلام کنند و اگر مومنی در خواب بود در او به رحمت نگرند .
در آن شب جبرئیل چندان رحمت بر مومنان پخش کند که زیادت آید و
چون زیاد آید پرسد خداوندا:زیادتی را چه کنم ؟فرمان آید که سزاوار کرم ما نباشد که رحمت خود را که به خلق فرستادیم باز بریم آن را میدار تا مجاهدین راه حق ,کافران را هزیمت دهند و فرزندان آنان را اسیر آورند ان گاه رحمت ها را به فرزندان کافران ده و آنها را بهره مند کن باشد که به برکت این رحمت ایمان آرند .
چون شب قدر صبح شود جبرئیل فرشتگان را بانگ زند که رحیل رحیل باید به آسمانها باز گردیم .فرمان از آفریننده جهان رسد که هنوز هنگام بازگشتن نیست که شما خفتگان امت محمد را سلام نکردید ,گروهی هنوز در خوابند صبر کنید تا بیدار شوند و ایشان را سلام کنید !
پس از ان از سوی حق ندا اید که :ای مقربان درگاه گواه باشید که از امت محمد هر که مطیع و فرمان بردار بود طاعتش را پذیرفتم و هر چه گناه کار و نافرمان بود (به شفاعت مصطفی ) آنان را به مطیعان بخشیدم .
حکمت امدن فرشتگان و سلام بر مومنان و مطیعان ان است که رسول خدا گفت:خدایا می ترسم که چون مرا از میان امت برداری بر آنان عذاب فرستی که فرمودی تا تو میان امت هستی عذاب نفرستم !
ای محمد تا سلام تو به ایشان می رسد عذاب نکردم تا جبرئیل هم در شبهای قدر می رود و سلام می رساند عذاب نفرستم .
خداوند در دو وقت بندگان را به فرشتگان عرضه کند یکی در موسم عرفات و شب دوم شب قدر است
در شب قدر مومنان بر طاعت بیفزایند و عاصیان از معصیت باز ایستند ,از دست ها بوی مصحف و از زبانها بوی تسبیح و از شکمها بوی گرسنگی اید !و از هفت اندام بوی طاعت و عبادت اید .
تنهاشان در نماز
دلهاشان با نیاز
جانهاشان در راز
مهر مهر در دل نهاده خواست خود به غارت اندوه داده یک سر به خدمت ما پرداخته اند و این ها که شما فرشتگان آنها را مفسد در زمین می گفتید !و من جواب دادم که از اینان من چیزهایی می دانم که شما نمی دانید .
امشب که مقربان حق به بندگان میرسانند و انوار رحمت بر سر امت محمد می افشانند و طاعتهای با تقصیر را می پذیرند و معصیتهای بی شمار را می آمرزند بیایید تا ما نیز نیاز خود عرضه کنیم و همگی یک دل و یک زبان گوییم :
خداوندا !به حرمت سید مختار و به حرمت پرهیزگاران لبرار و به حرمت مهاجر و انصار که ما را درین شب بزگوار از خلعت رحمت و مغفرت نصیب تمام ارزانی فرما و گناهان ما را درگذر و همه را به جوار رحمت خود برسان یا جلیل و یا جبار یا کریم و یا غفار برحمتک یا ارحم الرحمین
چو قران عظیم والشان را ، ما
همی نازل شد از این رو در آنجا
که بباشد از هزاران ماه، در صدر
به هر فرمان، که نازل باشد از رب
که تاصبح طلوعش گشته رحمت