جمع بندی زندگی و شخصیت شیخ صدوق (ره)
تب‌های اولیه
شیخ صدوق چه علومی داشتند و در آن زمان چه علوم اسلامی تدریس میشد و ایشون چه نظام فکری داشتند و چه علومی فراگرفتند و به آنها معتقد بودند
با سلام و احترام
با عرض پوزش از تاخیر
یکی از چهر های شاخص و برجسته از علمای شیعه در قرن چهارم محمد بن علی بن بابویه (شیخ صدوق) اعلی الله مقامه الشریف است. او کسی است که با دعای حضرت حجت متولد شده است از این رو ایشان را ( المولود بالدعوه) میخواندند. پدر وی طی نامه ای از حسین بن روح نوبختی سومین نایب خاص حضرت حجت از وی میخواهد که از امام زمان جهت عنایت اولاد صالح او را دعا کند و حضرت حجت در حق او دعا کرده و میفرمایند خداوند به او فرزند پسری عطا خواهد نمود که منشاء خیر و برکات خواهد شد.
شیخ صدوق در شهر مذهبی و شیعه نشین قم به دنیا امد. دوران شیخ مفید را میتوان به رنسانس شیعه نام نهاد زیرا با اینکه حکومت مرکزی جامعه اسلامی در این دوران در دست عباسیان بود اما حکومت شیعی ال بویه ( 322-447) زمینه بسیار مناسبی را برای سر برآوردن علمای شیعه و ورود به مباحث و مناظرات علمی و دانش و تحقیق به وجود اورد. علمای بزرگی در این دوره آموزه ها و اعتقادات شیعه را ترویج مینمودند علمایی مانند شیخ مفید، شیخ صدوق، سید مرتضی، سید رضی، شیخ طوسی و ...
علوم مختلفی در این دوران بین علما رایج بود. شیخ مفید در مباحث و علوم مختلفی اعم از : اعتقادی، فقهی، تفسیری، اخلاقی، رجالی، ادعیه، حدیثی و متفرقه صاحب نظر بوده است.
حدود 300 اثر علمی را به شیخ صدوق نسبت میدهند. تالیفات وی مورد توجه علما و بزرگان اسلام قرار داشت. حتی خطیب بغدادی زمانی که شیخ صدوق وارد بغداد شده و کرسی تدریس به پا کرده بود او را دیده و به نیکی از وی یاد میکند در مقام علمی شیخ مفید همین بس که شیخ مفید در شمار شاگردان وی به حساب میاید زیرا زمانی که به بغداد سفر میکند شیخ مفید از محضر وی استفاده نموده است. آثار شیخ صدوق در موضوعات مذکور نوشته شده است.
شیخ صدوق با سفر به نقاط مختلف چشمه علم و فضل خود را در ان نقاط جاری میساخت و بسیاری از سر چشمه او سیراب میشدند. شیخ صدوق در راه ترویج مکتب اهل بیت با خروج از قم به ری، استرآباد، جرجان، نیشابور، مشهد، مروروذ، سرخس، ایلاق، سمرقند، فرغانه، بلخ از شهرهای ماوراء النهر، همدان، بغداد، کوفه، فید، مکه و مدینه مسافرت کرد.[1] وی بزرگ‌ترین محدّث و فقیه مکتب حدیثی قم به شمار می‌آید. کتاب من لایحضره الفقیه از کتب اربعه شیعه اثر اوست. از دیگر آثار مهم و معروف وی میتوان معانی الاخبار، عیون الاخبار، الخصال، علل الشرائع و صفات الشیعة را نام برد.
[/HR][1] . غفاری، علی اکبر، مقدمه «من لایحضره الفقیه» در: الشیخ الصدوق،
نظام فکری شیخ صدوق بر مدار حدیث و اخباریگری تاسیس شده بود ابن بابویه را می‌بایست از نظر فکری از مکتب اخباریان متقدم قم به شمار آورد. صرف نظر از چند شخصیت نه چندان برجسته، او را باید آخرین متفکر این مکتب دانست که آثارش بخش عمده میراث اخباریان را تشکیل می‌دهد. مشخّصه کلی این مکتب که به روشنی در آثار ابن بابویه دیده می‌شود، تکیه بر اخبار و احادیث در تعریف مفاهیم و اثبات قضایای کلامی است. در واقع کلام ابن بابویه را باید متون احادیث دانست که با کم‌ترین تصرف ممکن در قالب یک نظام کلامی ریخته شده و تدوین گشته است. اگر چه کلام اخباری ابن بابویه در کلیات با کلام سایر مکاتب امامیه هم‌خوانی دارد، اما در مقایسه‌ای بین رساله اعتقادات ابن بابویه و رساله تصحیح الاعتقاد شیخ مفید که در نقد آن نوشته شده، آشکار می‌شود که اختلافات قابل ملاحظه‌ای در مسائل فرعی وجود دارد.
جمع بندی
پرسش:
شیخ صدوق چه علومی داشتند؟ در آن زمان چه علوم اسلامی تدریس میشد؟ چه نظام فکری ایشان چه بود؟ چه علومی فراگرفته و به آن معتقد بودند؟
پاسخ:
یکی از چهره های شاخص و برجسته از علمای شیعه در قرن چهارم محمد بن علی بن بابویه (شیخ صدوق) است. او کسی است که با دعای حضرت مهدی(عجل الله فرجه) متولد شده است از این رو ایشان را ( المولود بالدعوه) میخواندند. پدر وی طی نامه ای از حسین بن روح نوبختی سومین نایب خاص حضرت مهدی(عجل الله فرجه) از وی میخواهد که از امام زمان(عجل الله فرجه) جهت عنایت اولاد صالح او را دعا کند و حضرت مهدی(عجل الله فرجه) در حق او دعا کرده و میفرمایند: خداوند به او فرزند پسری عطا خواهد نمود که منشاء خیر و برکات خواهد شد.
شیخ صدوق در شهر مذهبی و شیعه نشین قم به دنیا آمد. دوران شیخ مفید را میتوان به رنسانس شیعه نام نهاد زیرا با اینکه حکومت مرکزی جامعه اسلامی در این دوران در دست عباسیان بود اما حکومت شیعی آل بویه ( 322-447) زمینه بسیار مناسبی را برای ظهور و بروز علمای شیعه و ورود به مباحث و مناظرات علمی و دانش و تحقیق به وجود آورد. علمای بزرگی در این دوره آموزه ها و اعتقادات شیعه را ترویج مینمودند علمایی مانند شیخ مفید، شیخ صدوق، سید مرتضی، سید رضی، شیخ طوسی و ...
علوم مختلفی در این دوران بین علما رایج بود. شیخ مفید در مباحث و علوم مختلفی اعم از : اعتقادی، فقهی، تفسیری، اخلاقی، رجالی، ادعیه، حدیثی و متفرقه صاحب نظر بوده است. حدود 300 اثر علمی را به شیخ صدوق نسبت میدهند. تالیفات وی مورد توجه علما و بزرگان اسلام قرار داشت. حتی خطیب بغدادی زمانی که شیخ صدوق وارد بغداد شده و کرسی تدریس به پا کرده بود او را دیده و به نیکی از وی یاد میکند در مقام علمی شیخ مفید همین بس که شیخ مفید در شمار شاگردان وی به حساب میاید زیرا زمانی که به بغداد سفر میکند شیخ مفید از محضر وی استفاده نموده است. آثار شیخ صدوق در موضوعات مذکور نوشته شده است.
شیخ صدوق با سفر به نقاط مختلف چشمه علم و فضل خود را در آن نقاط جاری میساخت و بسیاری از سرچشمه او سیراب میشدند. شیخ صدوق در راه ترویج مکتب اهل بیت با خروج از قم به ری، استرآباد، جرجان، نیشابور، مشهد، مروروذ، سرخس، ایلاق، سمرقند، فرغانه، بلخ از شهرهای ماوراء النهر، همدان، بغداد، کوفه، فید، مکه و مدینه مسافرت کرد.[1] وی بزرگ‌ترین محدّث و فقیه مکتب حدیثی قم به شمار می‌آید. کتاب "من لایحضره الفقیه" از کتب اربعه شیعه اثر اوست. از دیگر آثار مهم و معروف وی میتوان "معانی الاخبار، عیون الاخبار، الخصال، علل الشرائع و صفات الشیعة" را نام برد.
نظام فکری شیخ صدوق بر مدار حدیث و اخباریگری تاسیس شده بود ابن بابویه را می‌بایست از نظر فکری از مکتب اخباریان متقدم قم به شمار آورد. صرف نظر از چند شخصیت نه چندان برجسته، او را باید آخرین متفکر این مکتب دانست که آثارش بخش عمده میراث اخباریان را تشکیل می‌دهد. مشخّصه کلی این مکتب که به روشنی در آثار ابن بابویه دیده می‌شود، تکیه بر اخبار و احادیث در تعریف مفاهیم و اثبات قضایای کلامی است. در واقع کلام ابن بابویه را باید متون احادیث دانست که با کم‌ترین تصرف ممکن در قالب یک نظام کلامی ریخته شده و تدوین گشته است. اگرچه کلام اخباری ابن بابویه در کلیات با کلام سایر مکاتب امامیه هم‌خوانی دارد، اما در مقایسه‌ای بین رساله اعتقادات ابن بابویه و رساله تصحیح الاعتقاد شیخ مفید که در نقد آن نوشته شده، آشکار می‌شود که اختلافات قابل ملاحظه‌ای در مسائل فرعی وجود دارد.
پی نوشت:
1. غفاری، علی اکبر، مقدمه «من لایحضره الفقیه» در: الشیخ الصدوق،