جمع بندی آیا ترک گناه بخاطر غیر خدا جایز است؟

بسم الله الرحمن الرحیم
می توان گفت البته انسان به هر دلیلی گناه را ترک کند، کار خوبی کرده و حتی لازم است این کار را انجام دهد و نزد عقلای عالم مدح می شود. زیرا با ترک گناه به ایجاد جامعه ای سالم کمک و به واجب عقلی عمل کرده است.
در برخی از موارد فهم عقلی بر دستور شرعی پیشی می گیرد. با این توضیح که انسان عاقل بدون آن که دستوری از شرع رسیده باشد،به طور فطری می فهمد که عدل خوب و ظلم بد است. دروغ گویی بد و راست گویی خوب است. یا اعتیاد به مواد مخدر امری قبیح است.اگر شراب بیا شامد،اگر چه در ظاهر ممکن است نشاطی وصف نا پذیر را احساس کند،اما با گذشت زمان دچار آسیب های بدی می شود.پس به انجام خوبی ها مبادرت می کند و از بدی ها فاصله می گیرد.
بحث نیت عمل:
اما در این جا باید به موضوع مهمی اشاره کنیم که اگر کسی به دلیل شخصی(مثل آن چه در پرسش به آن اشاره شد) کار بدی را ترک کرد یا کار خوبی انجام داد، این عمل نزد خدای متعال و شارع مقدس چه حکمی دارد؟ آیا شخص می تواند به صرف ترک گناهی بدون آن که به دستور دین توجه کند، در انتظار پاداش باشد؟ آیا این عمل ارزشی هم دارد؟
در پاسخ باید گفت نیت در عمل بسیار مهم و حتی مهم تر از عمل است و بر اساس نیت ها است که خدای متعال به انسان پاداش می دهد یا او را مواخذه می کند.پس مهم نفس عمل نیست بلکه بر اساس نیت عمل شکل می گیرد.
مثل نقشه یک ساختمان که معمار بر مبنای آن، بنا را می سازد.اگر نقشه نباشد،هر نقشی نقش بر آب است.
با این حساب، اگر انسان عملی را بدون نیت تقرب به خدا انجام دهد،تنها کار خوبی کرده که مبنای عقلایی دارد و حتی از طرف جامعه مستحق پاداش نیز می باشد. اما چون عملش بدون قصد تقرب بوده، نمی تواند در انتظار پاداش خدایی باشد. زیرا رمز ورود قبولی عمل، نیت است. نیت، شاکله عمل را می سازد و به آن جهت می دهد.بدون نیت عمل به هدر می رود.
علاوه،حلقه ربط یا وصل میان عابد و معبود، اطاعت است و اطاعت جز با قصد تقرب به دست نمی آید.نمازی که بدون قصد تقرب خوانده شود، عبادت نیست بلکه ورزش است.راز بندگی در اطاعت و نیت است.
پیامبر گرامی اسلام صلوات الله در باره اهمیت نیت فرمود:
"إنّما الأعمال بالنّيّات و روي أنّ نيّة المؤمن خير من عمله و نيّة الكافر شرّ من عمله و روي أنّ بالنّيّات خلّد أهل الجنّة في الجنّة و أهل النّار في النّار" (1)
یعنی:كارها بر اساس نيّت ‏ها است. و روايت شده كه: نيّت مؤمن بهتر از عمل او و نيّت كافر بدتر از عمل اوست. و نيز روايت شده است كه: به واسطه نيّت ‏ها است كه اهل بهشت در بهشت و اهل دوزخ در دوزخ جاودان اند.
ارزش هر عملی به دلیل پیروی از اوامر و پرهیز از نواهی شرعی است. آن چه که به عمل زینت می دهد، جهت و دلیل آن است.
من این کار را انجام نمی دهم چون خدا فرموده انجام نده من این کار را انجام می دهم چون خدا فرموده این کار را انجام بده.
اضافه بر این؛نیت آن اندازه نقش محوری در عمل دارد که انسان می تواند حتی امور مباح خود را با نیت خالص به امری عبادی و خدایی تبدیل کند.
مثلا هنگام خواب می تواند رو به قبله بخوابد یا با این نیت استراحت کند که بتواند تجدید قوا و راحت تر به مردم خدمت یا فردای آن روز با اخلاقی نیکو با مردم بر خورد کند. یا آب می نوشد به این دلیل که دارد کام تشنه اش را با نعمتی بی بدیل سیراب می کند. بله انسان ها می توانند با نیت خالصانه و قصد خدایی، حتی خواب و خوراک خود را به شکل عبادت در آورند و پاداش آن را هم در دنیا و هم در قیامت از خدای متعال بخواهند.
با این حال خدا بیشتر به احوال بنده اش آگاه و ممکن است به جهت آن که بنده اش از عمل پلیدی چون خوردن شراب، فاصله گرفته پاداشی به او بدهد.ولی آن چه یقینی است، این که نیت قربت همراه با اخلاص به عمل روح و جان می دهد.اجر الهی در برابر عمل نیک است.عملی که رنگ و لعاب دینی دارد وضایع نمی شد" فَإِنَّ اللَّهَ لا يُضيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنين"(2) چرا كه خداوند پاداش نيكوكاران را ضايع نمى‏كند.
والسلام علیکم و رحمت الله وبرکاته
اللهم صل علی محمد و آل محمد.
پی نوشت :
1.علامه مجلسی محمد باقر ،بحار الانوار،تهران،انتشارات اسلامیه، ج‏67، ص 212
2. سوره یوسف،آیه 90

باسمه البصیر

از کجای حدیث شریف چنین پاداشی را برای بی دین(کافر،مشرک....)استنباط فرمودید؟

حدیث:"یَا عَلِیُّ مَنْ تَرَکَ الْخَمْرَ لِغَیْرِ اللَّهِ سَقَاهُ اللَّهُ مِنَ الرَّحِیقِ الْمَخْتُومِ"

قیدی که در حدیث است فقط "لغیر الله" است که با ادامه ی حدیث مقید می شود به صیانت نفس:

«فَقَالَ عَلِیٌّ ع: لِغَیْرِ اللَّهِ؟!»

طبق آیات شریفه ی قران شرط ورود به بهشت طهارت است:"طبتم فادخلوها خالدین"

یکی از مراتب طهارت طهارت قلب از کفر و شرک و عقائد باطل است.

پس بهتر است چیزی زیاده بر حدیث را بر آن تحمیل نکنیم.ضمن اینکه در بررسی صحت احادیث

علاوه بر بررسی سندی و رجالی یکی از اصلی ترین شروط صحت یک حدیث عدم مخالفت متن و محتوای روایت با قران است.

پس اگر روایتی به جهت سند، قطعی الصدور از معصوم علیه السلام بود آنوقت نوبت عرضه ی آن بر قران می رسد.

ایمان و عمل صالح شرط ورود به بهشت است(طبق آیات قران)

آیه:" مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ"

بنابراین حال باید ببینیم چگونه با نیتی غیر الهی و صرفا برای صیانت نفس، انسان به بهشت وارد می شود؟

چون سیراب شدن از رحیق مختوم مستلزم ورود به بهشت است.

مسئله ی فوق می تواند موضوعی خوب برای بحث در بخش عقاید باشد.

سلام و عرض ادب خدمت اساتید گرانقدر و شما خواهر گرامیم

موضوعی که میتواند اینجا مطرح باشد این است که ممکن است فردی به دلیل اعتقاد به وحدانیت خدای متعال و انجام واجبات و دوری از اکثر محرمات و ... وارد بهشت شود.اما در موضوعی خاص به علت ضعف نفسش موفق نشود صرفا بخاطر امر الهی حرامی را ترک کند.بلکه بطور مثال بخاطر ترس از آبرو ریزی این حرام را ترک کند.میخواهیم ببینیم آیا در چنین شرایطی است که از رحیق مختوم به او خواهند داد یا خیر.به همین منظور مهم است که بدانیم کدام یک از آن دو نقل برای حدیث مزبور صحیح است.
همچنین حدیث زیر هم که در تاپیک نقل شد،آیا میتواند در این راستا استفاده شود یا خیر؟

امام باقر (عليه السلام ) مى فرمايد: رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ) به وحى الهى دريافت كه خداوند چهار خصلت جعفر را ارج مى نهد جعفر را فرا خواند و از او سوال كرد؟ آن چهار خوى و خصلت تو كه خدا بر او اعتبار مى نهد و موجب خوشنودى خدا شده چيست ؟

جعفر گفت : يا رسول الله ! اگر نبود كه خدا به شما خبر داده است ، هرگز آنها را آشكار نمى ساختم .

1 - هرگز ميگسارى نكرده ام زيرا مى دانم عقل را تباه مى كند.

2 - هيچ گاه دروغ بر لب نياورده ام زيرا دانسته ام دروغ از ارزش آدمى مى كاهد.

3 - ابدا قصد زنا نكرده ام چرا كه بيم داشته ام آنچه درباره ديگران روا دارم درباره من انجام پذيرد.

4 - به هيچ روى بت را نپرستيده ام زيرا بت موجودى بى سود و زيان است .

پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم ) به نشانه تحسين ، دست بر شانه جعفر آورد و فرمود: به راستى سزاوار است خداوند تو را دو بال ارزانى دارد تا با فرشتگان در بهشت پرواز كنى .

علل الشرايع ، ص 187، بحارالانوار، ج 22، ص 272،

جناب جعفر طیار موحد و مومن بوده است.و اطاعت از امر الهی ،خود بزرگترین دلیل عقلی است برای ترک گناه.
اما چرا جناب جعفر برای ترک این گناهان دلایل عقلی نزدیک را ذکر میکند؟و نمیگوید میگساری نکردم بخاطر امر الهی.دروغ نگفتم بخاطر امر الهی و ...؟

باسمه الرحمن

عرض سلام و ارادت

علاوه بر مطالبی که سرکار فرمودید و استفاده کردیم،شاید بتوان نکته ی دیگری را نیز در نظر داشت

و آن اینکه اگر کسی برای حفظ کرامت نفس و سلامت آن کاری مثل شرب خمر را ترک کرد نشانگر حکومت

عقل و اخلاق در وجود اوست،عقل حجت باطنی حق است و اخلاق میزانی برای کرامت نفس

خب اگر انسان متحلی به چنین حلیه ای بود مقتضای جلب نظر رحمت حق و هدایت و دستگیری

رب الارباب را خواهد داشت،در واقع شاید اگر به مبادی ترک شرب خمر توجه کنیم به عقل و اخلاق می رسیم

و اینها عواملی هستند که در جلب توفیقات الهی سهم عظیمی دارند،بنابراین ممکن است"ترک شرب خمر"

را بتوان به عقلانیت و اخلاق که راهنمای انسان به صراط حق است ارجاع داد.(الله اعلم)

به گمانم حتما می توان از این روایت برای درک مقصود روایت مورد بحث استفاده برد.

از جمله همان عقلانیت و اخلاقی که رسول الله صلی الله علیه و اله جناب جعفر را به خاطر آن تحسین فرموده

و وعده ی بهشت دادند.