جمع بندی آیا ايزدي ها(یزیدی ها) زرتشتی هستند؟

با عرض سلام و ادب

همانگونه که اشاره کردید در مورد این فرقه سخنان ضد و نقیضی مطرخ می باشد و شاید یک علتش آن باشد که این فرقه حالتی انزواگونه دارند و سعی دارند تا از جامعه پیرامونی خود فاصله داشته باشند.لذا رسیدن به اطلاعات موثق و معتبر نیازمند تحقیقات میدانی است که فعلاً مجال آن نیست.

اما آنچه می توان در رابطه با این فرقه گفت:

در حاشيه غربي كردستان در شمال عراق قومي زندگي مي كنند كه بنابر عقايد مذهبي شان يزيدي خوانده مي شوند. كلمه يزيدي ربطي به يزيدبن معاويه، خليفه اموي ندارد و محققان آن را برگرفته از واژه ايزد يا يزدان مي دانند.

آیین ایشان، ایزیدی یا یزیدی، یک دین باستانی کردی است که از دوران پیش از اسلام وجود داشته‌ است و در آئین‌های باستانی چون مانوی و زرتشتی ریشه دارد.

پژوهشگران در سال‌های اخیر نشان داد‌ه‌اند که زیارتگاه‌ها (معابد) آن‌ها اغلب با تصویر خورشید آراسته شده و گورهای آن‌ها به سمت شرق، در جهت طلوع آفتاب هستند و آن‌ها عناصر مشترک زیادی با اسلام و مسیحیت دارند.کودکان به دست یک پیر (موبد) با آب متبرک غسل تعمید داده می‌شوند، در زمان ازدواج، پیر یک نان را دو نیمه می‌کند و نیمی از آن را به عروس و نیمه دیگر را به داماد می‌دهد. عروس در لباس سرخ از کلیساهای مسیحی بازدید می‌کند.

ایزدی‌ها پنج بار در روز ملک طاووس را عبادت می‌کنند. نام دیگر او شیطان است که در عربی به فرشته رانده شده از درگاه خدا گفته می‌شود. همین موجب شده که به ایزدی‌ها انگ اشتباه «شیطان‌پرست» زده شود. ایزدی‌ها به تناسخ اعتقاد دارند، به این معنی که روح به طور متناوب تا تطهیر کامل در جسم حلول می‌کند و به این شکل کاربرد دوزخ از بین می‌رود.بد‌ترین سرنوشت برای یک پیرو آیین ایزدی، رانده شدن از جامعه ایزدی است چرا که این به معنی آن است که روح او دیگر هرگز پیشرفتی نمی‌کند. گفتگو با هر دین و آیین دیگر هم برای آن‌ها مطلقا ناممکن است.

اهل این کیش، به‌وسیلهٔ شیخ عدی بن مسافر اموی که عوام وی را «شیخ عدی» (Şêx Edî) می‌نامند مسلمان شدند. بعضاً گفته شده‌است که ایشان بدلیل تشابه نام یزید با کیش خود او را امام و قدیس خود دانسته و حتی به مقام خدایی رسانیده‌اند. اولین دانشمندی که توجه محققان را به آنها جلب کرد، احمد تیمور پاشا بود که در کتاب «الیَزیدیه و مَنشاء نحلَتِهِم» به این مساله اشاره می‌کند که از این قوم پیش از قرن ششم هجری قمری نامی در تاریخ نیامده بود که این زمان همان زمانی است که شیخ عدی به میان آنها آمده و طریقهٔ «عدویه» را در میان آنها بنیان نهاده‌است. ابوفراس در کتاب خود که به سال ۷۵۲ هجری قمری تالیف شده‌است آنها را به همین نام خوانده‌است.

محقق دیگر، «ابوسعید محمد بن عبدالکریم سمعانی» (درگذشته به سال ۵۶۲ هجری قمری) در کتاب «الانساب» می‌نویسد: «جماعت بسیاری را در عراق در کوهستان حلوان و نواحی آن دید که ایزدی بودند و در دیه‌های آنجا به صورت مردم زاهد اقامت داشتند و گِلی به نام «حال» می‌خورند. این گل را برای تبرک از مرقد شیخ عدی برمی‌دارند و آن را با نان خمیر می‌کنند و بصورت قرص درآورده و گاه گاه می‌خورند و آن را «برات» نامند.»

منبع جهت مطالعه بیشتر:
یزیدی‌ها و کیش و آئین آن ها- عنوان مقاله‌ای تحقیقی، از زنده یاد دکتر محمد محمدی ملایری است که در کتاب ۶ جلدی ایشان "تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی" مجلد پیوست‌ها (۱). انتشارات توس از صفحه ۳۳۱ تا ۳۶۱ چاپ و منشر شده‌است.

با عرض سلام و ادب

معرفی منبع در مورد کردهای ایزدی:

مقاله: کردهاي ايزدي (پژوهشي در وجه تسميه و ريشه نژادي)

چکیده: ايزديه يا همان جامعه کردهاي ايزدي که در کشورهاي عراق، ترکيه، سوريه و ارمنستان ساکن اند و در طي قرون گذشته مورد توجه مورخان و نويسندگان(اعم از مسلمان و غيرمسلمان) بوده اند، از قديم ترين باورها و اعتقادات ديني منطقه، بهره يافته و در دوره هاي مختلف تاريخي و با ظهور اديان آسماني و مکاتب بشري، تحت تاثير آنها قرار گرفته اند. حاصل حضور پيروان اديان مختلف آسماني و تمدن هاي بشري و مظاهر فرهنگي آن در بين النهرين، حوادث تاريخي، و سرانجام، موقعيت جغرافيايي آنان مجموعه اي بود از عقايد مختلط و انحرافي و در بسياري از موارد خرافي، که در نظام طبقاتي ايزديان به حيات خود ادامه داد. يکي از نقاط کور تاريخ اين نحله، نام آنان است، در بيشتر منابع موجود از ايشان تحت عنوان يزيديه نام مي برند. درحالي که، افراد طايفه مذکور و نيز پاره اي از منابع، عنوان ايزدي و ايزديه را نام درست و صحيح آنان مي دانند. در اين نوشتار، با واکاوي آثار مکتوب درباره ايزديه، و ارائه تحليل و تفسير داده ها، بر وجه تسميه اين فرقه پرتو مي افکنيم و نتيجه مي گيريم که برآيند باورها و رفتارهاي ديني آنان، چيزي جز زرتشتي گري آميخته به معتقدات اسلامي، يهودي، مسيحي، و رفتارهاي ديني آنان، چيزي جز زرتشتي گري آميخته به معتقدات اسلامي، يهودي، مسيحي و ديگر مکاتب فکري بشري، نيست. پس، نام صحيح اين اقليت ديني ايزديه است.

كليدواژه: ايزديه، عدي بن مسافر، لالش، موصل، هکاري، سنجار، شيخان.

منبع: مطالعات تاريخ فرهنگي(پژوهشنامه انجمن ايراني تاريخ): بهار 1388، دوره1، شماره1.

در پژوهش حاضر با استناد به منابع اصلی و پژوهش‌های نوین تلاش شده است تا زوایای مبهم و تاریک باور‌ها و تاریخ این نحله آشکار گردد. فهرست مطالب کتاب به این شرح است: بخش اول- زمینه‌ی تاریخی کرد و کردستان ایلات و عشایر کرد آیین‌ها و نحله‌های اعتقادی در کردستان بخش دوم- تاریخ ایزدیان پراکندگی جغرافیایی و جمعیت ایزدیان بررسی دوره‌های تاریخی ایزدیان از آغاز تا امروز قبایل ایزدی بخش سوم- اعتقادات ایزدیان مبانی و اصول اعتقادی مقدسات ایزدیان بخش چهارم- عبادات، اعیاد، آداب و رسوم عبادات اعیاد و مناسبت‌های دینی آداب و رسوم فرهنگی –اجتماعی ایزدیان طبقات اجتماعی –دینی ایزدیان اوضاع اقتصادی پیوست
مقاله ی معرفی کتاب «تاریخ و حیات اجتماعی –فرهنگی کردهای ایزدی»به قلم جواد بخشی را که در «کتاب ماه تاریخ و جغرافیا»، شماره 174، آبان ماه 1391 منتشر شده است در قالب پی دی اف دریافت کنید.

با عرض سلام و ادب

ایزدی‌ها پنج بار در روز ملک طاووس را عبادت می‌کنند. نام دیگر او شیطان است که در عربی به فرشته رانده شده از درگاه خدا گفته می‌شود. همین موجب شده که به ایزدی‌ها انگ اشتباه «شیطان‌پرست» زده شود. ایزدی‌ها به تناسخ اعتقاد دارند، به این معنی که روح به طور متناوب تا تطهیر کامل در جسم حلول می‌کند و به این شکل کاربرد دوزخ از بین می‌رود.بد‌ترین سرنوشت برای یک پیرو آیین ایزدی، رانده شدن از جامعه ایزدی است چرا که این به معنی آن است که روح او دیگر هرگز پیشرفتی نمی‌کند. گفتگو با هر دین و آیین دیگر هم برای آن‌ها مطلقا ناممکن است.

یزیدی ها(ایزدی ها)

جمع بندی

پرسش:
آیا یزیدی ها زرتشتی هستند؟

پاسخ:
در مورد این فرقه سخنان ضد و نقیضی مطرخ می باشد و شاید یک علتش آن باشد که این فرقه حالتی انزواگونه دارند و سعی دارند تا از جامعه پیرامونی خود فاصله داشته باشند.لذا رسیدن به اطلاعات موثق و معتبر نیازمند تحقیقات میدانی است که فعلاً مجال آن نیست.

اما آنچه می توان در رابطه با این فرقه گفت:

در حاشيه غربي كردستان در شمال عراق قومي زندگي مي كنند كه بنابر عقايد مذهبي شان يزيدي خوانده مي شوند. كلمه يزيدي ربطي به يزيدبن معاويه، خليفه اموي ندارد و محققان آن را برگرفته از واژه ايزد يا يزدان مي دانند.

آیین ایشان، ایزیدی یا یزیدی، یک دین باستانی کردی است که از دوران پیش از اسلام وجود داشته‌ است و در آئین‌های باستانی چون مانوی و زرتشتی ریشه دارد.

پژوهشگران در سال‌های اخیر نشان داد‌ه‌اند که زیارتگاه‌ها (معابد) آن‌ها اغلب با تصویر خورشید آراسته شده و گورهای آن‌ها به سمت شرق، در جهت طلوع آفتاب هستند و آن‌ها عناصر مشترک زیادی با اسلام و مسیحیت دارند.کودکان به دست یک پیر (موبد) با آب متبرک غسل تعمید داده می‌شوند، در زمان ازدواج، پیر یک نان را دو نیمه می‌کند و نیمی از آن را به عروس و نیمه دیگر را به داماد می‌دهد. عروس در لباس سرخ از کلیساهای مسیحی بازدید می‌کند.

ایزدی‌ها پنج بار در روز ملک طاووس را عبادت می‌کنند. نام دیگر او شیطان است که در عربی به فرشته رانده شده از درگاه خدا گفته می‌شود. همین موجب شده که به ایزدی‌ها انگ اشتباه «شیطان‌پرست» زده شود. ایزدی‌ها به تناسخ اعتقاد دارند، به این معنی که روح به طور متناوب تا تطهیر کامل در جسم حلول می‌کند و به این شکل کاربرد دوزخ از بین می‌رود.بد‌ترین سرنوشت برای یک پیرو آیین ایزدی، رانده شدن از جامعه ایزدی است چرا که این به معنی آن است که روح او دیگر هرگز پیشرفتی نمی‌کند. گفتگو با هر دین و آیین دیگر هم برای آن‌ها مطلقا ناممکن است.

اهل این کیش، به‌وسیلهٔ شیخ عدی بن مسافر اموی که عوام وی را «شیخ عدی» (Şêx Edî) می‌نامند مسلمان شدند. بعضاً گفته شده‌است که ایشان بدلیل تشابه نام یزید با کیش خود او را امام و قدیس خود دانسته و حتی به مقام خدایی رسانیده‌اند. اولین دانشمندی که توجه محققان را به آنها جلب کرد، احمد تیمور پاشا بود که در کتاب «الیَزیدیه و مَنشاء نحلَتِهِم» به این مساله اشاره می‌کند که از این قوم پیش از قرن ششم هجری قمری نامی در تاریخ نیامده بود که این زمان همان زمانی است که شیخ عدی به میان آنها آمده و طریقهٔ «عدویه» را در میان آنها بنیان نهاده‌است. ابوفراس در کتاب خود که به سال ۷۵۲ هجری قمری تالیف شده‌است آنها را به همین نام خوانده‌است.

محقق دیگر، «ابوسعید محمد بن عبدالکریم سمعانی» (درگذشته به سال ۵۶۲ هجری قمری) در کتاب «الانساب» می‌نویسد: «جماعت بسیاری را در عراق در کوهستان حلوان و نواحی آن دید که ایزدی بودند و در دیه‌های آنجا به صورت مردم زاهد اقامت داشتند و گِلی به نام «حال» می‌خورند. این گل را برای تبرک از مرقد شیخ عدی برمی‌دارند و آن را با نان خمیر می‌کنند و بصورت قرص درآورده و گاه گاه می‌خورند و آن را «برات» نامند.»

ادامه ...

پرسش:
در صورت امکان منابعی برای مطالعه بیشتر درباره یزیدی ها معرفی نمایید؟

پاسخ:
1. یزیدی‌ها و کیش و آئین آن ها- عنوان مقاله‌ای تحقیقی، از زنده یاد دکتر محمد محمدی ملایری است که در کتاب ۶ جلدی ایشان "تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی" مجلد پیوست‌ها(۱)..

2. مقاله: کردهاي ايزدي (پژوهشي در وجه تسميه و ريشه نژادي)
چکیده: ايزديه يا همان جامعه کردهاي ايزدي که در کشورهاي عراق، ترکيه، سوريه و ارمنستان ساکن اند و در طي قرون گذشته مورد توجه مورخان و نويسندگان(اعم از مسلمان و غيرمسلمان) بوده اند، از قديم ترين باورها و اعتقادات ديني منطقه، بهره يافته و در دوره هاي مختلف تاريخي و با ظهور اديان آسماني و مکاتب بشري، تحت تاثير آنها قرار گرفته اند. حاصل حضور پيروان اديان مختلف آسماني و تمدن هاي بشري و مظاهر فرهنگي آن در بين النهرين، حوادث تاريخي، و سرانجام، موقعيت جغرافيايي آنان مجموعه اي بود از عقايد مختلط و انحرافي و در بسياري از موارد خرافي، که در نظام طبقاتي ايزديان به حيات خود ادامه داد. يکي از نقاط کور تاريخ اين نحله، نام آنان است، در بيشتر منابع موجود از ايشان تحت عنوان يزيديه نام مي برند. درحالي که، افراد طايفه مذکور و نيز پاره اي از منابع، عنوان ايزدي و ايزديه را نام درست و صحيح آنان مي دانند. در اين نوشتار، با واکاوي آثار مکتوب درباره ايزديه، و ارائه تحليل و تفسير داده ها، بر وجه تسميه اين فرقه پرتو مي افکنيم و نتيجه مي گيريم که برآيند باورها و رفتارهاي ديني آنان،چيزي جز زرتشتي گري آميخته به معتقدات اسلامي، يهودي، مسيحي و ديگر مکاتب فکري بشري، نيست. پس، نام صحيح اين اقليت ديني ايزديه است.(2)

3. کتاب :
تاریخ و حیات اجتماعی- فرهنگی کردهای ایزدی
در پژوهش حاضر با استناد به منابع اصلی و پژوهش‌های نوین تلاش شده است تا زوایای مبهم و تاریک باور‌ها و تاریخ این نحله آشکار گردد. فهرست مطالب کتاب به این شرح است: بخش اول- زمینه‌ی تاریخی کرد و کردستان ایلات و عشایر کرد آیین‌ها و نحله‌های اعتقادی در کردستان بخش دوم- تاریخ ایزدیان پراکندگی جغرافیایی و جمعیت ایزدیان بررسی دوره‌های تاریخی ایزدیان از آغاز تا امروز قبایل ایزدی بخش سوم- اعتقادات ایزدیان مبانی و اصول اعتقادی مقدسات ایزدیان بخش چهارم- عبادات، اعیاد، آداب و رسوم عبادات اعیاد و مناسبت‌های دینی آداب و رسوم فرهنگی –اجتماعی ایزدیان طبقات اجتماعی –دینی ایزدیان اوضاع اقتصادی پیوست(3)

__________________________________________________________________________
منابع:
كليدواژه: ايزديه، عدي بن مسافر، لالش، موصل، هکاري، سنجار، شيخان.
(1).انتشارات توس از صفحه ۳۳۱ تا ۳۶۱ چاپ و منشر شده‌است
(2).منبع: مطالعات تاريخ فرهنگي(پژوهشنامه انجمن ايراني تاريخ): بهار 1388، دوره1، شماره1.
(3).مقاله ی معرفی کتاب «تاریخ و حیات اجتماعی –فرهنگی کردهای ایزدی»به قلم جواد بخشی را که در «کتاب ماه تاریخ و جغرافیا»، شماره 174، آبان ماه 1391 منتشر شده است.