مروری کوتاه بر سقط جنین

با تشكر از سركار zahra گرانقدر بخاطر مطالب خوبي كه بيان فرمودند.

خوشحاليم كه در خدمت كاربران گرانقدري در سايت هستيم كه از تخصص هر كدام مي توانيم دانش هاي فراواني بياندوزيم.

مطالبي كه سركار zahra گرامي به صورت گاه دغدغه ، گاه اخبار و گاهي پرسش مطرح فرمودند ، مي تواند بسيار مفيد باشد تا نگاه و رويكرد فقهي ، حقوقي نسبت به يك مشكل را گسترش داده و خلأ هاي قانوني را پر كند. اما تمام اين مسائل مربوط به فقه نيست و بايد در جاي خود مورد بررسي قرار گيرد .

حقير ان شاء‌ الله بُعد فقهي را تا جايي كه اطلاعاتم اجازه مي دهد مورد بررسي قرار مي دهم:

چون حرمت سقط جنين به عنوان يك حكم شرعي تنها در صورت اثبات موضوع معنا پيدا مي كند ، در پيشگيري از بارداري هم اگر ثابت شد روش خاصي از پيشگيري نوعي سقط جنين است يعني بعد از انعقاد نطفه باعث از بين رفتن آن مي شود ، دقيقا حكم سقط جنين را خواهد داشت و تا زماني كه ثابت نشده ، حكم جواز پيشگيري (البته تا زماني كه به قطع نسل و عقيم شدن نينجامد) ، باقي خواهد بود .

براي نمونه استفتائاتي را از حضرت امام ره در اين باره نقل مي كنم :‌

از نظر فقهي اگر در جايي واقعا براي مادر خطر جاني داشته باشد ، ديگر رضايت مادر شرط نيست و حفظ نفس محترمه (مادر) واجب است و بايد براي نجات جان مادر حتي به صورت اجباري ، سقط صورت گيرد.

پي نوشت ها:
1. آيت الله بهجت ره ، استفتائات ج 4 س 4833
2. آيت الله خامنه اي ، رساله اجوبة‌ الاستفتائات س 1266
و آيت الله بهجت ره ، استفتائات ج 4 س 4833
و آيت الله فاضل ره ، جامع المسائل ج 1 س 1754
و آيت الله مكارم ، استفتائات جديد ج 1 س 1506
3. آيت الله بهجت ره ، استفتائات ج 4 س 4830 و 4833

خوب است با نگاهی به تفسیر نور و نمونه آیۀ شریفۀ 31 سورۀ اسراء را از لحاظ تفسیری دقیق تر بررسی کنیم:

وَلاَ تَقْتُلُواْ أَوْلادَكُمْ خَشْيَةَ إِمْلاقٍ نَّحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِيَّاكُم إنَّ قَتْلَهُمْ كَانَ خِطْءًا كَبِيرًا؛ و از بيم تنگدستى، فرزندان خود را مكشيد. ماييم كه به آنها و شما روزى مى‏بخشيم. آرى، كشتن آنان همواره خطايى بزرگ است.

«املاق» به معناى فقر و تنگدستى است. شايد ريشه‏ آن «مَلَق» باشد، چون فقير اهل تملّق مى‏شود. اين آيه، سيماى نابسامان اقتصاد دوران جاهليّت را نشان مى‏دهد. امروز هم كه دنيا به خاطر نگرانى از افزايش جمعيّت و كمبودهاى اقتصادى، سقط جنين را مجاز مى‏داند، گرفتار نوعى جاهليّت شده است.

خداوند در آيه 151 سورۀ انعام نیز، كشتن فرزندان را به خاطر فقر مى‏داند، «لا تقتلوا اولادكم من املاقٍ» (دقت کنید) ولى در اين آيه، كشتن را به خاطر ترس از فقر مى‏شمرد، «خشية املاق» در آنجا در مورد فقر مى‏فرمايد: «نحن نرزقكم و ايّاهم» ما زندگى شما و فرزندانتان را تأمين مى‏كنيم، در اينجا در مورد ترس از فقر مى‏فرمايد: «نحن نرزقهم و ايّاكم» رزق بچه‏هايتان و خودتان با ماست. چون هيجانِ ترس بيشتر است، خداوند اوّل اولاد را بيمه مى‏كند، سپس خود انسان را، تا هيجان كاهش يابد.

شايد سرّ اين تفاوت در اين باشد كه چون گرسنگى الآن است و ترس از فقر براى آينده، لذا در صورت اوّل می فرمايد: ما هم اكنون خود شما و فرزندانتان را رزق می دهيم، ولى در مورد ترس از آينده مى‏فرمايد: نگران نباشيد ما فرزندانتان و خودتان را روزى می دهيم.

چند نکته تفسیری دیگر در خصوص بند بند آیه:

1- كودك، حقّ حيات دارد و والدين نبايد اين حق را از او بگيرند. «لاتقتلوا اولادكم». پدر و مادر بودن دلیل نمی شود که بر حیات و زندگی کودکشان حق دارند.

2- فقر و تهيدستى حتّى در قوى‏ترين عواطف انسانى تأثيرگذار است. «لا تقتلوا اولادكم خشية املاق».

لذا اگر این عمل در سطح گسترده و بدون ضوابط فتح باب شود، هیچ چیزی جلودار ترس از فقر و تهیدستی و حواشی مرتبط آن نیست. فقر نیز تنها به فقر اقتصادی مربوط نمی شود بلکه فقر فرهنگی و ترس از ضر و زیان های احتمالی، ترس آبرو و ... را نیز شامل می شود.

3- ترس از ضرر و زيان و فقر، مجوّز گناه و ناديده گرفتن حقوق ديگران نيست. «لا تقتلوا اولادكم خشية املاق». 4- اگر امنيّت روانى و ايمان نباشد، نه فقط فقر كه ترس از فقر نيز سبب آدم‏كشى مى‏شود.«لاتقتلوا... خشية املاق».

در جائی خواندم یکی از آثار افزایش زنا و تجاوز به نوامیس، بالا رفتن آمار سقط جنین خواهد بود، و این مطلب، از لحاظ آمار نیز تأیید شده است، بی شک، این یک تعامل و رابطۀ دو طرفه است و در نقطۀ مقابل نیز، می توان گفت: اگر امکان سقط جنین در جامعه برای همگان، آسان و سهل الوصول شود بطور قطع، آمار زنا و تجاوز به نوامیس افزایش خواهد یافت.

5 - توجّه به ضمانت الهى، مانع گناه است. «لا تقتلوا... نحن نرزقهم» 6- ايمان و توكّل را از ياد نبريد. «نحن نرزقهم» 7- خداوند از پدر ومادر مهربان‏تر است، به او سوءظنّ نبريد. «نحن نرزقهم» 8 - رزق به دست خداست و زيادى نفرات و جمعيّت بى‏اثر است، پس فرزند عامل فقر نيست. «نحن نرزقهم و ايّاكم»

در اکثر موارد که مردم بدنبال سقط جنین هستند، بدلیل عدم ایمان کامل به ضمانت و وعده های الهی است، لذا گرفتار ترس و نگرانی از فقر، آبرو می شوند و بمنظور خلاصی از مشکلات احتمالی ناشی از این نوزاد، بدنبال سقط جنین می افتند.

اما باید بدانیم:

9- گاهى رزق وروزى ما در سايه‏ روزى فرزندان است. «نرزقهم و ايّاكم» 10- فرزندكشى و سقط جنين، گناه و جنايت است، چه پسر باشد، چه دختر. «لاتقتلوا اولادكم... خطاً كبيرا».

پس بدیهی است که در مواجهه با چنین پدیده ای، ضروری است، تمام ملاحظات و جوانب ظاهری و باطنی آن، توسط کارشناسان مختلف، مورد بررسی و دقت قرار گیرد، و این نشان از حساسیت بالای موضوع و عواقب و آثاری است که در اثر وجود آن، همۀ ساحات جامعه را فرا خواهد گرفت.

همۀ دوستان مستحضرند در مسألۀ حل مشکل سقط جنین، صحبت مصلحت فرد، یک بخش از موضوع است، آنچه در این موضوع از اهمیت بیشتری برخوردار است مصالح اجتماعی آن است. زیرا در منطق اسلام، مصلحت اجتماع نسبت به مصلحت فرد اهمیت بیشتری دارد، در جائیکه مصلحت فردی موجب مخاطره افتادن مصالح اجتماعی و عمومی است، حکومت مصالح اجتماعی و عمومی را در احکام ترجیح می دهد.

از اینرو در جائیکه با تسهیل یک موضوع، نظیر(سقط جنین) بنا به مصالح فرد، در جامعه مصالح اجتماعی و عمومی به مخاطره افتد، باید با احتیاط بیشتری وارد شده و با تأمل بیشتری تصمیم گرفت.
و نباید با یکجانبه نگری و به دلیل جذب منافع و دفع مضار ظاهری ان، مدافع بی چون و چرای سقط جنین باشیم

موفق باشید ...:Gol:

با سلام و ادای احترام خدمت zahra:Rose:
حالا که بحث روی سقط جنین است بد نیست به یک حکم فقهی هم در این زمینه توجه کنیم:
برای دست زدن به جنین سقط شده یا بچه هایی که مرده به دنیا می آیند در صورتی که چهار ماهشان تمام شده باشد و روح در بدنشان دمیده شده باشد، غسل مس میت واجب می شود.(طبق نظر همه مراجع، رساله مراجع م524)

با سلام وتشكر از سركار zahra كه از مطالب خوبشان استفاده كرديم.
ظاهرا درپست شماره 5بخشي از سوال شما در اين رابطه بوده كه جنين از چه زماني فرزند تلقي مي شود؟ باتوجه به ايه 12تا14 از سوره مومنون انچه تصريح مي كند اين است كه همه مراحل 7گانه خلقت را، به انسان تعبير مي كند :
توجه كنيد :
[=Traditional Arabic]وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ سُلَالَةٍ مِنْ طِينٍ «12» [=Traditional Arabic]ثُمَّ جَعَلْنَاهُ نُطْفَةً فِي قَرَارٍ مَكِينٍ «13» [=Traditional Arabic]ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظَامًا فَكَسَوْنَا الْعِظَامَ لَحْمًا ثُمَّ أَنْشَأْنَاهُ خَلْقًا آخَرَ ۚ فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ
يقيناً ما انسان را از چكيده‏اى از گِل آفريديم ، « 12» سپس آن را نطفه‏اى در قرارگاهى استوار [چون رحم مادر] قرار داديم . « 13» آن گاه آن نطفه را علقه گردانديم ، پس آن علقه را به صورت پاره‏گوشتى درآورديم ، و آن پاره‏گوشت را استخوان‏هايى ساختيم و بر استخوان‏ها گوشت پوشانديم ، سپس او را با آفرينشى ديگر پديد آورديم ؛ هميشه سودمند و بابركت است خدا كه نيكوترين آفرينندگان است . « 14
همچنين فقهاي شيعه با توجه به ايه فوق استناد مي كنند كه انسان در هر مرحله اي سقط شود ديه مخصوص به خود رادارد
ولذا در مراحل فوق ، از نظر شرعي هيچ كدام از فقها جواز سقط جنين را صادر نكرده اند مگر در مقام اظطرار وحصول شرايط خاص وان هم در پيش از ولوج روح در جنين .

سلام خدمت جناب zahra
(اگر همچنان در سایت فعال باشند)

تقسیم بندی که به طور کلی در بحث سقط جنین میتوان دید، شامل موارد زیر است:

1- سقط های غیر قانونی
2- سقط درمانی
3- بیماری های مادر و سقط جنین.

در مورد سقط های غیر قانونی؛ و سقط هایی که بدون حضور بیماری مادر و جنین و تنها به درخواست والدین انجام می شود؛ همانطور که میدانید گروه کمی این کار را اخلاقی می دانند.

در واقع آنهایی که با ادعای آزادی زن در تصمیم گیری این ادعا را دارند، پاسخی برای زیرپا گذاشتن آزادی و حق جنین ندارند.

از مباحث فقهی که بگذریم، کسی نمی تواند سنی را تعریف کند که و بگوید بعد از آن این جنین انسان است و صاحب روح و قبل از آن انسان نیست!

============================================

در زمینه سقط های قانونی، متاسفانه همانطور که ذکر کردید قانون جدید در کشور ما از موارد بسیاری حمایت میکند.

موارد که شما فرموده بودید قبلا که قانونی نبوده مدافع آن بوده اید.

من بر خلاف شما این قانون جدید را تنها بر اساس یک اخلاق "فایده گرایانه" قابل توجیه می بینم.

بر اساس چه اصلی در اخلاق ما حق داریم، جنین مبتلا به تالاسمی را ولو در سن 10 هفته سقط کنیم؟!

من مبتلایان به تالاسمی را دیده ام که دانشجوی پزشکی بوده است. شما میدانید که یک بیمار تالاسمی در صورت رسیدگی خوب به راحتی تا 30 سالگی و بیشتر عمر خواهد کرد. از کجا مطمئن هستیم که تا 30 سال دیگر درمان ساده آن را کشف نمیکنیم؟!

کما اینکه همین امروز هم با پیوند مغز استخوان این بیماری درمان کامل می شود.(گرچه بسیار پر هزینه است)

بنابراین معتقدم، بهتر است به ریشه های اخلاقی خودمان برگردیم، دیدگاه های نتیجه گرا را کنار بگذاریم.

==================================================

اما موضوع چالش برانگیز در مورد بیماری های زمینه ای مادر است که در آنها ادامه بارداری با حیات مادر مغایر است.

اگر این بیماری در سن بالای 24-26 هفته که باشد که جنین در محیط خارج از رحم قابلیت حیات را دارد که، کار ساده است. مادر سزارین شده، جنین در محیط بیرون نگهداری می شود و درمان مادر انجام می شود.

سوال مهم در زمانی قبل از این سن است.

در مورد بعضی بیماری ها مانند سرطان دهانه رحم در دوران بارداری؛ در صورت مراحل اولیه همچنان میتوان اندکی صبر کرد.

اما در مورد گروهی دیگر درمان فوری مادر الزامی است و مشکل اصلی همینجاست.

علت این چالش اخلاقی در تضاد بین دو اصل اخلاق پزشکی است. beneficence و autonomy

- اگر تصمیم به سقط جنین بگیریم و تلاش برای مادر، در حالی که مادر تمایل به حفظ کودک دارد؛ به autonomy و خودمختاری بیمار لطمه زده ایم و قیم مآبانه برخورد کرده ایم

- اگر مادر را تشویق و یا مجبور به حفظ کودک کنیم، رفتاری در تضاد با سلامت مادر داشته ایم.

اما در مورد جنین، باز باید 2مختلف را از هم جدا کرد.

1- زمانی که درمان مادر مستلزم سقط جنین و پایان بارداری است. مثلا در مادری با فشار خون بالای شریان ریوی که بارداری ناخواسته داشته و ....

2- زمانی که درمان مادر احتمال زیاد به سقط جنین منجر خواهد شد؛ مانند درمان رادیوتراپی در مادری با سرطان دهانه رحم

در حالت دوم، اگر شما و بیمارتان بر درمان مادر توافق کنید؛ چندان با مشکل اخلاقی مواجه نیستید. و مشکل در حالت اول بیشتر به چشم می آید.

نهایتا اینکه، پاسخ به سوالاتی که ناشی از تضاد 2 یا چند اصل اخلاقی است هرگز به نتیجه رضایت بخشی نمی رسد.

عرض سلام خدمت دوستان بزرگوار
دنبال مطلبي با مضمون دليل حرمت سقط جنين در اسلام با وجود اينكه گاهي اوقات در مواردي به نفع جنين است بودم اما متاسفانه مطلبي پيدا نكردم.
از آنجا كه گاهي اوقات آزمايشات اثبات ميكند جنين دچار بيماري هايي مثل برخي سندرم ها است و يا مبتلا به منگوليسم شده و تولد يك فرد عقب مانده نيز چيزي جز مشكل براي خود فرد و خانواده او نخواهد داشت چگونه اسلام سقط اين جنين را حرام دانسته؟
برخي افراد مدعي هستند اين جنين نقشي در ناقص بودن خود ندارد پس حق دارد به اين دنيا نيايد و سختي هايش را متحمل نشود و قبل از تولد بميرد.
مشتاق شنيدن نظرات بزرگواران خصوصا كارشناسان محترم هستم
با تشكر:Gol: