آیا پیامبر اسلام امی بود؟

واژة «امي» يكي از القاب پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ است كه در دو آيه از قرآن كريم آمده است.[1] حرف «ي» در اين كلمه به معناي نسبت است، مانند حرف «ي» در كلمه «عربي»، «فارسي»، «ايراني»، و نظاير آن؛ اما در اين كه «امي» منسوب به چه چيز است و به عبارت ديگر، مبدأ اشتقاق كلمه «امي» چيست؟ دانشمندان اسلامي، ديدگاه‌هايي ارائه داده‌اند كه سه ديدگاه را يادآور مي‌شويم:
1. «امي» منسوب به «ام» به معناي مادر است. يعني كسي كه از نظر خواندن و نوشتن به همان حالت مادرزادي خود باقي است.
2. «امي» منسوب به «امت» است، يعني كسي كه به روش اكثريت مردم عادت دارد، زيرا اكثريت مردم خواندن و نوشتن را نمي‌دانستند، چنان كه كلمه «عامي» منسوب به «عامه» و به معني كسي است كه به روش و عادت عامه مردم عمل مي‌كند.
3. «امي» منسوب به «ام القري» يعني مكه است، زيرا قرآن كريم مكه را «ام القري» ناميده است.[2]
نظر اول با توجه به قواعد ادبي صحيح‌تر، و مورد قبول اكثريت علماي اسلامي است. بنابراين، مقصود از امي بودن پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ اين است كه آن حضرت، نزد كسي درس نخوانده و خواندن و نوشتن را از كسي نياموخته بود.
اگر چه واژة امي به معناي فرد درس نخوانده است، ولي درس نخواندن با بي‌سواد بودن ملازمه ندارد؛ زيرا هر چند، روش متعارف و معمول براي كسب دانش، درس خواندن است، ولي علم و دانش پيامبران الهي از طريق معمول به دست نيامده است. آنان كسب دانش كرده‌اند، ولي «معلم» آنان «خداوند» بوده است و در مكتب وحي عالي‌ترين معارف را آموخته‌اند. و به قول حافظ:

سلام دوست عزیز ضمن تشکر از سوالی که پرسیدید مطالبی خدمت شما ارایه میگردد:
اُمّی بودن پیامبر اكرم(ص) در قرآن به صراحت آمده است.(آیه 157 سوره مباركه اعراف)
درباره مفهوم امی بین مفسران بحث های فراوانی صورت گرفته است، كه دو نظریه زیر بیانگر مهمترین این نظریات است:
1. بعضی از مفسرین امی را به معنی درس نخوانده می دانند، یعنی به همان حالتی كه از مادر متولد شده باقی مانده، و مكتب و استادی ندیده است. این دیدگاه در بعضی از احادیث نیز آمده است.
از جمله از امام صادق(ع) روایت شده كه فرمودند: «إنّه كان اُمّیاً لایكتب ولایقرأ الكتاب» یعنی او امی بود، نه چیزی می نوشت و نه می خواند.(كنزالدقایق، ج5، ص199، ذیل آیه 157 سوره مباركه اعراف)
شاید بتوان گفت این نظریه در میان اهل تسنن رواج بیشتری دارد.(تفسیر روح المعانی، ج3، ص251)
2. بعضی اُمّی را منسوب به ام القراء(یعنی مكه) دانسته، و آن را مرادف مكی شمرده اند. در زبان عربی هر گاه یاء نسبت به كلمه ای مركب ملحق شود، قسمت دوم آن كلمه مركب حذف می گردد؛ لذا حذف كلمه "القری" در نسبت به "ام القری" طبیعی است.
این نظریه در میان مفسرین شیعه بیشتر به چشم می خورد.
در روایتی آمده است كه یكی از اصحاب امام باقر(ع) به آن حضرت عرض كرد مردم گمان می كنند پیامبر(ص)(چیزی) نمی نوشت و نمی خواند؛ امام در جواب فرمودند: دروغ می گویند، خدا لعنتشان كند؛ این گونه نیست. آنگاه با استشهاد به این آیه قرآن كه «هو الذی بعث فی الأمیین رسولاً منهم یتلوا علیهم آیاته و یزكیهم و یعلّمهم الكتاب و الحكمة»(جمعه/2) ـ یعنی خداوند كسی است كه در میان توده مردم رسولی از خودشان برانگیخت كه آیاتش را برای آنان می خواند و آنان را تزكیه می كند و به آنان كتاب و حكمت می آموزد ـ فرمودند: آیا كسی كه كتاب و حكمت را تعلیم می دهد، نیكوست كه خواندن و نوشتن نداند؟! راوی از حضرت سؤال می كند: پس چرا پیامبر امی نامیده شده است؟! آن حضرت فرمودند: زیرا او(پیامبر) از مكه است و خداوند گفته است: «لتنذر أم القری»(انعام/92) و "ام القری" مكه است؛ پس پیامبر به این سبب امی نامیده شده است.(تفسیر نورالثقلین، ج2، ص78)
تفاسیر دیگری هم بر امی بودن هست؛ كه در این جا به همین دو تفسیر اكتفا كردیم.
برای توضیح بیشتر می توانید به تفاسیر قرآنی در ذیل آیه 157 سوره مباركه"اعراف" مراجعه كنید.
موفق باشید

با سلام به دوستانی که در این بحث وارد شده اند بنده به عنوان یک کارشناس تاریخ جایی که گزارش شده باشد پیامبر متنی را خوانده یا نوشته باشد ندیده ام و ظاهرا کسانی که قایل به با سواد بودن پیامبر ص می باشند تنها از قراین و شواهد غیر مستقیم که لازمه غیر قطعی انها سواد دار بودن پیامبر است استشهاد می نمایند در نوشتار زیر نقدی بر ادله دانشمند هندی سید عبد اللطیف که قایل به با سواد بودن پیامبر اسلام است می باشد که نظر شما را به ان جلب می کنم اما قضاوت نهایی را به عهده خوانندگان می گذارم
آقاى سيّد عبداللّطيف رييس انستيتوى مطالعات فرهنگى، در مقاله خود كه درباره باسواد بودن پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) نوشته است، با ذكر دلايلى معتقد شده كه پيامبر اسلام، پيش از بعثت مى خواند و مى نوشت و اين كه در ميان مسلمانان معروف است كه پيامبر اسلام فاقد سواد بوده ظلم بزرگى است كه از ناحيه پيروان آن حضرت بر او وارد آمده است، آيا اين مطلب صحّت دارد؟

پاسخ
ما پيش از آن كه ادلّه نويسنده نامبرده را بررسى كنيم نقطه بحث را از نظر مسلمانان معيّن كرده و منظور مسلمانان را از «امّى» بودن پيامبر توضيح مى دهيم تا هرگونه اشتباهى در اين زمينه رخ داده است برطرف گردد.

هرگاه مقصود از باسواد بودن پيامبر اطّلاع وسيع و علوم سرشار او حتى از طريق وحى باشد، اين مطلب مورد تصديق تمام مسلمانان است و اگر مقصود از باسواد بودن اين است كه بسان ديگران در مكتب هاى معمولى درس خوانده و استاد ديده، صفحات پرافتخار زندگى آن حضرت و صريح آيات قرآن شديداً آن را تكذيب مى كند.

آيا آن حضرت پس از بعثت مى خواند و مى نوشت، يا نه؟ در اين مورد يك نظر قطعى صد در صد نيست، مشهور اين است كه آن حضرت بعد از بعثت نيز عملا نمى خواند و نمى نوشت و تمام نامه هاى پيامبر را ديگران مى نوشتند و خود او انشا مى كرد و روايات اسلامى اين نظر را تأييد مى كند.
آرى، برخى از علما اعتقاد دارند كه نخواندن و ننوشتن او گواه بر عدم قدرت او بر نوشتن و خواندن نيست; زيرا خواندن و نوشتن يك كمال بزرگى است كه نمى توان گفت پيامبر اسلام فاقد اين كمال بوده است - اگر چه او از اين كمال استفاده اى نمى كرد.
مرحوم مجلسى در بحار، فصل «حديبيّه» مى فرمايد: توانايى آن حضرت نسبت به خواندن و نوشتن مورد ترديد نيست; شخصيّتى كه صاحب اين همه معجزات و كرامات و اين همه معارف و علوم است، چطور مى شود به يك سلسله حروف و نقوش آشنايى نداشته باشد.(1)
آنچه كه الآن مطرح است اين است كه آيا دلايل اين نويسنده هندى اثبات مى كند كه پيامبر يك فرد تحصيل كرده بود؟ و آيا اثبات مى كند پيامبر اسلام پيش از بعثت و پس از آن قادر به خواندن و نوشتن بود و از اين قدرت استفاده مى كرد؟

اكنون نظريّه و دلايل نويسنده نامبرده را بررسى مى كنيم

پاسخ: گفتار فوق شگفت آور است و هرگز چنين نظرى در كتاب هاى معتبر علماى اسلام پيدا نمى شود و بطور مسلّم مانع حقيقى از دخل و تصرّف پيامبران در كلام الهى، شايستگى روحى و به اصطلاح «عصمت» آنهاست، نه فقدان سواد.
ولى با اعتراف به مطلب مزبور، مسلمانان پيامبر اسلام را به حكم آيه «اَلَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِىَّ الاُمِّىَّ; همان ها كه از فرستاده (خدا) پيامبر امّى پيروى مى كنند»(2) امّى به همان معنا كه گفته شد مى دانند.
نويسنده هندى در تفسير معناى «امّى» و علّت توصيف پيامبر با اين صفت دچار دو اشتباه شده، يكى اين كه تصوّر كرده است علّت امّى دانستن پيامبر براى حفظ قرآن از هرگونه دخل و تصرّف از ناحيه پيامبر بوده، در صورتى كه علّت غير اين بوده، دوّم اين كه خيال كرده معناى «امّى» بى سواد بودن است، در حالى كه معناى آن درس نخوانده و به اصطلاح پيشوايان لغت عربى، كسى كه «لا يقرأ و لا يكتب; نمى خواند و نمى نويسد»(3) مى باشد و فاصله اين دو معنا از هم زياد است.

پاسخ: ممكن است كسى بگويد كه پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) قادر به خواندن و نوشتن بود اگر چه مطلقاً حتّى پس از بعثت نيز از اين قدرت بهره بردارى نكرده است ولى با اين اعتراف، اين آيه مدّعاى نويسنده را ثابت نمى كند; زيرا طرز تعليم انبيا با روش آموزگاران مدارس فرق دارد; زيرا پيامبر اسلام با خواندن آيات الهى از حفظ، و به وسيله بيانات شيرين و راهنمايى هاى علمى، وظيفه سنگين خود (تعليم و تربيت) را انجام مى داد و اين طرز آموزش و پرورش، در گرو خواندن كتاب و نوشتن روى صفحه كاغذ يا تخته سياه نيست.
اشتباه نامبرده اين جاست كه تصوّر كرده طرز تعليم و تربيت پيامبران بسان آموزگاران و دبيران مدارس است، در صورتى كه زندگى پر افتخار پيامبران - خصوصاً زندگى رسول خدا - برخلاف اين مطلب گواهى مى دهد.

پاسخ: بطور مسلّم چنان كه گفتيم قدرت بر خواندن و نوشتن خود كمالى است كه پيامبر واجد آن بوده، اعمال و به كار بردن و استعمال آن كمالى است ديگر، ولى روى يك سلسله مصالح بزرگ، پيامبر اسلام از به كار بردن قلم اجتناب مىورزيد.
زيرا، اگر او بسان مردم ديگر درس مى خواند و نامه مى نوشت، مخالفان نبوّت او آن را دستاويز قرار داده و چنين وانمود مى كردند كه آيين توحيد او و شرايع و احكام وى زاييده افكار و نتيجه مطالعات و بررسى هاى كتاب هاى پيشينيان است و ارتباطى با جهان وحى و خداوند ندارد.
قرآن اين حقيقت را با روشن ترين عبارت بيان كرده است و مى فرمايد: «ما كُنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ كِتاب وَ لا تَخُطُّهُ بِيَمِينكَ اِذاً لاَرْتابَ الْمُبْطِلُونَ; تو هرگز پيش از اين كتابى نمى خوانى و با دست خود چيزى نمى نوشتى، مبادا كسانى كه در صدد (تكذيب و) ابطال سخنان تو هستند شك و ترديد كنند».(6)
با اين كه صفحات زندگى او گواهى مى دهد كه درس نخوانده بود - مع الوصف - گروهى از يهوديان پيامبر را متّهم كردند كه اين مطالب را از روى كتاب هاى پيشين برداشته است، چنان كه قرآن اين تهمت را از آنان نقل مى فرمايد:
«و قالُوا اَساطِيرُ الاَوَّلينَ اكْتَتَبَها فَهِىَ تُملَى عَلَيْهِ بُكْرَةً وَ اَصِيلا* قُلْ اَنْزَلَهُ الَّذِى يَعْلَمُ السِّرَّ فِى السَّمَواتِ وَ الاَرْضِ اِنَّهُ كانَ غَفُوراً رَحِيماً; و گفتند: اين همان افسانه هاى پيشينيان است كه وى آن را رونويس كرده و هر صبح و شام بر او املا مى شود. بگو: كسى آن را نازل كرده كه اسرار آسمان ها و زمين را مى داند; او (هميشه) آمرزنده و مهربان بوده است».(7)
او با اين همه دورى كه از خواندن و نوشتن داشت، باز از نيش تهمت حسودان آسوده نبود; اگر فرضاً دو روز كتابى به دست مى گرفت، صفحاتى را مى نوشت، حربه اى به دست مخالفان و دشمنان او مى افتاد، ديگر آنچه مى خواستند مى گفتند و نسبت مى دادند!
پيامبر در سنّ دوازده سالگى دقايقى چند همراه كاروان قريش با راهبى كه در راه شام بود ملاقات نمود، اكنون خاور شناسان آن را دستاويز قرار داده و جنجالى به راه انداخته اند و با كمال گستاخى مدّعى هستند كه «محمّد» اين حقايق را در آن چند لحظه از راهب شامى آموخته است!

پاسخ: جاى گفتگو نيست كه پيك وحى (جبرئيل) قرآن را از روى نوشته نمى خواند و آن را بر روح و روان و به اصطلاح بر قلب پاك پيامبر (بدون اين كه نوشته اى در كار باشد) نازل مى كرد، چنان كه مى فرمايد: «نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الاَمينُ * عَلى قَلْبِكَ لِتَكُونَ مِنَ الْمُنْذَرينَ; روح الامين آن را نازل كرده است، بر قلب (پاك) تو تا از انذار كنندگان باشى».(9)
اكنون بايد ديد اين نوشته اى كه نويسنده نامبرده مدّعى است كه پيامبر از روى آن مى خواند چه نوشته اى بود؟ آيا جبرئيل امين نوشته اى به دست پيامبر داد؟
اين مطلب كه با صريح آيه فوق مخالف است، زيرا مركز نزول قرآن روح و قلب مبارك آن حضرت بوده است; و يا اين كه خود پيامبر مى نوشت، و يا اين كه پيامبر املا مى كرد و ديگران مى نوشتند و پيامبر از روى آن تلاوت مى كرد؟
بطور مسلّم پيامبرى كه به فرمان و خواست خدا حافظ آياتى بود كه بر او نازل مى گرديد، احتياجى نداشت كه خود بنويسد و يا املا كند كه ديگرى براى او بنويسد و نويسندگان وحى، قرآن را براى خود و ساير مسلمانان مى نوشتند نه براى پيامبر.
لذا در هيچ يك از تواريخ اسلام چنين مطلبى نيست كه پيامبر قرآن را مى نوشت و مى خواند، يا دستور مى داد بنويسند تا از روى آن بخواند; روى اين اصل، مقصود از تلاوت صحف از آيه، همان تلاوت از حفظ است; و تلاوت صحيفه و به اصطلاح «خواندن كتاب» در عرف و لغت در هر دو معنادستان - از حفظ و از روى نوشته - به كار برده مى شود.
بنابر اين، لفظ «تلاوت» دليل بر خواندن از روى نوشته نيست. آيا در زبان فارسى به كسى كه اشعار فردوسى و سعدى را از حفظ بخواند، نمى گوييم فلانى يك صفحه يا چند صفحه از شاهنامه و بوستان را خواند، اگر كسى پيام فرماندهى را براى زير دستان از حفظ بخواند، نمى گويند فلانى پيام فرماندهى را خواند؟
آيه ياد شده بسان آيه هاى ديگرى است كه درباره پيامبر نازل گرديده و او را چنين معرّفى كرده است: «يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ; كه آيات او را بر آنها بخواند».(10)
اين حقيقت مخصوصاً با توجّه به تاريخ زندگى پيامبر كه همواره قرآن و وحى را از حفظ مى خواند بخوبى روشن مى شود.

وى پس از نقل اين مطالب نتيجه مى گيرد كه: آيا مى توان تصوّر كرد چنين رهبرى كه اين همه در فكر تعليم و آموزش پيروانش بوده، خود را از فوايد خواندن و نوشتن محروم ساخته باشد؟!
پاسخ: آنچه نويسنده محترم از شواهد تاريخى و آثار اسلامى نقل كرده همه صحيح است; ولى هرگز مدّعاى او را (پيامبر اسلام پيش از بعثت و پس از آن مى خواند و مى نوشت) ثابت نمى كند; زيرا طرفدارى اسلام از علم و دانش از طرق گوناگون، بر كسى پوشيده نيست.
و بحث در اين است كه آيا پيامبر اسلام پيش از بعثت و پس از آن از اين توانايى استفاده مى كرد و بر خلاف صريح آيه 48 سوره عنكبوت، دست به خواندن و نوشتن مى زد؟ و آيا طرز تعليم پيامبر بسان معلّمان امروز بوده كه از روى كتاب تدريس كند؟ يا اين كه طرز آموزش و پرورش با خواندن آيات قرآن از حفظ و تعليم حلال و حرام و دادن تعليمات عالى اسلام و اندرزها و نصايح بوده است؟ براى توضيح بيشتر به كتاب «در مكتب وحى» كه بحث مبسوط و گسترده اى پيرامون «امّى» بودن پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله)نموده است، مراجعه فرماييد.
منبع: سایت آیت الله مکارم شیرازی
1. بحارالانوار، جلد 16، صفحه 136. 2. سوره اعراف، آيه 157. 3. به تفسير المنار، جلد 9، صفحه 234 مراجعه شود. 4. سوره آل عمران، آيه 164. 5. سوره علق، آيه 4 و 5. 6. سوره عنكبوت، آيه 48. 7. سوره فرقان، آيه 5 و 6. 8. سوره بينه، آيه 2. 9. سوره شعراء، آيه 193 و 194. 10. سوره آل عمران، آيه 164

ر.ک.پیامبر امی ،مرتضی مطهری .

از شما بخاطر سوال زیبایتان سپاس گذارم . درباره بحث تاریخی که فرموده اید نمی شود تاریخی بحث کرد باید به عرض برسانم ،از آنجا که گزارش خوبی از وضعیت سواد و بی سوادی از جاهلیت در دست داریم می توانیم در این باره به خوبی قضاوت کنیم . طبق گزارشات تاریخی تعداد با سوادان جزیره – حجاز – در دوره جاهلیت و زمانه نزدیک به تولد و بعد از تولد پیامبر 17 نفر بوده است و بجز این کسی سواد خواندن و نوشتن نداشته است . به دو دلیل 1- اعراب نوشتن را کاری عبس و بیهوده می پنداشتند از ان دوری می جستند و این کارها را مختص انسان هایی می دانستند که از لحاظ اجتماعی ،فرودست محسوب می شدند .دوم اینکه : آنها بسیار به حافظه خود متکی بودند و به این خاطر نوشتتن را نوعی از بین بردن محفوظات می دانسته و می گفتند که« نوشتنی » امانت دار خوبی نیست . از دیگر سو زندگی عرب جاهلی نیازی به نوشتن و خواندن نداشت و تمام هم و غم ایشان بر این بود که شکم خود را سیر کنند . د رحالیکه سواد و تحصیلات زاییده زندگی متمدن است نه زندگی ای که مبنایش بر غارت و و چپاول است . اما اینکه چرا پیامبرچیزی ننوشت،همانطور که می دانید ،مشرکان به هر بهانه ای سعی می کردند سخنان پیامبر را ،سخنان خودش و نه سخن خد ا ،قلمداد کنند و اگر پیامبر خواندن و نوشتن می دانست و یا نوشته ای از او می دیدند هرگز نمیپذیرفتند که این سخن خداست . حتی مستمسکی برای اهل کتاب هم میشد . همانگونه که دیدید که یهودیان در جریان قبله چه کردند ؟ کاری شد که پیامبر از خداوند متعال در خواست قبله مستقلی کرد . حال اگر یهودیان که موثر در جامعه اعراب مشرک هم بودند ، سابقه خواندن و نوشتنی از پیامبر می دیدند خدا می داند که چه می کردند ؟ ! اما اینکه پیامبر سواد نداشته پس نقصس بر اوست نه چنین نیست . ابن خلدون می گوید : پیامبر امی بوده و لیکن امی بودن برای او کمال بود ، زیرا علم خویش را از عالم بالا گرفته بود ،به خلاف ما که امی بودن برایمان نقص است . زیرا مساوی با جاهل بودن ماست [=Times New Roman][1]. امام رضا به راس الجالوت ( عالم یهودی ) فرمود : از جمله دلایل صدق پیامبر ما ان است که او شخصی یتیم ،تهیدست و چوپان بود و هیچ کتابی نخوانده و نزد هیچ استادی نرفته بود ،با این حال کتابی آورد که حکایت پیامبران و خبر گذشتگان و آیندگان در آن امده است »[=Times New Roman][2] . واین که پیامبر در آخر عمر شریفش فرمود : قلم و دواتی بیاورید تا چیزی را که هدایت شما در ان است بنویسم . جوابش این است که پیامبر همانگونه که در سیره ایشان مشخص و نمودار است ،هرگز خود نمی نوشت بلکه می داد دیگران و بویژه حضرت علی (ع) می نوشتند. مثلا تمامی نامه هایی که پیامبر به سران کشورها و قبایل نوشت ، هیچ کدام به خط خودش نبود بلکه همه را دیگران نوشتند . و کلمه بنویسم ،استعاره است که بگویم بنویسید . پیامبر و قران مومنان را بسیار به سواد و علم آموزی تشویق می کردند اما اینکه خود چنین نمی کردند ،صرفا برای بری شدن از اتهامات بود . جان دیون پورت در کتاب « عذر تقصیر به پیشگاه محمد» می گوید: همه معتقدند که محمد تحصیل نکرده است . [=Times New Roman][3] در پایان عرض کنم در باب خواندن ونوشتن رسول الله سه نظر مطرح است . 1- اصلا نه خواند نه نوشت 2- خواند و ننوشت 3- هم خواند و هم نوشت

[=Times New Roman][1] - مقدمه ابن خلدون فص 419 .

[=Times New Roman][2] - توحید صدوق ، ص 419

[=Times New Roman][3] - چاپ سوم ، ص 17 و 18

سلام
گرچه ممكن است براي اين سوالات پاسخهاي تاريخي ارائه داد ولي با توجه به احاطه دوست عزيزم «فرياد» بهتر مي بينم كه بصورت تحليلي به نتيجه اي قابل قبول برسيم
در موضوع سواد داشتن يا نداشتن اين موضوع در جامعه جاهلي آن دوره براي پيامبر اسلام فضيلت يا نقصاني دانسته نمي شود ، چراكه نه تنها رسولخدا بلكه همه انبياء براي حرفه آموزي و يا حتي آموزش علوم طبيعي و... مبعوث نشده اند بلكه براي تربيت و هدايت انسان ها در جهت استفاده صحيح از نعمت ها و ايجاد رابطه مناسب با خود ، جامعه و خداوند فرستاده شده اند .
ثانيا اگر هم گفته مي شود كه پيامبر امي بودند تنها به دليل اين است كه شبهه فرا گرفتن اين آموزه ها از اديان ديگر يا معلمي دانا مرتفع شود . همانگونه كه اگر عيسي علم طبابت آموخته بود وبيماران را مشفا مي داد،مي گفتند كه وي پزشك حازقي است پس بايد عيسي (ع)هر كاري هم كه بلد است طبابت بلد نباشد تا اعجاز او مهارتدانسته نشود
اينكه رسولخدا فرموده اند« اطلب العلم ولو باصين » دانش بياموزيد هر چندكه با مسافرت كردن به چين بوده باشد . لازمه اش اين نيست كه خودشان نيز به چين رفته باشند و يا اينكه پسرانتان را چنين تربيت كنيد ، لازمه اش اين باشد كه خودشان هم پسري داشته باشند . تا اينكه شما بگوييد گونه 1پيامبر خود بيسواد باشند و به ديگران توصيه كنند كه با سواد شويد .

اينكه احتمال داده ايد كه رسول خدا داستانهاي انبياء را از خود مسيحيان يا يهوديان گرفته اند به دليل اينكه اين آيات در مدينه نازل شده و اينكه در سفرهايشان به شام به اين داستانها دست يافته اند : اولا گفتن داستان پيامبران بني اسرائيل براي مشركان مكه كه نهايتا حضرت ابراهيم را مي شناسند بي فايده است بلكه بايد با مشركان ازتوحيد و معاد و اصول اعتقادي سخن گفت و هنگاميكه در مدينه اهل كتاب نيز در زمره مخاطبين قرار گرفتند با آنها از انبياء سخن به ميان آورد.
ثانيا اگر رسولخدا اين اطلاعات را از شام وروم فراهم آورده باشد ، اين سفرها قبل از بعثتاتفاق افتاده و بايد در مكه نيز اين داستانها نيز سخن به ميان مي آمد
ثالثا اگر داستانها رسولخدا از انبياء برگرفته از خودشان بود پس چرا خود مسيحيان و يهوديان چنين ايرادي را به پيامبر نميگرفتند و چرا نجاشي كه خود عالم و پادشاه مسيحيان حبشه بود با شنيدن سوره مريم شگفت زده شده و اسلام آورد اگر داستان تكراري يا ناقصي! بود ، كه باعث اسلام آوردن او نمي شد.
رابعا نشانه راستگويي قرآن همين تناقضاتش با داستانهاي اهل كتاب است چراكه اگر رسولخدا عينا همان داستانهاي تحريف شده و غرض ورزانه يهوديان و مسيحيان در مورد انبياء را تكرار مي كرد كه بيشتر بر تقليدي بودن داستانهاي قرآن دلالت داشت .
خامسا هدف قرآن داستان گويي نيست كه ايراد شودكه چرا بي سر وته و ناقص است بلكه هدف قرآن عبرت آموزي و تكيه بر آموزه هاي ديني و عقيدتي انبياء و اشاره به همخواني همه اديان الهي مي باشد . تا اينكه ديگران با مطالعه اين حلقه هايي كه درقرآن آمده ودر ديگر كتب آسماني نيامده يا تحريف شده است ، بر هماهنگي اديان آسماني و سير تكاملي شان آگاه گردند.
تنها رسولخدا كه به شام و روم مسافرت نداشته اند ، بلكه از وي‍ژگي هاي تجارت در آن دوره مسافرت به يمن و شام بود واگر پيامبر اسلام از دو منبع شام و يهوديان مدينه داستانهاي انبياء را گرفته باشد نبايد براي مشركان مكه( كه سالها بود كه به شام مي رفته اند) و ساكنان مدينه( كه سالها با يهوديان هم نشين اند) سخن تازه اي باشد.
سابعا در همان دوره بعثت رسولخدا هم برخي مي خواستند با مقابله به مثل و شعر و قصه و سخنراني به مقابله با پيامبر بپردازند ، به نظر شما چرا موفق نشدند و مردم و حتي سخنوران آن دوره مخفيانه به تلاوت هاي قرآن پيامبر گوش فرا مي دادند اگر بگوييد كه رسول خدا يك شبه سخنران قهار و قصه گويي توانا و دانا شده اند ويا اينكه قدرتي ماورايي و فرا زميني اعجازي در داستانهاي پيامبر قرار داده و سخنان آنها را بي اثر كرده است ، گرچه اين نتيجه خواست ما نيست ولي باز هم بر معجزه بودن قرآن دلالت خواهد .
ثامنا اگر مضامين قرآن تقليدي است و بشري خوش ذوق و زيرك آن را از ديگران فرا گرفته و بعد از پردازش به خورد مردم نادان داده است . به نظر شما ، چرا انسانهاي دانا و دانشمند ديگر از اقوام و اديان ديگر آن را پذيرفته و به آن معتقد شده اند و اگر از روي اجبار بوده پس چرا به اين دين و كتاب خدمت كرده و در حفظ ، تفسير، بيان شان نزول و ديگر شاخه هاي علوم قرآني پرداخته اند دانشمنداني كه اكثرا غير عرب مي باشند .
تاسعا اگر اين قرآن كلام مخلوق است ، رسولخدا آن را از ديگران فراگرفته است پس چرا ديگران از آوردن مثل آن عاجز اند ، چراكه بايد خود مسيحيان ويهوديان كه رسولخدا با گرفتن بخشي از تاريخ و آموزه هاي آنها ديني راتاسيس كردند آنها بايد بتوانند باتمام انچه دارند در مقابل اين دين بياستند و يا حداقل از دين خود در مقابل اسلام دفاع كلامي و فكري نمايند .

با سلام به فریاد عزیز در حقیقت هنوز کنه سوال شما برای بنده واضح نشده اول به من بگویید شما قایل به کدام نظر هستید پیامبر با سواد بوده یا امی و سواد خواندن و نوشتن نداشته سوال دوم اینکه اگر هر یک از دو نظر را بپذیریم چه محظور کلامی یا عقلی برای مسلمین پیش می اید واینکه دقت کنید که هیچ یک از دو نظر نص صریح قرانی ندارد تا برای ما مشکلی پیش اید ضمن اینکه هر دو در میان اندیشمندان مسلمان و حتی روایات اسلامی قایل دارد لذاشما یک بحث کاملا تاریخی را به عنوان بحث کلامی وعقلی که از اصول یا فروع دین است ننگرید همان طور که می دانید در بحثهای تاریخی در هر کیشی مسایلی که نظرات مختلفی دران بیان شده باشد داریم
اما پاسخ چند بند اول که شما اشکال نموده اید
اینکه فرموده اید:همانطور که می دانیم شیعیان معتقدند که امام علی امام اول شیعیان یکی از کاتبان وحی بوده است و از سویی نیز می دانیم که ایشان در سنین کودکی در نزد پیامبر بزرگ شده است . پس چگونه می تواند ایشان در خانه پیامبر باسواد گشته باشد بدون آنکه خود پیامبر بی سواد مانده باشد؟

رطب خورده منع رطب نمی کند!!
جواب مگر نمیشود شما در خانه پدرتان بزرگ شوید و شما سواد بیاموزید اما پدر شما به دلایلی تحصیل نکند ما که نگفتیم امام علی خط نوشتن را از پیامبر اموخته تا شما اشکال کنید
اینکه فرموده اید :از پیامبر احادیث و روایات بسیاری نقل است که ایشان افراد را به اموختن سواد دعوت می کرده است و همچنین اسیران بسیاری را بخاطر اموختن سواد به مسلمانان ازاد کرده است چگونه می تواند خود امی مانده باشد و دیگران را به امی نبودن دعوت کند!!
جواب:آنچه نويسنده محترم از شواهد تاريخى و آثار اسلامى نقل كرده همه صحيح است; ولى هرگز مدّعاى او را (پيامبر اسلام پيش از بعثت و پس از آن مى خواند و مى نوشت) ثابت نمى كند; زيرا طرفدارى اسلام از علم و دانش از طرق گوناگون، بر كسى پوشيده نيست.
و بحث در اين است كه آيا پيامبر اسلام پيش از بعثت و پس از آن از اين توانايى استفاده مى كرد و بر خلاف صريح آيه 48 سوره عنكبوت، دست به خواندن و نوشتن مى زد؟ و آيا طرز تعليم پيامبر بسان معلّمان امروز بوده كه از روى كتاب تدريس كند؟ يا اين كه طرز آموزش و پرورش با خواندن آيات قرآن از حفظ و تعليم حلال و حرام و دادن تعليمات عالى اسلام و اندرزها و نصايح بوده است؟ براى توضيح بيشتر به كتاب «در مكتب وحى» كه بحث مبسوط و گسترده اى پيرامون «امّى» بودن پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله)نموده است، مراجعه فرماييد.
اما اینکه فرموده اید :اگر بپذیریم که پیامبر بعد از رسالت نیز امی مانده باشد آن را باید تصنعی دانست زیرا که ایشان امکان سواد اموختن داشته است و نیاموخته است و از اینکار امتناع ورزیده است پس کافران بازهم خرده بر او می گرفتند که بی سوادی ایشان نمی تواند حقیقی باشد!!
جواب :منظور شما از تصنعی چیست ؟ اگر به این معنا است که پیامبربلد بود اما نمی خواند و نمی نوشت ما چنین ادعایی ننموده ایم اما اگر به این معنا است که ایشان می توانست برود یاد بگیرد اما نرفت بله ادعای ما اینست و هیچ اشکالی ندارد چون غرض ما حاصل است و مشرکان هم نمی توانند اشکال کنند که چرا یاد نگرفتی چون غرض عاقلانه در ان بوده
اینکه فرموده اید:محمد بعد از رسالتش به امیران دیگر کشورها نامه می نویسد و آنها را به اسلام دعوت می کند و بنابراین باید سواد خواندن و نوشتن را می داشته است.
جواب اولا اکثر منابع نگفتف اند که ایشان به خط خود این نامه ها را نوشته بلکه همواره کاتبان پیامبر ان مکتوبات را می نگاشته اند وجریان صلح حدیبیه که علی ع کاتب ان حضرت بود و دیگر موارد تاریخی شاهد بر مدعای ماست نه شما و اگر شما مدعی هستید خود پیامبر نوشته اند از منابع تاریخی ادرس بدهید تا ما هم جواب بدهیم و کلی گویی نکنید
اینکه فرموده اید :اگر بگوییم پیامبر بعد از رسالت نیز امی می بوده است باید این سوال مهم را از خود بپرسیم که چگونه فردی بی سواد می توانسته است بر کار کاتبان وحی نظارت داشته باشد تا مشکلی نگارشی در نوشتن قرآن بوجود نیاید! و معصومیت پیامبر در ابلاغ وحی ناقص می ماند!
جواب : این از استدلالات عجیب است چون شما به لازمه غیر ضروری استدلال نموده اید بله اگر یک نفر فقط کاتب وحی بود و کس دیگری از اصحاب سواد نداشت و کسی ایات را حفظ نکرده بود استدلال شما منطقی بود در حالی که هیچ یک از این موارد نبوده ضمن اینکه شما عوض این مقدمه چینی ها و ارتباط دادن های غیر لازم باید لااقل یک گزارش صحیح بیاورید که پیامبر ایات را نوشته است
اینکه فرموده اید:اولین سوره قرآن به پیامبر امر می کند که " اقرا" ( و نه قل ) یعنی بخوان ... حال باید گفت که لا اقل در همان زمان پیامبر قابلیت خواندن را باید داشته باشد تا خدای چنین دستوری به وی بدهد!و درصورتی که ایشان نتواند بخواند چنین دستوری از سوی خدا عبث و بیهوده است!!
جواب:جاى گفتگو نيست كه پيك وحى (جبرئيل) قرآن را از روى نوشته نمى خواند و آن را بر روح و روان و به اصطلاح بر قلب پاك پيامبر (بدون اين كه نوشته اى در كار باشد) نازل مى كرد، چنان كه مى فرمايد: «نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الاَمينُ * عَلى قَلْبِكَ لِتَكُونَ مِنَ الْمُنْذَرينَ; روح الامين آن را نازل كرده است، بر قلب (پاك) تو تا از انذار كنندگان باشى».
اكنون بايد ديد اين نوشته اى كه ادعا می کنید پيامبر از روى آن مى خواند چه نوشته اى بود؟ آيا جبرئيل امين نوشته اى به دست پيامبر داد؟
اين مطلب كه با صريح آيه فوق مخالف است، زيرا مركز نزول قرآن روح و قلب مبارك آن حضرت بوده است
اینکه فرموده اید :قبل از رسالت چه شاهدی جز خود پیامبر می تواند حرف او ( و خدایش ) را تایید بکند؟ جز علی و خدیجه که حامی ایشان بوده اند و اتفاقا علی خود نیز باسواد بوده است؟!
جواب : سواد نداشتن عدمی است نه یک صفت وجودی که دلیل و شاهد بخواهد بلکه کسی که ادعا می کند با سواد است باید دلیل بیاورد چون اصل بر عدم سواد است در ضمن در مقابل این ادعای پیامبر وخدا مشرکا ن مکه که پیامبر در میان انان بزرگ شده بود هیچ یک این ادعا را رد نکردند مشرکان گفتند پیامبر ساحر است ، از کسی این کلمات را می اموزد ، یا اینکه اساطیر اولین می گوید ولی هیچ یک نگفتند محمد درس خوانده است
اینکه فرموده اید:ایشان قبل از رسالتش به سفرهای زیادی رفته است و سرپرست کاروانهای تجارتی خدیجه بوده است و چگونه می توان سواد داشتن او را به اکیدا رد کرد و بدید شک نگاه نکرد؟
جواب: از شما که ادعای عقلانیت دارید این استدلال بعید است این استدلال مانند اینست که بگویید چون امام خمینی سفرهایی به فرانسه و ترکیه داشته حتما در دانشگاههای پاریس و استامبول درس خوانده !!!!
اینکه فرموده اید:نداشتن سواد و نرفتن به دنبال آن توسط پیامبر نقص ایشان قبل از پیامبری محسوب نمی شود و نمی توان گفت که خداوند پیامبری ناکامل را برای ابلاغ رسالت انتخاب کرده است؟
جواب:مسلمانان مى گويند كه: آن حضرت يك فرد امّى بوده و مقصود از امّى اين است كه درس نخوانده بود، نه اين كه فاقد دانش بوده است و تمام اشتباه در اين نقطه است، زيرا «درس نخوانده» به معناى بى علم و دانش بودن نيست همچنان كه پيامبران بزرگ درس نخوانده اند ولى بزرگترين معلّمان در عالم بشريّت بوده اند. حضرت آدم يك فرد درس نخوانده بود، ولى به تصريح قرآن مجيد معلّم فرشتگان بود، چنان كه در سوره بقره بطور تفصيل اين مطلب در طىّ آيه هاى 28 تا 32 بيان شده است.
هرگاه مقصود از باسواد بودن پيامبر اطّلاع وسيع و علوم سرشار او حتى از طريق وحى باشد، اين مطلب مورد تصديق تمام مسلمانان است و اگر مقصود از باسواد بودن اين است كه بسان ديگران در مكتب هاى معمولى درس خوانده و استاد ديده، صفحات پرافتخار زندگى آن حضرت و صريح آيات قرآن شديداً آن را تكذيب مى كند.
اینکه فرموده اید : آیا اعجاز قران تنها به صرف این است که توسط فردی امی آورده شده است یا اعجاز دیگری داشته است؟ و اگر جنبه اعجاز قرآن در موارد دیگر است آیا استدلال قران بر بی سوادی پیامبرش استدلالی پوچ نمی نماید؟
جواب : عزیزم اثبات شی نفی ما عدا نمی کند ما نگفته این تنها اعجاز قران از این جهت است بلکه ما قران را از همه جهات معجزه می دانیم و ذکر امی بودن پیامبر لغو نیست مثلا اگر شما پدری داشته باشید که هم دکتر است هم مهندس هم وکیل اگر در جایی دکتر بودن او را گفتید دیگر گفتن مهندسی وی لغو و بیهوده می شود ؟!!! لطفا از این مغالطه کاریها کمتر استفاده کنید وبیشتر استدلال منطقی وعقلی ارایه دهید ممنون

[=Times New Roman]از دوست گرامی – فریاد – که لطف فرموده و بحث را پی گیری می کنند ،ممنونم . همانگونه که گذشت و عرض شد ،در مساله امی بودن پیامبر سه قول است .و بنده هم سه قول را مطرح کرده ولی نگفتم که کدامین قول را پذیرفته ام . اکنون شواهدی بر هر کدام از این اقوال خواهم آورد . شیخ طوسی در تفسیر آبه 48 سوره عنکبوت ،می گوید : پیامبر چیزی ننوشته بوده است ،نه اینکه نمی توانسته بنویسد . چرا که ممکن است کسی که خوب نوشتن می داند و کسی که نوشتن نمی داند هردو ننویسند اما به معنی ناتوانی آنکه نوشتن می داند نیست [=Times New Roman][1][=Times New Roman].علامه طباطبایی هم استنباط می کند : ای پیامبر عادت تو چنین نبوده که قبل از این ، کتابی بخوانی و یا بنویسی ...،خلاصه تو ،نه مسلط بر خواندن بود ی و نه مسلط بر نوشتن ،چون امی و بیسواد بودی ،و اگر غیر از این بود و بر خواندن و نوشتن مسلط بودی ، مبطلان که همواره می خواهند حق را را باطل معرفی کنند ،قرآن را کلام خدا نمی دانستند .[=Times New Roman][2][=Times New Roman] اما آن دسته که معتقدند پیامبر نه خواند ونه نوشت عبارتند از : « ابن عبد ربه در کتاب عقد الفرید ، طبرسی در کتاب مجمع البیان ، ابن خلدون در مقدمه اش ، و شهید مطهری در کتاب نبی امی » . در مقابل آنها که می گویند پیامبر به دست خود چیزی ننوشت ،عبارتند از :« زمخشری در کتاب الفائق ، کتانی در کتاب التراتیب الاداریه ، احمدی میانجی در کتاب مکاتیب الرسول » . عده ای هم معتقدند که پیامبر در صلح حدیبیه پیمان نامه را خود نوشت [=Times New Roman][3][=Times New Roman]. بعضی نظرات دیگر هم از این قرار است : سید مرتضی می گوید ازآیه 48 عنکبوت بر می آید که پیامبر اسلام پیش از بعثت خواندن و نوشتن را به خوبی نمی دانسته ،ولی پس از پیامبری ، نمی توانیم قطعانه بگوییم که او خواندن و نوشتن می دانسته یا نه [=Times New Roman][4][=Times New Roman]. اکنون نوبت آن است که درباره سواد ،در جاهلیت بحث کنیم . اربلی مورخ نام آسنا می گوید : « اختلاف میان مسلمانان در مورد روز ولادت پیامبر (12 یا 17 ربیع الاول ) قابل پذیرش است ... زیرا اعراب بی سواد بودند و تاریخ ولادت ها ر ضبط نمی کردند [=Times New Roman][5][=Times New Roman]» . شهید مطهری در کتاب سیری در سیره نبوی ، آورده است : اعراب حجاز مردمی بودند فوق العاده بی سواد و بی اطلاع . یهودیها که اهل کتاب بودند سواد و معلومات بیشتری داشتند و لذا فکر خودشان را به آنها تحمیل می کردند .طوری بود که حتی بت پرستان به آنها عقدیه می ورزیدند . ابن عباس می گوید در میان زنان اهل مدینه گاهی اتفاق می افتاد که بعضی از زنها که بچه دار نمی شدند نذر می کردند که اگر بچه ای پیدا شد او را بفرستند در میان یهودیان ، یهودی بشود . کارلایل در کتاب معروف « الابطال » می گوید : یک چیز را نباید فراموش کنیم و ان اینکه محمد هیچ درسی را از هیچ استادی نیاموخته بود – صنعت خط تازه در میان مردم عرب پیدا شده بود .به عقیده من حقیقت این است که محمد با خط و خواند آشنا نبود – جز زندگی صحرا چیزی نیاموخته بود . ویل دورانت در تاریخ تمدن می گوید : ظاهرا هیچ کس در فکر این نبود که وی ( رسول الله ) را نوشتن و خواند آموزد . در آن موقع هنر نوشتن و خواند به نظر عربان اهمیتی نداشت . به همین جهت در قبیله قریش بیش از هفده تن خواندن و نوشتن نمی دانستند . در کتاب اسد الغابه ذیل احوال تمیم بن جراشه ثقفی داستانی از او نقل می کند که به صراحت می فهماند ،پیامبر اکرم در دوره رسالت نه می خوانده ونه می نوشته است . یعقوبی هم د رجلد دوم تاریخ خود نام کاتبان پیامبر را آورده است : علی بن ابیطالب ، عثمان بن عفان ، شرحبیل بن حسنه ، عبدالله بن سعد بن ابی سرح ، معاذ بن جبل و ... . در نامه پیامبر به مسیحیان نجران آمده است : این چیزی است که محمد پیامبر خدا می نویسد برای اهل نجران ... . در حالی که جریان از این قرار بود که پیامبر املاء فرمود و حضرت علی به خط خود نوشت [=Times New Roman][6][=Times New Roman]. درصلح حدیبیه که سال ششم هجرت است ،زمانی که بین سهیل بن عمرو و رسول الله بحث می شود ، و در نهایت قرار می شود که کلمه « رسول الله » حذف شود ، پیامبر به علی ( ع ) می فرماید ،دست مرا روی کلمه مورد نظر بگذار تا آن را پاک کنم . و حضرت هم ،این کار را انجام میدهد [=Times New Roman][7][=Times New Roman]. خب نوبت به بررسی دیگر سخنان شما رسید . اینکه آورده اید : ایشان ( علی علیه السلام ) در خانه پیامبر با سواد شده است ،از کدامین سند این را نقل می کنید ؟ اما اینکه افراد را به آموزش خواندن و نوشتن دعوت می کرد ،اما خود امی مانده بود ،دلیلش همان است که در قرآن آمده است . برای اینکه مشرکان و خالفان نگویند ،این قرآن را از قلمش تراوش شده است .سواد داشتن چه ربطی به معصوم بودن دارد ؟. اگر او بیسواد که بود جاهل هم بود بله این نقص بود اما اینجا بی سوادی او دلیل بر فضلش است که چنین کتاب بزرگی آورده که همه گی در برابرش کرنش می کنند و کسی را یارای هماوردیش نیست . اما اینکه گفت بخوان ،نگفت که از روی این نوشته ،بخوان ، بخوان یعنی آیات الهی که به تو القا می شود را بخوان « بازگو کن » . اقرا از ماده قرا است .به کسی که قرآن را می خواند قاری یعنی باز گو کنند ه قرآن می گویند . اینکه قبل از رسالت چه کسی می تواند بی سوادی اورا تایید کند ،پاسخ این است که بیسوادی او را ،اعراب جاهلی همه تایید کردند . انها با تمام عیوبی که برای پیامبر ساختند هرگز نگفتند خودت این را نوشته ای ، چون می دانستند او بی سواد بوده است . از سوی دیگر د راسامی ای که نام آنها به مثابه سواد داران دوره جاهلیت آمده است ،هرگز نام حضرت محمد نیست . و این شاهد دیگری است که او بیسواد بوده است . اصولا در سفرهای تجاری و خرید و فروش ها هیچ گزارشی مبنی برباسوادی پیامبر یا ثبت و ضبط درآمد تجاری ،از سوی او نشده است . نه از سوی او ونه از سوی دیگر بازرگانان . همانطور که پیشتر گذشت اعراب به ذهنشان اکتفی می کردند . اما اینکه فروده اید هم و غم اعراب رفع گرسنگی شان نبود ،لازم است بگویم ،از روی آیات قرآن( 151 انعام و 31 اسراء ) که فرموده است ای عربها فرزندانتان را از ترس گرسنگی نکشید، به دست می آید که وضعیت اقتصادی نابهنجاری داشتندکه حاضر بودند بچه هایشان را از ترس گرسنگی بکشند . پس اینکه به فکر شکمشان بودند ،درست است . اما درباره اینکه فرموده اید از سخنان امام رضا ،این گونه به دست می آید که گویا پیامبر در جزیره ای دور افتاد ه و تنها بزرگ شده است . پاسخش این است که اگر ایشان یتمیم و تهیدست و چوپان بوده ،همه اینها را تاریخ ذکر کرده است و حتی یتیم بودنش را هم قرآن آورده است . اما معلوم نشد شما چگونه به این نکته رسیدید که ایشان گویا در جزیره بوده است . و هیچ احدی حق سخن با او را نداشته است . آیا اگر کسی در منطقه ای زندگی کند و این شرایط را داشته باشد ، یعنی او را حبس کرده اند ؟ ! اصطلاح یتیمی و تهیدستی و چوپانی ،مال از اول تا آخر عمر شریف پیامبر نیست ،بلکه هرکدام به دوره ای از زندگی اشاره می کند . چه آنکه او در حدود بیست سالگی به تجارت مشغول شد و دیگر تهیدست نبود و اصلا به کسی که به سن جوانی برسد ،دیگر یتیم نمی گویند ،بلکه یتیمی ،اصطلاحی است برای افرادی که زیر سن بلوغ پدر یا مادر خود را از دست می دهند . اما اینکه فرموده اید . داستانهای قران بی سر و ته است . اینگونه نیست . لااقل سوره یوسف داستان کاملی از حضرت یوسف آورده است و. پس این نقض کلام شما شد . اما اینکه چرا قران داستانها را خلاصه آورده است ،برای این است که اگر قرار بود مثلا،تنها داستان زندگی سلیمان را بیاورد ،لازم بود چند جلد فقط داستان این زندگی پرفراز ونشیب باشد در حالی که قرآن به نکات مهم و آموزنده در هر زندگی پیامبری اشاره می کند .

[=Times New Roman][=Times New Roman][1][=Times New Roman] - التبیان فی التفسیر القرآن ،طوسی ، ج8 ، ص 216 .

[=Times New Roman][2][=Times New Roman] -تفسیر المیزان ، ترجمه سید محمد باقر موسوی ، ج 16 ،ص 219 .

[=Times New Roman][3][=Times New Roman] -طبقات ابن سعد ، ج 1 ،ص 74 ؛ علل ، صدوق، ص 120 – 118 ؛ کشف الاسرار ، میبدی ، ج 7 ، ص404 ؛

[=Times New Roman][4][=Times New Roman] - مجمع البیان ، طبرسی ، ج4 ، ص 287 .

[=Times New Roman][5][=Times New Roman] - کشف الغمه ، اربلی ، ص 14 .

[=Times New Roman][6][=Times New Roman] - شرف النبی ، خرگوشی ، ص 295 ؛ البدایه و النهایه ، ابن کثیر ، ج 5 ، ص 55 ؛ دلائل النبوه ، ج 5 ، ص 389 .

[=Times New Roman][7][=Times New Roman] - عیون الاثر ، ابن سید الناس ف ج 2 ، ص 168 ؛ دلائل النبوه ، بیهقی ،ج4 ، ص 146؛ تاریخ الاسلام ، ذهبی ، ج 2 ، ص 390 .

پاسخ:

با سلام و تشکر

اگر چه کارشناسان محترم پاسخ های مناسبی ارائه نمودند اما نکات زیر نیز خالی از لطف نیست:

الف) پیامبر اکرم (ص) درس ناخوانده بوده اند نه بیسواد و میان این دو واژه تفاوت بسیار است. سواد غیر از خواندن و نوشتن است و خواندن و نوشتن تنها مظهری از مظاهر سواد است نه اصل آن. فرض کنید کسی خواندن و نوشتن نمی‌داند ولی کتب علمی را حفظ است و محتوای آنان را به خوبی درک می‌کند و می‌داند. و کسی خواندن و نوشتن می‌داند اما خبر از محتوای کتب علمی و مطالب آنان ندارد به نظر شما کدام یک با سواد و کدام یک بی‌سواد محسوب می‌شوند.

ب) بعلاوه این که پیامبر اکرم(ص) نمی‌خوانده و نمی‌نوشته است فلسفه خاصی داشته و خداوند می‌خواسته است که او از این جهت مورد تهمت تعلیم و آموزش از دیگران قرار نگیرد چنانکه در سوره مبارکه عنکبوت آیه 48 می‌فرماید: وَ ما کُنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ کِتابٍ وَ لا تَخُطُّهُ بِیَمینِکَ إِذاً لاَرْتابَ الْمُبْطِلُون‏، و تو هیچ کتابی را پیش از این نمی‌خواندی و با دست (راست) خود (کتابی) نمی‌نوشتی و گرنه باطل اندیشان قطعاً به شک و تردید می‌افتادند).

و حتی در عهد پیامبری خود خط ننوشت ولی در مورد نوشتن، ایشان کاتبانی داشت که وحی را می‌نوشتند و به کاتبان وحی شهرت داشتند. حتی در صلح حدیبیه که در سال ششم هجرت صورت گرفته است وقتی قرار بود مطالبی از متن قرارداد صلح حذف کنند مانند محمد رسول الله یا کلمه الله الرحمن الرحیم در بسم الله الرحمن الرحیم و حضرت امیر(ع) که کاتب بود عرض کرد یا رسول الله من دستم نمی‌رود و نمی‌توانم که این اسم مبارک شما را خط بزنم و حذف کنم وقتی نشان پیامبر(ص) دادند پیامبر(ص) با دست مبارک خود آن را محو کرد.

وانگهی، ظاهر آیه شریفه فوق، نفی قدرت نوشتن و خواندن از پیامبر(ص) نمی‌کند بلکه نفی عادت نوشتن و خواندن را می‌کند (چون ترکیب فعل ماضی کان با فعل مضارع که معنای ماضی استمراری را می‌دهد. بیانگر عادت است.(1)

موفق باشید ...

__________________________
1. بنقل از حوزه نت، دانشنامۀ پیامبر اکرم (ص)، با کمی تغییرات

پاورقی______________________

باسلام دوست عزیز
به نظر می اید که شما از یک متن هر کجا را به نوعی به کارتان بیاید با حذف مقدمه و موخره ان و با پیش فرضهای خودتان (مانند اینکه یک شبه با سواد شد؛ ترک واجب برای پیامبر نقص محسوب می شود؛او را همچون یک احمقی می شمارند که نمی داند بدون لوح و نوشته نمی تواند به کسی دستور خواندن بدهد!؛اگر فرض کنیم که ادعای دروغینی ابراز داشته است مسلما سواد داشتن خود را مخفی کرده است .؛اما انچه که مورد سوال است است که هر چیزی را در نظر بگیریم به یک تناقضی برمی خوریم. چه او را تا آخر عمر بی سواد بدانیم چه او را از ابتدای کودکی باسواد بدانیم چه بعد از رسالتش او را باسواد بدانیم و چه انکه برای او معلمی در نظر بگیریم!؛)را بدون اینکه اثبات نمایید مانند یک اصل مسلم در نظر گرفته و یکه تازی می نمایید در حالی که استدلالات ما را با چینش خاص با شایدها و اگرها و فرضهای ذهنی زیر سوال میبرید
دوست گرامی من از ابتدا به شما گفتم که موضع خود را در این بحث مشخص نمایید و با استدلال نظر خود را بیان نمایید تا ما یا ان را بپذیریم یا نقد نماییم که شما در جواب من فرموده اید :من نمی توانم نظری دقیق به این سوال بدهم . اما انچه که مورد سوال است است که هر چیزی را در نظر بگیریم به یک تناقضی برمی خوریم. چه او را تا آخر عمر بی سواد بدانیم چه او را از ابتدای کودکی باسواد بدانیم چه بعد از رسالتش او را باسواد بدانیم و چه انکه برای او معلمی در نظر بگیریم!
این جوابی مغالطه ای است بالاخره شما نمی توانید بگویید پیامبر هم با سواد بود هم بیسواد بلکه باید یکی را ترجیه داده ادله خود را بیان نمایید چون این دو اجتماع نقیضین است
خلاصه اینکه شما در این موضوع باید یکی را ترجیه دهید و نمی توانید در دو جناح باشید چون باسوادی و بیسوادی محملی برای جمع ندارند در یک جمله دیدگاه خود را در این باره بیان نمایید نه اینکه با سفسطه کاری در دوجناح قرار بگیرید اینکه نظر من مهم نیست کلامی عجیب است شما مانند یک متخصص در این وادی استدلال می نمایید و اشکال می نمایید بدون اینکه مبنای خود را روشن نمایید
والسلام علی من اتبع الهدی

با سلام خدمت جناب فریاد آرش دوست ،امیدوارم مصداق راستین حب الوطن نصف الایمان باشی . اما درباره اظهار نظرهای حضرتعالی به عرض می رسانم : مسلمانان هر کدام نظری درباره جریان امی بودن پیامبر دارند و البته هر کدام هم دلیل خاص خودشان را ارائه می کنند اما شما هیچ دلیلی که قانع کننده باشد برای نپذیرفتن تعریف خاصی از امی بودن ارائه نمی کنید و صرفا به استبعادهای عقلی مستند میشوید . و اگر برای شما اهمیتی ندارد که پیامبر با سواد بوده یا نه پس چه چیزی برایتان در طرح مجدد بحث مهم است ؟ مشکل اینجاست که شما اقراء را به خواندن از روی چیزی معنی می کنید، در حالی که اقرا در اینجا گرچه در معنای لغتی به بخوان ترجمه می شود اما حقیقت خواندن در اینجا چیزی دیگر و مغایر با خواند ن اصطلاحی است . برای تقریب به ذهن مثالی می زنم . در جریان کربلایی کاظم ساروقی که در واقعه ای قرآن به دلش افتاد ،ایشان که بی سواد بود ،قدرت یافت تا قرآن را ازبر،بخواند . با آنکه بی سواد بود اما از روی آنچه به دلش افتاده بود به طور کامل قرآن را می خواند و حتی بعد از آن می توانست خطوط قرآن را از غیر قرآن تشخیص دهد .قبر ایشان در قبرستان نو ،در شهر قم است . پس آنچه از دستور اقرا لازم می آید دقیقا مثل این جریان است نه اینکه فرشته او را امر به خواندن کتیبه ای بنماید . اما اینکه فرموده اید من در مقام نقل عقاید شما هستم باید به عرض برسانم که هر نقادی ای یک اصولی دارد ونقاد باید خود چارچوب نظری و منطقی مشخصی داشته باشد و گرنه اسم آن نقادی نیست . نکته دیگر آنکه فرموده اید : پیامبر سخنان ضد و نقسض زیادی داشته است . در پاسخ شما به عرض می رسانم که این از اندسته ادعاهای بلا دلیل است . و گواه شما هم مقبول نیست . چون به جای سخنان رسول خدا ،سخنان دیگران را درباب رسول الله مد نظر قرار داده اید . که البته این با اصول نقادی نمی سازد .شما اگ رمی خواهی کسی را نقد کنی باید سخن و رایش را از خودش جویا شوی و به اصل خبر مراجعه کنی ،نه آنکه به برداشت های متفاوت و متباین از خبر اعتماد کنی .

با سلام اینهکه فرموده ای:آیا خود مسلمانان نظری قاطع در مورد امی بودن پیامبر دارند که از من نظری قاطع می خواهند؟
بنده نگفتم نظر مسلمانان را بگویید بلکه نظر شخصی شما را خواستم بله در یک موضوع نظری ممکن است همه کارشناسان اجماع در یک نظر نداشته باشند اما هر یک برای خود نظری را صحیح می دانند یا لااقل ترجیح می دهند لذا شما هم لااقل بگویید کدام طرف را ترجیح می دهید و چرا و الا بحث بی نتیجه است چون مقبولات شما را نمی دانیم و لذا بنده هم از ابتدا نظر خود را گفته و ادله ان را بیان نموده ام
اینکه فرموده اید:من به عنوان کسی که نقد می کنم مساله اصلی را سواد داشتن یا نداشتن ایشان قرار ندادم تا در مقابل عقاید مختلف دچار سردرگمی شوم. بلکه اصل را ادعای ایشان قرار دادم. و سواد داشتن را فرع قرار دادم. درواقع برای من اهمیتی ندارد که ایشان باسواد بوده یا خیر .
جواب : اگر صحیح فهمیده باشم شما در اصل اینکه پیامبر صادق بوده یا کذاب شک دارید اگر اینگونه با شد باز هم شما باید ثابت نمایید اولا پیامبر با سواد بوده و در ثانی تصریح نموده باشد که من بی سواد بوده ام و همانگونه که فرموده اید هیچ یک از این دو مورد برای شما اثبات نشده لذا بهتر است درباره اصل عصمت پیامبران و بخصوص عصمت پیامبر بحث عقلی نماییم نه اینکه از جزیی که نمی توان حکم قطعی بر ان داد در رد کل (عصمت ) استدلال نمود
اینکه فرموده اید:این مغالطه از سوی من اتفاق نیافتاده چون من واژه "نمی دانم" را بکار بردم و این به ان معنا نیست که من هر دو را قبول دارم یا هر دو را رد می کنم. اما برعکس شما و دوستانتان دقیقا این مغالطه را انجام می دهید. بطور مثال خود شما در اینجا کاملا باسواد ( خواندن و نوشتن پیامبر ) را کاملا رد می کنید.
اما این مطلب شما در نقض صریح خود آیه قران است که به پیامبرش دستور " اقرا " می دهد؟!
جواب:اینکه بنده موضع خود را مشخص نموده ام مغالطه نیست و بحث ما هم در این است که این اقرا به معنای خواندن(خواندنی که از روی متن باشد و علم حضوری نبوده مانند ایاتی که می گوید در قیامت خدا می گوید نامه اعمالتان را بخوانید در حالی که بسیاری بی سواد از دنیا رفته اند مگر اینکه بگویید معجزه ای شده انها با سواد می شوند) که ظاهر ان است نمی باشد چو ن با ایات دیگر تفسیر می شود و اگر شما به قطع رسیده اید که این به معنای خواندن (با سواد بودن ) است چرا می گویید نمی دانم لذا بگویید من با این ادله یقین نمودم که پیامبر سواد خواندن و نوشتن داشته و بعد بحث نماییم که ایا این قول منجر به اثبات دروغگویی پیامبر می شود یا نه
و همنگونه که از نوشته شما که فرموده اید همانطور که گفتم نظر من مهم نیست . به دلایل زیر:
1- من در مقام نقد عقاید شما هستم و نه در مقام متخصص نظریه پرداز!
2- اصل برای من نقض بودن استنادها و استدلالهای مسلمانان در مورد پیامبر است و برای من اهمیتی ندارد که پیامبر باسواد بدنیا آمده است یا بی سواد مرده است. بلکه چیزی که اهمیت دارد افسانه سرایی هایی است که مسلمانان برای پیامبرشان ساخته اند که کذب بودنش واضح است.) پیدا است شما نظر قطعی دارید لذا باید اثبات مدعایتان را بیان نمایید نه اینکه صرفا با بزرگنمایی و ادعا از پاسخ گویی پرهیز نمایید شما بفرمایید لازمه قول شما چه اشکالاتی به عقاید اسلامی است تا ما جواب دهیم ما فرض را بر این می گیریم که قول شما صحیح باشد ثم ماذا ....

3اینکه فرموده اید: من در مقام دفاع از پیامبر و اسلام نیستم و کسی که در مقام دفاع است باید نظری قاطع در این مورد بدهد تا رفتار و گفتار و ادعای پیامبرش را توجیه کند. و اگر من بخواهم با همه این تناقضات یک نظر بدهم انگاه جای نقاد ( اسلام ) و مدافع ( اسلام ) عوض می شود
جواب : هر مستشکلی ابتدا باید نظر خود را بیان نماید تا پاسخگو بداند که باید از چه چیزی جواب دهد
دوست من در نهایت اینکه به فرض شما ثابت نمودید پیامبر با سواد بوده در نتیجه دروغ گفته که سواد نداشته بنده در جواب خواهم گفت باید اثبات نمایید پیامبر کجا تصریح نموده که بی سواد بوده چون نظر بنده اگر در یک موضوع تاریخی که در یک برهان کلامی استفاده می شود در صورت اینکه با کلام قطعی مسلمین (عصمت پیامبر) منافات داشته باشد نظر بنده ابطال می گردد نه کلام فطعی که با ادله عقلی ثابت شده
در پایان بنده به شما سفارش می کنم با بیان مقبولات و مبادی تصدیقیه خود در این موضوع اجازه دهید بحث زود تر به نتیجه برسد و از اطاله کلام خود داری شود
والسلام علی من اتبع الهدی

[="sienna"]دو مورد مهم اول اینکه ایا پیامبر نزد کسی سواد آموخته پس این یک حسن هست نه عیب نکته دوم اینکه ایا پیامبر بی سواد بوده اگر بوده یک عیب هست نکته مهم این که علم پیامبر آیا چقدر بوده هست و نکته بعدی اینکه آیا پیامبر علم تمام و کمال داشت یا نه مثلا ایا تاریخ آینده را می دانست مثلا ایا میدانست بعد از او دو گروه شیعه و سنی هستند
گر چه این سوالات تایپیک جدایی می خاد لذا تقاضا دارم بحث خود را ادامه دهید منم احتمالا لابلای حرفهای شمایان به تردیدهای خود جواب روشنی حتما می یابم موفق باشید [/]

با سلام دوست من خیلی راحت این را با ادله قطعی عقلی و یا نقل متواتر ثابت نما و هر گاه توانستی کذب بودن ادعای پیامبر را در مورد نبوت اثبات نمایی عصمت او هم ناگزیر باطل می شود
نه تنها در مورد پیامبر بلکه کذب گفتار هر کسی را که در گذشته بیانی دارد باید اینگونه ثابت نمایی نه با گمانه زنی و گزارشات غیر متواتر در مورد اشخاصی مانند پیامبران باید دقت بیشتری صورت گیرد نه اینکه به این سادگی کسی را که ملیونها نفر به صداقتش اطمینان دارند با چیدن مقدمات غیر علمی کنار هم متهم به دروغگویی نماییم

در مورد تاپيك سوال دارم :

اگر پيامبر امي بوده پس در آخر عمر چرا كاغذ و قلم درخواست كرد؟؟!

و نيز:
محمد در کاروان خدیجه دارای مسئولیتبود. یک تاجر هیچگاه امورات خود را به فردی بیسواد نمیسپارد، در صورتی که افراد باسواد بسیاری بودند که میتوانست به آنها این وظیفه را بسپارد. در ضمن محمد با این فرصتی که داشت مدام با افراد باسواد ارتباط برقرار میکرد و معامله میکرد،

با سلام به sosme
پرسیده بودی:اگر پيامبر امي بوده پس در آخر عمر چرا كاغذ و قلم درخواست كرد؟؟!
دوست گرامی دلیلی بر اینکه قرار بود خود پیامبر کتابت کنند در دست نیست این در حالی است که پیامبر در بستر بودند و در محضر ایشان کاتبانی چون علی ع و عثمان بودند همانگونه که ابوبکر در اخر عمرش امر نمود وصیت او را درباره خلافت عمر بنگارند و عثمان ان وصیت را کتابت نمود والسلام علی من اتبع الهدی

جناب صدر خوب شواهدي هم در دست نيست كه ايشون نميخواستند خودشون بنويسند!

با سلام به sosme
ممنون از پاسخ منطقی شما اینکه فرموده ای :جناب صدر خوب شواهدي هم در دست نيست كه ايشون نميخواستند خودشون بنويسند!
جواب: بله بنده هم حرف شما را قبول دارم بنابراین برای هیچ یک از طرفین این بحث، این روایت نمی تواند به عنوان دلیل استفاده شود چون اذا جاء الاحتمال بطل الاستدلال
اما دقت بفرمایید این روایت را شما به عنوان دلیل بر مدعای خود(امی نبودن پیامبر) آورده اید و بنده دلیل شما را با این دلیل که ممکن است است قرار بود پیامبر تقریر نموده دیگری بنویسد و وقتی که احتمال دیگری در این دلیل ممکن باشد به درد استدلال نمی خورد دلیل شما را رد نموده ام
بنابر این بنده به این روایت استدلال ننموده ام که شما با بیان احتمال طرف دیگر دلیل من را رد نمایید بله اگر بنده جایی به این روایت برای امی بودن پیامبر ص استدلال نمودم شما می توانید با بیان این احتمال دلیل بنده را رد نمایید والسلام علی من اتبع الهدی

با سلام
از تمام کسانی که در این بحث شرکت کرده اند خواهشمندم از ایجاد تنش خودداری نموده واز درج پست های غیر مرتبط با بحث خودداری نماینددر صورت ملاحظه تاپیک های این چنینی به سرعت تاپیک مذکور بسته خواهد شد.هدف این سایت بحث وتبادل نظر دینی است نه جنجال آفرینی.با تشکر

ايشان از سوي حديجه به عنوان امين و تاجر به سفر فرستاده شده بودند و توانايي محاسبه سود و زيان داشتند ...

با سلام به همه دوستان عزيز
همواره وقتي فضا از سوي عده اي به ويژه برخي از كاربران متشنج بشود نتيجه گيري بحث سختتر خواهد شد .
من به همه دوستان سفارش ميكنم قوانين و قواعد گفتگو و مباحثه را رعايت نمايند تا با مديريت محترم انجمن كلام بحث جمع بندي و به نتيجه برسد .
از سعه صدر همه دوستان تشكر ميكنم

ُسلام د كتاب تاريخ طبري نوشته زمان رحلت فرمودند كاغذ و دوات بياوريد تا چيزي بنويسم يعني خودشون ميخواستن بنويسند.

جمعبندی بحث: آیا پیامبر اسلام امی بود؟

سلام

از آنجائیکه بحمدالله تا کنون، بحث های خوب و نسبتاً کاملی در این فضا از طرف موافق و مخالف، صورت گرفته، که با رجوع به آن و بررسی و مقایسه، بسیاری مطالب روشن و مکشوف می شود. و بمنظور جلوگیری از تکرار و گرفتار آمدن در دور، که با دقت در فرایند بحث، در برخی پست ها مشهود است.

با کمال تشکر از همۀ دوستان، کاربران محترم و کارشناسان عزیز که در پربار شدن و غنای بحث "آیا پیامبر اسلام امی بود" مشارکت فعال داشته اند. پس از جمعبندی، بحث مذکور را در این فضا به پایان می بریم، در صورتیکه پس از مطالعۀ دقیق بحث ها، برای کاربران و مراجعان محترم، سؤال و یا اشکالی حول محور بحث مذکور باقی ماند در تایپیکی جداگانه ارسال، تا توسط کارشناسان محترم پاسخ داده شود.

اما در جمعبندی بحث، با محوریت ذکر "دلایل امی بودن پیامبر اسلام (ص)"، چنانکه قرآن بر آن اشارت نموده و در پاسخ به سؤال اصلی بحث، گفتنی است:

1. يكی از نكات روشن زندگی رسول اكرم (ص) اين است كه درس ناخوانده و مكتب ناديده بوده است نزد هيچ معلمی نياموخته و با هيچ نوشته و دفتر و كتابی آشنا نبوده است. البته پیامبر اکرم (ص) درس ناخوانده بوده اند نه بیسواد و میان این دو واژه تفاوت بسیار است. سواد غیر از خواندن و نوشتن است و خواندن و نوشتن تنها مظهری از مظاهر سواد است نه اصل آن. فرض کنید کسی خواندن و نوشتن نمی‌داند ولی کتب علمی را حفظ است و محتوای آنان را به خوبی درک می‌کند و می‌داند. و کسی خواندن و نوشتن می‌داند اما خبر از محتوای کتب علمی و مطالب آنان ندارد به نظر شما کدام یک با سواد و کدام یک بی‌سواد محسوب می‌شوند.

2. دیگر آنکه احدی از مورخان ، مسلمان يا غير مسلمان ، مدعی نشده است كه آن حضرت‏ در دوران كودكی يا جوانی ، چه رسد به دوران كهولت و پيری كه دوره رسالت‏ است ، نزد كسی خواندن يا نوشتن آموخته است ، و همچنين احدی ادعا نكرده‏ و موردی را نشان نداده است كه آن حضرت قبل از دوران رسالت يك سطر خوانده و يا يك كلمه نوشته است.

3. مردم عرب، بالاخص عرب حجاز، در آن عصر و عهد به طور كلی مردمی بی‏ سواد بودند. عادتا ممكن نيست كه شخصی در آن محيط ، اين فن را بياموزد و در ميان مردم به اين صفت معروف‏ نشود.

4. مخالفان‏ پيغمبر اكرم در آن تاريخ او را به اخذ مطالب از افواه ديگران متهم كردند ، ولی به اين جهت متهم نكردند كه چون با سواد است و خواندن و نوشتن‏ می‏داند كتابهايی نزد خود دارد و مطالبی كه می‏آورد از آن كتابها استفاده‏ كرده است. اگر پيغمبر كوچكترين آشنايی با خواندن و نوشتن می‏داشت قطعا مورد اين اتهام واقع می‏شد.

5. خاور شناسان نيز كه با ديده انتقاد به تاريخ اسلامی می‏نگرند كوچكترين‏ نشانه‏ای بر سابقه خواندن و نوشتن رسول اكرم نيافته، و در نظراتشان به این حقیقت اعتراف كرده‏اند كه‏ او مردی درس ناخوانده بود و از ميان ملتی درس ناخوانده برخاست.

6. اگر مقصود از باسواد بودن پيامبر اطّلاع وسيع و علوم سرشار او حتى از طريق وحى باشد، اين مطلب مورد تصديق تمام مسلمانان است و اگر مقصود از باسواد بودن، اين است كه بسان ديگران در مكتب هاى معمولى درس خوانده و استاد ديده، به اعتراف همۀ مورخین اسلامی و حتی غیر اسلامی، صفحات پرافتخار زندگى آن حضرت و صريح آيات قرآن شديداً آن را تكذيب مى كند. آيا آن حضرت پس از بعثت مى خواند و مى نوشت، يا نه؟ در اين مورد يك نظر قطعى صد در صد نيست، مشهور اين است كه آن حضرت بعد از بعثت نيز عملا نمى خواند و نمى نوشت و تمام نامه هاى پيامبر را ديگران و کاتبان مى نوشتند و خود او انشا مى كرد و روايات اسلامى اين نظر را تأييد مى كند.

7. بدون شک، طرز تعليم انبيا با سایر شیوه ها فرق دارد; زيرا پيامبر اسلام با خواندن آيات الهى از حفظ، و به وسيله بيانات شيرين و راهنمايى هاى علمى، وظيفه سنگين خود (تعليم و تربيت) را انجام مى داد و اين شیوه، مستلزم خواندن كتاب و نوشتن روى صفحات کاغذی نيست. به اشتباه، برخی تصوّر كرده اند طرز تعليم و تربيت پيامبران بسان آموزگاران و دبيران مدارس است، در صورتى كه زندگى پر افتخار پيامبران - خصوصاً زندگى رسول خدا - خلاف اين مطلب را ثابت می کند.

8. بطور مسلّم چنان كه گفتيم قدرت بر خواندن و نوشتن خود كمالى است كه پيامبر واجد آن بوده، اعمال و به كار بردن و استعمال آن كمالى است ديگر، ولى روى يك سلسله مصالح بزرگ، پيامبر اسلام از به كار بردن قلم اجتناب می ورزيد. زيرا، اگر او بسان مردم ديگر درس مى خواند و نامه مى نوشت، مخالفان نبوّت او، آن را دستاويز قرار داده و چنين وانمود مى كردند كه آيين توحيد او و شرايع و احكام وى زاييده افكار و نتيجه مطالعات و بررسى هاى كتاب هاى پيشينيان است و ارتباطى با جهان وحى و خداوند ندارد.

9. قرآن اين حقيقت را با روشن ترين عبارت بيان كرده است و مى فرمايد: «ما كُنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ كِتاب وَ لا تَخُطُّهُ بِيَمِينكَ اِذاً لاَرْتابَ الْمُبْطِلُونَ; تو هرگز پيش از اين كتابى نمى خوانى و با دست خود چيزى نمى نوشتى، مبادا كسانى كه در صدد (تكذيب و) ابطال سخنان تو هستند شك و ترديد كنند».(سوره عنکبوت، 48)

10. بعلاوه به بیانی دیگر می توان گفت: امي بودن پيامبر ص به معنايی "منسوب به مادر" است و چون قرآن ميفرمايد : (وَ اللَّهُ أَخْرَجَكُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهاتِكُمْ لا تَعْلَمُونَ شَيْئاً).(نحل ،78 ) لذا ميگويند شخص بي سواد، امي است يعني مانند زماني است كه از مادر متولد شده است و چيزي نميداند، اما ادله بسیاری دليل بر آن دارد كه پيامبر (ص) حتي قبل از تولد همه چيز را ميدانست و هنگام تولد و پس از آن نيز با توجه به علم پيامبر به هفتاد و دو جزء از اسم اعظم كه ميدانسته است چيزي از دانش را فرو گذار نكرده است، بنابراين امي بودن پيامبر (ص) به اين معناست كه پيامبر آنچه ميداند همان چيزي است كه از بدو تولد مي داند و كسي به او چيزي نياموخته است، لذا پيامبر از آيه (وَ اللَّهُ أَخْرَجَكُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهاتِكُمْ لا تَعْلَمُونَ شَيْئاً).(نحل ،78 ) استثنا است.

11. از اینرو می توان گفت: پيامبر (ص) بدلیل واجد بودن علم لدنی، سواد خواندن و نوشتن كه سهل است، به طرق آسمان ها و زمين عالم بوده، چه بسا ايشان مامور بود كه شاگردي كسي را نكند چون تحصيل حاصل بوده و بنوعی موجب شبهه در علم نبوت ايشان هم ميشد.

12. اگر پیامبر اکرم(ص) نمی‌خوانده و نمی‌نوشته فلسفه خاصی داشته و خداوند می‌خواسته است که او از این جهت، مورد تهمت تعلیم و آموزش از سوی دیگران قرار نگیرد، علاوه بر این که ظاهر آیه شریفه (عنکبوت، 48)، نفی قدرت نوشتن و خواندن از پیامبر(ص) نمی‌کند بلکه نفی عادت نوشتن و خواندن را می‌کند (چون ترکیب فعل ماضی کان با فعل مضارع که معنای ماضی استمراری را می‌دهد. بیانگر عادت است.

13. اگر چه در معنای کلمۀ "امی" میان مفسران و اندیشمندان اختلاف است اما به فرض اثبات اینکه امی بودن، به معنای مکی بودن پیامبر است. دخالتی در معنا و مفهوم آیۀ 48 سورۀ عنکبوت، مبنی بر نخواندن و نوشتن چیزی توسط پیامبر قبل و بعد از بعثتش ندارد. علاوه بر اینکه امی بودن پیامبر در هر دو قسم آن، یعنی مکی بودن و درس ناخوانده بودن صادق است. و امکان اختصاص دو یا چند معنا بر یک لفظ منتفی نیست.

14. اگر در خصوص طلب قلم و دوات در پایان عمر شریفشان، موضوع را حمل بر آن بگذاریم که قرار بوده کاتبان بنویسند و یا حمل بر آن بگذاریم که خودشان می خواستند بنویسند. در هر دو صورت، با امی بودن پیامبر (ص) منافات ندارد. زیرا در صورت اول، به همان شیوه که از قبلِ بعثت و پس از آن، بنا به مصالح و فلسفۀ نبوت، چیزی ننوشتند، عمل کرده اند و در صورت دوم، چنانکه گفتیم، اولاً ظاهر آیه دلالت بر آن ندارد که پیامبر (ص) قدرت بر نوشتن و خواندن نداشته است، بلکه نفی عادتِ به نوشتن و خواندن را می‌کند. ثانیاً با توجه به همین مطلب، بدلیل پایان یافتن رسالت و استحکام یافتن پایه های دین اسلام و بر طرف شدن آن مصالح و فلسفه های ننوشتن و نخواندن و اهمیت مسألۀ ولایت و جانشینی، پیامبر اکرم (ص) اراده نمودند که امر ولایت و جانشینی بعد از خود را به دست خط مبارکشان، به یادگار بگذارند.

در پایان یادآور می شویم که البته با رجوع به منابع تفسیری و کتب کلامی، دلایل متعدد دیگری بر این حقیقت قرآنی قابل کشف و مشاهده است که طالبان می توانند مراجعه کنند. در این مجال، ما به همین اندازه بسنده می کنیم. و با این عبارت این بحث را به پایان می بریم که: "اگر در خانه کَسَ است، یک حرف بس است".

موفق باشید...:roz: