تواتر و شهادت حضرت فاطمه (س)

با سلام و عرض ادب

پاسخ سوال اول:

در خصوص تعداد شرکت کنندگان در حج بر اساس نقل اهل سنت آمارهایی داده شده که کمترین مقدار آن چهل هزار نفر بیان شده است.
حلبی(م1044هـ) در سیره ی خود در مورد تعداد حاجیان در حجة الوداع می نویسد: «به هنگام خروج پیامبر(صلی الله علیه وآله) بیماری حصبه در مدینه شیوع پیدا کرد که مانع خروج مردم بسیاری گردید؛ اما با این حال جمعیتی که تنها خدا تعداد آنها را می داند با پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) خارج گردیدند. گفته شده تعداد آنها چهل هزار نفر، و گفته شده هفتاد هزار نفر، و گفته شده تعداد آنها شصت هزار نفر بوده است و در گفته هایی دیگر صدو چهارده و صدو بیست هزار نفر و برخی بیشتر نقل نموده اند».[1]

در گروهی از کتب معتبر اهل سنت آمده است که جماعت بسیاری از خارج مدینه به آن شهر آمده تا به همراه پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) عازم حج گردند. ابن سعد(م230هـ) در کتاب «طبقات الکبری» بدون اشاره به تعداد حج گزاران بیان داشته که بعد از اعلان پیامبراکرم(صلی الله علیه وآله) جماعت بسیاری برای همراهی با آنحضرت در مدینه گرد آمدند:«فقدم المدينة بشر كثير يأتمون برسول الله صلى الله عليه (وآله)وسلم في حجته».[2]

ابن الجوزی(م597هـ)، در کتاب «المنتظم» نیز بدون اشاره به آمار حج گزاران بیان داشته که خلق بسیاری در مدینه برای انجام مراسم حج گرد آمدند:« فقدم المدينة خلق كثير ليأتموا برسول الله صَلَّى الله عليه وآله وسلم في حجته».[3]

ذهبی(م748هـ) در کتاب«تاریخ الاسلام» نیز به تبع آنان به همین مطلب اکتفاء نموده است:«فاجتمع فِي الْمَدِينَةِ بَشَرٌ كَثِيرٌ».[4]

تعداد زیاد حاجیان در حجة الوداع امری است که برخی از یزرگان فقهی و حدیثی اهل سنت نیز بدان اشاره نموده اند.

نووی(م676هـ) شارح صحیح مسلم در کتاب«المجموع» در بیان تعداد صحابه به نقل از «ابوزرعه ی رازی» که از بزرگان علم حدیث اهل سنت است بیان داشته که تعداد حاجیان در حجة الوداع یکصدو چهارده هزار نفر بوده که همگی در این سفر پیامبر(صلی الله علیه و آله) را دیده و سخنان آنحضرت را شنیده اند: «قال أبو زرعة الرازي فيما روينا عنه حضر مع رسول الله صلى الله عليه(وآله) وسلم حجة الوداع مائة الف وأربعة عشر الفا كلهم رآه وسمع منه».

در قول دیگری ابن کثیر(م774هـ) از قول ابوزرعه ی رازی تعداد حج گزارانرا چهل هزار نفر بیان نموده: «وقال أبو زرعة الرازي: شهد معه حجة الوداع أربعون ألفاً»؛[5] همچنانکه زین الدین عراقی(م806هـ) نیز همین تعداد را بیان نموده است: «شهد مع النبي صلى الله عليه(وآله) وسلم حجة الوداع أربعون ألفا وشهد معه تبوك سبعون ألفا».[6]

ابن حجر هیتمی(م874هـ) نیز جمعیت مذکور را بنابرقول مشهور بیش از صد هزار نفر دانسته است: «ثم حج بنفسه حجة الوداع وكان معه أكثر أصحابه وكانت عدتهم أكثر من مائة ألف في الأشهر».[7]
ابن عثیمین وهابی(م1421هـ) نیز این جمعیت را نزدیک صد هزار نفر بیان نموده است.[8] با توجه به مطاب فوق ده هزار نفر بسیار کمتر از آماری است که در کتب اهل سنت برای این واقعه نقل شده است.

ادامه دارد.

[3] . المنتظم في تاريخ الأمم والملوك، ابن الجوزی، ج4، ص5.

[4] . تاریخ الاسلام، الذهبی، ج2، ص702.

[5] . الباعث الحثيث في اختصار علوم الحديث، ابن کثیر، ص25.

[6] . التقييد والإيضاح شرح مقدمة ابن الصلاح، زين الدين عبد الرحيم بن الحسين العراقي، ج1، ص305.

[7] . فتاوى ابن حجر الهيتمى، کتاب اللحج،ج2، ص122.

[8] . شرح رياض الصالحين، محمد بن صالح بن محمد العثيمين، ج1، 242: « وأعلن النبي صلى الله عليه وسلم أنه سيحج وقدم المدينة بشر كثير يقدرون نحو مائة ألف والمسلمون كلهم مائة وأربعة وعشرون ألفا أي لم يتخلف من المسلمين إلا القليل فحجوا مع النبي صلى الله عليه وسلم هذه الحجة التي سميت حجة الوداع لأن النبي صلى الله عليه وسلم ودع الناس فيها بقوله لعلي لا ألقاكم بعد عامي هذا».

با سلام و عرض ادب

پاسخ سوال دوم:

آنچه محقق تواتر است نقل خبر از سوی افراد زیادی است که عادتا تبانی آنان بر دروغ محال باشد(به گونه ای که چنین کثرتی در تمامی طبقات محفوظ باشد) که چنین خبری مفید علم نظری خواهد بود؛[1] بنابراین در تحقق تواتر نیازی به نقل توده ای انبوه و یا شرط عدد خاصی در هر طبقه نیست؛[2] بلکه خبر تعداد زیادی که خود ماجرا را دیده باشند (در طبقه ی اول) به شکلی که با خبر دادن آنها عادتا برای شنونده علم حاصل گردد موجب تواتر خواهد بود.

پاسخ سوال سوم:

قبل از رحلت پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) و در داستان وصیت نانوشته سخنی مبنی بر کفایت کتاب خدا و بی نیازی از سنت توسط خلیفه دوم بیان گردید، امری که آنحضرت در زمان حیات خویش از آن خبر دادند که ما در این تاپیک به آن پرداخته ایم:

http://www.askdin.com/showthread.php?t=44547

همچنین در ابتدای خلافت ابوبکر ماجرایی اتفاق افتاده که در زمان خلافت خلیفه دوم به اوج خود رسید. این داستان عبارت از سوزاندن تعداد پانصد روایت به دست ابوبکر بود که داستان آن در این تاپیک مورد بررسی قرار گرفته است.

www.askdin.com/showthread.php?t=44171

در زمان حکومت خلیفه دوم این امر کامل شده و خلیفه دوم از نگارش و تدوین و نقل گسترده حدیث ممانعت بعمل آورد و در جریانی به بهانه ی آنکه می خواهد احادیث نبوی(صلی الله علیه و آله) را جمع آوری و مدوّن سازد نوشته های صحابه را جمع آوری نمود و سپس همگی را سوزاند و گفت: «مثناة کمثناة اهل الکتاب».[3]«کتابهایی همچون کتابهای اهل کتاب».

امر ممانعت از نوشتار و تدوین حدیث تا زمان عمربن عبدالعزیز ادامه داشت و در زمان وی، ممنوعيت‏ نوشتن‏ و تدوین به پایان رسید. وی نامه ای به «ابوبکر بن ابی حزم» نوشته و از او خواست که هر آنچه از احادیث پیامبر(صلی الله علیه وآله) موجود است را بنویسد؛ زیرا وی از ناپدید شدن علم و رفتن علما می ترسید: «وَكَتَبَ عُمَرُ بْنُ عَبْدِ العَزِيزِ إِلَى أَبِي بَكْرِ بْنِ حَزْمٍ: انْظُرْ مَا كَانَ مِنْ حَدِيثِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ(وآله) وَسَلَّمَ فَاكْتُبْهُ، فَإِنِّي خِفْتُ دُرُوسَ العِلْمِ وَذَهَابَ العُلَمَاءِ».[4]

«ابن‏ شهاب زهرى» اولين كسى بود كه در سال صد هجرى به دستور عمربن عبدالعزيز به تدوين حديث پرداخت: «وَأول من دون الحَدِيث بن شِهَابٍ الزُّهْرِيُّ عَلَى رَأْسِ الْمِائَةِ بِأَمْرِ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِيزِ».[5] ولى اين كار با فوت عمر در سال 101 نيمه تمام ماند و آنچه تدوين شده بود نيز، مفقود گرديد!

ابن حجر در شرح حال «ابوبكربن محمدبن عمرو ابن حزم» متوفاى(117هـ) می نویسد: «عمربن عبدالعزيز به او نوشت كه: «علم را براى او بنويسد» و فرزند وى پس از وفاتش گفت: «آن نوشته ‏ها از بين رفت!». [6]

همچنين، تدوين شده‏ هاى ديگران نيز باقى نماند؛ تا آنگاه كه ابوجعفر منصور دوانيقى به حكومت رسيد و علما را بر تدوين علوم برانگيخت.
ذهبى در ذكر حوادث سال(143هـ) می نویسد: «و در اين زمان، علماى اسلام، تدوين حديث و فقه و تفسير را آغاز كردند: ابن جریج در مكه به «تصانيف» پرداخت و سعيدبن ابى‏ عروبه و حمّادبن سلمه و ديگران در بصره و اوزاعى در شام، به نوشتن حدیث پرداختند، و مالك در مدينه «موطّأ» را تصنيف نمود و ابن اسحاق «مغازى» را نوشت، و معمّر در يمن و ابوحنيفه و ديگران در كوفه به نوشتن «فقه و رأى» پرداختند و سفيان ثورى كتاب جامع را تصنيف كرد، و پس از اندكى، هشيم به تصنيف كتاب‏هاى خود پرداخت، و ليث در مصر، و ابن‏ لهيعه و بعد ابن‏ مبارك و ابويوسف و ابن‏ وهب به تدوين و تبويب علوم پرداختند و از اين راه، تدوين كتاب‏هاى ادب و لغت و تاريخ و سيره فزونى گرفت؛ و پيش از اين دوران، ساير پيشوايان يا از حافظه خود سخن مى‏ گفتند و يا علوم را از روى نوشته‏ هاى صحيح نامرتب روايت مى‏ كردند. و خداى را سپاس كه دستيابى به علم آسان گرديد و اعتماد بر حفظ به تدريج كاهش يافت و هر چه هست همه از آن خداست».[7]

بنابراین آنچه مسلم است عدم کتابت و نوشتار حدیث تا زمان عمر بن عبدالعزیز بوده و بعد از این دوران امر تصنیف حدیث صورت پذیرفت؛ لذا قبل از این دوران امر نقل حدیث نیز تنها به شکل غیر علنی صورت می پذیرفت خصوصا در دوران عمر بن خطاب.

«قرظة بن کعب» می گوید: «هنگامى‏ كه‏ عمر ما را به عراق فرستاد، او ما را تا منطقه «صرار» همراهى كرد و سپس گفت: «مى‏ دانيد چرا شما را بدرقه كردم؟» گفتيم: «مى‏ خواستى ما را دلگرم و گرامى بدارى» گفت: «علاوه بر آن خواسته ديگرى هم دارم: شما نزد مردانى مى‏ رويد كه صداى قرآنشان همچون صداى زنبور عسل بلند است، پس آن‏ها را با حاديث رسول خدا (صلی الله علیه واله) از اين كار باز مداريد كه من مراقب شما هستم» قرظه گفت: «من پس از آن هيچ حديث و سخنى را از رسول خدا (صلی الله علیه وآله) روايت نكردم!».[8]

ذهبى نیز روايت می کند: «عمر، ابن‏ مسعود و ابودرداء و ابومسعود انصارى را حبس كرد و گفت: «شما بيش از حدّ لازم سخنان رسول خدا(صلی الله علیه وآله) را روايت كرده‏ ايد!».[9]

در خصوص داستان منع حدیث کتابهای متعددی نوشته شده که دو اثر توصیه به مطالعه می گردد:
1. ترجمه معالم المدرستین، علامه سید مرتضی عسکری(ره)؛
2. در آمدی بر سیره ی نبوی،‌علامه جعفر مرتضی عاملی.

ادامه دارد.

پاسخ سوال چهارم:

نکته ای در اینجا قابل تامل است آن است که نقل ظلمهای وارده بر عترت(علیهم السلام) آسانتر است یا نقل مناقب و عدم ذکر مناقب ساختگی برخی از اصحاب!؟ بی شک در پاسخ گفته می شود نقل فضائل خیلی آسانتر از نقل ظلمهای وارده بر عترت(علیهم السلام) است؛ اما بااین حال مشاهده می گردد کسانی که بدین امر(نقل فضائل و عدم ذکر منقبت ساختگی برخی از دشمنان عترت) مبادرت نموده اند چگونه متهم به تشیع در نزد عامه شده و در مواردی فرجام کار آنان به کشته شدن نیز ختم شده است.
بدون تردید نسائی و حاکم نیشابوری از بزرگترین حافظان عصر خویش بوده اند؛ ‌اما جرم این دو تنها نقل فضائل عترت[1] و عدم ذکر مناقب ساختگی معاویه(علیه الهاویه) بوده که به واسطه ی چنین امری آنان مورد تعرض واقع شده به گونه ای که نسایی در این راه جان خود را از دست داد و حاکم نیز خانه نشین گردید و منبر درسش در آتش بسوخت. حال در چنین فضایی نقل برخی از کارهای برخی صحابه جسارت نمی باشد؟

پاسخ سؤال پنجم
اهل سنت از آنجا که معتقد به عدالت همه ی صحابه می باشند؛[2] نتیجه ی آن مصونیت بخشی به صحابه و ممنوعیت نقد عملکرد آنان خواهد بود؛ لذا همچنان که فرمودید هر جرمی در این مکتب در رابطه با صحابه به تأویل رفته، ‌از توهین به پیامبر(صلی الله علیه وآله) توسط عمر بن خطاب گرفته که به عنوان دل سوزی و مصلحت اندیشی تفسیر شده تا جنایات برخی صحابه همچون خالد بن ولید که با پذیرش عدالت و اجتهاد آنان، جای سؤال و نقد برای کسی باقی نمی ماند؛ زیرا که آنان عادل بوده و عملی بر خلاف عدالت نکرده اند و دیگر آنکه بر اساس تشخیص و اجتهاد خود عمل نموده اند؛ بنابراین در مواردی که عمل آنان منطبق بر واقع بوده از دو اجر بهره مند بوده و در صورتی که خطا نموده باشند باز مأجور خواهند بود؛ همچنان که در داستان جنگ جمل امام علی(علیه السلام) بر حق بود ولی مخالفین نیز از روی هوا و هوس عمل ننمودند؛ بلکه بر اساس اجتهاد خویش عمل نمودند؛ اما در این عملکرد دچار خطا شدند که در این صورت نیز در نزد خدا مأجور خواهند بود. در مورد مظلومیت حضرت زهرا(سلام الله علیها) نیز همین امر مطرح است؛‌ لذا عمر که خود در رأس مهاجمین به بیت آنحضرت است در پاسخ سؤال آنحضرت که فرمود: «اى پسر خطّاب! مى‏خواهى دَرْ را بر من آتش بزنى»؟ پاسخ داد: «آرى! و اين از آن‏چه پدرت آورده، قوى‏تر است».[3]

بنابراین در مکتب اهل سنت با پذیرش مسأله ی عدالت صحابه، وجهی برای نقد عملکرد آنان وجود نداشته؛ لذا نزاعها و اختلافات میان آنان حمل بر اختلاف اجتهاد در پرتو عدالت آنان می گردد.

ادامه دارد.

با سلام و عرض ادب
همچنان که بیان نمودید علت غضبناک شدن حضرت زهرا(سلام الله علیها ) در منابع اصلی عامه مسأله ی فدک بیان شده و سخنی از ظلم به آنحضرت به میان نرفته است؛ لذا آنان معتقدند که نارضایتی حضرت زهرا(سلام الله علیها) با خلیفه ی اول و دوم، صرفا بخاطر امری دنیوی بوده؟! فاطمه(علیها السلام) مدعی بخشش فدک به خویش بود؛ اما ابوبکر چنین امری را نپذیرفت و فدک را تحت اختیار حاکم اسلامی دانست؛ لذا ناراحتی آنحضرت در مورد امری دنیوی بود که در این میان حق نیز با ابوبکر بود؛ زیرا که امکان ندارد صحابه و تربیت شدگان پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) در امری که عترت(علیهم السلام) حقی در آن داشته اند مرتکب ظلمی شده باشند؟!

بر این اساس وفات آنحضرت(علیها السلام) نیز امری عادی بوده؛ چنانچه پیامبراکرم(صلی الله علیه وآله) در واپسین لحظات عمر شریف خویش فاطمه(علیها السلام) را از آن باخبر ساخته بوند.

بنای چنین اعتقادی بر اساس پذیرش عدالت صحابه و برتری خلفا بر سایر صحابه بوده که نتیجه ی چنین امری مصونیت بخشیدن به عملکرد شیخین و مخدوش نمودن عملکرد اهل بیت(علیهم السلام) خواهد بود، و این در حالی است که قرآن و سنت تنها گواهی بر پاکی و دانایی و حقانیت عترت(علیهم السلام) و نه غیر آنان داده و راه رستگاری را تنها در گرو تبعیت از آنان دانسته است.

با این وجود در برخی از کتب عامه همچون:«الامامة والسیاسة» داستان غضبناک شدن حضرت زهرا(سلام الله علیها) به شکل مبسوط تری بیان شده به گونه ای که اعلان غضب آنحضرت مربوط به مساله ی غصب خلافت و هتک حرمت بیت وحی و منع آنحضرت از حق خویش بوده است.
ابن قتیبه در بیان کیفیت بیعت گرفتن اجباری از امام علی(علیه السلام) می نویسد:

ابوبکر در مورد کسانی که با وی بیعت نکرده بودند و در خانه ی علی(علیه السلام) اجتماع نموده بودند سوال نمود؛ پس وی عمر را به سوی آنان فرستاد. پس عمر آنان را که در خانه ی علی(علیه السلام) اجتماع نموده بودند صدا زد. اما آنان از بیرون آمدن خوداری نمودند که عمر هیزم طلب نمود و گفت: به خدایی که جان عمر در دست اوست یا خارج می شوید و یا اینکه خانه را با اهلش به آتش می کشم!

به او گفته شد ای اباحفص! همانا در خانه فاطمه است. عمر گفت و هر چند که وی در خانه باشد. پس آنان خارج شدند و بیعت نمودند مگر علی(علیه السلام) که قسم خورده بود از منزل خارج نشود مگر آنکه قرآن را جمع آوری نماید. پس در این هنگام فاطمه(علیها السلام) به کنار درب منزل آمد و گفت: قومی بدتر از شما سراغ ندارم که جنازه ی پیامبر(صلی الله علیه وآله) را در نزد ما رها نموده و امر خویش را بدون مشورت ما قطعی ساختند...

عمر به نزد ابوبکر بازگشت و گفت: آیا از این شخص متخلف بیعت نمی گیری؟ ابوبکر قنفذ را به نزد علی(علیه السلام) فرستاد و به او گفت: جانشین رسول خدا(صلی الله علیه وآله) تو را فرخوانده! علی(علیه السلام) گفت: چه زود به رسول خدا(صلی الله علیه وآله) دروغ بستید. قنفذ به نزد ابوبکر بازگشت و سخن علی(علیه السلام) را بیان داشت که ابوبکر به مدت طولانی ای گریست؟!

عمر بار دیگر به ابوبکر گفت: به این شخص که از بیعت با تو تخلف نموده مهلت نده! ابوبکر دوباره قنفذ را به نزد امام علی(علیه اسلام) فرستاد. قنفذ دوباره به نزد علی(علیه السلام) آمد و سخن ابوبکر را تکرار نمود و حضرت نیز به سخنان وی واکنش نشان داد و او دوباره به نزد ابوبکر بازگشت و ابوبکر دوباره از سخنان علی(علیه السلام) گریست.

سپس عمر برخواست و جماعتی با او روانه شده تا اینکه به کنار درب خانه ی فاطمه(علیها السلام) رسیدند. آنان درب زده و دق الباب نمودند.
فاطمه(علیهاالسلام) با شنیدن صدای آنان فاطمه(علیها السلام) با بلند ترین صدا پیامبر(صلی الله علیه وآله) را صدا زد: ای پدر ای فرستاده ی خدا! بعد از شما فرزند خطاب و ابو بکر چه ظلمها بر ما روا داشتند.

هنگامی که آن جمعیت فریاد و گریه ی فاطمه(علیها السلام) را شنیدند در حالی که گریه می نمودند بازگشتند به گونه ای که گویا از شدت حزن نزدیک بود قلوب و جگرهایشان تکه تکه گردد؛ اما عمر و جمعیتی دیگر باقی ماندند و علی(علیه السلام) را از منزل خارج نمودند و او را به نزد ابوبکر آوردند....

پس از مدتی عمر به ابوبکر گفت: بیا تا به نزد فاطمه(علیها السلام) رویم؛ زیرا که ما او را به خشم آوردیم....
آن دو به خانه فاطمه (علیها السلام) رفتند و از آن حضرت اجازه ورود خواستند، اما فاطمه (علیها السلام) به آن دو اجازه ملاقات نداد.
آن دو نزد علی (علیه السلام) رفتند و با شفاعت آن حضرت، دختر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) اجازه داد.
آنان وارد شدند و چون نشستند، حضرت زهرا (علیها السلام) از آن دو روی برگرداند. به حضرت سلام گفتند؛ اما دختر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) پاسخ سلام آنان را نداد.

ابوبکر گفت: ای حبیبه ی رسول خدا! به خدا سوگند که خویشاوندی رسول خدا(صلی الله علیه و آله) از خویشاوندی خاندانم، در نزد من محبوبتر است و تو در نزد من از دخترم عایشه محبوب تری. دوست داشتم در آن روزی که پدرت از این جهان رخت بربست، من هم می مردم و بعد از این باقی نبودم. آیا می پنداری با اینکه قدر و منزلت و شرافت تو را می شناسم، تو را از حقّت باز می دارم؟! من از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شنیدم که فرمود: «لا نورّث، ما ترکت فهو صدقة»؛ ما چیزی را به ارث نمی گذاریم. آنچه که ماند، صدقه است.
حضرت فرمود: اگر حدیثی از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نقل کنم که شما هم آن را شنیده باشید، اعتراف و عمل می کنید؟
گفتند: آری.

حضرت فرمود: شما را به خدا قسم می دهم! آیا از پیامبر (صلی الله علیه و آله) نشنیدید که فرمود: «رضا فاطمة‌ من رضای و سخط فاطمة من سخطی، فمن احب فاطمة ابنتی احبنی و من ارضی فاطمة ارضانی و من اسخط فاطمة فقد اسخطنی»؛ خشنودی فاطمه، خشنودی من و ناخشنودی او، ناخشنودی من است. پس هرکه فاطمه دخترم را دوست داشته باشد، من را دوست داشته است و هر که فاطمه را خشنود کند، من را خشنود کرده است و هرکه فاطمه را خشمگین کند، مرا خشمگین ساخته است؟
هر دو گفتند:ما این سخن را از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) شنیده ایم.
حضرت فاطمه فرمود: «فإني أشهد الله وملائكته أنكما أسخطتماني وما أرضيتماني، ولئن لقيت النبي لأشكونكما إليه»؛ من خدا و فرشتگانش را شاهد می گیرم که شما دو نفر مرا خشمگین نموده و من را خشنود نساختید و اگر پیامبر (صلی الله علیه و آله) را ملاقات کردم، از شما دو نفر در نزد ایشان شکایت خواهم کرد.

ابوبکر گفت: «من از خشم پیامبر (صلی الله علیه و آله) و خشم تو به خدا پناه می برم».

پس آن گاه ابوبکر گریه کرد.
حضرت فاطمه (علیها السلام) فرمود: «والله لأدعون الله عليك في كل صلاة أصليها»؛ به خدا قسم! در هر نمازی، تو را نفرین می کنم.
ابوبکر گریه کنان از نزد دختر پیامبر (صلی الله علیه و آله) خارج شد و به مردم گفت: «لا حاجة لی فی بیعتکم، اقیلونی بیعتی»؛ من به بیعت شما نیازی ندارم، بیعت با من را رها کنید.[1]

در این نقل بر خلاف نقلهای دیگر که تنها غضبناک شدن آنحضرت را مربوط به داستان مطالبه ی فدک بیان نموده اند؛ غضب و ناراحتی حضرت زهرا(سلام الله علیها) مربوط به همه ی موارد دانسته شده که چنین امری با توجه به عدم بیت آنحضرت با خلیفه ی اول که داستان آن در کتب صحیح اهل سنت ذکر گردیده، بیانگر علت نارضایتی و خشم آنحضرت بر خلیفه ی اول و دوم و اعمال آنان پس از رحلت پیامبراکرم(صلی الله علیه وآله) می باشد.

موفق باشید.

با سلام و عرض ادب

1) روایات بیانگر «شق القمر» از اخبار احاد می باشند و متواتر نیست. در نقل خبر متواتر نیز چنین شرطی نیست که الزاما بیشتر مشاهدین آن خبر را نقل نمایند؛ بلکه نقل خبر از سوی تعداد قابل توجهی از آنان در تحقق این امر کفایت می کند.

2) قطعا مقایسه هجوم به بیت وحی با اخبار دیگر تفاوت آشکاری خواهد داشت؛ لذا به نظر شما چه انگیزه ای از سوی جریان حاکم در نقل این خبر خواهد بود؟! چه رسد به اینکه به نقل متواتر نقل شده باشد؛ علاوه بر اینکه در هجوم به بیت وحی چه کسی گفته که همه ی مردم مدینه شاهد آن ماجرا بوده اند؟ به نقل داستان بنابر نقل ابن قتیبه که مقداری از آن بیان شد توجه فرمائید.

3) کتب اهل سنت مشتمل بر جسارت به همه ی بزرگان نیست؛‌ بلکه در مورد پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) و امیرالمؤمنین (علیه السلام)‌ و برخی انبیای الهی(علیهم السلام) مطالب کذبی با هدف قداست زایی نقل شده که در نقل این اخبار (در مورد پیامبر اکرم و امیرالمومنین علیهما السلام)‌ باید به فضای انتشار این اخبار در زمان بنی امیه(لعنهم الله) توجه داشت که در دستگاه حاکم بنی امیه چه اسلامی ترویج می گردد. بنابراین مقایسه ی نقل این اخبار(که برای توجیه اعمال خلاف حکام فاسد بنی امیه بوده) با نقل اخباری که مشروعیت خلفا را زیر سوال می برد، مقایسه ای متفاوت خواهد بود.

4) سوال چهام شما سوال خوبی است؛ اما باید توجه داشت توجیه و دفاع از این اجتهاد تا چه اندازه ای خواهد بود؟ آیا رفتار خالدبن ولید با مالک بن نویرة هم تراز رفتار عمر و ابوبکر با فاطمه زهرا(سلام الله علیها) است؟ اگر در مورد مالک بن نویره داستان ارتداد آنان قابل توجیه بود،‌ در مورد جسارت به خاندان وحی نیز محمل قابل توجیهی وجود خواهد داشت؟

5) جای تعجب است که نقل خبر قبیله ی اسلم را فرضیه ای نامیدید که نیاز به اثبات دارد؟ آیا شما می توانید با استفاده ی از اخبار موجود خلافت بلا منازع ابوبکر و دوران کاملا آرام آن زمان را بیان فرمائید؟

6) دیدگاه اهل سنت در رابطه با اختلاف در امر فدک بیانگر دنیا طلبی دو طرف نزاع نیست؛ بلکه بیانگر این است که ابوبکر بر اساس سیره و روش پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) عمل نموده؛ اما سخن این است که چگونه عترت که احدی از نظر اوصاف همتای آنان نبوده ادعای امری را نمایند که حقی در آن نداشته اند؟ و با چه دلیلی قول ابوبکر بر فاطمه(علیها السلام) مقدم است.(که در این میان بازگردانیدن این زمین به فرزندان فاطمه(علیها السلام) از سوی برخی حکمرانان بنی امیه و بنی عباس خود بیانگر روشن بودن حقیقت در نزد آنان بوده است).

7) اینکه بیان فرمودید «ابن قتیبة» را رجالیون مایل به تشیع دانسته اند را از کجا بیان فرمودید؟ البته جنابعالی در این نقل به گفتار مخالفین اعتماد نمودید؛ ولی عدم تدبر و توجه برخی را در رد حقائق تاریخی مشاهده فرمائید.

ابن حجر به نقل از دارقطنی در مورد وی می نویسد که وی گرایش به تشبیه داشته(یعنی وی قائل به تشبیه و تجسیم در مورد خدای متعال بوده)بعد ظاهرا برخی از «تشبیه»، «تشیع» فهمیده اند؟ ابن قتیبه نه تنها گرایشی به تشیع نداشته؛ بلکه متهم به ناصبی گری نیز است که چنین امری را بزرگانی همچون: دارقطنی؛ حاکم نیشابوری؛‌ذهبی؛ ابن حجر و احمدبن صدیق الغماری بیان نموده اند.

در این میان تنها کافی است به شرح حال وی در «میزان الاعتدال» و «لسان المیزان» مراجعه شود تا حال وی مشخص گردد که وی نه تنها گرایش به تشیع نداشته؛ بلکه فردی ناصبی بوده است:

«و در کتاب مرآة‌الزمان دیدم که دارقطنی در مورد وی نوشته او گرایش به تشبیه داشته و منحرف از عترت(علیهم السلام)‌بوده و کلام و سخن وی دلالت بر این امر می نماید».[1]

«سِلفِی در مورد او گفته:‌ ابن قتیبه از افراد راستگو بوده ولی حاکم نیشابوری از جهت مذهب با وی مخالف بوده (ابن حجر می گوید) و آنچه در نزد من در مورد سخن سِلفی در مورد مذهب ابن قتیبه روشن است آن است که وی ناصبی بوده؛ زیرا ابن قتیبه منحرف از عترت(علیهم السلام)‌بوده و حاکم از این جهت با وی مخالفت و ضدیّت داشته است».[2]

9)‌ ابن قتیبه به شهادت ابن حجر و دیگران فرد راستگویی است که در اعتقاد ناصبی بوده است، حال به نظر شما نقل حوادث تاریخی توسط وی در مسائلی که مربوط به ظلم به عترت(علیهم السلام) است جای تأمل و تدبر ندارد؟

10) باید توجه داشت که موضوع کتب حدیثی اهل سنت با کتب تاریخی تفاوت آشکاری دارد. در کتب حدیثی محور بر نقل سنت پیامبراکرم(صلی الله علیه وآله) بوده و اهتمام این کتب نیز نقل سخنان آنحضرت است؛ لذا اگر برخی وقایع تاریخی به شکل مختصر ذکر شده،‌ به عنوان فرع مبتنی بر اصل که نقل حدیث از پیامبراکرم(صلی الله علیه وآله) است می باشد؛ لذا اهتمام ویژه ای از سوی حدیث شناسان در ناحیه ی پذیرش این اخبار صورت گرفته و این در حالی است که در کتب تاریخی محور اصلی نقل وقایع تاریخی است و دقتی نیز که در مورد پذیرش روایات فقهی وجود دارد در این ناحیه ی این اخبار صورت نمی پذیرد؛ زیرا در این صورت کمتر خبر تاریخی ای یافت می گردد که با توجه به ناقلان آن اشکالاتی متوجه آن نباشد.

بر این اساس با مراجعه به کتب حدیثی و تاریخی مجموعه ی متصلی از وقایع بعد از رحلت پیامبراکرم(صلی الله علیه وآله) مشاهده می گردد که همگی بیانگر ظلم به آل محمد(صلی الله علیه وآله) است و این در حالی است که در ناحیه ی مقابل روایات معارضی از سوی اهل سنت مشاهده نمی گردد که دامن خلفا را از این ظلم تطهیر نماید و این مطالب صرف نظر از نقل روایات اهل بیت(علیهم السلام) و موضع گیری آنان نسبت به خلفا می باشد.

موفق باشید.

با سلام و عرض ادب

قبل از پاسخ به سوالات دیگر به قسمت اول آن پرداخته که مطالب بعد نیز مرتبط با آن است.

هر چند حادثه ی انشقاق قمر که معجزه ی پیامبراکرم(صلی الله علیه وآله) است امری قطعی بوده که قرآن نیز بنابر تفسیر بسیاری از مفسرین دلالت بر آن دارد؛ اما این واقعه در نقل اخبار در کتب حدیثی اهل سنت به شکل متواتر نقل نشده؛ بلکه این واقعه نهایتا به شکل خبر مشهور که از اقسام خبر واحد است بدست ما رسیده است. لذا اینکه قرآن متواترا بدست ما رسیده است به آن معنا نخواهد بود که هر چه قرآن کریم بیان فرموده آن نیز متواتر باشد.

به عنوان مثال اعطای خاتم توسط امیرالمؤمنین(علیه السلام) در نماز امری است که قرآن کریم گواه بر آن بوده وشأن نزول این آیه نیز عملکرد آن حضرت بوده است؛ اما با این حال اخبار بیانگر این عمل به شکل واحد در متون عامه ذکر شده است که علمای حدیث اهل سنت نیز غالب طرق آنرا تضعیف نموده اند؟ با توجه به اینکه در خبر متواتر معتبر است که خبر در تمامی طبقات ناقلین آن به شکل متواتر نقل شده باشد، سؤال آن است که چرا در این واقعه(شق القمر) نقل آن تنها از سوی برخی از صحابه صورت پذیرفته است؟

آیا این واقعه را تنها افراد کمی از مشاهده کنندگان نقل نموده اند؟ یا خیر تعداد ناقلین زیاد بوده؛ اما در طبقات بعد چنین اتفاقی نیفتاده است؟
به همین صورت در داستان هتک حرمت بیت وحی، حدیث غدیر، حدیث خلفای اثنا عشر و... همین سوالات را باید مد نظر قرار داد که در نقل این اخبار چرا خبر از سوی بسیاری نقل نشده و یا آنچه نقل شده به شکل کامل نبوده و با توجه به این مطالب آیا لزومی در متواتر رسیدن یک حادثه ی قطعی در دست داریم؟

موفق باشید.

با سلام و عرض ادب

باید توجه داشت که در نزد اهل سنت تنها اخبار متواتر مفید قطع و یقین نبوده؛ بلکه در این میان برخی از اخبار احاد نیز مفید علم می باشد؛ با این تفاوت که قطع در یکی ضروری و دیگری نظری است که تفصیل آن در کتب اصول حدیث اهل سنت ذکر شده است.

در این میان بسیاری از خطبه های پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) که در جمع زیادی از صحابه نقل شده یا اصلا بدست ما نرسیده و یا اگر رسیده نوعا به شکل اخبار واحد از سوی برخی از روات نقل شده است. همچنین در مقابل برخی از احادیث مشهور که در اعتقاد وفقه اهل سنت مورد پذیرش بوده و حتی برخی از آنان در طبقات بعد به شکل متواتر نقل شده است، در اصل اخباری واحد بوده که برخی از این اخبار عبارتند از:

1) خبر: «لا نورث ما ترکنا صدقة»؛خبری که در اصل تنها از سوی ابوبکر نقل شده؛ اما با این حال اهل سنت آنرا جزو اخبار متواتر حساب نموده اند.
2) خبر: «علیکم بسنتی و سنة خلفاء الراشدین»؛
3) خبر: «صَلُّوا خَلْفَ كُلِّ بَرٍّ وَفَاجِرٍ»؛
4) خبر حرمت نکاح متعه: « يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّى قَدْ كُنْتُ أَذِنْتُ لَكُمْ فِى الاِسْتِمْتَاعِ مِنَ النِّسَاءِ وَإِنَّ اللَّهَ قَدْ حَرَّمَ ذَلِكَ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ».

که این اخبار به ادعای اهل سنت در جمع کثیری از اصحاب بیان گردیده اند؛ در حالی که به شکل خبر واحد در مجامع روایی نقل شده اند. این اخبار ونظایر آن بیانگر آن است که برخی از اعتقادات و احکام قطعی در نزد عامه، مبتنی بر اخبار واحد بوده؛ هر چند در طول تاریخ این اخبار در اذهان خاص و عام لباس شهرت به تن نموده است. در مقابل برخی از اخبارمتواتر و مشهور نیز بوده اند که در طول تاریخ با انگیزه هایی به فراموشی سپرده شده اند؛ همچون داستان غدیر خم که از چنین خطبه ی بسیار مهمی تنها برخی از مفاد آن در متون عامه بدست ما رسیده و در این میان سکوت گروهی از صحابه نیز خود جای سؤال داشته که چگونه همداستان در عدم نقل فضائل و جایگاه آنحضرت بوده اند؛ به گونه ای که امام(علیه السلام) خود به آنان احتجاج نموده و در اثبات چنین فضائلی از آنان اقرار گرفته اند.[1]

با توجه به چنین اموری بیان می داریم: تبعا داستان عدم رضایت حضرت زهرا(سلام الله علیها) نسبت به خلفا و ظلم آنان نسبت به خاندان وحی امری روشن بوده است؛ البته با توجه به این امر که توجیه دستگاه حاکمه نیز در این رفتار حفظ مصالح اسلام بوده است؛[2] اما سخن بر سر این است که آیا صحابه این داستان را نقل نمودند و به تابعین منتقل نمودند؟ ودر این صورت آیا تابعین نیز آنرا همچون اصحاب نقل نمودند و به همین صورت در طول سه قرن که عصر روایت شمرده می شود این داستان بدون هیچ مانعی نقل شده است؟ یا خیر در طول این سه قرن بر اساس سیاست حاکم این داستان شیوع در نقل نداشته و تنها به شکل اخبار واحد برخی از جوانب آن در کتب حدیثی صحیح و غیر آن منعکس شده است؟ همچون محروم نمودن خاندان عترت(علیهم السلام) و غضبناک شدن حضرت زهرا(سلام الله علیها) از خلفا و اعلان نارضایتی آنحضرت از آنان و عدم بیعت خاندان وحی با ابوبکر و دفن شباته ی آنضرت وکراهت حضرت امیر(علیه السلام) از عمر بن خطاب، که در کتب صحیح بخاری و مسلم روایت شده اند. و همچون تهدید به آتش و نیز هجوم به بیت وحی که در روایات مقبول نقل شده است و همچنین نقلهای دیگری که از سوی برخی از صاحبان کتب و علمای قابل اعتنای اهل سنت بیان شده است که جملگی صحنه ی تعرض به بیت وحی را به نمایش گذاشته اند.

با توجه به این نکات به عرض می رسد در قبول وقایع تاریخی لزومی به نقل متواتر آنها نیست که چنین امری در بسیاری از وقایع تاریخی یافت نمی گردد؛ بلکه آنچه در این میان مورد اعتبار بوده نقل اخبار مقبول در این گونه اخبار است به گونه ای که خالی از معارض بوده باشند که داستان هتک حرمت بیت وحی دارای چنین ویژگی ای است.

موفق باشید.