جمع بندی آیا پیامبران روزانه ۱۰۰۰ رکعت نماز می خواندند؟
تب‌های اولیه
آیا پیامبران روزانه ۱۰۰۰ رکعت نماز می خواندند؟
سلام علیکم
در برخی روایات،دیده میشود که میگویند که ائمه در برخی از روز ها ۵۰۰یا۱۰۰۰رکعت نماز خوانده اند.
آیا منظورشان این است که زیاد نماز خوانده اند یا واقعا منظورشان همان عددی است که ذکر شده؟!
کارشناس بحث: استاد میقات
سلام علیکم در برخی روایات،دیده میشود که میگویند که ائمه در برخی از روز ها ۵۰۰یا۱۰۰۰رکعت نماز خوانده اند. آیا منظورشان این است که زیاد نماز خوانده اند یا واقعا منظورشان همان عددی است که ذکر شده؟!با سلام و درود منظور همان عددی است که ذکر شده است و این جا برای بیان کثرت نیست. «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: إِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تُصَلِّيَ فِي كُلِّ يَوْمٍ أَلْفَ رَكْعَةٍ فَصَلِّ إِنَّ عَلِيّاً (علیه السلام) كَانَ فِي آخِرِ عُمُرِهِ يُصَلِّي فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ أَلْفَ رَكْعَةٍ» امام صادق (علیه السلام) می فرمایند اگر می توانی در هر روز، هزار رکعت نماز بخوانی، بخوان؛ به درستی که علی (علیه السلام) در اواخر عمر، در هر شبانه روز، هزار رکعت نماز می خواند.(1) البته این در خصوص امام علی (علیه السلام) نیست و در باره امام سجاد و امام رضا (علیهما السلام) نیز روایت داریم که آن حضرات نیز هزار رکعت نماز می خواندند.(2)
چند نکته
ممکن است برخی بگویند این عمل، نشدنی و غیرممکن است، لذا در این زمینه چند نکته عرض می شود:
1. این گونه نبوده که آن بزرگواران این عمل را در تمام عمر انجام می داده اند، بلکه در برخی از ایام بوده است، مثلا امام صادق (علیه السلام) در باره امام علی (علیه السلام) می فرمایند «كَانَ فِي آخِرِ عُمُرِهِ»(در اواخر عمرشان) (3) و یا برخی روایات، آن را مربوط به ماه مبارک رمضان می داند که فرصت بیشتری برای عبادت هست:
«عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ: دَخَلْنَا عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) فَقَالَ لَهُ أَبُو بَصِيرٍ مَا تَقُولُ فِي الصَّلَاةِ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ فَقَالَ لِشَهْرِ رَمَضَانَ حُرْمَةٌ وَ حَقٌّ لَا يَشْبَهُهُ شَيْءٌ مِنَ الشُّهُورِ صَلِّ مَا اسْتَطَعْتَ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ تَطَوُّعاً بِاللَّيْلِ وَ النَّهَارِ فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تُصَلِّيَ فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ أَلْفَ رَكْعَةٍ فَافْعَلْ إِنَّ عَلِيّاً (علیه السلام) فِي آخِرِ عُمُرِهِ كَانَ يُصَلِّي فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ أَلْفَ رَكْعَةٍ فَصَل»
على بن حمزه گويد: با ابوبصير حضور امام جعفر صادق (عليه السلام) رسیدیم. ابوبصير به آن حضرت گفت: در مورد نماز در ماه رمضان چه مى فرماييد؟ حضرت فرمودند: براى ماه رمضان حرمت و حقى است كه به ماه هاى ديگر شبيه نيست، هرچه توانستى در شب و روز ماه رمضان نمازهاى مستحبى بخوان. پس اگر توانستى كه در هر روز و شب هزار ركعت نماز بخوانى، بخوان؛ زيرا على (عليه السلام) در پايان عمرش در هر روز و شب هزار ركعت نماز به جا مى آورد. (4)
2. این هزار رکعت نماز، در طول یک شبانه روز (24 ساعت) بوده است؛ لذا این که برخی می گویند در یک شب بوده، صحیح نیست. تعبیر روایات «فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ» است.
3. نماز مستحبی را می توان به اختصار خواند، مثلا سوره و اذکار بین افعال نماز و قنوت را می توان حذف کرد و نیز می توان به یک سلام اکتفا نمود.
4. نماز مستحبی را در حین انجام کارهای روزمره و حتی در حال راه رفتن و حال خوابیده هم می توان انجام داد و رکوع و سجود آن با اشاره است.
«عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ (علیه السلام) يُصَلِّي فِي الْيَوْمِ وَ اللَّيْلَةِ أَلْفَ رَكْعَةٍ كَمَا كَانَ يَفْعَلُ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (علیه السلام) كَانَتْ لَهُ خَمْسُمِائَةِ نَخْلَةٍ وَ كَانَ يُصَلِّي عِنْدَ كُلِّ نَخْلَةٍ رَكْعَتَيْنِ ...»
امام باقر (علیه السلام) فرمودند: امام سجاد (علیه السلام) در هر شب و روز هزار ركعت نماز مى خواند، چنان كه حضرت امير(عليه السلام) انجام مى داد؛ براى آن حضرت پانصد نخله خرما بود كه نزد هر يک از آن نخله ها دو ركعت نماز بجا مى آورد. (5)
5. توانایی افراد، متفاوت است لذا کسی که چنین توان و قدرتی ندارد، نباید سریع در مقام انکار و رد این روایات برآید.
6. علامه امینی(ره) افراد متعددی را فهرست می کند که به گواهی تاریخ، آن ها در طول یک شبانه روز، یکصد، چهارصد، پانصد، ششصد، هفتصد و حتی هزار رکعت نماز می خواندند.(6)
حتی ایشان می گویند از دوستانشان کسانی را می شناسند که گاهی در شب و گاهی در روز (نه مجموع شبانه روز) هزار رکعت نماز می خوانده است.(7)
بنابر این:
خواندن هزار رکعت (پانصد نماز دو رکعتی) نماز مستحبی در یک شبانه روز، امر غیر ممکنی نیست و شدنی است، کما این که دیگران نیز به تأسی و پیروی از اولیای الهی و نیز برای بهره مندی از ثواب بسیار زیاد نماز، بدان عمل کرده اند.
پی نوشت ها:
1. شيخ حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشيعة، محقق و ناشر: مؤسسة آل البيت عليهم السلام ـ قم، 1409 ق، چاپ اول، ج 4، ص 97، ح 4612.
2. همان، ج 4، ص 98 و 99، ح 4614 – 4618.
3. همان، ج 4، ص 97، ح 4612.
4. کلینی، الكافي، محقق/مصحح: غفاری و آخوندی، انتشارات دارالکتب اسلامیه ـ تهران، 1407ق، چاپ چهارم، ج 4، ص 154، ح 1.
5. وسائل الشيعة، پیشین، ج 4، ص 99، ح 4617.
6. علامه امينى، الغدير فى الكتاب و السنة و الادب، ناشر: مركز الغدير ـ قم، 1416 ق، چاپ اول، ج 5، ص 45 تا 48.
7. همان، ص 48.
جمع بندی
پرسش:
در برخی روایات آمده که ائمه در برخی از روزها ۵۰۰ یا ۱۰۰۰ رکعت نماز خوانده اند. آیا منظورشان این است که زیاد نماز خوانده اند یا واقعا منظورشان همان عددی است که ذکر شده است؟
پاسخ:
منظور همان عددی است که ذکر شده است و این جا برای بیان کثرت نیست.
«عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: إِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تُصَلِّيَ فِي كُلِّ يَوْمٍ أَلْفَ رَكْعَةٍ فَصَلِّ إِنَّ عَلِيّاً (علیه السلام) كَانَ فِي آخِرِ عُمُرِهِ يُصَلِّي فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ أَلْفَ رَكْعَةٍ»؛ امام صادق (علیه السلام) می فرمایند اگر می توانی در هر روز، هزار رکعت نماز بخوانی، بخوان؛ به درستی که علی (علیه السلام) در اواخر عمر، در هر شبانه روز، هزار رکعت نماز می خواند.(1)
البته این در خصوص امام علی (علیه السلام) نیست و در باره امام سجاد و امام رضا (علیهما السلام) نیز روایت داریم که آن حضرات نیز هزار رکعت نماز می خواندند.(2)
چند نکته
ممکن است برخی بگویند این عمل، نشدنی و غیرممکن است، لذا در این زمینه چند نکته عرض می شود:
1. این گونه نبوده که آن بزرگواران این عمل را در تمام عمر انجام می داده اند، بلکه در برخی از ایام بوده است، مثلا امام صادق (علیه السلام) در باره امام علی (علیه السلام) می فرمایند «كَانَ فِي آخِرِ عُمُرِهِ»(در اواخر عمرشان) (3) و یا برخی روایات، آن را مربوط به ماه مبارک رمضان می داند که فرصت بیشتری برای عبادت هست:
«عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ: دَخَلْنَا عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) فَقَالَ لَهُ أَبُو بَصِيرٍ مَا تَقُولُ فِي الصَّلَاةِ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ فَقَالَ لِشَهْرِ رَمَضَانَ حُرْمَةٌ وَ حَقٌّ لَا يَشْبَهُهُ شَيْءٌ مِنَ الشُّهُورِ صَلِّ مَا اسْتَطَعْتَ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ تَطَوُّعاً بِاللَّيْلِ وَ النَّهَارِ فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تُصَلِّيَ فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ أَلْفَ رَكْعَةٍ فَافْعَلْ إِنَّ عَلِيّاً (علیه السلام) فِي آخِرِ عُمُرِهِ كَانَ يُصَلِّي فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ أَلْفَ رَكْعَةٍ فَصَل»؛ على بن حمزه گويد: با ابوبصير حضور امام جعفر صادق (عليه السلام) رسیدیم. ابوبصير به آن حضرت گفت: در مورد نماز در ماه رمضان چه مى فرماييد؟ حضرت فرمودند: براى ماه رمضان حرمت و حقى است كه به ماه هاى ديگر شبيه نيست، هرچه توانستى در شب و روز ماه رمضان نمازهاى مستحبى بخوان. پس اگر توانستى كه در هر روز و شب هزار ركعت نماز بخوانى، بخوان؛ زيرا على (عليه السلام) در پايان عمرش در هر روز و شب هزار ركعت نماز به جا مى آورد.(4)
2. این هزار رکعت نماز، در طول یک شبانه روز (24 ساعت) بوده است؛ لذا این که برخی می گویند در یک شب بوده، صحیح نیست. تعبیر روایات «فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ» است.
3. نماز مستحبی را می توان به اختصار خواند، مثلا سوره و اذکار بین افعال نماز و قنوت را می توان حذف کرد و نیز می توان به یک سلام اکتفا نمود.
4. نماز مستحبی را در حین انجام کارهای روزمره و حتی در حال راه رفتن و حال خوابیده هم می توان انجام داد و رکوع و سجود آن با اشاره است.
«عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ (علیه السلام) يُصَلِّي فِي الْيَوْمِ وَ اللَّيْلَةِ أَلْفَ رَكْعَةٍ كَمَا كَانَ يَفْعَلُ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (علیه السلام) كَانَتْ لَهُ خَمْسُمِائَةِ نَخْلَةٍ وَ كَانَ يُصَلِّي عِنْدَ كُلِّ نَخْلَةٍ رَكْعَتَيْنِ ...»؛ امام باقر (علیه السلام) فرمودند: امام سجاد (علیه السلام) در هر شب و روز هزار ركعت نماز مى خواند، چنان كه حضرت امير(عليه السلام) انجام مى داد؛ براى آن حضرت پانصد نخله خرما بود كه نزد هر يک از آن نخله ها دو ركعت نماز بجا مى آورد. (5)
5. توانایی افراد، متفاوت است لذا کسی که چنین توان و قدرتی ندارد، نباید سریع در مقام انکار و رد این روایات برآید.
6. علامه امینی(ره) افراد متعددی را فهرست می کند که به گواهی تاریخ، آن ها در طول یک شبانه روز، یکصد، چهارصد، پانصد، ششصد، هفتصد و حتی هزار رکعت نماز می خواندند.(6)
حتی ایشان می گویند از دوستانشان کسانی را می شناسند که گاهی در شب و گاهی در روز (نه مجموع شبانه روز) هزار رکعت نماز می خوانده است.(7)
بنابر این:
خواندن هزار رکعت (پانصد نماز دو رکعتی) نماز مستحبی در یک شبانه روز، امر غیر ممکنی نیست و شدنی است، کما این که دیگران نیز به تأسی و پیروی از اولیای الهی و نیز برای بهره مندی از ثواب بسیار زیاد نماز، بدان عمل کرده اند.
پی نوشت ها:
1. شيخ حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشيعة، محقق و ناشر: مؤسسة آل البيت عليهم السلام ـ قم، 1409 ق، چاپ اول، ج 4، ص 97، ح 4612.
2. همان، ج 4، ص 98 و 99، ح 4614 – 4618.
3. همان، ج 4، ص 97، ح 4612.
4. کلینی، الكافي، محقق/مصحح: غفاری و آخوندی، انتشارات دارالکتب اسلامیه ـ تهران، 1407ق، چاپ چهارم، ج 4، ص 154، ح 1.
5. وسائل الشيعة، پیشین، ج 4، ص 99، ح 4617.
6. علامه امينى، الغدير فى الكتاب و السنة و الادب، ناشر: مركز الغدير ـ قم، 1416 ق، چاپ اول، ج 5، ص 45 تا 48.
7. همان، ص 48.