جمع بندی طریقه ی یافتن جهت قبله برای نماز

با نام و یاد دوست

کارشناس بحث: استاد شفا

سلام علیکم

طبق نظر رهبری:

1-در وقت نماز اگر شخصی به رکعت دوم امام جماعت برسد اگر اقتدا کند رکعت اول ماموم رکعت دوم امام جماعت است در اینجا ماموم وظیفه دارد،در انجام اعمال نماز از امام تبعیت کند یعنی با امام قنوت می گیرد رکوع می رود وسجدتین را انجام می دهدوبعدامام که تشهد می خواند
ماموم باید به صورت نیم خیز بنشیند-یعنی زانو ها رابلند می کند ودستها را روی زمین بگذارد-(دراصطلاح فقهی به آن تجافی گفته می شودگفتن ذکر تشهد در این حالت مستحب است.)وبعد امام که بلند شد ماموم هم بلند می شودولی امام رکعت سوم را می خواند وماموم چون در رکعت دوم است باید حمد واگر فرصت شد سوره را بخوانندواگر فرصت نشد سوره را نمی خواند،وبعد با امام به رکوع می رود وسجدتین را انجام می دهدوبعد امام بلند می شود برای رکعت چهارم ولی ماموم چون در رکعت دوم است می نشیند وتشهد را می خواند وبعد بلند می شود وخود را به امام می رساند وبعد در رکعت چهارم امام ؛هم مثل رکعت دوم عمل می کندیعنی امام تشهد وسلام میگوید وماموم به حالت تجافی می نشیند وگفتن تشهد در این حالت مستحب است ولی سلام را نمی گوید وبعد امام که سلام داد ماموم رکعت آخر را بصورت فرادا می خواند یعنی بلند می شود وتسبیحات را می گوید ورکوع وسجدتین وتشهد وسلام.

2- اگر امکان تحقیق وپیدا کردن دقیق جهت قبله وجود دارد (مثل :مراجعه به مساجد ،یا دو نفر عادل ،یااینترنت-ومثل گوگل يا سايت ايت الله سيستاني-،...)بايد از آن روشها جهت صحيح قبله را پيدا كنيد واگر امكان نداشت ،شماابتدا بايد جهات خود را پيدا كنيدمثلا شمال وجنوب خودرا بدانید در ایران مکه تقریبا در جنوب غربی ایران قرار دارد که می توان از اين جهت تقريباگمان به جهت قبله پیدا کرد(البته بايد توجه داشته باشيد كه جنوب غربي در شهر هاي مختلف متفاوت مي شود مثلا در يك شهري39 درجه و22 دقيقه است ودر شهر ديگر67درجه است).

منبع : توضيح المسائل ،احكام نماز جماعت

سلام
من یه راهی از یکی از دوستام شنیدم برای تشخیص قبله که برام جالب بود و البته یکی دو بار که امتحان کردم درست هم در اومد.
دوستم گفته بود که موقع اذان، عدد 12 ساعت مچی رو بگیر به سمت خورشید. وسط عدد 12 و عقربه کوچیک میشه سمت قبله.
مثلا" اگه موقع اذان عدد 12 رو به سمت خورشید بگیریم در حالیکه عقربه کوچیک روی 2 هست، جهت قبله میشه به سمت عدد 1!
میخواستم بپرسم این روش معتبره؟

سؤال
کسی که در وسط نماز به امام جماعت اقتدا می‌کند، چه باید بکند؟
اگر در هنگام نماز جهت قبله را ندانیم و نه وقت باشد برای این که به چهار طرف نماز بخوانیم و نه وسیله برای این که جهت قبله تعین کنیم و نه بدانیم در چه جهتی هستیم یعنی شمال و جنوب را ندانیم، آیا راهی از طریق آفتاب برای تعیین قبله وجود دارد؟

پاسخ:
در سؤال پرسش‌گر، چند پرسش موجود است که به تکاتک آن‌ها پاسخ داده می‌شود.

حکم کسی که وسط نماز به امام جماعت اقتدا می‌کند
در وقت نماز اگر شخصی به رکعت دوم امام جماعت برسد اگر اقتدا کند رکعت اول مأموم رکعت دوم امام جماعت است در این جا ماموم وظیفه دارد،در انجام اعمال نماز از امام تبعیت کند یعنی با امام قنوت می گیرد رکوع می‌رود وسجدتین را انجام می دهد و بعد امام که تشهد می‌خواند، ماموم باید به صورت نیم خیز بنشیند (یعنی زانو ها را بلند می‌کند و دستها را روی زمین بگذارد که دراصطلاح فقهی به آن تجافی گفته می‌شود) گفتن ذکر تشهد در این حالت مستحب است. وبعد امام که بلند شد مأموم هم بلند می شود؛ ولی امام رکعت سوم را می‌خواند و مأموم چون در رکعت دوم است باید حمد و اگر فرصت شد سوره را بخواند و اگر فرصت نشد سوره را نمی خواند و بعد با امام به رکوع می رود و سجدتین را انجام می دهد و بعد امام بلند می شود برای رکعت چهارم ولی ماموم چون در رکعت دوم است می نشیند و تشهد را می‌خواند و بعد بلند می‌شود و خود را به امام می‌رساند و بعد در رکعت چهارم امام هم مثل رکعت دوم عمل می کند؛ یعنی امام تشهد و سلام می‌گوید و مأموم به حالت تجافی می‌نشیند و گفتن تشهد در این حالت مستحب است؛ ولی سلام را نمی‌گوید و بعد امام که سلام داد ماموم رکعت آخر را بصورت فرادا می‌خواند یعنی بلند می‌شود و تسبیحات را می‌گوید و رکوع و سجدتین و تشهد و سلام را می‌خواند. (1)

حکم کسی که جهت قبله را نمی‌داند
اگر امکان تحقیق و پیدا کردن دقیق جهت قبله وجود دارد (مثل مراجعه به مساجد یا دو نفر عادل یا اینترنت و گوگل يا سايت ايت الله سيستاني و ...) بايد از آن روش‌ها جهت صحيح قبله را پيدا كنيد و اگر امكان نداشت ،شما ابتدا بايد جهات خود را پيدا كنيد مثلا شمال و جنوب خود را بدانید در ایران مکه تقریبا در جنوب غربی ایران قرار دارد که می توان از اين جهت تقريباگمان به جهت قبله پیدا کرد(البته بايد توجه داشته باشيد كه جنوب غربي در شهر هاي مختلف متفاوت مي شود مثلا در يک شهری 39 درجه و 22 دقيقه است ودر شهر ديگر 67 درجه است).

اگر براى پيدا كردن قبله وسيله‌اى ندارد، يا با اين كه كوشش كرده گمانش به طرفى نمى‌رود، چنان چه وقت نماز وسعت دارد بايد چهار نماز به چهار طرف بخواند و اگر به اندازه چهار نماز وقت، بايد به اندازه‌اى كه وقت دارد، نماز بخواند مثلا فقط به اندازۀ يك نماز وقت دارد، بايد نماز را به طرفى كه مى‌خواهد بخواند. و بايد نمازها را به طورى بخواند كه يقين كند يكى از آنها رو به قبله بوده يا اگر از قبله كج بوده، به طرف دست راست و دست چپ قبله نرسيده است. (2)

يافتن سمت شمال به كمك خورشيد و سايه دستكی (يك ميله صاف)
اين طريقه كه يكي از ساده‏‌ترين شيوه‏‌های يافتن مي‏باشد به اين شرح است كه دستكی را كه در ازاي آن حدود 120 سانتي‏متر باشد انتخاب كرده و آن را در زمين آفتابگير مسطح و همواري فرو بريد و محل سايه سردستك را (در هر موقع از روز فرق نمی‌كند) به وسيله ميخ و يا قطعه سنگي روي زمين علامت بگذاريد. حدود 10 دقيقه صبر كرده و دوباره محل سايه سر دستك را با علامت ديگري مانند چوب يا ميخ روي زمين نشانه‌‏گذاري كنيد. حال دو نقطه‏‌ای را كه نشانه‏گذاري كرده‏ايد به وسيله خط مستقيمی به هم متصل ساخته و آن را قدری ادامه دهيد. اين خط در واقع جهت غرب به شرق را مشخص مي‏سازد بدين ترتيب كه نقطه يكم سوي مغرب و نقطه دوم شرق را نمايش مي‏‌دهد.
حال خط مستقيمي را بر هر نقطه از خط مشرق مغرب كه مورد نظرتان باشد عمود سازيد تا امتداد شمال و جنوب بدست آيد. بايد توجه داشت كه عمود بودن دستك بر سطح زمين ضرورتی ندارد و مورب هم كه باشد اشكالي ندارد.
شمال‏ يابي به كمك ساعت:
امتداد تقريبي شمال و جنوب را می‌توان به كمك ساعت به شرح زير بدست آورد:
الف: در نيمكره شمالي
نوك عقربه ساعت شمار را طوری متوجه خورشيد بسازيد كه پايه آن درست در زير عقربه ساعت‏‌شمار قرار گيرد. در اين حال نيمساز زاويه حاصل از عقربه ساعت‏‌شمار و عدد 12 نمايشگر جنوب و سوی ديگر آن شمال را نشان می‌دهد.
ب: در نيمكره جنوبی
عدد 12 ساعت را متوجه خورشيد كرده و نيمساز زاويه عقربه ساعت شمار و عدد 12 را نظری رسم كنيد. در اين حال امتداد نيمساز معرف شمال و سوی ديگر آن جنوب را به‏ طور تقريبی، نشان مي‏‌دهد. (3)

منابع و مآخذ:
1. توضيح المسائل، احكام نماز جماعت، مسأله 1439 و 1440 و 1441 و 1442.
2. توضيح المسائل،احكام نماز جماعت،احكام قبله.
3. فلاح‌زاده، حسین، احكام فقهی سفرهای خارجی، تعيين قبله.

موفق و مؤید باشید.