*** زیارت عاشورا = زمزم عشق ***

[FONT=Times New Roman][FONT=Times New Roman][FONT=Times New Roman][FONT=Times New Roman]

[FONT=times new roman]واژه ستایش و نیایش هم خانواده، و به معنای تحسین و آفرین و دعایی است که از روی تضرع و زاری باشد.[1] نیایش و ستایش در آموزه­های اهل بیت علیهم السلام و از جمله در سیره امام حسین علیه السلام، ظهور عشق به آفریدگار زیبای آفرین است، نیایش تجلی روح متعالی انسان است، انسان نیایش­گر با بُراق دعا و نیایش از دامنه و کوهپایه­های نیازهای گوناگون فردی، اجتماعی، اقتصادی و مانند آن حرکت میکند، و تا ستیغ بلند معرفت­ توحیدی، اوج می‌گیرد، از این رو نیایش ائمه اهل بیت علیهم السلام به خصوص امام حسین علیه‌السلام در واقع حکمت نامه آموزشی و در عین حال تربیتی است که در قالب گفتگو با خداوند و به صورت اظهار نیاز و درخواست­های انسان مطرح شده، ولی در حقیقت آموزه­ی خداشناسی، جهان شناسی، انسان شناسی، زیبا و عمیق و اثرگذار و ماندگار است. این معنا در سیره معرفتی و عملی سالار شهیدان جلوه خاصی داشته است که در این پژوهه به اندازه ظرفیت مقاله در دو محور کلی (میقات نیایش و معراج ستایش) طرح و تبیین می‌شود.[FONT=times new roman]

سلام ما به حسین و جمال روی حسین
دل رمیده ی ما است رو به کوی حسین
الهی لطف وتوجه به این فقیر نما
نصیب ما بشود جرعه ی سبوی حسین

جهت نمایش تصویر با اندازه اصلی 763x529 پیکسل کلیک کنید

[FONT=Times New Roman][FONT=Times New Roman]
[FONT=Times New Roman]بی‌تردید نیایش و ستایش در سیره حسینی پیشینه و پسینه‌ای به اندازه عمر شریف آن حضرت داشته است و امام علیه السلام در همه مدت حیات پربرکتش و در همه شرایط زمانی و مکانی با نیایش و ستایش آفریدگار هستی زندگی می‌کرده است، ولی برخی زمان‌ها و مکان ها بگونه‌ای بوده که نجوای دل آن حضرت به صورت پژواک ماندگار در حافظه تاریخ با برجستگی خاص ثبت گردیده است که از آن میان آموزه متعالی دعای عرفه است از این رو در این مقاله نیایش­های امام حسین علیه السلام در روز عرفه، در مدینه و در کوه پایه و دامنه «جبل الرحمة» به عنوان میقات نیایش آن حضرت تلقی می­شود، چون این نیایش زمینه سازی حماسه کربلا و ستایش امام حسین در شب وروز عاشورا شد، دعای نورانی عرفه از یک سو نمایشگر راز و نیازهای عرفانی و توحیدی سالار شهیدان است، و از سوی دیگر پژواک جاویدان دل امام مهجور در رابطه به شرایط هنجارشکن حاکم بر جامعه اسلامی آن روز است، در این دعا حضرت بین عرفان و حماسه به زیبایی جمع نموده لذا برخی از بزرگان در تحلیل این مسئله گفته است:
سالار شهیدان توانست مضمون بلند دعای عرفه را که آموزه ­های عرفان متعالی در آن موج می‌زند و سراسر عشق و اظهار خضوع در پیشگاه خداوند است، در کنار حادثه خونبار کربلا جمع کند، حادث ه­ای که سرشار از پایمردی، حماسه، ایثار، رهبری، سیاست، مردانگی، جوانمردی و مملو از ایستادگی، مقاومت، مبارزه و استقامت در راه پیمان، وفاداری و مشهون از اخلاق انسانی، آداب معاشرت و امور اجتماعی، تربیت اسلامی، سازندگی معنوی و عرفانی است و پشتوانۀ نهضت­ های بعد از خود شده است، چون دعای عرفه امام حسین علیه السلام گرچه نیایش و راز و نیاز به درگاه حق است اما راز و رمز مبارزه و قیام بر ضد نظام طاغوت و ستمگری در آن موج می­زند.[1] گفتنی است در دعای عرفه گرچه ستایش و نیایش با هم به صورت کامل تجلی نموده، چه این که آموزه­ های حماسی را در این قالب بازگو نموده است، ولی ما در محور نخست که به عنوان (میقات نیایش) مطرح شده، بیشتر فرازهای نیایشی دعای نورانی عرفه را بازخوانی و تبیین می­نماییم تا از رهگذر آن به نکته­ های درس آموز معرفتی و تربیتی آن نیایش نورانی بیشتر آشنا گردیده و سپه سالار عشق را این بار در خلوتگه نیایش و نیز جلوتگه ستایش بازشناسی نمایم.
در این باب جای سخن بسیار و ستیغ­ نیایش­ های حسینی برای امثال نویسنده دست نیافتنی است، ولی از باب اینکه:

در چند نکته فرازهای از آن دعای متعالی را بازخوانی و تبیین می­نماییم:

حسین است جلوه خون ونیایش
عَلَم بر دوش در رزم وستایش
خوشا بر عاشقان بزم کویش
که بر پا کرده اند عشق و همایش

[FONT=Times New Roman][FONT=Times New Roman]

[FONT=Times New Roman][FONT=Times New Roman]

[2]. همان، ص348.

[3]. مولوی، مثنوی معنوی، دفتر اول، ص30.

[4]. فاطر (35) آیه15.

[5]. ر،ک: ناصر مکارم، تفسیر نمونه، نشر دارالکتب الاسلامیه، تهران 1374ش، ج18، ص220تا ص227.

[FONT=arial black][FONT=times new roman]

[FONT=times new roman] یکی دیگر از آداب نیایش این است که انسان در حال نیایش، به پیشگاه آفریدگار خویش تضرّع نماید و با اشک زاری با او گفتگو و حوایج خود را مطرح کند[1] این اصل بنیادین در سیره نیایشی امام حسین علیه السلام وجود داشته است، لذا طبق نقل مرحوم شیخ عباس،[2] حضرت در ادامه دعای عرفه بعد از ثنای خداوند و ذکر اوصاف و تقدیس او در حالی که اشک از چشم‌های مبارکش سرازیر می‌شد عرض کرد:

[FONT=times new roman] براساس این آموزه متعالی بایسته است در هنگام نیایش و طلب حاجت از خداوند در امور دنیایی و اخروی، با حالت تضرع و ابتهال و گریه و ناله از خداوند درخواست شود.
در رابطه به آثار و برکات گریه در برخی شرایط بخصوص به هنگام نیایش، مولوی نکته‌های زیبایی بیان نموده از جمله گفته است:

[FONT=times new roman]گفتنی است که براساس نقل‌ها امام حسین علیه السلام در هنگام نیایش و دعای عارفانه عرفه تضرع و گریه‌های عجب داشته است از آن میان وقتی به فراز‌های آخر بخش اول آن دعا رسید سر به سوی آسمان بلند نمود، در حالی که اشک دیدگان او مثل باران جاری بود با صدای بلند گفت:[6]

[FONT=times new roman] نقل شده حضرت جمله «یَا رَبِّ» را پیوسته تکرار می‌نمود و کسانی که اطراف او بودند به صدای حضرت گوش می‌دادند و آمین می گفتند و با حضرت همصدا گریه می‌کردند تا هنگامی که آفتاب روز عرفه غروب نمود و آن حضرت از کنار «جبل الرحمۀ» به سوی «مشعرالحرام» حرکت کرد.[7] بنابراین یکی از درس‌آموزترین جلوه‌های نیایش حسینی تضرع در حال دعا و نیایش است که انقلاب روحی برای نیایشگر ایجاد نموده و دل دادگی او را به نمایش می‌گذارد.

[FONT=times new roman]
[1]. ر،ک: سید ابن طاووس، فلاح السایل، ص87.

[2]. ر،ک: مفاتیح الجنان، نشر فاطمه زهرا . قم 1389ش. ص533

[3]. اقبال، ص342.

[4]. مثنوی معنوی، دفتر دوم، ص198.

[5]. همان، دفتر پنجم، ص726.

[6]. اقبال، ص347.

[7]. مکارم، مفاتیح نوین، ص877.

[FONT=Times New Roman]
جهت نمایش تصویر با اندازه اصلی 763x308 پیکسل کلیک کنید

[FONT=times new roman] و در فراز دیگر آمده: [2]


جهت نمایش تصویر با اندازه اصلی 763x525 پیکسل کلیک کنید

[FONT=times new roman] گفتنی است حضرت در زمان حکومت معاویه که شرایط هرگز برای قیام و جهاد فراهم نبود از طریق این گونه نیایش‌ها در مراسم حج و در جمع حاجیان روشن‌گری می‌نمود و در قالب دعا حقایق را به مردم بیان می‌کرد، ولی بعد از معاویه که زمینه برای قیام آماده شد، این نیایش را در میدان عمل اجرا نمود و با دستگاه جور بنی‌امیه به مبارزه برخواست. در مجموع روشن شد که نیایش ائمه از جمله امام حسین علیه السلام غیر از جنبه‌های عرفانی و معنوی جنبه‌ی جهادی نیز دارد و براساس این گونه آموزه‌ها معلوم می‌شود دعای شیعی یک نوع راه کار مبارزه با ظلم است و احساس مسئولیت را در انسان نیایشگر و تعهد در برابر مردم را در او بوجود می‌آورد، و جبر زمان و شرایط سیاسی نمی‌تواند انسان عدالت پیشه و مسئولیت‌پذیر را از تلاش برای انجام وظیفه اجتماعی باز دارد، و این گونه نیایش‌های رسیده از پیشوایان دین بخصوص سالار شهیدان است که نمی‌گذارد روحیه‌ی جهادی در انسان‌های مؤمن به فراموشی سپرده شود، چون از طریق این گونه آموزه‌ها هر روز و هفته و ماه بر دل‌های بیدار تلقین می‌شود که نیایش کامل و جامع آن است که همه ساحات دنیایی و اخروی، فردی و اجتماعی زندگی انسان را پوشش دهد.

[FONT=times new roman][4][5][FONT=times new roman]:

[FONT=times new roman]
در این فراز زیباترین نیایش و ستایش در حساس‌ترین لحظه‌های عمر امام شهیدان بازتاب یافته که مجال شرح آن نیست، ولی حکیم بزرگ الهی قمشه‌ای با الهام از این نیایش درس‌آموز، پیام نجوای حسینی را در ضمن سروده‌ی زیبا بیان نموده که به چند بیت آن اشاره می‌گردد[FONT=times new roman][6][FONT=times new roman]:

[FONT=times new roman]

[2]. شیخ عباس قمی، منتهی الامال، انتشارات هجرت، قم 1378ش، ج1، ص341.

[3]. مهدی حایریْ معالی السبطین، انتشارات رضی، قم 1363ش، ص210.

[4]. شیخ طوسی، مصباح المتعجد، نشر فقه الشیعه، بیروت، 1411ق، ص827.

[5]. عبدالرزاق، مقتل الحسین، نشر مکتبۀ بصیرتی، قم، 1394ق، ص357.

[6]. مهدی الهی قمشه‌ای، دیوان شعر نعیمه حسینی، بی تا، بی جا، ص237.

الله الله با ی بسم الله پدر
معنی ذبح عظیم آمد پسر
عشق الله کار ثار الله بود
عاشقی کار ذبیح الله بود

[h=2][/h]

يكي از دعاهايي كه امامان معصوم، بسيار به خواندن آن تاكيد كرده اند زيارت عاشورا است
يكي از دعاهايي كه امامان معصوم و عالمان ديني بسيار به خواندن آن تاكيد كرده اند زيارت عاشورا است.اين زيارت تجديد عهد همه روزه پيروان حسين بن علي ‏عليهم ‏السلام با مولاي خويش است كه همراه با تولّي به دوستان و تبري از دشمنان ايشان است . اما در اين زيارت چه بركاتي نهفته است و دليل تاكيد فراوان به خواندن آن به ويژه در ايام محرم چيست؟
اين زيارت تجديد عهد همه روزه پيروان حسين بن علي ‏عليهم ‏السلام با مولاي خويش است كه همراه با تولّي به دوستان و تبري از دشمنان ايشان است . اما در اين زيارت چه بركاتي نهفته است و دليل تاكيد فراوان به خواندن آن به ويژه در ايام محرم چيست؟
زيارت عاشورا در كلام امامان معصوم
درباره فضيلت و اهميت زيارت عاشورا از امامان معصوم(ع) احاديث فراوان نقل شده است: .
فردي به نام علقمه مي گويد: به امام باقر(ع) عرض كردم: اگر قصد زيارت امام حسين(ع) را از دور يا نزديك داشتم چگونه زيارت كنم؟ حضرت در پاسخ فرمودند: «مانند كسي كه سلام مي دهد به سوي آن حضرت رو كن و با توجه و حضور قلب به آن سو نگاه كن و پس از گفتن الله اكبر اين گونه بخوان: السلام عليك يا ابا عبدالله... (و متن زيارت را به طور كامل به وي مي آموزد) و سپس دو ركعت نماز بگزار». آن گاه حضرت فرمودند: «به تحقيق اين دعا دعايي است كه ملائكه آن را مي‏خوانند و خداوند در قبال آن براي تو صد هزار هزار درجه مي‏نويسد و مثل كسي خواهي بود كه با امام حسين شهيد شده باشد... و نوشته شود براي تو ثواب زيارت هر پيغمبري و رسولي و ثواب زيارت هر كه زيارت كرده حسين‏ عليه‏السلام را از روزي كه شهيد شده است».
در جاي ديگر از قول صفوان، يكي از ياران امام ششم(ع) آمده است:
امام صادق(ع)، با اشاره به قبر امام حسين(ع) اين زيارت را خواندند و سپس دو ركعت نماز به جا آوردند و به من(صفوان) فرمودند: «هر گاه گرفتاري و حاجتي داشتي، در هر جا كه هستي اين زيارت و دعاي پس از آن را بخوان و از خدا حاجت بخواه؛ بي ترديد خدا و پيامبر(ص) به وعده خود عمل مي كنند و نيازت را بر مي آورند».

گفتني است گرچه زيارت عاشورا - به حسب ظاهر- از امام باقر(ع) و امام صادق (ع) نقل شده؛ اما در واقع اين زيارت از جانب خود خداوند متعال نازل شده و از احاديث قدسى است ؛ چنان كه شيخ عباس قمى در مفاتيح الجنان از امام صادق (ع)نقل مى كند كه آن حضرت از پدر بزرگوارش و ايشان از اجداد طاهرينش و آنان از پيامبر اكرم و آن حضرت از جبرئيل و جبرئيل از خداوند متعال نقل مى كنند:«حضرت احديّت به ذات مقدس خود قسم خورده كه هر كس امام حسين (ع) را با اين زيارت ، از دور يا نزديك زيارت كند، زيارت او را مى پذيرم و خواهش و حاجت او را برآورده مى كنم و فوز به بهشت و آزادى از جهنم را به او عطا مى كنم و شفاعت او را در حق هر كس كه بخواهد قبول مى نمايم

[FONT=&quot]تاكيد عالمان ديني بر خواندن زيارت عاشورا
[FONT=&quot]مرجع بزرگ، آيت اللّه العظمي بهجت(ره) درباره زيارت عاشورا مي‌گويد[FONT=&quot]: «مضمون زيارت عاشورا گواه و روشن كننده عظمت آن است... در سندها آمده است كه زيارت عاشورا از حديث‌هاي قُدسي است. براي همين، با وجود فراواني كارهاي علمي موجود نزد علما و اساتيدمان، آنان هميشه مراقب خواندن زيارت عاشورا بودند. مرحوم آيت اللّه شيخ محمدحسين اصفهاني از خداوند متعالي مي‌خواست كلمات پاياني عمرش، زيارت عاشورا باشد، و پس از آن به سوي باري تعالي بشتابد. خداوند نيز دعاي وي را اجابت كرد و پس از اتمام خواندن زيارت عاشورا روحش به ملكوت اعلي شتافت و قرين رحمت گرديد». محدث نوري، از استادان شيخ عباس قمي مي گويد: در فضل و مقام زيارت عاشورا همين بس كه از سِنخ ديگر زيارت‌ها نيست كه به ظاهر از انشا و املاي معصومي باشد. هر چند از قلوب پاك ايشان چيزي جز آنچه از عالَم بالا به آنجا برسد، بيرون نمي‌آيد، ولي اين زيارت از سنخ احاديث قُدسيّه است كه به همين ترتيب زيارت و لعن و سلام و دعا از خداي متعالي به جبرئيل امين و از او به خاتم النبيين صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم رسيده است و به حسب تجربه، مداومت به آن در چهل روز يا كمتر، در برآوردن حاجات و رسيدن به مقاصد و دفع دشمنان بي‌نظير است

آثار و بركات خواندن زيارت عاشورا
درباره بركات مداومت بر خواندن زيارت عاشورا و توسل به شهداي كربلا روايات و داستان هاي بسيار نقل شده است.

يكي از بزرگان مي‌گويد: آيت‌الله «حسين خادمي» و شيخ «عباس قمي» و شيخ «عبدالجواد مداحيان» را در خواب ديدم كه در اتاقي از اتاق‌هاي بهشت نشسته بودند. از آيت‌الله خادمي احوال‌پرسي كردم و گفتم: با هم بودن شما يك آيت‌الله، يك محدث و يك روضه‌‌خوان امام حسين(ع) چه مناسبتي دارد؟، جواب داد: ما همگي بر زيارت عاشورا مداومت داشتيم و در تعداد خواندن زيارت عاشورا مثل هم بوديم.

فرزند آيت اللّه علامه امينى آقاى دكتر محمد هادى امينى مى نويسد: پس از گذشت چهار سال از فوت مرحوم آيت اللّه العظمى علامه امينى نجفى پدر بزرگوارم مؤ لف كتاب الغدير يعنى سال 1394 (هجرى قمرى) شب جمعه اى قبل از اذان فجر وى را در خواب ديدم او را شاد و خرسند يافتم جلو رفته و پس از سلام و دست بوسى عرض كردم : پدر جان ! در آنجا چه عملى باعث سعادت و نجات شما گرديد؟ گفتند: چه مى گويى ؟ مجدّداً عرض كردم : آقا جان ! در آنجا كه اقامت داريد كدام عمل موجب نجات شما شد كتاب الغدير يا ساير تأليفات يا تأسيس و بنياد كتابخانه اميرالمؤ منين عليه السلام ؟

پاسخ دادند: نمى دانم چه مى گويى قدرى واضح تر و روشن تر بگو. گفتم : آقا جان ! شما اكنون از ميان ما رخت بر بسته ايد و به جهان ديگر منتقل شده ايد در آنجا كه هستيد كدامين عمل باعث نجات شما گرديد از ميان صدها خدمات و كارهاى بزرگ علمى و دينى و مذهبى ؟

مرحوم علامه امينى درنگ و تأ ملى نمودند سپس فرمودند: فقط زيارت ابا عبداللّه الحسين عليه السلام .

عرض كردم شما مى دانيد اكنون روابط بين ايران و عراق تيره و تار است و راه كربلا بسته ، چه كنم ؟

فرمود: در مجالس و محافلى كه جهت عزادارى امام حسين عليه السلام بر پا مى شود شركت كن ثواب زيارت امام حسين عليه السلام را به تو مى دهند. سپس فرمودند: پسر جان ! در گذشته بارها تو را ياد آور ساختم و اكنون به تو توصيه مى كنم كه زيارت عاشورا را هيچ وقت و به هيچ عنوان ترك و فراموش مكن مرتباً زيارت عاشورا را بخوان و بر خودت وظيفه بدان ؛ اين زيارت داراى آثار و بركات و فوايد بسيارى است كه موجب نجات و سعادت در دنيا و آخرت تو مى باشد و اميد دعا دارم فرزندم .

فرزند مرحوم آيت اللّه امينى مى نويسد: علامه امينى با كثرت مشاغل و تأليف و مطالعه و تنظيم و رسيدگى به ساختمان كتابخانه اميرالمؤ منين عليه السلام در نجف اشرف مواظبت كامل به خواندن زيارات عاشورا داشته و سفارش به زيارت عاشورا مى نمودند و بدين جهت من خودم نيز حدود 30 سال است مداوم به زيارت عاشورا مى باشم.

عالم جليل و زاهد مسلم آقاى شيخ عبدالجواد حائرى مازندرانى فرموده اند : روزى كسى آمد خدمت خلد مكان شيخ زين العابدين مازندرانى (ره ) و از تنگى معاش خود شكايت كرد؛ شيخ به او فرمود: برو حرم حضرت اباعبداللّه عليه السلام زيارت عاشورا بخوان رزق و روزى به تو خواهد رسيد اگر نرسيد بيا نزد من ، من خواهم داد رفت . بعد از زمانى ملاقات شد گفت : در حرم مشغول خواندن زيارت عاشورا بودم كه كسى آمد وجهى به من داد و در توسعه قرار گرفتم. آيت اللّه شبيري زنجاني، از مراجع تقليد مي‌گويد: «يكي از چشم‌هاي فرزند آقاي حاج سيد محمد بجنوردي بر اثر عارضه‌اي نابينا شده بود و به نظر پزشكان ـ حتي پزشكان خارج از كشور ـ به علت رشد آن عارضه، چشم ديگرش نيز نابينا مي‌شد. ولي آن شخص شفا يافت. يكي از بستگان وي، سيدالشهداء را در عالم رؤيا ديد كه به وي فرمود: «ما به جهت اينكه او به زيارت عاشورا مداومت داشت، سلامتي چشم ديگرش را از خدا گرفتيم».

شيخ «عبدالهادي حائري مازندراني» از پدر خود ملاابوالحسن نقل مي‌كند: من «ميرزا علي‌نقي طباطبائي» را بعد از رحلتش در خواب ديدم و به او گفتم: آرزويي هم در آن‌جا داري؟ گفت: هيچ آرزويي ندارم جز اين كه چرا در دنيا هر روز زيارت عاشوراي امام حسين(ع) را نخواندم. رسم سيد اين بود كه دهه محرم زيارت عاشورا مي‌خواند نه در تمام سال، از اين‌رو افسوس مي‌خورد كه چرا تمام سال نمي خواندم. شيخ «محمدحسين انصاري» برادرزاده و داماد خاتم‌‌الفقها شيخ «مرتضي انصاري» داراي فرزندان بسياري بود. سومين فرزند ايشان شيخ مرتضي معروف به آقا‌شيخ بزرگ بود كه در سن 33 سالگي در دزفول به سبب مار‌گزيدگي از دنيا رحلت كرد. ايشان به خواندن زيارت عاشورا در هر صبح و عصر مقيد بود. بعد از وفاتش او را در خواب ديدند از او پرسيدند: چه عملي بيشتر در آن‌جا نافع است؟ ايشان در جواب گفت: عاشورا، عاشورا، عاشور