اسپری و آمپول و قرص

به نام خدا و سلام بر شما
وقت بخیر و عذر بابت تاخیر در پاسخ

اکثر مراجع محترم تقلید استعمال مواردی (همانند: آمپول و سرم) که به جای دوا استفاده می شوند را جایز می دانند، مگر در جایی که موارد مذکور به جای غذا استعمال شوند که در آن صورت خودداری از آنها لازم خواهد بود.(1)

در مورد استفاده از اسپری نیز، در فرض سوال شما که فقط وارد بینی می شود و به حلق نرسد، اشکالی ندارد. ولی اگر داخل حلق اسپری می شود، در صورتی که فقط هوای فشرده هست نه پودر یا موادی که به صورت فشرده اسپری می شود، باز هم اشکالی ندارد.

در استفتائات مرحوم آیت الله بهجت نیز چنین آمده است:

- سوال: استفاده از اسپری در حال روزه برای افرادی که آسم دارند، چه حکمی دارد؟

- پاسخ: اگر به صورت گاز رقیق می باشد، باطل کننده نیست و در غیر این صورت باطل کننده است.

--------------------------------------------------------
1- توضیح المسائل مراجع، ج ‏1، ص 892، م 1576

در مساله تزریق آمپول و سرم، نظرات مراجع تقلید متفاوت است. هر جایی هم که مرجع تقلیدی احتیاط واجب کرده بود می توانید به مرجع مساوی یا اعلم بعد از او که در آن مساله فتوای دیگری دارد رجوع کنید که توضیحش در ادامه می آید.

به عنوان مقدمه عرض شود که:

در مورد این مساله دو مبنای فقهی وجود دارد:

1. فقط خوراکی ها و آشامیدنی هایی که از راه اصلی (حلق یا بینی) وارد معده و شکم شوند، روزه را باطل می کند. پس داروهایی که به وسیله آمپول به بدن تزریق می شوند، چون از منفذ اصلی واردبدن نمی شوند، مبطل روزه نیستند.

خواه از نوع آمپول تقویتی باشد و خواه غیر تقویتی، و نیز سرم غذایی اشکال ندارد؛ زیرا بر هیچ یک از این ها «خوردن» و «آشامیدن» صدق نمی کند.

2. بعضی از فقها میان آمپول ها تفاوت قائل شده اند. چنانچه آمپول از نوع تقویتی باشد و به جای غذا استفاده شود، احتیاط واجب اجتناب از آنها است؛ اما تزریق آمپول به منظور ایجاد بی حسی یا مداوا، اشکال ندارد.

عده ای نیز معتقدند که تزریق آمپول (از هر نوع که باشد) روزه را باطل می کند.

نتیجه آن که، به نظر اکثر فقها تزریق آمپول هایی که برای درمان است مانعی ندارد و روزه را باطل نمی کند؛ اما در مورد آمپول های تقویتی و سرم هایی که به جای غذا استفاده می شوند اختلاف نظر هست.

توضیح فتاوای مراجع تقلید فعلی نیز در پست بعدی عرض می شود.

در ادامه پست قبلی که در خصوص مبنای فقهی این حکم توضیحاتی عرض شد، نظرات مراجع تقلید فعلی به این ترتیب است:

آیات عظام مرحوم امام خمینی، مرحوم آیت الله بهجت و آیت الله خامنه اى: اگر آمپول جنبه غذايى و تقويتى دارد، بنابر احتياط واجب، بايد از تزريق آن خود دارى كرد؛ ولى اگر جنبه دوايى دارد و يا عضو را بى حس مى كند، تزريق آن اشكال ندارد.(1)

مرحوم آیت الله فاضل لنکرانی: اگر آمپول جنبه غذايى و تقويتى داشته باشد، بايد از تزريق آن خوددارى كرد؛ ولى اگر جنبه دوايى دارد و يا عضو را بى حس مى كند، تزريق آن اشكال ندارد.(2)

مرحوم آیات الله تبریزی، و آیات عظام: سيستانى، صافى، نورى همدانی و وحيد خراسانی: تزريق آمپول روزه را باطل نمى كند؛ خواه جنبه غذايى و تقويتى داشته باشد، يا جنبه دوايى و مانند آن.(3)

آیت الله مکارم شیرازی:

نظر قبلی ایشان که شاید در سایت ها و وبلاگ های زیادی مشاهده کنید این بود که: اگر آمپول جنبه غذايى و تقويتى يا دوايى دارد، بنابر احتياط واجب بايد از تزريق آن خوددارى كرد؛ ولى اگر عضو را بى حس مى كند، تزريق آن اشكال ندارد.(4)

اما نظر اخیر ایشان این هست که: تمام انواع آمپول های دارویی و تقویتی که به صورت عضلانی تزریق می شوند برای روزه دار اشکالی ندارد، ولی تزریق آمپول و سرم وریدی جایز نیست.(5)

نتیجه اینکه:

مقلدین مراجع تقلیدی که به احتیاط واجب تزریق آمپول و سرم خوراکی و تقویتی را برای روزه دار جایز نمی دانند، می توانند به نظر مرجع تقلید مساوی یا اعلم بعد از مرجع خود که جایز می داند رجوع کرده و استفاده کنند.


-----------------------------------------------

1- توضيح المسائل مراجع، م 1576 ؛ خامنه اى، اجوبة الاستفتاءات، س 767.
2- توضيح المسائل مراجع، م 1576.
3- همان ، م 1576 ؛ وحيد، توضيح المسائل، م 1584.
4- همان ، م 1576 ؛
5- توضيح المسائل، م 1339.

استفاده از هر گونه دارویی که خورده یا آشامیده شود، مبطل روزه هست. و اگر ضرورتی در مصرف این دارو هست، مشکلی ندارد. روزه هایی که مجبور است به خاطر مصرف آن نگیرد، بعد از ماه مبارک رمضان فقط قضا می کند.

آروغ زدن نیز مبطل روزه یا نماز نیست.

--------------------------------------------------------------------
مسائلی که عرض شد، مورد اجماع مراجع محترم تقلید است.
(رساله مراجع مخترم تقلید، احکام مبطلات روزه)