جمع بندی آغاز دوستی با یک سلام!

با نام و یاد دوست

کارشناس بحث: استاد اویس

با عرض سلام خدمت شما دوست گرامی
برای سلام کردن و جواب سلام دادن فوائد و برکات بسیاری مترتب است که از جمله آنها افزایش محبت و تاثیر در دوام دوستی‌هاست.

مهمترین نکته‌ای که در مورد سلام کردن حائز اهمیت است این است که سلام یکی از اسماء‌الله است و تلفظ به اسماء‌الله اولین گام برای تشبه و تخلق به اوصاف الهی است. یعنی انسان هر اسمی از اسماء الله را که به گفتار آن متبرک شود اولین مرحله برای اتصاف به کمال آن اسم را پشت سرگذاشته و در همان حیطه آمادگی لازم برای ترقی معنوی را بدست می آورد.

نکته دیگر اینکه از اثرات وضعی و تکوینی اسم شریف سلام یکی موانست قلوب و یگانگی و رفع خصوصات است. تصور کنید دو دوستی را که مدتی با هم قهر شده اند و دنبال راهی برای رفع کدورات هستند. بهترین و مختصرترین کلمه ای که می‌تواند این چراغ سبز را به طرف مقابل نشان داده و وی را برای فراموشی گذشته ترغیب کند کلمه سلام است. بر همین اساس است که در روایت علی علیه السلام آمده است:«اَلسَّلامُ سَبعونَ حَسَنَةً تِسعَةٌ وَ سِتّونَ لِلمُبتَدى وَ واحِدَةٌ لِلرّادّ»ِ؛ یعنی سلام هفتاد ثواب دارد كه شصت و نه تاى آن براى سلام كننده است و يكى براى جواب دهنده.(1)

نکته دیگر اینکه از جمله ارکان تداوم دوستیها و محبتها رفع منیات و کبر و خودخواهی است که سلام کردن حائز این ویژگی نیز هست یعنی کسی که به دوست خویش ابتدا به سلام می کند بواسطه این تکلم به این اسم ضمن قدم در مسیر خودسازی و ریشه کنی رذایل نفسانی، موجب بقای حب و دوستی نیز می شود. لذا در روایت نبوی صلی الله علیه وآله آمده است که«اَلبادى بِالسَّلامِ بَرى ءٌ مِنَ الكِبرِ»؛ سلام كننده، از تكبر به دور است».(2)

پینوشت:
1- بحارالانوار(ط-بیروت) ج73 ، ص11 ، ح46
2- نهج الفصاحه ص375 ، ح1102

در تکمیل فرمایش ویس عاشق پیشه :

حق تعالی داده در قران پیام
هر کلامی باید آغازش سلام
السلام است اسم حق اندر کلام
مثل گوهر می درخشد بین جام
ای عشیق ناز مند لعل فام
کن سلامی تا شوی والا مقام
با سلامی کن تبرک جان خود
گو جواب دعوت جانان خود
عشق را با یک سلام اظهار کن
جان و دل را نقطه ی پر گار کن
(نقل از مثنوی عشق )

با سلام

در میان هر ملت و جمعیتی در هنگام برخورد با یکدیگر الفاظ و آدابی برای اظهار محبت و دوستی وجود دارد. در شریعت اسلام که کاملترین دین الهی است نیز برای جلب محبت و ایجاد رابطه دوستی و برادری در جامعه اسلامی دستورات مفید و مؤثری داده است و از آن جمله «سلام» کردن است. در این شریعت انسان ساز مستحب که در برخورد دو فرد مسلمان، یکی به دیگری سلام کند، یعنی بگوید: «سلام علیکم»، سلامتی و امنیت بر شما، طرف مقابل در پاسخ این ابراز محبت بگوید: «سلام علیکم» البته بهتر آن است که در جواب اضافه نموده و رحمت و برکات خداوندی را برای سلام کننده خواستار گردد. چنان که قران کریم بر این شیوه تأکید نموده استدر این کتاب آسمانی که کامل ترین کتاب تربیتی و اخلاقی است و جامع هدفها و روشهای تربیتی در ابعاد فردی و اجتماعی را دربردارد، درباره این خصلت پسندیده دستورالعملهای اخلاقی بسیار ارزنده ای دارد. ازاین رو، دراین نوشتار مختصر برآنیم تا با مطالعه در آیات روح بخش قرآن کریم و روایات اسلامی، جایگاه و اهمیت این سنت پسندیده اسلامی را مورد بررسی قرار دهیم.
در روایات، آداب فراوانی درباره سلام کردن وارد شده است از جمله این که: سلام تنها مخصوص افرادی نیست که انسان با آنها آشنایی خاصی دارد، چنان که روایت شده که از پیامبراکرم(ص) سؤال شد: ای العمل خیر؟، کدام عمل بهتر است؟ حضرت فرمود: «اطعام طعام کن و سلام به کسانی که می شناسی و نمی شناسی بنما.»

همچنین فرمود: «افشوا السلام بینکم تحابّوا»؛ سلام را در میان خود آشکار کنید، تا رشته محبت و دوستی استوار شود.

و نیز امام باقر(ع) فرمود: «ان الله یحب افشاء السلام» به درستی که خداوند آشکار کردن سلام را دوست دارد. منظور از افشای سلام، سلام کردن به افراد مختلف است.

از امام صادق(ع) نقل شده که فرمود: «ملکی به مردی برخورد کرد در خانه ای ایستاده است. از وی پرسید: چرا اینجا ایستاده ای؟ گفت: برادر دینی ام در این خانه است که می خواهم به سلام کنم. ملک گفت: آیا بین تو با او خویشاوندی است، یا کاری داری؟ گفت: نه؛ نه قرابتی با او دارم و نه حاجتی به او دارم و جز برادری اسلامی و رعایت احترام حقوق برادری، چیز دیگری نیست. من به او سلام می کنم و برای خدا با وی تجدید عهد می نمایم.»

[=B Yekan]سلام کردن پنجره ای رو به دوستی هاست.[=B Yekan]
تردیدی نیست که یکی از دستورات اخلاقی قرآن، سلام کردن به دیگران است. این سلام بر مبنایی و اهدافی اخلاقی تشریع و تأکید شده که تنها در ادیان ابراهیمی سابقه دینی دارد، و مهم ترین پیام آن ابراز و ابلاغ سلامتی به انسانها و ایمنی از سوی موحدان به غیر موحدان است که ما سرجنگ و نزاع با کسی نداریم.
[=B Yekan]طبعا یکی از مباحث آن، محدوده قلمرو سلام و پاسخ به شبهات آن به ویژه با توجه به روایات اسلامی است. امروز یکی از مشکلات اساسی جوامع دینی، ضعیف شدن این آموزه دینی و جایگزین شدن آن با روش های دیگر و یا توجه نکردن به اهداف و قلمرو سلام و آسیب های آن است. آسیب هایی که از سویی بسا ممکن است این سلام کردن تعبیری از ذلت و تحقیر تفسیر شود، یا رنگ مذهبی و دینی پیدا کند، چنانکه در گذشته و در عصر نزول قرآن سلام به بتها، وسیله پرستش بوده و یا احترام مفهومی کرنش آمیز برای دیگران داشته است، یا ترک آن نشانه روح مَنیّت و استکبار و تحقیر دیگری، یا برتری جویی مذهبی معنا بدهد. هر کدام که باشد، به هدف اصلی ارتباط سالم اخلاقی آسیب می رساند، و برخلاف فلسفه آن است. در این مقاله تلاش شده که به سلام به عنوان پنجره ای رو به دوستی ها تاکید شود و این تعلیم دینی کندوکاو شود و دلیل اهمیت آن در قرآن بازگو شود و نشان داده شود چگونه سلام با همین اصطلاح و کلمه، یکی از دستورات مهم معاشرتی است که می تواند به آراستگی فضایل بیانجامد، و سلام کردن تلقینی برای شخص و ابراز دوستی و ملاطفت برای برای همه انسانیت است، مگر در جایی که جای دشمنی و جنگ و یا سوء استفاده اخلاقی و جنسی یا تأییدی از زشتی ها باشد .

سوال:
ایا به راستی یک کلمه اغازین در گفت و گوها مانند سلام می تواند زمینه ساز یک دوستی مفید حتی محدود باشد؟

پاسخ:
برای سلام کردن و جواب سلام دادن فوائد و برکات بسیاری مترتب است که از جمله آنها افزایش محبت و تاثیر در دوام دوستی‌هاست.

مهمترین نکته‌ای که در مورد سلام کردن حائز اهمیت است این است که سلام یکی از اسماء‌الله است و تلفظ به اسماء‌الله اولین گام برای تشبه و تخلق به اوصاف الهی است. یعنی انسان هر اسمی از اسماء الله را که به گفتار آن متبرک شود اولین مرحله برای اتصاف به کمال آن اسم را پشت سرگذاشته و در همان حیطه آمادگی لازم برای ترقی معنوی را بدست می آورد.

نکته دیگر اینکه از اثرات وضعی و تکوینی اسم شریف سلام یکی موانست قلوب و یگانگی و رفع خصوصات است. تصور کنید دو دوستی را که مدتی با هم قهر شده اند و دنبال راهی برای رفع کدورات هستند. بهترین و مختصرترین کلمه ای که می‌تواند این چراغ سبز را به طرف مقابل نشان داده و وی را برای فراموشی گذشته ترغیب کند کلمه سلام است. بر همین اساس است که در روایت علی علیه السلام آمده است:«اَلسَّلامُ سَبعونَ حَسَنَةً تِسعَةٌ وَ سِتّونَ لِلمُبتَدى وَ واحِدَةٌ لِلرّادّ»ِ؛ یعنی سلام هفتاد ثواب دارد كه شصت و نه تاى آن براى سلام كننده است و يكى براى جواب دهنده.(1)

نکته دیگر اینکه از جمله ارکان تداوم دوستیها و محبتها رفع منیات و کبر و خودخواهی است که سلام کردن حائز این ویژگی نیز هست یعنی کسی که به دوست خویش ابتدا به سلام می کند بواسطه این تکلم به این اسم ضمن قدم در مسیر خودسازی و ریشه کنی رذایل نفسانی، موجب بقای حب و دوستی نیز می شود. لذا در روایت نبوی صلی الله علیه وآله آمده است که«اَلبادى بِالسَّلامِ بَرى ءٌ مِنَ الكِبرِ»؛ سلام كننده، از تكبر به دور است».(2)

پینوشت:
1- بحارالانوار(ط-بیروت) ج73 ، ص11 ، ح46
2- نهج الفصاحه ص375 ، ح1102