پندهای علی بن ابیطالب ع به فرزندان

در باره قیامت و ترس از عذاب ان می گوید ،قیامت که هنوز نیامده ،بعدا توبه می کنیم،ولی در باره دنیا و مظاهر ان می گوید:این نقد است و ادم عاقل ،نقد را به نسیه سودا نمی کند.
پروا نمی کند مگر از کسی که از زبانش بترسند،و احترام نمی کنند مگر از کسیکه به جود و کرم او امیدوار باشند.
دینشان ریا و خودنمایی است.هر حقی نزد انان متروک است ،افراد متظاهر و فریبکار را دوست می دارند،و از افراد صلح جو و سالم بیزارند.خانه دلشان ویران است ،اگر کسی انها را بخواند نمی شنوند ،و اگر سائلی چیزی بخواهد پاسخ نمی دهند.مستی غفلت انها را فراگرفته ،زندگی دنیوی انها مغرور کرده ،اگر انها را رها کنی انها تو را رها نمی کنند.واگر از انها پیروی کنی تو را هلاک می کند.به ظاهر اظهار برادری می کنند و در باطن دشمنند،وقتی معاشرت می کنند تقوا را رعایت نمی کنند و وقتی جدا می شوند از هم بدگویی می کنند ،صفات نیک در میانشان مرده،و بدعتها و کارهای خلاف در میانشان زنده شده.

پسرم ،بدان که رزق و روزی بر دو گونه است :یکی رزق و روزی که تو ان را می جویی و دگر رزق و روزی که ان تو را می جوید،چنانکه اگر به سراغش نروی خودش به سراغت می اید،چه زشت است فروتنی کردن به هنگام نیازمندی ،و جفا کردن در وقت بی نیازی!بهره تو از دنیایت همین بس که اخرتت را با ان اصلاح کنی،و به انچه از چنگت می رود افسوس مخورو نگران مشو،انگار اصلا ان را بدست نیاورده ای،و به انچه بدستت نیامده است برای انچه بدستت امده استدلال کن،زیرا که امور مانند یکدیگرند.

و بدان پسرم که هر کس شب و روز مرکب اوست اگر چه در جای خودش ایستاده و مسافتی را هم نپیموده باشد،خواه ناخواه او را به راهی که باید برود می برند،
و این را نیز بگویم که تو هیچوقت به ارزوهایت نمی رسی ،و هرگز از چنگ اجل نمی رهی،و اینک در راهی که دیگران پیش از تو در ان گام نهاده اند هستی.بنا براین در طلب دنیا مدارا کن ،و در کسب و کار میانه رو باش،زیرا بسا تلاش در راه معاش که موجب تباهی مال گردد،و هر جوینده ای یابنده نیست،و نه هر که در زندگی میانه رو باشد محروم خواهد بود .
خود را از هر پستی و ذلت گرامی بدار اگر چه تو را به ارمانهایت برساند.زیرا هیچ چیز جای ابرو را نمی گیرد.و بزرگ منشی فرومایگی نمی پذیرد،خدا تو را ازاد افریده است ،بنابراین بنده دیگری مباش،تازه ان خیرو خوشی که با شرو ناخوشی فراهم اید و گشایش و اسایشی که شخص را دچار رنج و دشواری نماید چه فایده دارد؟مبادا روزی توسن،طمع تو ر از جا برکند و بر زمین هلاکت بزند.اگر می توانی میان خودت و خدا صاحب نعمتی واسطه نباشد چنین کن،زیرا تو خواه ناخواه به قسمت می رسی و بهره ات را می بری !گرچه هر کس انچه دارد از خداست اما اندک بخشش مستقیم از سوی سبحانه تعالی ارزنده تر و گرانمایه تر از دهشی است که از ارباب نعمت به انسان برسد.

فرزندان من از دشمنی کردن با مردم بپرهیزید،زیرا شما از دو حال خارج نیستید:یا با دشمن خردمند روبرو هستید که صبر می کند و در وقت مناسب ضربه خود را بر شما وارد می کند.
یا با جاهل نادان که با شتاب و عجله ابرویت را می برد ،
بدان-سخن ،نر است و جواب ان ماده،و وقتی این دو با هم جمع شوند .خواه ناخواه نوزاد انها به دنیا خواهد امد.
و ان جز دشمنی و کینه توزی چیزی نخواهد بود.
پس از این حضرت این دو شعر را ایراد فرمود:
کسی که از جواب دادن به یاوه گویی های مردم پرهیز کند به رشد و بلوغ عقلی رسیده است،.
و کسی که از مردم پروا کند از او پروا خواهند نمود.
و کسی که مردم را کوچک شمارد از او پروا نخواهند کرد.