آیا مداومت بر خواندن زیارت عاشورای غیر معروفه هم همان اجر خواندن زیارت عاشورای معروفه را دارد؟

کارشناس بحث: استاد پیام

در چند روايتى كه درباره خواندن زيارت عاشورا نقل شد اختلاف نظر وجود دارد لذا علماء اعلام در كيفيت خواندن اين زيارت چند احتمال داده اند.
احتمال اول

در روايت صالح بن عقبه است كه به پشت بام خانه خود يا صحرا رود و با دست اشاره بطرف قبر آنحضرت كرده سلام بنمايد و بعد از لعن بر قاتلان آن حضرت دو ركعت نماز بخواند.
در روايت علقمه دارد كه حضرت فرمود اين عمل را بعد از گفتن تكبير انجام بده و علقمه از آنحضرت طلب دعا نمود و حضرت هم زيارت عاشورا را به وى تعليم فرمودند. بنابراين معلوم ميشود كه طرز خواندن زيارت عاشورا باين نحو است كه اول تكبير بگويد و چون در زيارت ديگر دستور داده اند كه قبل از زيارت صد تكبير بگويند، معلوم ميشود كه مراد از گفتن تكبير صد مرتبه بوده است .پس قبل از زيارت عاشورا صد مرتبه تكبير بگويد و بعد از لعن و سلام دو ركعت نماز بخواند بعد زيارت عاشورا را خوانده و بعد از سجده آن دو ركعت نماز آخر آن را هم بخواند.گر چه ممكنست كه در روايت علقمه بگوئيم مراد از قول امام عليه السلام كه فرمودند:يا علقمه اذا انت صليت الراكعين بعد ان تؤ مى اليه بالسلام فقل الايماء اليه من بعد التكبير هذا القول .اين باشد كه در اشاره و ايماء به قبر همان زيارت عاشورا را خوانده شود. پس مراد از دو ركعت نماز اول همان دو ركعت نماز آخر است كه بعد از زيارت عاشورا خوانده ميشود.يعنى بعد از تكبير همان زيارت عاشورا را بخواند و بعد از لعن و سلام و اللهم حض و ذكر سجده دو ركعت نماز زيارت بخواند لكن طريقه اول بهتر و احوط است .رفتن بصحرا و يا بام خانه از آداب زيارت است و نه جزو آن پس اگر بآن عمل نشود مانعى ندارد. ضمنا دانستيم ، دعايى كه از علقمه از امام خواسته همان زيارت عاشورا است كه حضرت به وى تعليم فرمودند و اين دعا علقمه كه پس از زيارت عاشورا ميخوانند مربوط به علقمه نيست بلكه راوى آن صفوان است و بدون جهت به علقمه نسبت داده شده است .
احتمال دوم

اين است كه زيارت و دعا، با تمام اجزاء آن دو مرتبه خوانده شود. يكبار قبل از نماز و يكبار بعد از نماز. اين احتمال را مرحوم مجلسى در بحارالانوار داده است و گويا و جهش اين باشد كه ايماء بعد از نمازء سابق دانسته است چه از حديث استفاده ميشود كه در حال ايماء بايد اين زيارت را خواند.
احتمال سوم

احتماليست كه فاضل محدث شيخ ابراهيم كفعمى در كتاب جنة الوافيه نقل نموده و حاصل آن اينست كه اول بربام يا به صحرا رود و سلام بر آنحضرت نمايد و قاتلان آنحضرت را لعن و نفرين كند و در اين كار مبالغه نمايد و بعد دو ركعت نماز كرده مشغول به نوحه شود و در خانه عزادارى برپا كند و دعاى تعزيت - اعظم الله اجورنا الخ - به يكديگر بگويند.آنگاه صد مرتبه تكبير گفته متوجه قبر شود، زيارت را با دعاى سجده آورد و بعد از دو ركعت نماز دعاى صفوان را بخواند.وجه اين احتمال آنست كه بين صدر و ذيل حديث جمع كرده و كلام علقمه را حمل كرده بر اينكه بعد از زيارت از دور خواهش ‍ زيارت ديگرى كرده است . نه اينكه دعايى براى زيارت خواسته باشد.مبداء اين توهم قول اوست كه گفته : علمنى دعا ادعوا به ذلك اليوم ...
احتمال چهارم

اينست كه اول زيارت ششم از زيارت مطلقه اميرالمؤ منين عليه السلام كه در تحفة الزائر مجلسى و ((مفاتيح )) محدث قمى مذكور است و شروع آن ، السلام عليك يا رسول الله است بخواند و يا زيارت ديگرى از آنحضرت و يا لااقل سلامى به آن حضرت عرض ‍ كند. السلام عليك يا اميرالمؤ منين اگر زيارت ششم را خواند - كه بهتر است همين زيارت خوانده شود - شش ركعت نماز زيارت پس از آن بجا آورد و اگر غير زيارت ششم را خواند دو ركعت نماز زيارت بجا آورد و بعد تكبير گفته زيارت عاشورا و آنگاه دو ركعت نماز زيارت را بخواند و پس از آنهم دعاى علقمه كه همان دعاى صفوان باشد بخواند.بايد دانست كه بهترين طرز خواندن زيارت عاشورا همين قم است و وجه جمعى است بين تمام وجوه كه رعايت احتياط تمام در آن شده است . زيرا در روايت صفوان ذكر شد كه چون بزيارت اميرالمؤ منين عليه السلام آمد همان زيارت ششم را خواند و بعد از تمام شدن زيارت روى خود را بطرف قبر امام حسين عليه السلام نمود و زيارت عاشورا را با نماز و دعاى آن خواند و بعد گفت كه با امام صادق عليه السلام اينجا آمديم و حضرت اينگونه زيارت كرده و نماز و دعا خواندند و فرمودند كه اى صفوان اين زيارت را ضبط كن و اين دعا را بخوان و هميشه حضرت اميرالمؤ منين و امام حسين عليه السلام را باين نحو زيارت كن كه من ضامنم بر خدا هر كه ايشان را چنين زيارت كند. الخ ...مؤ يد ديگر اين وجه عبارتى از خود دعاى بعد از زيارت عاشوراست كه ميفرمايد:... استودعكما الله و لاجعله الله اخر العهد منى اليكما انصرفت يا سيدى يا اميرالمؤ منين و مولاى و انت يا ابا عبدالله يا سيدى و سلامى عليكما متصل ما اتصل الليل و النهار واصل ذلك اليكما غير محجوب عنكما...فائده مقتضى ظاهر ادله آن است كه تمام عمل در يك نشست بجا آورد و به طورى كه در اثناى عمل هيچ فاصله اى نيفتد ولى ظاهرا بعضى كارها يا حرف زدن يا راه رفتن در بين عمل ضررى ندارد چنانكه ميتواند صد مرتبه لعن و سلام را بتدريج در روز بگويد.نيز جايز است كه زيارت عاشورا را در شب بخواند اگر چه در زيارت دارد كه : اللهم ان هذا اليوم تبركت به بنى امية ولى اختصاص به روز ندارد زيرا در حديث صفوان ذكر شد كه حضرت فرمودند: اذا حدث لك حاجة الخ كه فرمايش امام نص در عموم زمانست .نيز اگر چه در خبر علقمه زيارت عاشورا اختصاص به روز عاشورا دارد ولى در خبر صفوان آمده كه امام فرموده اگر بتوانى امام حسين عليه السلام را هر روز باين زيارت بخوانى بجا آورد كه تمام اين ثوابها براى تو خواهد بود. بلكه در عبارت كامل الزيارة آمده است كه اگر بتوانى هر روز عمرت اين زيارت را بخوان .نيز براى برآمدن حاجات و امور مهم ، خواندن زيارت عاشورا بسيار مجرب است و در ذيل خبر صفوان فرمود هر گاه براى و حاجتى پيش آيد اين زيارت را بخوان به هر كجا كه باشى و حاجت خود را از خداوند سئوال كن كه برآورده ميشود.علماء براى برآمدن حاجات چهل روز پياپى خواندن زيارت عاشورا را در ساعت معين بسيار مجرب دانسته اند، گر چه در روايت چهل روز وارد نشده ولى تجربه اينمطلب را ثابت نموده است .

کیفیت عاشورا:

نقل بسیار است ولی در همین حد که ساده ترین آنهاست و فکر هم نمیکنم کسی ان قلتی در مورد آن داشته باشد.
اول:رو به قبله ایستاده اشاره انگشت سبابه(اشاره) میگویی: السلام علیک یا ابا عبدالله.السلام علیک و رحمت الله و برکاته.
دوم:دورکعت نماز زیارت عاشورا میخوانی(مانند نماز صبح).

سوم: بعد از نماز، زیارت عاشورا را میخوانی(باصد لعن و صد سلام).
چهارم:دورکعت نماز زیارت عاشورا میخوانی(مانند نماز صبح).


درمیان سفارشات علما به خواندن زیارت عاشورا این کیفیت بالاترین مورد است چنانکه درکتاب نشان ازبی نشانها آمده

با سلام و تشكر

آيا در اداب ذكرشده، آمده كه در چه وقتي از شبانه روز خوانده شود؟
و مطلب بعدي اينكه بفرماييد منظور از صد لعن و سلام دقيقا كدام بخش زيارت است؟

به طور كلي زيارت عاشورا عملي مستحب است و در مستحبات حالت بايدي و حتم وجود ندارد. در اينگونه اعمال به هر مقدار كه انسان اهتمام بورزد از ثواب و نورانيت كه نتيجه عمل است بهره مند مي گردد.
گفتن صد لعن و سلام در زيارت عاشورا در صورت امكان و با وجود وقت و حال مناسب مستحب است و ثواب بسيار دارد ، ولي واجب نيست، در زمان هاي معمولي گفتن يك باركافي است.
آيت الله العظمى اراكى:
يكى از ملازمان ايشان نقل نموده كه برنامه معظم له ايـن بـود كه هر روز بالاى بام مـى رفتند و به حالت ايستاده به خـوانـدن زيارت عاشورا مـى پرداختند و صد لعن و صـد صلـوات(سلام)كه در زيارت عاشـورا وارد شده است مقيد بـودند بطـور كامل قرائت كنند و ايـن برنامه ايشان به هميـن نحـو يعنى بالاى بام و رو به قبله حتى در روزهاى برفى و سرد هم بدون كـم و كاست ادامه داشت تا موقعى كه توانايى جسمى داشتند.)

صد لعن و صد سلام در زيارت عاشورا لازم نيست در يک مجلس به جا آورده شود، بلکه مي توان آن را با فاصله و به تدريج در طول روز خواند، يعني مي توان مثلا صبح زيارت عاشورا را شروع کرد وقتي به لعن زيارت رسيديم، صد لعن را مي توان در طول روز به تدريج انجام داد تا نوبت به صد سلام برسد و آن را نيز با فاصله و به تدريج مي توان انجام داد و بعد از سلام، بقيه زيارت را خوانده و در پايان دو رکعت نماز زيارت به جاي آوريم. در روايتي راهي آسان تر براي خواندن زيارت عاشورا وارد شده و آن اين است که: شروع به خواندن زيارت عاشورا مي کنيم، وقتي به لعن رسيديم، لعن را مي خوانيم تا به جمله «اللهم العنهم جميعا» مي رسيم و فقط همين جمله را صد بار مي گوئيم. وقتي به سلام رسيديم، سلام را مي گوئيم تا به جمله «السلام علي الحسين و علي علي ابن الحسين و علي اولاد الحسين و علي اصحاب الحسين» مي رسيم و تنها اين جمله را صد بار مي گوئيم و بعد بقيه زيارت را مي خوانيم. به هر حال اگر نذر شما با صيغه شرعي خوانده شد بايد صد لعن و صد سلام را بخوانيد چون جزء زيارت است و اگر در وقت نذر نيتتان اين نبوده که صد لعن و سلام به دنبال هم خوانده شود مي توانيد آن را با فاصله به جا آوريد هر چند تا شب طول بکشد.

خواندن آن با يك مرتبه لعن و سلام با نماز زيارت به نيت استحباب ظاهرا بلا اشكال است. همچنين بنا به نقلي از حضرت عسكري(ع) مي توان به جاي صد مرتبه لعن پس از يك مرتبه خواندن آن نود و نه بار گفت «اللهم العنهم جميعا» و يا جاي صد مرتبه سلام پس از يك بار سلام نود و نه بار قسمت آخر آن «السلام علي الحسين» تا آخر را تكرار كرد.