جمع بندی اعتبار این حدیث از حضرت علی(ع): هر کس کلمه ای به من بیاموزد مرا بنده خود کرده است

کارشناس بحث: استاد مجید

با صلوات بر محمد و آل محمد
و سلام و عرض ادب
پرسشگرگرامی در مورد این روایت سندی نقل نشده تا مورد بررسی قرار گیرد و اعتبار آن را مشخص نماییم و فقط در چند کتاب نقل شده که آدرس آن را خدمت شما ارسال می نمایم.
1- در کتاب « مجموعه رسائل در شرح احاديثى از كافى، ج‏1، ص 322» این روایت را آورده و در ذیل آن نوشته است:
مأمول آن است كه به مفاد «مَن‏ عَلّمني‏ حَرفاً، فقد صَيَّرني عبداً»... اين كلام به امام على عليه السلام منسوب است، ن. ك: كشف الخفاء للعجلوني، ج 2، ص 265؛ جامع السعادات، ج 3، ص 112.
2- هم چنین در کتاب« مفتاح‏السعادةفي‏شرح‏نهج‏البلاغة، ج 2، ص 228» این چنین آمده است:
و خامسها- انّه لو احتاج الى غيره فى تحصيل العلم او سائر الكمالات فهو يصير فتعلّما ناقصا يحتاج الى تحصيلها
و لازم ذلك انّ اللّه تعالى نصب للنّاس اماما ناقصا و كيف يعقل للحكيم هذا مضافا الى انّه توجيح بلا مرجّح و ثالثا كلّ متعلّم لا بدّ له من التّواضع و الخشوع بالنّسبة الى العالم فانّ حقّ العالم على الجاهل و لا سيّما المعلّم على المتعلّم كثير، فنتيجة هذا كون الأمام متواضعا لغيره و هو ينافي منصبه كيف لا و قد قال (ع) (من علّمنى حرفا فقد صيّرنى عبدا).

منم نوکر علی و ال علی هستم :Ghamgin:
که همه مظلوم بودن

با سلام

اين حديث با توجه به اخبار ديگر تقويت ميشود مانند حديث كافي كه امام علي ع فرمود من بنده اي از بندگان محمدم .

فقال: يا أمير المؤمنين ! أفنبي أنت؟ فقال: ويلك إنما أنا عبد من عبيد محمد صلى الله عليه وآله.

اما لازمست بدانيم كه كلمه عبد در اينجا به معني عبادت و پرستش نيست مانند آيه : والصالحين من عبادكم : بلكه به معني غلام و دست به سينه است .

با صلوات بر محمد و آل محمد
وسلام وعرض ادب
پرسشگر گرامی حدیث« من علمنی حرفا...» گرچه مشهور است، ولی ما برای آن هیچ سند نیافتیم تا مورد بررسی قرار دهیم تا صحت وسقم آن را مورد بررسی قرار دهیم در ضمن بحث تعارض بعد از اثبات سند است.
ولی در کتاب« عوالی اللئالی» ابن ابی جمهور روایتی را نقل کرده که آن هم سند ندارد و تنها می گوید:«قال النبی...» ولی خود ایشان روایت را در پاورقی ترجمه کرده است که ذیلا خدمت شما ارسال می گردد:
1- مَنْ‏ تَعَلَّمْتَ‏ مِنْهُ‏ حَرْفاً صِرْتَ‏ لَهُ عَبْداً ؛ المراد من الحرف، الكلمة و نحوها من الفصول، كما يقال: لفصول الاذان و الإقامة، كلماتها. و العبد: هنا المراد منه عبد الطاعة، كما قاله أهل الحديث في قول أمير المؤمنين عليه السلام: (أنا عبد من عبيد محمد «ص») (جه). (عوالي اللئالي العزيزية في الأحاديث الدينية ؛ ج‏1 ؛ ص292)
و مرحوم مجلسی هم از ابن ابی جمهور این مطلب را نقل کرده اند:
2- غوالي اللئالي قَالَ النَّبِيُّ ص‏... مَنْ‏ تَعَلَّمْتَ‏ مِنْهُ‏ حَرْفاً صِرْتَ‏ َلَهُ عَبْدا...؛ كسى كه از او حرفى آموخته‏ اى خود را برايش بنده قرار ده‏...»( بحار الأنوار (ط - بيروت) ؛ ج‏74 ؛ ص164)
در ادامه باید اشاره کنم که معتقد بودن به چنين حكمي که شخص بنده معلم خود باشد، مستلزم جعل و دستور الهي است، و با عقل و صلاحديد بشر نمي‌توان به برده بودن متعلّم نسبت به معلّم حكم كرد، لذا براي اثبات آن نيازمند روايتی متقن و محكم مي باشيم، كه جای هيچ خدشه و خللي در آن نباشد، که از سوی خدا و پيشوايان معصوم ع حكمي صادر شود، كه متعلّم را عبد و برده معلّم قرار دهد. در غير اين صورت، نمی توان به راحتي به اين عقيده معتقد شد. ولی با كنكاشی كه كرديم، بر چنين حكمي، روايت قابل اعتمادی وجود ندارد. و آن چه در اين باب رسيده، فاقد اعتبار است. بنا بر اين، اگرچه روايات معتبری مبنی بر بزرگداشت معلّم وارد شده ولی هيچ‌يك از اين روايات، دلالت بر بنده بودن متعلّم برای معلّم ندارند.
تنها راه توجيه اين روايت اين است كه بگوييم: كلمة "مَن" در جملة «مَن علّمني حرفا» مرجع و مصداق آن، خداست. يعنی خدایی كه به من حرف آموخت، مرا بنده خود ساخت. كه البتّه سياق روايت، با چنين توجيهی هماهنگ نيست.
در نتيجه، بايد گفت: صدور اين روايت از عصمت مطلق، حضرت ختمي مرتبت، و امير مؤمنان صلوات الله و سلامه عليهما، نه تنها بعيد، بلكه محال است.
و حق، آن است، كه همان گونه كه گروهی از علما نيز تصريح كرده‌اند، اين جمله را يك مثَل، براي پراهميّت جلوه دادن مقام معلّم بدانيم و بس.

در کتاب جامع السعادات مرحوم نراقی این روایت وقال أمير المؤمنين (ع): (من علمني حرفا فقد صيرني عبدا) ذکر شده است اما سند روایت را بیان نمی کند. اما نمی شود به این ذکر شدن روایت در کتاب مرحوم نراقی تکیه کرد و تمسک ورزید. برداشتی که میشود از این روایت و روایات مشابهی که وجود دارد کرد چند چیز است. اولا اینکه با بیان اینگونه روایات امام مقام استاد را به دیگران نشان می دهند. دوما چیزی که به نظر بنده صحیح تر می باشد این است که در واقع با ذکر این روایت شرط محال گذاشته است در واقع اینگونه میخواهد بفرماید: که محال است کسی بتواند بر علم امامت من بیفزاید تا بخواهد بر من برتری پیدا کند.

[="Blue"]

سلام
خواهر گرامی وقتی این روایت سند نداره نمی توینم و اجازه نداریم بگیم امام علی ع اینو گفتند:ok::Gol:
اول یقین حاصل شود که روایت از ایشان صادر شده بعد آنرا تفسیر می کنیم[/]

اعتبار همه شان پایین است. و کاملا هم مضطرب هستند.

رسول اللّه صلى الله عليه و آله : مَن تَعَلَّمتَ مِنهُ حَرفا صِرتَ لَهُ عَبدا . ( عوالی اللئالی ج1 ص 292)

ترجمه: پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمودند : از هر كس يك حرف بياموزى ، بنده اش شده اى .

قالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله : مَن عَلَّمَ أحَدا مَسأَ لَةً مَلَكَ رِقَّهُ . قيلَ : أيَبيعُهُ ويَشتَريهِ ؟ قالَ : لا ، بَل يَأمُرُهُ ويَنهاهُ . ( منیه المرید ص 243__ عوالی اللئالی ج4 ص71)

ترجمه: پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود : «هر كس به شخصى يك مسئله بياموزد ، مالك او شده است» . گفته شد : آيا [مى تواند] او را بفروشد و بخرد ؟ فرمود : «نه ؛ بلكه [مى تواند] به او، امر و نهى كند» .

الإمام عليّ عليه السلام : أنَا عَبدُ مَن عَلَّمَني حَرفا واحِدا ؛ إن شاءَ باعَ ، وإن شاءَ أعتَقَ ، وإن شاءَ استَرَقَّ . ( تعليم المتعلّم طريقَ التعلُّم للزرنوجي )

ترجمه: امام على عليه السلام فرمود : من بنده آنم كه يك حرف به من بياموزد . اگر خواست ، بفروشد و اگر خواست ، آزاد كند و اگر خواست ، به بندگى در آورد .

والمشهور على الألسنة: "من علمني حرفًا كنت له عبدًا". ( کشف الخفا للعجلونی ج2ص316 رقم 2543)

ترجمه: بر زبان مردم مشهور است که : هر کس یک حرف به من بیاموزد مرا بنده ی خودش کرده است.

حَدَّثَنَا أَبُو عَقِيلٍ أَنَسُ بْنُ سَلْمٍ الْخَوْلَانِيُّ، ثنا عُبَيْدُ بْنُ رَزِينٍ اللَّاذِقِيُّ، قَالَ: سَمِعْتُ إِسْمَاعِيلَ بْنَ عَيَّاشٍ، يَقُولُ: حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ زِيَادٍ الْأَلْهَانِيُّ، عَنْ أَبِي أُمَامَةَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمْ: «مَنْ عَلَّمَ عَبْدًا آيَةً مِنْ كِتَابِ اللهِ، فَهُوَ مَوْلَاهُ لَا يَنْبَغِي لَهُ أَنْ يَخْذُلَهُ، وَلَا يَسْتَأْثِرَ عَلَيْهِ» وَفِي رِوَايَةِ الْمَالِينِيِّ: " مَنْ عَلَّمَ رَجُلًا " ( معجم الکبیر طبرانی ج 8 ص 112 ح7528 __ مسند الشامیین ج2 ص7 ح818 __ فواید تمام ج1 ص153 ح354__ شعب الایمان ج3 ص505 ح2023__ المهروانیات ج2 ص796 ح87 __ احادیث ابی الحسین الکلابی ص63 ح59)

ترجمه: پیامبر اکرم فرمودند : هر كس به بنده ای آیه ای از قرآن بياموزد، مولاى اوست و آن بنده نبايد او را تنها و بى يار گذارد و خود را بر وى ترجيح دهد.

مشابه این جمله از شعبه بن الحجاج یکی از دانشمندان و رجالیون اهل سنت هم نقل شده است:

أخبرنا أبو طاهر محمد بن محمد بن عبد الله السنجي أنا أبو العباس الفضل بن عبد الواحد بن الفضل بن عبد الصمد التاجر أنا أبو القاسم عبد الرحمن بن محمد بن عبد الله السراج أنا أبو الحسن علي بن محمد بن مفلح القزويني نا أبو الحسين بن مهدي أنا محمد بن عبد الوهاب عن علي بن عثام عن الأصمعي قال قال سلم بن قتيبة الدنيا العافية والشباب الصحة والمروءة الصبر على الرجال أخبرنا أبو محمد إسماعيل بن أبي القاسم بن أبي بكر أنا عمر بن أحمد بن عمر بن محمد بن مسرور أنا أبو الحسن علي بن محمد القزويني أنا أبو العباس محمد بن أحمد بن عمرو بن عبد الخالق بن خلاد العتكي حدثني أبي نا محمد بن عبد الرحيم قال سمعت عفان يقول قال شعبة من كتبت عنه أربعة أحاديث فأنا عبده حتى أموت . ( تاریخ دمشق ابن عساکر ج43 ص 185 و ج54 ص107)

ترجمه: شعبه بن الحجاج می گوید هرکس که از او چهار حدیث نوشتم من بنده او هستم نا زمانی که بمیرم.