جمع بندی آلوده شدن روحم در محیط کار - راهکار چیست؟

به طور کلی در برخورد با افراد جاهل باید مراقب بود. واکنش در برابر رفتار جاهلانه افراد، بايد همراه با حسن برخورد و جلب اعتماد و گام به گام باشد. (1)
هرگز نمي توان با خشم، ديگران را مورد نقد قرار داد و يا از گناه باز داشت؛ استفاده از جملاتي مانند "اين عمل در شأن شما نيست" و "شأن شما بالاتر از اين ها است" قطعا مؤثرتر خواهد بود.
اگر کسي به مقام معظم رهبري و نظام اسلامي و بلکه مقدسات توهين کند و یا احکارم دین را رعایت نکند، بايد با استدلال و برهان و رعايت احترام و ادب، روشنگري و دفاع نموده و به فريضه امر به معروف و نهي از منکر عمل نمود. اگر احساس مي کنيد حرف هاي شما در مخاطب بي تأثير است، به هيچ وجه بحث را ادامه نداده و با تغيير موضوع بحث ازجدال پرهيز کنيد .

پي‌نوشت‌:
1. نازعات (79) آيات 18 و 19.

تذکر به دیگران و نهی از منکر از دو راه ممکن است :
یک راه مربوط به عمل و رفتار خود انسان است، یعنی با انجام کارهای خوب و ترک کارهای بد و گناه دیگران را هدایت کند و عملا او را به ترک گناه و انجام کارهای خوب دعوت کند.
ْامام صادق علیه السلام فرمود:« کُونُوا دُعَاةَ النَّاسِ بِأَعْمَالِکُمْ وَ لَا تَکُونُوا دُعَاةً بِأَلْسِنَتِکُم‏»(1) یعنی مردم را با اعمال خود دعوت به کارهای خوب و دین داری کنید، نه به صرف زبان.
در روایت دیگری فرمود:« کُونُوا لَنَا زَیْناً وَ لَا تَکُونُوا عَلَیْنَا شَیْنا»(2) یعنی با اعمال و رفتار خوب مایه افتخار ما اهل بیت باشید و با عمل بد مایه سرشکستگی ما نباشید.
از مجموع روایات استفاده می شود که بهترین نوع امر به معروف و نهی از منکر و هدایت دیگران امر به معروف و نهی از منکر عملی است. با رفتار نیک ، اخلاق خوب و انجام کارهای خوب و ترک گناه عملا دوستان و آشنایان را به سوی خوبی ها هدایت و راهنمائی کند.
اگر بتوانید با رفتار خوب و انجام کارهای خوب تغییری در رفتار و عملکرد دوستان خود ایجاد کنید، بسیار خوب است ،مثلا زمانی که با دوستان خود هستید ، وقت نماز که شد ، اول نماز بخوانید و بگوئید: وقت نماز است . باید نماز بخوانم، یا اگر بحث غیبت و امثال آن باشد ،با اخلاق نیک بگوئید: از این بحث بگذریم که گناه است. یا برخی از کارهای ناردست را می بینید، خود را ناراحت نشان دهید و از آن کار فاصله بگیرید.
اما اگر امربه معروف و نهی از منکر از راه عمل ممکن نشد یا مؤثر نشد و نیاز به امر به معروف و نهی از منکر زبانی باشد، باید شرایط آن در نظر گرفته شود.
امر به معروف و نهی از منکر در صورتی واجب می باشد که تمام شرایط را داشته باشد . اگر بعضی از شرایط امر به معروف موجود نباشد،امر به معروف و نهی از منکر واجب نیست. (3)
اگر به دوستان خود با شرایط امر به معروف که در رساله عملیه ذکر شده، تذکر دادید و ایشان بی توجهی کردند و حرف شما را گوش نداند ، لازم نیست دوباره امر به معروف و نهی از منکر کنید.

پی نوشت ها:
1. بحارالأنوار،ج5 ،ص198
2. وسائل‏الشیعة ،ج 12 ،ص8
3. توضح المسائل مراجع، ج 2، ص 619

پرسش:
همکارانم به اصول مذهبی پایبند نیستند،من در این شرایط چگونه باید رفتار کنم؟

پاسخ:
به طور کلی در برخورد با افراد جاهل باید مراقب بود. واکنش در برابر رفتار جاهلانه افراد، بايد همراه با حسن برخورد و جلب اعتماد و گام به گام باشد. (1)
هرگز نمي توان با خشم، ديگران را مورد نقد قرار داد و يا از گناه باز داشت؛ استفاده از جملاتي مانند "اين عمل در شأن شما نيست" و "شأن شما بالاتر از اين ها است" قطعا مؤثرتر خواهد بود.
اگر کسي به مقام معظم رهبري و نظام اسلامي و بلکه مقدسات توهين کند و یا احکارم دین را رعایت نکند، بايد با استدلال و برهان و رعايت احترام و ادب، روشنگري و دفاع نموده و به فريضه امر به معروف و نهي از منکر عمل نمود. اگر احساس مي کنيد حرف هاي شما در مخاطب بي تأثير است، به هيچ وجه بحث را ادامه نداده و با تغيير موضوع بحث ازجدال پرهيز کنيد .
پرسشگر گرامی؛
تذکر به دیگران و نهی از منکر از دو راه ممکن است :
یک راه مربوط به عمل و رفتار خود انسان است، یعنی با انجام کارهای خوب و ترک کارهای بد و گناه دیگران را هدایت کند و عملا او را به ترک گناه و انجام کارهای خوب دعوت کند.
ْامام صادق (علیه السلام) فرمود:« کُونُوا دُعَاةَ النَّاسِ بِأَعْمَالِکُمْ وَ لَا تَکُونُوا دُعَاةً بِأَلْسِنَتِکُم‏»(2) یعنی مردم را با اعمال خود دعوت به کارهای خوب و دین داری کنید، نه به صرف زبان.
در روایت دیگری فرمود:« کُونُوا لَنَا زَیْناً وَ لَا تَکُونُوا عَلَیْنَا شَیْنا»(3) یعنی با اعمال و رفتار خوب مایه افتخار ما اهل بیت باشید و با عمل بد مایه سرشکستگی ما نباشید.
از مجموع روایات استفاده می شود که بهترین نوع امر به معروف و نهی از منکر و هدایت دیگران امر به معروف و نهی از منکر عملی است. با رفتار نیک ، اخلاق خوب و انجام کارهای خوب و ترک گناه عملا دوستان و آشنایان را به سوی خوبی ها هدایت و راهنمائی کند.

اگر بتوانید با رفتار خوب و انجام کارهای خوب تغییری در رفتار و عملکرد دوستان خود ایجاد کنید، بسیار خوب است ،مثلا زمانی که با دوستان خود هستید ، وقت نماز که شد ، اول نماز بخوانید و بگوئید: وقت نماز است . باید نماز بخوانم، یا اگر بحث غیبت و امثال آن باشد ،با اخلاق نیک بگوئید: از این بحث بگذریم که گناه است. یا برخی از کارهای نادرست را می بینید، خود را ناراحت نشان دهید و از آن کار فاصله بگیرید.

اما اگر امربه معروف و نهی از منکر از راه عمل ممکن نشد یا مؤثر نشد و نیاز به امر به معروف و نهی از منکر زبانی باشد، باید شرایط آن در نظر گرفته شود.
امر به معروف و نهی از منکر در صورتی واجب می باشد که تمام شرایط را داشته باشد . اگر بعضی از شرایط امر به معروف موجود نباشد،امر به معروف و نهی از منکر واجب نیست. (4)
اگر به دوستان خود با شرایط امر به معروف که در رساله عملیه ذکر شده، تذکر دادید و ایشان بی توجهی کردند و حرف شما را گوش نداند ، لازم نیست دوباره امر به معروف و نهی از منکر کنید.

و در صورتی که مجبور هستید در همان محیط بمانید باید به این مهم توجه داشته باشید :
یكی از مباحث بسیار مهم در مسایل اجتماعی، میزان و نحوه ارتباط انسان‌ها و به عبارتی، دوستی‌ها و روابط دوستانه با یكدیگر است. انسان از انتخاب دوست ناگزیر است و محتاج به دوست. نكته‎ مهم در این میان، تاثیر بسیار دوست بر شخصیت انسان است كه در قرآن كریم و روایات معصومان (علیهم‌السلام)، به این موضوع اشاره شده است.
در سوره فرقان، خداوند حال برخی ظالمان را این ‌گونه بیان می‎دارد:
‹‹(روز قیامت) روزی است كه می‎بینی ظالم (از شدت حسرت) دست خود را می‌گزد و (می‎گوید:) ای ‌كاش با فلان شخص دوست نمی‎شدم!›› (5)

سعدی در تأثیر همنشینی می‌گوید:
گلی خوشبوی در حمام روزی *** رسید از دست محبوبی به دستم
بدو گفتم که مشکی یا عبیری*** که از بوی دل‌آویز تو مستم
بگفتا من گلی ناچیز بودم*** و لیکن مدتی با گل نشستم
کمال همنشینی در من اثر کرد *** و گر نه من همان خاکم که هستم

تأثیرپذیری انسان‌ها به همدیگر به تدریج و در طی دوران اتفاق می‌افتد، نه یک باره تا انسان متوجه شود و جلوی آن را بگیرد. چه بسا انسان اصلاً متوجه تأثیر در خود نشود؛ چون به تدریج صورت گرفته است.
حضرت امام جواد(علیه السلام)می‌فرماید: «از دوستی و همنشینی بدان بپرهیز که همچو شمشیر برهنه‌اند؛ ظاهرش زیبا و اثرش بسیار زشت است‌».(6)
بر این اساس :
اگر می توانید محل کارتان را تغیر دهید در غیر این صورت سعی کنید از تاثیر منفی همنشینی با این افراد در امان بمانید.

پی نوشت ها :
1. نازعات (79) آيات 18 و 19.
2. بحارالأنوار،مؤسسة الوفاء، بيروت، لبنان، سنة النشر: 1404 ه.ق، ج5 ،ص198
3. وسائل ‏الشیعة ،ج 12 ،ص8
4. توضح المسائل مراجع، دفتر نشر اسلامی، ج 2، ص 619
5. فرقان (25) آیه 27 ـ 29.
6. علامه مجلسي، بحار الانوار، ج 71، ص 198.