جمع بندی اگر بخشش خوب است چرا حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها نبخشید!؟

در حدیث است که اگر نبخشی بر حوض کوثر وارد نمی شوید (دقیقا اینطوری نیست) و امام حسین علیه السلام گفته اند که اگر در یک گوشم دشنام بدن و در گوش دیگر عذر خواهی کنند می بخشم.

با سلام و احترام بد نیست در اغاز بحث دو روایتی را که شما نقل فرمودید (اگر نبخشی بر حوض کوثر وارد نمیشوید) و سخن امام حسین علیه السلام را بیان بفرمایید و ادرس ان را هم متذکر شوید؟  

با سلام و احترام با عرض پوزش از تاخیر پیش آمده سوال خوبی را مطرح کردید طبعا در دل این سوال سوالات دیگری هم مطرح میشود. مانند اینکه هر ظلمی را باید بخشید. هر کس خیانت کرد باید مورد بخشش و عفو قرار گیرد. این سوالات پاسخهایی دارد که به ان پرداخته خواهد شد. اما روایتی را که از حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام نقل کردید روایت قابل توجه و دقیقی است که در امور اخلاقی و عرفانی بیشتر مورد توجه است. اما اگر به متن روایت توجه نمایید سخن از دشنام دادن است. حضرت فرمود کسی به من دشنام دهد و سپس از من عذرخواهی کند من او را میبخشم. اتفاقا این سیره اخلاقی رفتاری اهل بیت ما بوده است.

چرا به حضرت موسی بن جعفر علیه السلام، کاظم میگویند زیرا وقتی به ایشان بی حرمتی میکردند ایشان کظم غیظ مینمود و از انان میگذشت. داستان امام حسن علیه السلام و ان مرد شامی معروف است وقتی حضرت را دید شروع به توهین و جسارت و بی ادبی کرد و هر چه خواست گفت حضرت فرمود ایا گرسنه ای ایا غریبی خانه و کاشانه نداری... چنان او را شرمنده نمود که به دست و پای حضرت افتاد عذر خواهی کرد و گفت الله اعلم حیث یجعل رسالته

در مورد امام باقر شخصی مسیحی به حضرت بی احترامی کرد نعوذ بالله به حضرت گفت انت بقر یعنی تو گاوی. امام بدون آنکه از خود ناراحتی نشان بدهد و اظهار عصبانیت کند، با کمال سادگی گفت: «نه، من بقر نیستم، من باقرم. مسیحی گفت تو پسر زنی هستی که مادرت بد زبان بود و... حضرت فرمود: اگر این نسبتها که به مادرم می دهی راست است خداوند او را بیامرزد و از گناهش بگذرد، و اگر دروغ است از گناه تو بگذرد که دروغ و افترا بستی. مشاهده اینهمه حلم از امام باعث شد، شخص مسیحی مسلمان شود.(1) پی نوشت: 1. مجلسی بحار الانوار، ج 11 ص 83

از این موارد در سیره اخلاقی اهل بیت فراوان داریم. پس روایت ناظر به دشنام دادن است یعنی اگر کسی به شما دشنام داد و بعد عذر خواهی کرد او را ببخش اما فرض سوال ما در مورد حضرت زهرا سلام الله علیها است ایا به حضرت زهرا فقط دشنام دادند؟ ایا کشتن محسن شش ماهه ایشان، شکستن پهلوی ایشان، به اتش کشیدن درب خانه ایشان، بستن دستان شوهر ایشان، هتک حرمت ناموس پیامبر، غصب فدک ایشان، غصب خلافت و حکومت برحق شوهر ایشان و.... قابل اغماض بود؟ ایا انها از کرده خود پشیمان شدند؟ ایا پیامبر و خدا از عمل آنها ناراضی نبودند؟  

        یکی از سوالاتی که اینجا مطرح میشود این است که بخشش خوب است و دین هم به ان سفارش کرده است. پس چرا حضرت زهرا غاصبین را نبخشید؟ در این سوال شیطنتی هم نهفته اینکه پس حضرت زهرا از این کار خوب سر باز زده و در اخر عصمت ایشان را به چالش میکشند. چند نکته را یاد اور میشوم اول: احکام دینی اسلام بر اساس مصالح و مفاسد بر انها حکم میشود مثلا روزه بر هر کس واجب شرعی است اما اگر در سفر بودیم و یا بیمار بودیم بر ما حرام است. بخشیدن هم نه میشود گفت به صورت مطلق خوب است و نه میشود گفت نبخشیدن به صورت مطلق بد است. یک جایی بخشش خوب هست اما یک جایی هم عدم بخشش مصلحت است بلکه بخشش مفسده دارد. مثلا ابن ملجم نه از کرده خودش پشیمان بود نه توبه کرده بود بلکه افتخار میکرد که با شمشیر زهر الود بر سر مبارک حضرت علی علیه السلام زده بود حتی وقتی خواست با امام حسن در گوشی صحبت کند امام قبول نکرد و فرمود او قصد داشت با دندان گوش مرا مجروح کند. ایا چنین شخصی مستحق بخشش است؟

دوم: قران هم هر دو موضع را بیان میکند هم میتوانید ببخشید هم قصاص کنید. فَمَنْ عُفِيَ لَهُ مِنْ أَخِيهِ شَيْءٌ فَاتِّبَاعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَأَدَاءٌ إِلَيْهِ بِإِحْسَانٍ ۗ ذَٰلِكَ تَخْفِيفٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَرَحْمَةٌ ۗ فَمَنِ اعْتَدَىٰ بَعْدَ ذَٰلِكَ فَلَهُ عَذَابٌ أَلِيمٌ ( بقره 178) چون صاحب خون از قاتل که برادر دینی اوست بخواهد درگذرد کاری است نیکو، پس قاتل دیه را در کمال خشنودی ادا کند. «وَلَكُمْ فِي الْقِصَاصِ حَيَاةٌ يَاْ أُولِيْ الأَلْبَابِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ» (بقره 179)  «ای خردمندان! در قصاص برای شما زندگانی است، باشد که پرهیزکار باشید»

سوم: اگر بخشیدن به طور مطلق و کلی خوب بود چرا خداوند چنین نکرده است؟ چرا عذاب و عقاب و بهشت و جهنم را افرید؟ خدا میتوانست همه را یک جا ببخشد دیگر نیازی به شیطان نبود. دیگر فرقی بین حق و باطل، ظالم و مظلوم، مومن و کافر نبود.

چهارم: انسان دارای حق و مالکیتی هست میتواند ان را نادیده گرفته و از ان بگذرد مانند خداوند که شاید از حق خودش بگذرد اما از حق الناس نمیگذرد همینگونه شخص شاید از حق خودش بگذرد اما از حق دین و اسلام نگذرد شهید بهشتی میگفت هر چه به من توهین کنند من میبخشم اما اگر به لباس روحانیت من و دین اسلام توهین شود ان انها نمیگذرم.

در نتیجه باید عرض کنم ظلم و ستم به حضرت زهرا ظلم به پیامبر بود و ظلم به پیامبر ظلم به خدا بود. این مطلب در احادیث فریقین آمده است. حضرت زهرا از دنیا رفت در حالی که از خلفا راضی نبود. این مطلب در منابع اهل سنت هم منعکس شده است «انی اشهد الله و ملائکه انکما اسخطانی و ما ارضیتمانی لان لقیت النبی لاشکونما؛ خداوند و ملائکه او را شاهد و گواه می گیرم که شما دو نفر(ابوبکر و عمر) مرا به غضب آوردید و رضایت مرا فراهم ننمودید، اگر پیغمبر را ملاقات کنم حتماً از شما شکایت خواهم کرد.»(1) و در جای دیگری حضرت زهرا(ع)خطاب به ابوبکر فرمودند: «والله لا دعون علیک فی کل صلاه اصلیها؛ به خدا سوگند در هر نمازی که بخوانم تو را نفرین می کنم.»(2) پی نوشت: 1. ابن قتیبه دینوری، الامامه والسیاسه، ص 14 2. همان

اینکه ما توقع داشته باشیم حضرت زهرا از خلفا بگذرد و انان را ببخشد به این باز میگردد که انها علاوه بر این که حق شخصی ایشان را ضایع نموده و ظلم و جسارت به ایشان کردند در حق اسلام و دین و نبوت و امامت و بشریت هم ظلم شد ظلم به حضرت زهرا ظلم به بشریت و دین بود. طبعا اگر کسی حضرت زهرا را نشناسد و به او ظلم کند فاطمه زهرا از او میگذرد اما انها که به ایشان ظلم کردند او را میشناختند. خلیفه دوم وقتی به پشت درب خانه فاطمه آمد گفت ای دختر پیامبر ص.ما هیچکس را به اندازه پیامبر دوست نداریم و بعد از او هیچکس را اندازه تو دوست نداریم ولیکن اگر مانع اجتماع افرادی که نزد تو جمع شوند نشوی دستور میدهم که خانه را بر روی سرتان آتش بزنند! این مطلب در کتب اهل سنت از جمله ابن ابی شیبه در المصنف(1) سیوطی در جامع الاحادیث (2) متقی هندی در کنزالعمال(3) و سایر کتب اهل سنت آمده است. پی نوشت: 1. ابن ابی شیبه، المصنف، ج 7 ص 432 2. سیوطی، جامع الاحادیث، ج 26 ص 395 3. متقی هندی، کنزالعمال، ج 5 ص 651

آنها دستورات پیامبر را زیر پا گذاشتند و علی رغم اینکه خود در مواقع و زمان های مختلف شاهد تصریح پیامبر اکرم (ص) به جانشینی امام علی(ع) بودند،  اما عالمانه و از روی عمد این فرمان را زیر پا گذاشتند و امامت حضرت علی را نادیده گرفتند و با این کار خود در حق پیامبر و همه مسلمانان و همه بشریت ظلم کردند! و با این کار خود دیگر قابل عفو نبودند. بنابر این اینجا مسئله بسیار فراتر از یک اذیت و آزار شخصی بوده است تا آن حضرت آنان را مورد عفو قرار دهد.

از طرف دیگر اگر حضرت زهرا از این انحراف بزرگ چشم پوشی کرده و آنان را مورد عفو قرار می دادند ممکن بود بعضی از نسل های آینده از این کار ایشان استفاده کنند که حضرت زهرا هیچ گونه اعتراضی به این اعمال نداشته اند. علاوه بر این که این افراد گرچه به زبان عذر خواهی کردند ولی واقعاً از اعمال خود پشیمان نبودند؛ زیرا در صدد جبران اشتباهات خود و باز گرداندن منصب امامت به امام علی(ع) و باز گرداندن دیگر حقوق غصب شده نظیر فدک، اقدامی انجام ندادند! در حالی که شرط توبه واقعی این است که اعمال ناشایست گذشته را جبران نماید .بنابراین حضرت زهرا(سلام الله علیها) برای آگاهی دادن به همه نسل های جویای حقیقت که تا قیامت می آیند و تاریخ را مطالعه می کنند این موضع را اختیار کردند

سلام چنین جسارتی نکردم، سوال را بد پرسیدم، باید می پرسیدم علت نبخشیدن حضرت زهرا سلام الله علیها با وجود اینکه بخشیدن امری بسیار خوب و تاکیده شده هست چیست؟ (جواب تان را هنوز کامل نخواندم تا اینجا را خواندم)   پ.ن: وقتی می خواهم کسانی که پست را لایک یا تشکر کرده اند ببینم بعد دیدن ضربدر خروجش کار نمی کنه!

سلام و عرض ادب نه برادر عزیز بنده اصلا منظورم شما نیستید. سوال پرسیدن که ایرادی ندارد. غرض بنده برخی از کسانی است که بر شیعه و اهل بیت شبهات نخ نمایی را وارد میکنند و غرض دیگری دارند. شما که از باب سوال موضوع را مطرح کردید. پاسخهای بنده را ملاحظه بفرمایید هر جا که باز نیاز بود بنده در خدمت شما هستم. موفق باشید

جمع بندی پرسش: با توجه به حدیثی که میفرماید اگر کسی دیگری را نبخشد از آب حوض کوثر نمینوشد، چرا حضرت زهرا (سلام الله علیها) غاصبین را نبخشید؟  پاسخ: نه میشود گفت بخشش به صورت مطلق خوب است و نه میشود گفت نبخشیدن به صورت مطلق بد است. یک جایی بخشش خوب هست اما یک جایی هم عدم بخشش مصلحت است بلکه بخشش مفسده دارد. "ابن ملجم" نه از کرده خودش پشیمان بود نه توبه کرده بود. بلکه افتخار میکرد که با شمشیر زهر آلود بر سر مبارک حضرت علی (علیه السلام) زده بود(1) حتی وقتی خواست با امام حسن (علیه السلام) در گوشی صحبت کند امام قبول نکرد و فرمود او قصد داشت با دندان گوش مرا مجروح کند. آیا چنین شخصی مستحق بخشش است؟ قرآن هم هر دو موضع را بیان میکند. هم میتوانید ببخشید. هم قصاص کنید. «فَمَنْ عُفِيَ لَهُ مِنْ أَخِيهِ شَيْءٌ فَاتِّبَاعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَأَدَاءٌ إِلَيْهِ بِإِحْسَانٍ ۗ ذَٰلِكَ تَخْفِيفٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَرَحْمَةٌ ۗ فَمَنِ اعْتَدَىٰ بَعْدَ ذَٰلِكَ فَلَهُ عَذَابٌ أَلِيمٌ» ( بقره 178) چون صاحب خون از قاتل که برادر دینی اوست بخواهد درگذرد کاری است نیکو، پس قاتل دیه را در کمال خشنودی ادا کند. «وَلَكُمْ فِي الْقِصَاصِ حَيَاةٌ يَاْ أُولِيْ الأَلْبَابِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ» (بقره 179)  «ای خردمندان! در قصاص برای شما زندگانی است، باشد که پرهیزکار باشید» ظلم و ستم به حضرت زهرا(علیها السلام) ظلم به پیامبر (صلی الله علیه و اله) بود و ظلم به پیامبر (صلی الله علیه و اله) ظلم به خدا بود. این مطلب در احادیث فریقین آمده است. حضرت زهرا (علیها السلام)از دنیا رفت در حالی که از خلفا راضی نبود. «انی اشهد الله و ملائکه انکما اسخطتانی و ما ارضیتمانی لان لقیت النبی لاشکونما الیه» خداوند و ملائکه او را شاهد و گواه می گیرم که شما دو نفر(ابوبکر و عمر) مرا به غضب آوردید و رضایت مرا فراهم ننمودید، اگر پیغمبر (صلی الله علیه و اله) را ملاقات کنم حتماً از شما شکایت خواهم کرد.(2) و در جای دیگری حضرت زهرا(علیها السلام)خطاب به "ابوبکر" فرمودند: «والله لادعون علیک فی کل صلاه اصلیها» به خدا سوگند در هر نمازی که بخوانم تو را نفرین می کنم. (3) اینکه ما توقع داشته باشیم حضرت زهرا (علیها السلام)از خلفا بگذرد و آنان را ببخشد به این باز میگردد که آنها علاوه بر این که حق شخصی فاطمه زهرا ( سلام الله علیها) را ضایع نمودند، اسلام، نبوت و امامت را هم زیر پا گذاشتند. ظلم به حضرت زهرا (علیها السلام) ظلم به بشریت و دین بود. طبعا اگر کسی حضرت زهرا (علیها السلام) را نشناسد و به او ظلم کند فاطمه زهرا (علیها السلام) از او میگذرد اما آنها که به ایشان ظلم کردند او را میشناختند. خلیفه دوم وقتی به پشت درب خانه فاطمه (علیها السلام) آمد گفت ای دختر پیامبر (صلی الله علیه و اله) ما هیچکس را به اندازه پیامبر (صلی الله علیه و اله) دوست نداریم و بعد از او هیچکس را اندازه تو دوست نداریم ولیکن اگر مانع اجتماع افرادی که نزد تو جمع شوند نشوی دستور میدهم که خانه را بر روی سرتان آتش بزنند!(4) آنها دستورات پیامبر(صلی الله علیه و اله) را زیر پا گذاشتند و علی رغم اینکه خود در مواقع و زمان های مختلف شاهد تصریح پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) به جانشینی امام علی(علیه السلام) بودند،  اما عالمانه و از روی عمد این فرمان را زیر پا گذاشتند و امامت حضرت علی (علیه السلام) را نادیده گرفتند و با این کار خود در حق پیامبر (صلی الله علیه و اله)  و همه مسلمانان و همه بشریت ظلم کردند! و با این کار خود دیگر قابل عفو نبودند. بنابر این اینجا مسئله بسیار فراتر از یک اذیت و آزار شخصی بوده است تا آن حضرت آنان را مورد عفو قرار دهد. از طرف دیگر اگر حضرت زهرا (علیها السلام) از این انحراف بزرگ چشم پوشی کرده و آنان را مورد عفو قرار می دادند ممکن بود بعضی از نسل های آینده از این کار ایشان استفاده کنند که حضرت زهرا (علیها السلام) هیچ گونه اعتراضی به این اعمال نداشته اند. علاوه بر این که این افراد گرچه به زبان عذر خواهی کردند ولی واقعاً از اعمال خود پشیمان نبودند؛ زیرا در صدد جبران اشتباهات خود و باز گرداندن منصب امامت به امام علی(علیه السلام) و باز گرداندن دیگر حقوق غصب شده نظیر "فدک" اقدامی انجام ندادند! در حالی که شرط توبه واقعی این است که اعمال ناشایست گذشته را جبران نماید .بنابراین حضرت زهرا(سلام الله علیها) برای آگاهی دادن به همه نسل های جویای حقیقت که تا قیامت می آیند و تاریخ را مطالعه می کنند این موضع را اختیار کردند.   پی نوشتها: 1. بلاذری، احمد بن یحیی؛ انساب الاشراف، تحقیق محمد باقر محمودی، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول، 1977م، ج 5، ص 146 2. ابن قتیبه دینوری، الامامه والسیاسه، دارالاضواء، 1410ق، بیروت، ج 1 ص 31 3. همان 4. ابن ابی شیبه، المصنف، محقق، کمال یوسف الحوت، مکتبة الرشد، 1409ق، ریاض، ج 7 ص 432