انجام چه اموری باعث زیاد شدن رزق و روزی می شود؟
تبهای اولیه
انجام چه اموری باعث زیاد شدن رزق و روزی می شود؟
از آیات قرآن کریم استفاده میشود که توسعه و تنگی روزی به دست خداست; چنان که میفرماید: "إنّ ربّک یَبسط الرّزقَ لِمَن یَشأ و یَقدر إنّه کان بِعبادِه خبیراً بصیراً" (اسرأ،30); بنابراین هر چند اراده و کوشش انسان در زیاد شدن رزق و روزی مؤثر است; "لیسَ للانسـَنَ الاّ ما سَعیَ" (نجم، 39) ولی اینها "جزءالعلة" و یا از آن هم کمتر به حساب میآیند; زیرا اراده و عمل انسان در به دست آمدن رزق و روزی یکی از صدها شرایط است که تمامی اسباب و شرایط به او منتهی میشود، و اوست که بر اساس علم و حکمتش روزی را بین بندگان تقسیم میکند; چنانکه میفرماید: "أهم یقسمون رحمت ربّک نحن قسمنا بینهم معیشتهم فی الحیوَة الدّنیا; (زخرف، 32) آیا آنان رحمت پروردگارت را تقسیم میکنند؟! ما معیشت آنها را در حیات زندگی در میانشان تقسیم کردیم." همان گونه که بیان کردیم، خواست خداوند متعال "یرزق من یشأ" جزافی نیست; بلکه گشایش و تنگی روزی نیز، روی عللی است که خدا به بندگان دانا و به صلاح آنان آگاهتر است. به بعضی افراد به جهت برخی اعمالشان روزی فراوان و به بعضی به سبب عملهایشان (مانند تنبلی، قطع رحم و...) روزی کمتر میدهد. برخی را جهت آزمایش، روزی فراوان عطا میکند و در کار و زندگیشان گشایش میدهد و برخی را جهت آزمایش، روزی کم میدهد و... .(اقتباس از: قاموس قرآن، سید علیاکبر قرشی، ج 3، ص 82ـ86، دارالکتبالاسلامیة، با اندکی اضافات.) برخی از سورههایی که در روایات اسلامی برای زیاد شدن رزق و روزی توصیه شده عبارتند از: 1. سورة واقعه; امام صادق7 میفرماید: "کسی که هر شب سوره واقعه را بخواند....در دنیا سختی، فقر، نیازمندی و آفتی از آفت دنیا را نمیبیند و از دوستان حضرت علی7 میشود..."(ر.ک: وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی، ج 6، ص 112، مؤسسه آل البیت، قم.) 2. سوره همزه; امام صادق7 میفرماید: "هر کس سوره همزه را در نمازی واجب بخواند فقر از او دور میشود و روزی بر او روی میآورد..."(ر.ک: وسائل الشیعه، همان، ص 150.) 3. لیل; پیامبر اکرم9 میفرماید: هر کس سوره لیل را بخواند خداوند آن قدر به او عطا میکند تا راضی شود و او را به سختی نیندازد و برایش آسان میگیرد"(ر.ک: مصباح الکفعمی، عاملی کفعمی، ص 444، انتشارات رضی، قم.) 4. مزمل; رسول اکرم9 میفرماید: "هر کس سوره مزمل را بخواند در دنیا و آخرت سختی از او برداشته یم شود".(ر.ک: مستدرک الوسائل، محدث نوری، ج 4، ص 354، مؤسسه آل البیت، قم.) 5. ذاریات; امام صادق7 میفرماید: "هر کس سوره ذاریات را روز یا شب بخواند، خداوند وضع زندگی او را اصلاح میکند و روزی فراوانی برایش میدهد..."(ر.ک: اعلام الدین، دیلمی، ص 377، مؤسسه آل البیت، قم.) 6. ممتحنه; امام سجاد7 میفرماید: "هر کس سوره ممتحنه را در نمازهای واجب و مستحبی بخواند خداوند....فقر و دیوانگی را بر او و فرزندانش دور میکند". و همچنین سورههای نجم، ابراهیم و... برای توسعه در رزق توصیه شده است. البته باید توجه داشت که برای به دست آوردن روزی و مال و ثروت مشروع انسان نباید از تلاش و کوشش غافل شود و عوامل مختلف دیگر مانند علم و آگاهی نسبت به تجارت و امور مربوط به آن، مشورت و تدبیر و... در امر به دست آوردن روزی و بهبود وضع معیشتی و مادی بسیار مؤثر است.(ر.ک: وسائل الشیعه، همان، ص 143; ثواب قرائت سورههای قرآن، رضا بزاز بنایی، انتشارات حضرت معصومه3.)
در جواب کاربر گرامی از باب تیمن و تبرک احادیث رزق از کتاب اصول کافی را تقدیم میداریم ، لکن سخن در باب مفهوم رزق و اقسام آن را به صورت مستقل خواهیم آورد :
باب الدعاء للرزق
1- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ شَكَوْتُ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام الْحَاجَةَ وَ سَأَلْتُهُ أَنْ يُعَلِّمَنِي دُعَاءً فِي طَلَبِ الرِّزْقِ فَعَلَّمَنِي دُعَاءً مَا احْتَجْتُ مُنْذُ دَعَوْتُ بِهِ قَالَ قُلْ فِي دُبُرِ صَلَاةِ اللَّيْلِ وَ أَنْتَ سَاجِدٌ يَا خَيْرَ مَدْعُوٍّ وَ يَا خَيْرَ مَسْئُولٍ وَ يَا أَوْسَعَ مَنْ أَعْطَى وَ يَا خَيْرَ مُرْتَجًى ارْزُقْنِي وَ أَوْسِعْ عَلَيَّ مِنْ رِزْقِكَ وَ سَبِّبْ لِي رِزْقاً مِنْ قِبَلِكَ إِنَّكَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ .
ترجمه : ابى بصير گويد: به امام صادق (علیه السلام) از نيازمندى شكايت كردم و از او خواستم كه به من دعائى در طلب روزى بياموزد و دعائى به من آموخت كه از آن وقت كه با آن دعا كردم نيازمند نشدم، فرمود:
در دنبالِ نماز شب در حال سجده بگو:
يَا خَيْرَ مَدْعُوٍّ وَ يَا خَيْرَ مَسْئُولٍ وَ يَا أَوْسَعَ مَنْ أَعْطَى وَ يَا خَيْرَ مُرْتَجًى ارْزُقْنِي وَ أَوْسِعْ عَلَيَّ مِنْ رِزْقِكَ وَ سَبِّبْ لِي رِزْقاً مِنْ قِبَلِكَ إِنَّكَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ .
2- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي دَاوُدَ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِيِّ صلی الله علیه و آله فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّي ذُو عِيَالٍ وَ عَلَيَّ دَيْنٌ وَ قَدِ اشْتَدَّتْ حَالِي فَعَلِّمْنِي دُعَاءً أَدْعُو اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ لِيَرْزُقَنِي مَا أَقْضِي بِهِ دَيْنِي وَ أَسْتَعِينُ بِهِ عَلَى عِيَالِي فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله يَا عَبْدَ اللَّهِ تَوَضَّأْ وَ أَسْبِغْ وُضُوءَكَ ثُمَّ صَلِّ رَكْعَتَيْنِ تُتِمُّ الرُّكُوعَ وَ السُّجُودَ ثُمَّ قُلْ يَا مَاجِدُ يَا وَاحِدُ يَا كَرِيمُ يَا دَائِمُ أَتَوَجَّهُ إِلَيْكَ بِمُحَمَّدٍ نَبِيِّكَ نَبِيِّ الرَّحْمَةِ ص يَا مُحَمَّدُ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّي أَتَوَجَّهُ بِكَ إِلَى اللَّهِ رَبِّكَ وَ رَبِّي وَ رَبِّ كُلِّ شَيْءٍ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ وَ أَسْأَلُكَ نَفْحَةً كَرِيمَةً مِنْ نَفَحَاتِكَ وَ فَتْحاً يَسِيراً وَ رِزْقاً وَاسِعاً أَلُمُّ بِهِ شَعْثِي وَ أَقْضِي بِهِ دَيْنِي وَ أَسْتَعِينُ بِهِ عَلَى عِيَالِي
ترجمه : از امام باقر (علیه السلام) كه مردى نزد پيغمبر (صلی الله علیه و آله) آمد و گفت: يا رسول اللَّه من عيالمندم و قرض دار و حالم سخت شده، به من دعائى بياموز كه با آن به درگاه خدا دعا كنم تا به من روزى دهد و قرضم رابپردازم و بدان بر عيالم كمك گيرم، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: ای بنده خدا، وضوء بساز و وضويت را كامل بساز و سپس دو ركعت نماز بگذار با ركوع و سجود كامل، سپس بگو:
يَا مَاجِدُ يَا وَاحِدُ يَا كَرِيمُ يَا دَائِمُ أَتَوَجَّهُ إِلَيْكَ بِمُحَمَّدٍ نَبِيِّكَ نَبِيِّ الرَّحْمَةِ ص يَا مُحَمَّدُ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّي أَتَوَجَّهُ بِكَ إِلَى اللَّهِ رَبِّكَ وَ رَبِّي وَ رَبِّ كُلِّ شَيْءٍ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ وَ أَسْأَلُكَ نَفْحَةً كَرِيمَةً مِنْ نَفَحَاتِكَ وَ فَتْحاً يَسِيراً وَ رِزْقاً وَاسِعاً أَلُمُّ بِهِ شَعْثِي وَ أَقْضِي بِهِ دَيْنِي وَ أَسْتَعِينُ بِهِ عَلَى عِيَالِي
3- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبَانٍ عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْمُكَارِي وَ غَيْرِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ عَلَّمَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله هَذَا الدُّعَاءَ يَا رَازِقَ الْمُقِلِّينَ يَا رَاحِمَ الْمَسَاكِينِ يَا وَلِيَّ الْمُؤْمِنِينَ يَا ذَا الْقُوَّةِ الْمَتِينَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ وَ ارْزُقْنِي وَ عَافِنِي وَ اكْفِنِي مَا أَهَمَّنِي
ترجمه : از امام صادق (علیه السلام) كه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) اين دعا را تعليم داد:
يا رازق المقلّين (روزى ده ندارها يَا رَازِقَ الْمُقِلِّينَ يَا رَاحِمَ الْمَسَاكِينِ يَا وَلِيَّ الْمُؤْمِنِينَ يَا ذَا الْقُوَّةِ الْمَتِينَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ وَ ارْزُقْنِي وَ عَافِنِي وَ اكْفِنِي مَا أَهَمَّنِي
4- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلَّادٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ نَظَرَ أَبُو جَعْفَر ٍعلیه السلام إِلَى رَجُلٍ وَ هُوَ يَقُولُ- اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ مِنْ رِزْقِكَ الْحَلَالِ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام سَأَلْتَ قُوتَ النَّبِيِّينَ قُلِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ رِزْقاً حَلَالًا وَاسِعاً طَيِّباً مِنْ رِزْقِكَ
ترجمه : از معمّر بن خلّاد گويد:
شنيدم أبو الحسن (علیه السلام) مىفرمود:
امام باقر به مردى نگريست كه مىگفت: اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ مِنْ رِزْقِكَ الْحَلَال بار خدايا از تو قوتِ حلال خواستارم.
امام باقر (علیه السلام) فرمود: تو قوتِ پيغمبران را ميطلبى، بگو: اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ رِزْقاً حَلَالًا وَاسِعاً طَيِّباً مِنْ رِزْقِكَ
بار خدايا راستى كه من از تو روزى حلال فراوان پاكيزه خواستارم از روزىِ تو.
5- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ
أَبِي نَصْرٍ قَالَ قُلْتُ لِلرِّضَا علیه السلام جُعِلْتُ فِدَاكَ ادْعُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ يَرْزُقَنِيَ الْحَلَالَ فَقَالَ أَ تَدْرِي مَا الْحَلَالُ قُلْتُ الَّذِي عِنْدَنَا الْكَسْبُ الطَّيِّبُ فَقَالَ كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ علیه السلام يَقُولُ الْحَلَالُ هُوَ قُوتُ الْمُصْطَفَيْنَ ثُمَّ قَالَ قُلْ أَسْأَلُكَ مِنْ رِزْقِكَ الْوَاسِعِ
ترجمه : از احمد بن محمد بن ابى نصر گويد: به امام رضا (علیه السلام) گفتم:
قربانت، به درگاه خدا عز و جل دعا كن كه روزى حلال به من دهد.
پس فرمود: مىدانى حلال چيست؟
گفتم: آنچه در نزد ما است از كسب پاك.
پس فرمود: على بن الحسين (علیه السلام) مىفرمود: حلال، قوت برگزيدگان است.
سپس فرمود: بگو: أَسْأَلُكَ مِنْ رِزْقِكَ الْوَاسِعِ از تو رزق فراوان خواستارم.
6- عَنْهُ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ مَزْيَدٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ قُلِ اللَّهُمَّ أَوْسِعْ عَلَيَّ فِي رِزْقِي وَ امْدُدْ لِي فِي عُمُرِي وَ اجْعَلْ لِي مِمَّنْ يَنْتَصِرُ بهِ لِدِينِكَ وَ لَا تَسْتَبْدِلْ بي غَيْرِي
ترجمه : از امام صادق (علیه السلام) فرمود: بگو اللَّهُمَّ أَوْسِعْ عَلَيَّ فِي رِزْقِي وَ امْدُدْ لِي فِي عُمُرِي وَ اجْعَلْ لِي مِمَّنْ يَنْتَصِرُ بِهِ لِدِينِكَ وَ لَا تَسْتَبْدِلْ بِي غَيْرِي
بار خدايا روزيم را فراوان كن و عمرم را دراز كن و مرا از ياوران دينت بگردان و ديگرى را بجاى من منه.
۷- عَنْهُ عَنْ أَبي إِبْرَاهِيمَ علیه السلام دُعَاءً فِي الرِّزْقِ- يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ أَسْأَلُكَ بحَقِّ مَنْ حَقُّهُ عَلَيْكَ عَظِيمٌ- أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَرْزُقَنِيَ الْعَمَلَ بمَا عَلَّمْتَنِي مِنْ مَعْرِفَةِ حَقِّكَ وَ أَنْ تَبْسُطَ عَلَيَّ مَا حَظَرْتَ مِنْ رِزْقِكَ
ترجمه : از امام كاظم (علیه السلام) در دعاى رزق: - يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ أَسْأَلُكَ بحَقِّ مَنْ حَقُّهُ عَلَيْكَ عَظِيمٌ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَرْزُقَنِيَ الْعَمَلَ بمَا عَلَّمْتَنِي مِنْ مَعْرِفَةِ حَقِّكَ وَ أَنْ تَبْسُطَ عَلَيَّ مَا حَظَرْتَ مِنْ رِزْقِكَ
يا اللَّه يا اللَّه يا اللَّه از تو خواهش دارم بحق كسى كه بر تو حق بزرگ دارد كه رحمت فرستى بر محمد و آل محمد و به من روزى كنى عمل بدان چه يادم دادى از شناسائى حقت و برگشائى به رويم آنچه را از روزى خود از من دريغ كردى.
8- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ الْعَطَّارِ عَنْ يُونُسَ بْنِ يَعْقُوبَ عَنْ أَبي بَصِيرٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام إِنَّا قَدِ اسْتَبْطَأْنَا الرِّزْقَ فَغَضِبَ ثُمَّ قَالَ قُلِ اللَّهُمَّ إِنَّكَ تَكَفَّلْتَ برِزْقِي وَ رِزْقِ كُلِّ دَابَّةٍ فَيَا خَيْرَ مَنْ دُعِيَ وَ يَا خَيْرَ مَنْ سُئِلَ وَ يَا خَيْرَ مَنْ أَعْطَى وَ يَا أَفْضَلَ مُرْتَجًى افْعَلْ بي كَذَا وَ كَذَا
ترجمه : از ابى بصير كه به امام صادق (علیه السلام) گفتم:
ما رسيدن روزى را دير شمرديم.
خشم كرد و سپس فرمود: بگو: اللَّهُمَّ إِنَّكَ تَكَفَّلْتَ بِرِزْقِي وَ رِزْقِ كُلِّ دَابَّةٍ فَيَا خَيْرَ مَنْ دُعِيَ وَ يَا خَيْرَ مَنْ سُئِلَ وَ يَا خَيْرَ مَنْ أَعْطَى وَ يَا أَفْضَلَ مُرْتَجًى افْعَلْ بي كَذَا وَ كَذَا بار خدايا تو روزى من و روزى هر جاندارى را كفالت كردى، اى بهترين كسى كه خوانده شود، اى بهترين كسى كه از او درخواست شود، و اى بهترين كسى كه ببخشد، و اى برتر هر كه به او اميد باشد، با من چنين و چنان كن.
9- أَبُو بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ علیه السلام يَدْعُو بِهَذَا الدُّعَاءِ
اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ حُسْنَ الْمَعِيشَةِ مَعِيشَةً أَتَقَوَّى بِهَا عَلَى جَمِيعِ حَوَائِجِي وَ أَتَوَصَّلُ بهَا فِي الْحَيَاةِ إِلَى آخِرَتِي مِنْ غَيْرِ أَنْ تُتْرِفَنِي فِيهَا فَأَطْغَى أَوْ تَقْتُرَ بهَا عَلَيَّ فَأَشْقَى- أَوْسِعْ عَلَيَّ مِنْ حَلَالِ رِزْقِكَ وَ أَفِضْ عَلَيَّ مِنْ سَيْبِ فَضْلِكَ نِعْمَةً مِنْكَ سَابغَةً وَ عَطَاءً غَيْرَ مَمْنُونٍ ثُمَّ لَا تَشْغَلْنِي عَنْ شُكْرِ نِعْمَتِكَ بإِكْثَارٍ مِنْهَا تُلْهِينِي بَهْجَتُهُ وَ تَفْتِنِّي زَهَرَاتُ زَهْوَتِهِ وَ لَا بإِقْلَالٍ عَلَيَّ مِنْهَا يَقْصُرُ بِعَمَلِي كَدُّهُ وَ يَمْلَأُ صَدْرِي هَمُّهُ أَعْطِنِي مِنْ ذَلِكَ يَا إِلَهِي غِنًى عَنْ شِرَارِ خَلْقِكَ وَ بَلَاغاً أَنَالُ بِهِ رِضْوَانَكَ وَ أَعُوذُ بِكَ يَا إِلَهِي مِنْ شَرِّ الدُّنْيَا وَ شَرِّ مَا فِيهَا لَا تَجْعَلِ الدُّنْيَا عَلَيَّ سِجْناً وَ لَا فِرَاقَهَا عَلَيَّ حُزْناً أَخْرِجْنِي مِنْ فِتْنَتِهَا مَرْضِيّاً عَنِّي مَقْبُولًا فِيهَا عَمَلِي إِلَى دَارِ الْحَيَوَانِ وَ مَسَاكِنِ الْأَخْيَارِ وَ أَبْدِلْنِي بِالدُّنْيَا الْفَانِيَةِ نَعِيمَ الدَّارِ الْبَاقِيَةِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ أَزْلِهَا وَ زِلْزَالِهَا وَ سَطَوَاتِ شَيَاطِينِهَا وَ سَلَاطِينِهَا وَ نَكَالِهَا وَ مِنْ بَغْيِ مَنْ بَغَى عَلَيَّ فِيهَا اللَّهُمَّ مَنْ كَادَنِي فَكِدْهُ وَ مَنْ أَرَادَنِي فَأَرِدْهُ وَ فُلَّ عَنِّي حَدَّ مَنْ نَصَبَ لِي حَدَّهُ وَ أَطْفِ عَنِّي نَارَ مَنْ شَبَّ لِي وَقُودَهُ وَ اكْفِنِي مَكْرَ الْمَكَرَةِ وَ افْقَأْ عَنِّي عُيُونَ الْكَفَرَةِ وَ اكْفِنِي هَمَّ مَنْ أَدْخَلَ عَلَيَّ هَمَّهُ وَ ادْفَعْ عَنِّي شَرَّ الْحَسَدَةِ وَ اعْصِمْنِي مِنْ ذَلِكَ بالسَّكِينَةِ وَ أَلْبسْنِي دِرْعَكَ الْحَصِينَةَ وَ اخْبَأْنِي فِي سِتْرِكَ الْوَاقِي وَ أَصْلِحْ لِي حَالِي وَ صَدِّقْ قَوْلِي بفَعَالِي وَ بَارِكْ لِي فِي أَهْلِي وَ مَالِي
ترجمه :از امام صادق (علیه السلام) كه على بن الحسين (علیه السلام) را شيوه بود كه اين دعا را مىخواند:
بار خدايا از تو خواستارم معيشت خوبى كه در همه حوائجم از آن نيرو گيرم و بدان در دوران زندگى اين جهان براى آخرتم وسيله سازم بىآنكه مرا بدان به خوشگذرانىِ بيجا وادارى تا سركشى كنم يا به من آنقدر تنگ بگيرى كه بدبخت شوم، از رزقِ حلالت به من بده و از باران فضلت به من تفضّل كن، نعمت بخشى شايانى باشد و عطائى پيوسته و بىمنّت سپس به واسطه بسيارى نعمتت مرا از شكرش باز مدار و به خرّميش سرگرم مساز و به شكوفائى زيبائيش به آشوب مكش، و چندان مكاه كه رنج تحصيل آن دست مرا از كردار و عبادت كوتاه سازد و سينه و دلم را از هم و تشويش آن پر كند، به من در باره روزى آنچه را عطا كن كه وسيله بىنيازى از شرار خلقت گردد و تا آنجا به زندگى من رسا باشد كه به رضوانت برسم و به تو پناهم، معبودا از شرّ دنيا و شرّ آنچه در دنيا است، دنيا را زندان من مساز و جدائى از آن را مايه اندوه من مكن، مرا از گرفتارى و آشوب آن چنان بر آور كه مورد پسند باشم و كردارم در آن پذيرفته باشد و به سر منزل زندگى جاويدم برسان و با نيكانم همنشين كن بجاى دنياى فنا پذير نعمت خانه پايندهام بده، بار خدايا من به تو پناه برم از تنگ دستى و پريشانى دنيا و از يورش شياطين و سلاطين و شكنجه آنان و از ستم و دست اندازى هر كه در آن به من دستاندازى كند، بار خدايا هر كه به من نيرنگ كند نيرنگش بزن و هر كه آهنگ من كند آهنگ او كن و هر كه به من تيغ كشد تيغش را كند كن و هر كه به من آتش افروزد شعلهاش را خاموش ساز و كفايت كن از من مكر مكّاران و بدر آور از براى من ديده كافران را و كفايت كن مرا از همّ و غمّ و کفایت کن مرا ازهر كس که همّ و غمّى به من وارد مىكند و دفع كن از من شرّ حسودان را و مرا از آن نگهدار به آرامى و وقار، وزره استوار خود را به اندامم بپوشان و مرا در حفظ حفيظ خود نهان دار و حالم را اصلاح كن و كردارم را تصدیق کننده گفتارم بنما و به اهل و مالم بركت بده .
منبع اصول کافی
[=times new roman (arabic)] [/]
اللئالی المخزونه فی قواعد المرموزة المکنونة المنقولة : [=times new roman (arabic)]عن العلامة محمد باقر المجلسی عن مولانا و سیدنا زین العابدین علیه السلام [/]:
« [=times new roman (arabic)]اذا کان اول الشهر یوم الاثنین فابدأ [/]« [=times new roman (arabic)]اذا وقعت [/]» [=times new roman (arabic)]مرة واحدة ، و فی الیوم الثانی مرتین و هکذا الی یوم الرابع عشر ، أربعة عشرة مرة ، و فی کل خمیس إقرأ الدعاء مرة واحدة لتوسعة الرزق ، و تسهیل الامور المشکلة ، و اداء الدیون [/]– [=times new roman (arabic)]مجرب غیر مرات [/]– [=times new roman (arabic)]ولیکتم من الجهلاء و السفهاء [/]» .
[=times new roman (arabic)]
[=times new roman (arabic)] [/]علامه محمد باقر مجلسی از مولا و سرورمان حضرت امام زین العابدین علیه السلام نقل مي كنند كه حضرت فرمودند :
[=times new roman (arabic)]زمانیکه اول ماه [قمری] روز دوشنبه بود آغاز کن به قرائت سوره واقعه (اذا وقعت الواقعه) . در روز دوشنبه یک بار و در روز بعد سه بار به همین نحو تا روز چهاردهم که چهار ده بار خوانده می شود و در هر پنج شنبه بخوان یک باردعا [ی بالا] را برای توسعه در رزق و آسان شدن امور و کارهای مشکل و ادای دیون - که این بارها تجربه شده - و این را شما شیعیان از جهال و سفیهان پوشیده بدارید .[/][=times new roman (arabic)]
[/]
[=tahoma, arial, helvetica, sans-serif]2 – الصحیفة الفاطمیة الجامعة ص 178 و 179 .[/]
لطلب الرزق و دفع الفقر بعد صیام ثلاثة ایام
راوى گويد : خدمت امام صادق (علیه السلام) بودم كه يكى از اصحاب حضرت از در در آمد و عرضه داشت يا ابن رسول الله فدايت، مردى فقيرم امام (علیه السلام) فرمود : روزهاى چهارشنبه و پنجشنبه و جمعه را روزه بگير و ظهر روز جمعه به پشت بام يا بيابانى كه كسى ترا نبيند برو و پيغمبر (صلی الله علیه و آله) را زيارت كن و سپس دو رکعت نماز بگذار و سپس بر دو زانو خم شو و رو بقبله بنشين و دست راست را بر روى دست چپ بگذار و بگو : (خداوندا توئى تو و اميد به غير تو به نوميدى بدل شود و آرزومندى به غير تو به نتيجه و مقصود نرسد تكيهگاه آنكه تكيه گاهى ندارد ، من جز تو تكيه گاهى ندارم ، در كارم فرج و گشايشى قرار ده ، و مرا از جايى كه گمان ندارم و گمان دارم روزى ده) . بعد بر زمين سجده كن و بگو : (اى فريادرس از فضل خود برايم ممرّى از روزى قرار ده) . و آفتاب روز شنبه بر تو طلوع نكند مگر با روزى تازه .
منابع :المکارم الاخلاق .مصباح المتهجد شیخ طوسی ره. البحارالانوار ج 90/36 ح 4 .
الوسائل الشیعة 5/254 ح1 .الصحیفة الصادقیة الجامعة دعاء 125 .
پيروي از قانون 4 ت
1- تبعيت از دستورات خدا (شكر نعمت نعمتت افزون كند و شكر به اجتناب معاصي است)
2- توسل و دعا
3- توكل به خدا
4- تلاش مستمر( با توكل برخدا زانوي اشتر ببند)
بسمه تعالی
از حضرت امام صادق(علیه السلام) منقولست هرکس سوره کهف را بنویسد و در شیشه سر تنگ نهد و آنرا در منزل خود نگه دارد از درویشی و وام خلاص شود و او و اهل و عیالش محتاج نشوند و هیچ کس نتواند به او بدی برساند.
((ابوبصیر)) نقل مى كند: به حضرت صادق (علیه السلام) از حاجت خودم شكایت كردم و از آن حضرت خواستم كه به من دعایى جهت رزق بیآموزد.
((حضرت صادق (علیه السلام) فرمود: در نماز شب ، وقت سجده (در روایت دیگر: در سجده آخرِ ركعتِ هشتمِ نافله شب ) این دعا را بخوان : یا خَیْرَ مَدْعُوٍّ وَ یا خَیْرَ مَسْئُولٍ وَ یا اَوْسَعَ مَنْ اَعْطى وَ یا خَیْرَ مُرْتَجىً اُرْزُقْنى وَ اَوْسِعْ عَلَىَّ مِنْ رِزْقِكَ وَ سَبِّبْ لى رِزْقاً مِنْ قَبْلِكَ اِنَّكَ عَلى كُلِّ شَىْءٍ قَدیرٌ.
حضرت این دعا را به من تعلیم فرمود، از وقتى كه من آن را خواندم ، دیگر محتاج نشدم .
منبع: شفاخانه قرآن
معنای رزق :
به معنای دقیقتر رزق یعنی آنچه که مایه بقا و حیات است . اگر گفته میشود خوراک یا پوشاک یا مسکن و سرپناه رزق است جهتش این است که وجود آنها مساوی با حیات و تدوام آنست و فقدان آن برابر با هلاکت و ناتوانی و عدم تدوام زندگیست .
رزق مادی خود به دو دسته رزق ضروری و غیر ضروری تقسیم می گردد :
انبیاء30
و از این روست که رسول خدا در باب اهمیت نان نیز می فرماید :
اگر نان نبود خدا بندگی نمیشد .
درتفحص و جستجو درآیات قرآن کریم و هم احادیث و هم زبان زیبای دعا و مناجات معصومین علیهم السلام می توان به مصادیق فراوانی از ارزاق معنوی پی برد . از جمله :
الف – انفاق :
خداوند می فرماید : و مما رزقناهم ینفقون .
بقره 3
و از آنچیزهایی که روزیشان کردیم انفاق می کنند .
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند : الطعام قوة الاجسام و الاطعام قوة الارواح .
مشکاة الانوار ابن طبرسی .
خوردن طعام موجب تقویت جسم است و خوراندن و اطعام ( دیگران ) موجب تقویت روح است .
دریکی از دعاهای کوتاه رمضان داریم که :
و قل رب زدنی علما .
طه 144
و بگو خداوندا بر دانشم بیفزا .
شوری23
بگو ( ای رسول ما به این مسلمانان که ) من ( در قبال زحمات خود برای هدایت شما ) هیچ اجر و مزد (مادی ) نمی خواهم مگر مودت و دوستی قربایم را .
ان اکرمکم عند الله اتقاکم .
حجرات 23
گرامی ترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست . چرا که تقوا رزق معنویست .
اعراف 179
همانا بسيارى از جنيان و آدميان را [گويى] براى دوزخ آفريدهايم، [چرا كه] دلهايى دارند كه با آن فهم نمىكنند و چشمهايى دارند كه با آن نمىبينند، و گوشهايى دارند كه با آن نمىشنوند. آنها چون چهارپايانند بلكه گمراهترند، و آنان غافلانند .
و ان لیس للانسان الا ما سعی .
نجم39
و تحقیقا چیزی برای انسان نیست مگرآنچه که با سعی و تلاش بدست آورد .
قال : صلاة اللیل مرضات للرب ، و حب الملائکة و سنة الانبیاء و نور المعرفة ، و اصل الایمان ، و راحة الابدان ، و کراهیة الشیطان ، و سلاح علی الاعداء ، و اجابة الدعاء ، و قبول الاعمال ، و سعة الرزق .
بلد الامین سید بن طاووس قدس سره الشریف و السعة و الرزق مرحوم کلباسی - مطبعة الاداب فی النجف الاشرف .
حافظوا علی صلاة اللیل فانّها حرمة الربّ ، تدر الرزق و تحسن الوجه ، و تضمن رزق النهار .
مستدرک الوسائل من فقه الرضا علیه السلام .
محافظت کنید بر نماز شب که تحقیقا نماز شب حرمت خدا و ریزنده رزق و نیکو کننده صورت و ضمانت کننده رزق روز است .
و مما رزقناهم ینفقون .
بقره 3
بعضی از آن چیزهایی که به آنها دادیم را انفاق می کنند .
انفاق بعضی از نعمت ها و ارزاق خدادای از خصوصیات متقین ذکر شده است و در جای دیگر می فرماید :
طلاق2
هر کس تقوای الهی را پیشه کند برای او گشایش است و رزق ( تمام رزق و نیازمندی ) او از جایی می رسد که حساب ناشده باشد .
و من یتوکل علی الله فهو حسبه إن الله بالغ أمره قد جعل الله لکل شیء قدراً.
امام باقر (عليه السلام):
ليس من نفس الا وقد فرض الله لها رزقها حلالا ياءتيها فى عافية ، وعرض لها بالحرام من وجه آخر، فان هى تناولت من الحرام شيئا قاصها به من الحلال الذى فرض الله لها، وعند الله سواهما فضل كبير؛
خداوند براى هر كس روزى حلالى مقرر داشته كه به سلامت به او خواهد رسيد. از سوى ديگر روزى حرام نيز روزى او قرار داده است كه اگر انسان روزى خود را از آن حرام به دست آورد خداوند در عوض روزى حلالى را كه براى او مقدر كرده است از او باز خواهد داشت و غير از اين دو روزى
(حلال و حرام ) روزى هاى فراوان ديگرى نيز نزد خداوند هست .
بحارالانوار 5/147/6
رزق و روزی غیر از مال مادی است . در روایات فرموده اند :«روزی و رزق مقسوم است» یعنی روزی هر کسی تقسیم شده است . در باطن عالم به مقدار وسعت وجودی هر شخصی چه در امور مادی و چه در امور معنوی روزی را برای افراد تقسیم كرده كه اگر شخصی بیش از آن اندازه معین پرسه بزند و مانند مورچه مال به دست بیاورد آن مقدار دیگر روزی اش نیست بلكه فقط مالی است كه به دست آورده است زیـرا مـال به دست آوردن غیر از روزی به دست آوردن است .«روزی»آن مقداری را می گویند که شخص برای زنده ماندن به آن محتاج است .(همانند تنفس که آن مقدار لازم را بدن جذب میکند نه بیش و نه کم.)همانند اینکه فردی خانه ای به طول هزار متر مربع برای خـود بسازد در حالیکه فقط به قسمتی از آن بـرای زندگی کردن نیازمند باشد . در این صـورت باطن عالم این خانه هزار متری را منزل آن فرد نمی داند بلکه فقط آن مقداری که شخص در آن زندگی و به آن نیاز دارد را منزل او میداند و مابقی اضافه به حساب می آورد.همانطور که در باطن نظام عالم ، میزان عمر هـر شخصی معین شده است به هـمان مقدار هـم رزق و روزی او تنظیم شده است .وقـتی كودكی كه به دنیا می آید و پستان مـادر به دهـانش گذاشته می شود آن مقداری كه از شیر می مكد رزقش است و مابقی كه ازدهانش میریزد رزق كودك نیست. بنابر این رزق و روزی هرگز كم نمی آید امكان ندارد كسی صـد سال زنـده باشد اما خـداونـد روزی هشتاد سال او را تأمین كـند و بیست سال دیگر را بدون روزی باشد
اللهم .... و فیما رزقتنی ، فبارک لی .1
خدایا.... و آنچه را به من روزی کردی مبارک گردان .
رزق مبارک هر چه از ناحیه خدای تعالی می رسد و لو به ظاهر بلا و مصیبت باشد . رزق در نظر اطلاقات آیات و روایات و ادعیه و بلکه صریح بعضی موارد ، برآنچه خداوند به بندگانش عطا فرموده اطلاق می گردد . آن کس را که خداوند بر مشکلات روزگار یاری بفرماید ، هر آنچه به او داده و یا بدهد و روزیش بفرماید ، ( از ابتلائات و نعمتهای دنیوی و سرورهای اخروی ) ، برایش مبارک خواهد بود ، هر چه صورتاَ دیگران آن را در دنیا بد بدانند .
جریان کربلای حضرت سید الشهدا علیه السلام جریانی است که همه را عزادار نموده ولی برای خود آن بزرگوار و یاران و اصحاب او مبارک است .
علاوه اسلام از آن قیام محفوظ مانده و امت رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم و محبین آن حضرت علیه السلام از آن بهره های معنوی و اخروی برده و میبرند و این همان مبارک بودن ارزاق الهی است که می فرماید : ( و فیما رزقتنی ، فبارک لی ) .2
پی نوشت :
1 - اقبال الاعمال ( فرازی ازدعای عرفه امام حسین علیه السلام ) مرحوم سید بن طاووس .
2 - اقتباس از کتاب نور هدایت ج3 ص 155آیت الله سعادت پرور رحمة الله علیه .