جمع بندی استخاره و خبر از آینده

با نام و یاد دوست

کارشناس بحث: استاد عمار

استخاره: قرآن را برمی دارید و این دعا را می خوانید:

"اَللّهُمَّ اِنّى تَفَأَّلْتُ بِكِتابِكَ، وَ تَوَكَّلْتُ عَلَیْكَ، فَاَرِنى مِنْ كِتابِكَ ما هُوَ مَكْتُومٌ مِنْ سِرِّكَ الْمَكْنُونِ فـى غَیْبِـكَ"؛

خدایا به كتاب تو تفأّل مى زنم (و استخاره مى كنم) و بر تو توكّل مى كنم، پس تو نیز از كتاب خود، آنچه در نهان غیب تو پنهان است، به من نشان بده. سپس قرآن را بگشا و از صفحه اوّل سمت راست، سطر اوّل مقصود خودت را از خدا بخواه

بحارالانوار، ج 88، ص 241، ح 1

با سلام

اين مقاله به بررسى سندى و دلالى روايات مؤيد استخاره با قرآن مى‏پردازد و با نگاهى مجموعى به روايات وارد شده در مقام شك و ترديد، اين نتيجه به دست مى‏آيد كه استخاره با قرآن و نتيجه آن، به هيچ وجه قابل انتساب به شارع نيست و تنها فايده‏اش، مشخص كردن يكى از دو طرف ترديد در موارد بدون ترجيح است. اين نقش را هر راه غيرشرعى ديگر نيز مى‏تواند ايفا كند، اما به رجاء اينكه ممكن است اين راه از طرف شارع پيشنهاد شده باشد، مى‏توان از آن بهره‏مند گرديد.
استخاره با قرآن، تفأل، دعا.بدون ترديد خداوند از لطايف امور و غوامض احوال آگاه است; اما انسانِ محدود به زمان و مكان، به حقيقت بسيارى از كارهاى خويش جاهل و ناآشنا است و چون نگران آينده خويش است، همواره به دنبال راهى است تا از نتيجه كارهاى خود آگاه شود. در منابع اسلامى توصيه‏هايى در اين زمينه وجود دارد; ازجمله انديشيدن درباره عاقبت كار، مشورت با افراد آگاه، طلب خير كردن از خدا و توكل به او، و ... .يكى از پرطرفدارترين روش‏ها براى تشخيص در ترديدها، استخاره با قرآن است كه در تصميم‏گيرى‏هاى مهم تأثير بسزايى دارد. چه بسيار تصميمات مهمى كه متأثر از استخاره با قرآن، منقلب و چه بسيار كارهاى خيرى كه در اثر استخاره با قرآن، ترك مى‏شوند. آيا مى‏توان خيرى را كه خداوند براى انسان مقدر مى‏كند، فهميد؟ آيا خداوند راهى براى بندگان قرار داده است تا در هر كارى نظر خدا را به صورت جزئى، جويا شوند و طبق آن عمل كنند؟ و آيا قرآن راه مناسبى براى اين تشخيص است؟ آيا در دو راهى‏ها مى‏توان سختى تصميم‏گيرى را با استخاره آسان كرد؟ بهترين راه براى يافتن جواب، مراجعه به شرع و جويا شدن نظر شارع است كه آيا استخاره با قرآن به گونه‏اى كه اكنون رواج يافته است، مورد تأييد شارع است يا خير؟
از اين رو ابتدا به رواياتى اشاره خواهيم كرد كه به استخاره، در معانى‏اى غير از معناى شايع آن، توصيه كرده‏اند; سپس به رواياتى خواهيم پرداخت كه تأييدى بر استخاره با قرآن به شمار مى‏آيند و اعتبار و دلالت آنها را در كنار ديگر روايات بررسى خواهيم كرد.استخاره در لغت به معناى »طلب خير كردن« است، و كسى يا چيزى كه از آن طلب خير مى‏شود به صورت مفعول فعل »استخار« مى‏آيد. ابن‏ادريس در سرائر مى‏گويد: »استخاره در كلام عرب دعا است«. او به نقل از يونس بن حبيب لغوى مى‏گويد: معناى »استخرت الله« اين است كه از خدا خواستم مرا به بهترين چيزى كه قصد مى‏كنم موفق بدارد.

استخاره در اصطلاح ائمه و اصحاب ايشان نيز به معناى لغوى آن، يعنى طلب خير است، اما امروزه در معناى فهميدن خوب و بد يا خير و شر بودن كارى با استفاده از قرآن يا تسبيح استعمال مى‏شود. البته اين معنا را مى‏توان برآمده از معناى لغوى آن دانست; به اين صورت كه به وسيله استخاره با قرآن يا تسبيح، از خداوند طلب خير مى‏شود. بنابراين معناى اصطلاحى استخاره معناى عامى است كه به روش‏هاى مختلف انجام مى‏گيرد.