آیا در ایه بالا منظور از صدای شیطان موسیقی های امروزی نیست؟ آیا در قرآن به موسیقی اشاره شده است؟ پاسخ: با سلام
" استفزاز با صوت " كنايه از خوار كردن آنان با وسوسه هاى باطل و خالى از حقيقت است، و اينكه وضع شيطان و پيروانش وضع چوپان و رمه را دارد كه با يك صدا به راه مى افتند، و با صدايى ديگر مى ايستند و معلوم است كه اين صداها آوازهايى بى معنى است.( 1)
برخى نیز می گويند:هر صدايى كه مردم را بفساد دعوت كند، آواز شيطان است.(2)در همین تفسیر از مجاهد(مفسر تابعی) نقل شده که منظور از «بصوتك» ترانه ها و ساز و آواز است.(3)
بنابراین جمله وَ اسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُمْ بِصَوْتِكَ كه بعضى از مفسران آن را تنها به معنى نغمه هاى هوس انگيز موسيقى و خوانندگى تفسير كرده اند معنى وسيعى دارد كه هر گونه تبليغات گمراه كننده را كه در آن از وسائل صوتى و سمعى استفاده مى شود شامل مى گردد.
اين مساله مخصوصا در دنياى امروز كه دنياى فرستنده هاى راديويى و دنياى تبليغات گسترده سمعى و بصرى است، از هر زمانى روشنتر و آشكارتر است، چرا كه شياطين و احزاب آنها در شرق و غرب جهان بر اين وسيله مؤثر تكيه دارند، و بخش عظيمى از سرمايه هاى خود را در اين راه مصرف مى كنند، تا بندگان خدا را استعمار كنند و از راه حق كه راه آزادى و استقلال و ايمان و تقوى است منحرف سازند و به صورت بردگانى بى اراده و ناتوان درآورند(4)
در قرآن آیه دیگری هم در رابطه با موسیقی حرام وجود دارد.
وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْتَرِي لَهْوَ الْحَدِيثِ لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَ يَتَّخِذَها هُزُواً أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ مُهِينٌ (5)
در حديثى از امام صادق ع مىخوانيم:
الغناء مجلس لا ينظر اللَّه الى اهله، و هو مما قال اللَّه عز و جل" وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْتَرِي لَهْوَ الْحَدِيثِ لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ":" مجلس غنا و خوانندگى لهو و باطل،مجلسى است كه خدا به اهل آن نمىنگرد، (و آنها را مشمول لطفش قرار نمى دهد) و اين مصداق همان چيزى است كه خداوند عز و جل فرموده" بعضى از مردم هستند كه سخنان بيهوده خريدارى مى كنند تا مردم را از راه خدا گمراه سازند"( 6))
البته " لَهْوَ الْحَدِيثِ"، مفهوم وسيع و گسترده اى دارد كه هر گونه سخنان يا آهنگ هاى سرگرم كننده و غفلتزا را كه انسان را به بيهودگى يا گمراهى مى كشاند در بر مى گيرد، خواه از قبيل" غنا" و الحان و آهنگهاى شهوت انگيز و هوس آلود باشد، و خواه سخنانى كه نه از طريق آهنگ، بلكه از طريق محتوى انسان را به بيهودگى و فساد، سوق مى دهد.
و يا از هر دو طريق، چنان كه در تصنيف ها و اشعار عاشقانه خوانندگان معمولى است كه هم محتوايش گمراه كننده است و هم آهنگش! و يا مانند داستانهاى خرافى و اساطير كه سبب انحراف مردم از" صراط مستقيم" الهى مى گردد.
و يا سخنان سخريه آميزى كه به منظور محو حق و تضعيف پايه هاى ايمان مطرح مى شود، همانند چيزى كه از ابو جهل و يارانش نقل مى كنند كه رو به قريش مى كرد و مى گفت:" مى خواهيد شما را از" زقوم" كه" محمد" ما را به آن تهديد مى كند اطعام كنم؟! سپس مى فرستاد و" كره و خرما" حاضر مى كردند و مى گفت:اين همان" زقوم" است! ... و به اين ترتيب آيات الهى را بباد استهزاء مى گرفت.
به هر حال" لهو الحديث" معناى گسترده اى دارد كه همه اينها و مانند آن را فرا مى گيرد، و اگر در روايات اسلامى و سخنان مفسرين روى يكى از اينها انگشت گذارده شده است هرگز دليل بر انحصار و محدوديت مفهوم آيه نيست.(7)
در مورد اينكه آيا آيه اي در قران درباره موسيقي آمده است يا نه در روايتي آمده كه محمّد بن مسلم مى گويد: از امام محمّد باقر شنيدم مى- فرمود: غناء و موسيقى از آن گناهانى است كه خدا در قرآن به عاملين آنها وعده عذاب داده است. بعدا آن بزرگوار آيه مورد بحث را خواند كه مى فرمايد (وَ مِنَ النَّاسِ ...) ابو بصير مى گويد: از صادق آل محمّد صلّى اللّه عليه و اله و سلّم راجع به معنى جمله (وَ اجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ) كه در آيه 30 سوره حج است از امام جعفر صادق عليه السّلام جويا شدم آن بزرگوار فرمود: مقصود از آن ،غنا و آوازه خوانى است. و اما از نظر اخبار: از علي بن يقطين از امام محمّد باقر عليه السّلام نقل شده كه فرمود: كسى كه به سخن گوينده اى گوش فرا دهد او را پرستيده است. اگر آن گوينده سخن خود را از طرف خدا ادا كند اين شنونده خدا را مورد پرستش قرار داده است. و اگر آن گوينده سخن خود را از طرف شيطان ادا كند اين شنونده شيطان را پرستيده است
(1)- ترجمه الميزان، ج13، ص 200
(2)- ترجمه مجمع البيان في تفسير القرآن، ج14، ص 170
(3)- همان
(4)- تفصیل بیشتر در تفسير نمونه، ج12، ص 184
(5)- لقمان/6
(6)- وسائل الشيعه، ج 12 ،ص 228 - باب تحريم الغناء
(7)- رک:تفسير نمونه، ج17، ص 15
کاربر مهمان خوش آمدید
آیا در قرآن به موسیقی اشاره شده است؟
آیا در ایه بالا منظور از صدای شیطان موسیقی های امروزی نیست؟ آیا در قرآن به موسیقی اشاره شده است؟
پاسخ: با سلام
" استفزاز با صوت " كنايه از خوار كردن آنان با وسوسه هاى باطل و خالى از حقيقت است، و اينكه وضع شيطان و پيروانش وضع چوپان و رمه را دارد كه با يك صدا به راه مى افتند، و با صدايى ديگر مى ايستند و معلوم است كه اين صداها آوازهايى بى معنى است.( 1)
برخى نیز می گويند:هر صدايى كه مردم را بفساد دعوت كند، آواز شيطان است.(2)در همین تفسیر از مجاهد(مفسر تابعی) نقل شده که منظور از «بصوتك» ترانه ها و ساز و آواز است.(3)
بنابراین جمله وَ اسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُمْ بِصَوْتِكَ كه بعضى از مفسران آن را تنها به معنى نغمه هاى هوس انگيز موسيقى و خوانندگى تفسير كرده اند معنى وسيعى دارد كه هر گونه تبليغات گمراه كننده را كه در آن از وسائل صوتى و سمعى استفاده مى شود شامل مى گردد.
اين مساله مخصوصا در دنياى امروز كه دنياى فرستنده هاى راديويى و دنياى تبليغات گسترده سمعى و بصرى است، از هر زمانى روشنتر و آشكارتر است، چرا كه شياطين و احزاب آنها در شرق و غرب جهان بر اين وسيله مؤثر تكيه دارند، و بخش عظيمى از سرمايه هاى خود را در اين راه مصرف مى كنند، تا بندگان خدا را استعمار كنند و از راه حق كه راه آزادى و استقلال و ايمان و تقوى است منحرف سازند و به صورت بردگانى بى اراده و ناتوان درآورند(4)
در قرآن آیه دیگری هم در رابطه با موسیقی حرام وجود دارد.
وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْتَرِي لَهْوَ الْحَدِيثِ لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَ يَتَّخِذَها هُزُواً أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ مُهِينٌ (5)
در حديثى از امام صادق ع مىخوانيم:
الغناء مجلس لا ينظر اللَّه الى اهله، و هو مما قال اللَّه عز و جل" وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْتَرِي لَهْوَ الْحَدِيثِ لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ":" مجلس غنا و خوانندگى لهو و باطل،مجلسى است كه خدا به اهل آن نمىنگرد، (و آنها را مشمول لطفش قرار نمى دهد) و اين مصداق همان چيزى است كه خداوند عز و جل فرموده" بعضى از مردم هستند كه سخنان بيهوده خريدارى مى كنند تا مردم را از راه خدا گمراه سازند"( 6))
البته " لَهْوَ الْحَدِيثِ"، مفهوم وسيع و گسترده اى دارد كه هر گونه سخنان يا آهنگ هاى سرگرم كننده و غفلتزا را كه انسان را به بيهودگى يا گمراهى مى كشاند در بر مى گيرد، خواه از قبيل" غنا" و الحان و آهنگهاى شهوت انگيز و هوس آلود باشد، و خواه سخنانى كه نه از طريق آهنگ، بلكه از طريق محتوى انسان را به بيهودگى و فساد، سوق مى دهد.
و يا از هر دو طريق، چنان كه در تصنيف ها و اشعار عاشقانه خوانندگان معمولى است كه هم محتوايش گمراه كننده است و هم آهنگش! و يا مانند داستانهاى خرافى و اساطير كه سبب انحراف مردم از" صراط مستقيم" الهى مى گردد.
و يا سخنان سخريه آميزى كه به منظور محو حق و تضعيف پايه هاى ايمان مطرح مى شود، همانند چيزى كه از ابو جهل و يارانش نقل مى كنند كه رو به قريش مى كرد و مى گفت:" مى خواهيد شما را از" زقوم" كه" محمد" ما را به آن تهديد مى كند اطعام كنم؟! سپس مى فرستاد و" كره و خرما" حاضر مى كردند و مى گفت:اين همان" زقوم" است! ... و به اين ترتيب آيات الهى را بباد استهزاء مى گرفت.
به هر حال" لهو الحديث" معناى گسترده اى دارد كه همه اينها و مانند آن را فرا مى گيرد، و اگر در روايات اسلامى و سخنان مفسرين روى يكى از اينها انگشت گذارده شده است هرگز دليل بر انحصار و محدوديت مفهوم آيه نيست.(7)
در مورد اينكه آيا آيه اي در قران درباره موسيقي آمده است يا نه در روايتي آمده كه محمّد بن مسلم مى گويد: از امام محمّد باقر شنيدم مى- فرمود: غناء و موسيقى از آن گناهانى است كه خدا در قرآن به عاملين آنها وعده عذاب داده است. بعدا آن بزرگوار آيه مورد بحث را خواند كه مى فرمايد (وَ مِنَ النَّاسِ ...) ابو بصير مى گويد: از صادق آل محمّد صلّى اللّه عليه و اله و سلّم راجع به معنى جمله (وَ اجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ) كه در آيه 30 سوره حج است از امام جعفر صادق عليه السّلام جويا شدم آن بزرگوار فرمود: مقصود از آن ،غنا و آوازه خوانى است. و اما از نظر اخبار: از علي بن يقطين از امام محمّد باقر عليه السّلام نقل شده كه فرمود: كسى كه به سخن گوينده اى گوش فرا دهد او را پرستيده است. اگر آن گوينده سخن خود را از طرف خدا ادا كند اين شنونده خدا را مورد پرستش قرار داده است. و اگر آن گوينده سخن خود را از طرف شيطان ادا كند اين شنونده شيطان را پرستيده است
(1)- ترجمه الميزان، ج13، ص 200
(2)- ترجمه مجمع البيان في تفسير القرآن، ج14، ص 170
(3)- همان
(4)- تفصیل بیشتر در تفسير نمونه، ج12، ص 184
(5)- لقمان/6
(6)- وسائل الشيعه، ج 12 ،ص 228 - باب تحريم الغناء
(7)- رک:تفسير نمونه، ج17، ص 15
كليدواژه ها : غناء ، موسيقي در قرآن ، قول الزور