بازتاب هاي فكري يك مسيحي سابق و مسلمان اسبق

به راستی آیا امثال مولوی­ها، حافظ­ها، سعدی­ها، شبستری­ها، فاقد هر گونه احساس ارتباط با خدا بوده­اند؟!
آیا بدون احساس گداختگی می­توان چنین «مثنوی» سرود؟
بنابراین، چنین ایرادی در صورت صحت گفته ایشان، به خود شخص و باورهای وی بر می­گردد که فهمی نادرست از اسلام داشته است. شیوه ارتباط انسان با خدا به آسان­ترین وجهی در قرآن بیان شده است:
«ادعونی استجب لکم»[1]
مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم
نه نیازی به کلیسا رفتن است و نه آبروی خویش را نزد کشیش ریختن. فقط و فقط ارتباط درونی انسان با آفریدگار خویش است؛ آفریدگاری که از رگ گردن به انسان نزدیک­تر است و از کوچکترین اندیشه­های انسان آگاه است.[2]
بنابراین، همچنانکه نویسنده این مقال، بدون مطالعه انجیل، به مسیحیت گرویده است، بدون مطالعه و تأمل در اسلام، از این دین روی گردانیده است.

ادامه دارد...!

خلقت آدم و گناه نخستین
نویسنده در ادامه بحث به داستان خلقت آدم و گناه نخستین در کتاب مقدس مسیحیت اشاره می­کند و ایراداتی بر این داستان وارد می­کند.
لازم به بیان است که داستان خلقت آدم در قرآن کاملاً متفاوت با آن چیزی است که در کتاب مقدس فعلی مسیحیت است.
آنچه در کتاب مقدس موجود آمده، این است که: پس از اینکه خداوند، آدم را آفرید وی را در باغ عدن گذاشت و او را گفت: از همه میوه­های درختان باغ بخور، بجز میوه درخت شناخت نیک و بد، زیرا اگر از میوه آن بخوری، مطمئن باش خواهی مُرد.
آدم و حوّا در بهشت، برهنه بودند بی آنکه احساس شرم نمایند.
سرانجام، مار، حوّا را فریفت و حوّا همسرش آدم را؛ و با خوردن از آن درخت، چشمان آن دو باز شد و از برهنگی خود آگاه شدند.
عصر همان روز، آدم و زنش صدای خداوند را که در باغ فردوس می­خرامید شنیدند و خود را لابلای درختان پنهان کردند. خداوند آدم را ندا داد: ای آدم! چرا خود را پنهان می­کنی؟
آدم جواب داد: صدای تو را در باغ شنیدم و ترسیدم، زیرا برهنه بودم؛ پس خود را پنهان کردم.
خداوند فرمود: چه کسی به تو گفت که برهنه­ای؟
آیا از میوه آن درختی خوردی که به تو گفته بودم از آن نخوری؟ ... [3]
این خلاصه­ای از سرگذشت حضرت آدم و همسرش است طبق آنچه در اوائل سفر پیدایش تورات،[4] آمده است.

آنچه در قرآن می­خوانیم حقیقتاً چیزی دیگر است.
اگر ما بودیم و این داستان برساخته­ی یهودی‎ها و مسیحی‎ها، نه از توحید الهی خبری بود و نه از علم مطلق حق اثری.
از قرآن می­آموزیم که: قبل از سکونت آدم در بهشت، وی اسم‎هایی را از خداوند آموخته بود که ملائکه مقرب درگاه او آنها را نمی­دانستند و بدین طریق بود که برای آدم سجده کردند.[5]
بنابراین، برخلاف آنچه در تورات آمده است چنین نیست که درخت ممنوع، درخت دانایی بوده باشد.
همچنین، قرآن چنین می­گوید که: آدم و حوا قبل از خوردن از درخت ممنوع، نه تنها لباس برتن داشتند، بلکه ‎افتادن در این فتنه شیطانی، باعث برکندن لباس‎شان و نمایان شدن عورت‎هایشان شد.[6]
به علاوه، خداوند، غافل از احوال آنها نبود که با پنهان شدن آدم از کارشان با خبر شود؛ بلکه چون آنها از درخت ممنوع خوردند و برهنگی­هایشان بر آنان آشکار شد، و به چسبانیدن برگ‎های درختان بهشت بر خود آغاز کردند، پروردگارشان بر آن دو بانگ زد: «مگر شما را از این درخت منع نکردم و به شما نگفتم که در حقیقت شیطان برای شما دشمنی آشکار است.»[7]

ادامه دارد...!

بنابراین، نه آنچه آدم خورد، میوه دانایی بود؛ و نه خدا غافل از آدم و حوا در باغ فردوس می­خرامید. به علاوه طبق قرآن، گناه نخستینِ آدم در ژن فرزندان و عقوبت آنها اثری نه گذاشته و نه می ‎گذارد. آنچه اسلام به ما می­گوید، این است که هر کسی مسؤول اعمال خویش است:
«کل نفس بما کسبت رهینة»[8]
هر کسی در گروِ دستاورد خویش است
کاری که حضرت آدم(ع) در بهشت انجام داد، خواه گناه دانسته شود یا ترک اولی،[9] خودش مسؤول آن است و البته از قرآن کریم چنین می­آموزیم که خداوند اسباب توبه او را فراهم نمود و توبه­اش را پذیرفت.
از این رو، نه تنها فرزندانش راجع به عمل او مورد مؤاخذه قرار نمی­گیرند، بلکه خود او نیز بخشیده شده است و از انبیاء و مقربان درگاه الهی است. بنابراین، عمده اشکالات مطرح شده در مقاله، متوجه مسیحیت موجود است.
اگر پرسیده شود که چرا پس از قبول توبه حضرت آدم(ع)، او به بهشت برگردانده نشد، می­توان پاسخ داد که چنین چیزی درست نیست، چرا که سرانجام آن حضرت، بازگشت به بهشت است؛ اما ظاهراً اراده الهی بر این قرار گرفته تا از آن پس، قبل از ورود به بهشت، آن حضرت و سایر فرزندانش ابتدا مورد آزمون قرار گیرند و سپس آنهایی که از پس آن بر آمده­اند وارد بهشت شوند.
به عبارت دیگر، پذیرفته شدن توبه به معنای بازگشت تمام و کمال به حالت اولیه نیست و چه بسا متناسب با شرایط فعلی حکمی در خور نیز صادر شود، اما در هر حال سرانجام انسان‎های نیک کردار، بهشت است.

محدوده­ای بودن دعوت انبیاء
نویسنده در ادامه بحث، بر ادعای میسحیت که حضرت عیسی(ع) را خدا می­پندارند این ایراد را وارد می­کند که چرا خدا فقط برای برخی از مردم زمین و آن هم فقط قوم یهود تبلیغ می­کرد؟
تکلیف دیگر مردمان چیست؟
چرا مردم بقیه‌ی نقاط زمین وارد ملکوت خدا نشوند؟
اساس ایرادات فوق نیز ناشی از مسیحیت تحریف شده موجود است؛ چرا که در اسلام چنین چیزی به هیچ وجه مطرح نیست که چیزی به نام «ملکوت خدا» صرفاً از آنِ مسلمانان باشد؛ بلکه خداوند نسبت به کسانی که دلیل و حجتی از اسلام به آنان نرسیده است بخشنده و مهربان است و چنانکه خود در قرآن تصریح می­فرماید:
«و ما کنا معذبین حتی نبعث رسولاً»[10]
و ما تا پیامبری برنگزینیم، به عذاب نمی­پردازیم
از این رو، نه تنها تکلیف ساکنان نقاط دیگر کره زمین، مطابق عقل و عقلانیت است بلکه تکلیف ساکنان احتمالی دیگر کرات نیز روشن است.

ادامه دارد...!

خدای واحد و کثرت ادیان
در ادامه بحث، نویسنده مقاله سخن از تعدد ادیان را به میان می‎آورد و می‎پرسد چرا خدا از اول یک دین را طراحی ننموده و چرا این ‎همه تفاوت میان ادیان است؟
مگر همه ادیان از طرف خدا نیست؟
سیستم بدنی انسان‎ها یکسان است پس چرا باید ادیان مختلف داشته باشند؟
اولاً باید متذکر شویم که همه ادیان از طرف خدا نیست؛ مثلاً ما آیین بودا را جزء ادیان الهی نمی­دانیم. آنچه که مدعای ماست و طبعاً باید نسبت به آن پاسخ‎گو باشیم، این است که از ادیان موجود، ادیان ابراهیمی از طرف خدا بوده است؛ اما تفاوت‎های آنها از نظر ما چنان نیست که نویسنده پنداشته است؛ زیرا ما یهودیت و مسیحیت موجود را تحریف شده می­دانیم؛ همچنان‌که با اندک تأملی در عهدین موجود، این مسأله روشن می­شود، و امروزه اسناد تاریخی نیز روشنگر این امر است.[11]
بنابراین، نمی­توان با توجه به عهدین موجود راجع به اختلاف ادیان، بحثی علمی مطرح نمود.
ثانیاً مسأله­ای که نویسنده مقاله بدان توجهی نداشته این است که کثرت ادیان چگونه کثرتی است؟
آیا کثرتی ماهوی و گوهرین است، یا اینکه کثرتی دیگر است؟
آنچه ما از قرآن می­آموزیم این است که همه انبیاء الهی انسان‎ها را به توحید فراخوانده­اند، و به عبادت خدایی یگانه که آفریدگار آنهاست، و ایمان به روزی که بازگشتگاه همه انسان‌هاست.
از این رو، آموزه­های محوری همه ادیان الهی یکسان بوده است. پس فرق آنها در چه بوده است؟
تفاوت‎های ادیان الهی، در نحوه آزمایش‎هایی بوده است که خداوند متعال، بنا بر حکمت خویش و با توجه به احوال بندگان از آنها به عمل می­آورده است. البته لازم به ذکر است که این آزمایش‎ها چندان مقابل یکدیگر نبوده­اند که چنانکه نویسنده گفته است: «دو هزار سال پیش خدا این‌قدر از خوبی و بخشش می­گوید و ناگهان بعد از ششصد سال یک دفعه تغییر عقیده داده و همواره از ترس و آتش و سوختن و عذاب حرف می­زند.»

نه حضرت عیسی(ع) آن بوده است که مسحیت امروز می­گوید و نه فرستاده خاتم(ص) این بوده است که در ذهن نویسنده است. چنانکه در روایات، آمده است حضرت یحیی(ع) که معاصر حضرت عیسی(ع) بوده است، چنان از خوف خدا می­گریست که بر گونه­هایش اثر گریه هویدا بود.[12]
این گریه­ها از ترس عذاب الهی و آتش دوزخ بود.
پس خدای زمان حضرت عیسی(ع)، عقیده متفاوتی!! با خدای ششصد سال بعد نداشته است. البته این نکته قابل ذکر است که چه بسا پیامبری رحمت خدا در نظرش بیشتر جلوه­گر باشد، و بشاشیت وجهش دائماً نمودار؛ اما پیامبری دیگر، ترس از کوتاهی­اش در درگاه الهی بر او فائق باشد و از این رو، خوفناک از قدرت قاهره حق باشد که مبادا او را در غفلت فراگیرد.
در هر حال، نباید فراموش کنیم که انبیاء الهی داعیه فوق بشری نداشته­اند:
«قل انّما انا بشر مثلکم یوحی الیّ»[13]
بگو: من هم مثل شما بشری هستم و[لی] به من وحی می شود
بنابراین، خدای ابراهیم(ع) و موسی(ع) و عیسی(ع) و محمد(ص) یک خداست و لاغیر.
اما این خدا در طول تاریخ، پیامبرانی را به سوی اقوامی با فرهنگ‎ها و آیین‎های متفاوت فرستاده است که هر کدام مقتضیات و لوازم خاص خود را داشته­اند و از این رو، جزئیات احکام و آزمون‎های الهی برای آنها گونه­گون شده است.
امروزه بر ماست که با تحقیق و کاویدن آثار بجا مانده از ادیان و آموزه­های‎شان نسبت آنها را با حقیقت بسنجیم. البته در مسیر تحقیق بی­طرفانه، بی­تعصبی به علائق و گرایش‎ها و پیش‎داوری‎های شخصی و دیگر شروط و لوازم پژوهش، امری بایسته است. قرآن کریم بارها ما را به اندیشیدن در این کتاب الهی، فرا می­خواند:
«أَ فَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلى‏ قُلُوبٍ أَقْفالُها»[14]
آیا به آیات قرآن نمی­اندیشند؟
یا [مگر] بر دل‌هایشان قفل‌هایی نهاده شده است؟‌
از این‎رو، بهتر است بجای نوشته­ها و گفته­های احساساتی، آثار ادیان را بر گیریم و آموزه­های بنیادین آنها را در کنار هم نهیم. در اینجا است که فرق توحید ارائه شده در عهدین، و توحید قرآنی روشن می­گردد و پی می‎بریم که آنچه آنها معرفی می­نمایند، شرکی بیش نیست.
ادامه دارد...!

شیطان
پرسش‎های دیگری که نویسنده مطرح نموده، راجع به شیطان است.
بحث شیطان و پرسش‎های پیرامونش از دیرباز اذهان اندیشمندان ادیان مختلف را به خود مشغول داشته است: شیطان کیست؟
آیا شیطان خالق شر است؟
آیا خدا شیطان را آفرید؟
اگر پاسخ، مثبت است، چرا او را آفرید؟
و ... . نه تنها در میان اندیشمندان ادیان مختلف، بلکه در میان اندیشمندان مسلمان نیز پاسخ یکسانی به همه این پرسش‎ها داده نشده است.
در اسلام، مسلّم است که شیطان، مخلوق خداست، و خالق چیزی هم نیست، اما پاسخ دیگر پرسش‎ها را نمی­توان بدین سادگی و صراحت داد.
شیطان از جنّیانی است که سال‎ها خداوند را عبادت کرده و در بارگاه قرب او بوده است؛ ولی اکنون از دستور الهی سرپیچی کرده و خداوند او را از درگاه خویش رانده است.
حال با توجه به اینکه سالیانی دراز، از عابدان درگاه حق بوده است، در مقابل این طاعات طولانی، حاجتی از خدا دارد.
آیا درست است که همین یک درخواست او رد شود تنها به این دلیل که دیگران را گمراه می­کند؛ در حالی که این دیگران، انسان‌هایی­ هستند دارای عقل­ و اراده­ که می‎توانند از مکر و حیله او در امان باشند؟
مقصود ما این نیست که در مقابل طاعات وی باید درخواستش اجابت می‎شد، بلکه بحث بر این است که با اجابت این درخواست به چه کسی ظلم شده است؟
خداوند متعال، کسی است که هر چه بخواهد انجام می­دهد[15] و کسی را یارای چون و چرا کردن در حکمش نیست.[16]
با این وجود، وی بر بندگان خویش به هیچ عنوان ستم روا نمی­دارد.[17] باید توجه دقیق داشته باشیم که انسان در این عالم برای آزموده شدن پا نهاده است و موجودی است مختار که با قوه عقلش امکان انتخاب راه سپاس و ناسپاسی برایش فراهم شده است. طبیعی است که در این آزمون، موانعی سر راه او قرار دارد. اساساً آزمون بدون مانع، چیزی بی­معناست.[18]
قلمروی شیطان، «تشریع» است نه «تکوین»، یعنی قلمروی شیطان فعالیت‎های تشریعی و تکلیفی بشر و محدود به اندیشه بشر است نه تن و بدن او.
نفوذ شیطان در اندیشه بشر نیز منحصر است به حد وسوسه کردن و خیال یک امر باطلی را در نظر جلوه دادن.
شیطان چنین قدرتی ندارد که به شکل یک قدرت قاهره بتواند بر وجود بشر مسلط شود و بتواند او را بر کار بد اجبار و الزام نماید.
این امر از حوزه قدرت شیطان خارج است. تسلط شیطان بر بشر محدود است به اینکه خود بشر بخواهد دست ارادت به او بدهد:[19]
«إِنَّهُ لَيْسَ لَهُ سُلْطانٌ عَلَى الَّذينَ آمَنُوا وَ عَلى‏ رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ إِنَّما سُلْطانُهُ عَلَى الَّذينَ يَتَوَلَّوْنَهُ وَ الَّذينَ هُمْ بِهِ مُشْرِكُونَ»[20]
او [= شیطان] را بر کسانی که ایمان آورده­اند، و بر پروردگارشان توکل می­کنند، تسلطی نیست. تسلط او فقط بر کسانی است که وی را به سرپرستی بر می­گیرند، و بر کسانی که آنها به او [= خدا] شرک می­ورزند
از این آیات می­آموزیم که اگر شیطان تسلطی بر انسان‎ها دارد این تسلط منوط به این است که خود انسان این تسلط را بپذیرد؛ یعنی در نهایت، اختیار با خود انسان است که با اراده خویش این سیطره را محقق سازد و برده او شود.
پرسش از چرایی خلقت شیطان، بدین پرسش عام­ بر می­گردد که چرا خدا کافر را می­آفریند با این که می­داند فرجامش آتش است.
حکمت این خلقت چیست؟

مفسر بزرگ معاصر ما، علامه طباطبائی‎، در پاسخ به این شبهه می­فرماید: مراد از حکمت[21] در آفرینش، یا حکمت در آفرینش کل عالمِ مخلوق است و یا حکمت در آفرینش انسان.
در صورت اول [پرسش از حکمت کل عالم آفرینش باشد] می‎توان پاسخ داد که با دلیل عقلی اثبات شده است که خداوند، فاعل تام برای همه مخلوقات خود است و در فاعلیتش نیاز به متمّمی ندارد
. از این رو، مبدأ برای ماسوای خویش است و ذاتاً منبع هر خیر و رحمت و جود و بخششی است.
اثر این جود و بخشش این است که مستحقین طبق استعداد و استحقاقشان بهره­مند می‎شوند. پس اختلاف مستحقین طبق اختلاف استحقاقشان، امری است که به آنها بر می‎گردد نه به ذاتی که مبدأ خیر است.
اما در صورت دوم [پرسش از حکمت آفرینش انسان باشد]، از آنجا که خداوند ذاتاً غنیّ است، بدون اینکه فائده­ای از خلقت انسان نصیبش شود، از ماده پست زمینی، ترکیب خاصی می‎آفریند که با سلوک در طریق کمال، به مرتبه والای کمالی خویش نائل شود و با کمالش بر هر موجودی برتری یابد. این غایت نوع انسان است.
آشکار است که با توجه به اینکه این دنیا، عالم تزاحم است، و علل و اسباب گوناگونی با هم در کارند، همگان به سعادت نمی­رسند و این امر نه تنها در مورد انسان، بلکه در دیگر موجودات نیز چنین است.
انواع حیوانات و گیاهان و همه ترکیبات معدنی دارای غایات نوعی­ای هستند که فقط برخی از مصادیق، بدین غایت می­رسند و نه همه.
اگر فرض شود که [توسط خدا] از موانع رسیدن به غایت افراد جلوگیری شود، این امر به معنای فرو ریختن قانون آفرینش و ایجاد خلل در علل و اسباب است و این معنایی جز ابطال نظام عالم ندارد.
بنابراین، حکمت آفرینش انسان، رسیدن به غایت کمال است، و علم الهی به اینکه بسیاری از افراد به آتش در می­آیند، باعث نمی­شود که مراد او از آفرینش نوع انسانی مختل شود؛ چرا که انسان موجودی مختار است و در نهایت، خود اوست که تصمیم می­گیرد و راه خود را انتخاب می­کند.[22]
طبیعی است که بنای خداوند به عنوان خالقی بی همتا و با اوصافی بی‎بدیل، بر این بوده تا عالمی تمام و کمال را با همه لوازمش بیافریند. روشن است که وجود موجوداتی «مختار» در این عالم، کمال آن تلقی می­شود و نه نقصان.
شیطان و انسان هر دو موجوداتی مختار هستند که استحقاق آفرینش داشته­اند. از این رو، اگر خداوند آنها را نمی‎آفرید، در واقع از جود و بخشش، دریغ شده بود.
اما اکنون که به مقتضای حکمت و جود او، اینها آفریده شده­اند، طبعاً خودشان به مقتضای «اختیارشان» بایستی مسئول اعمال خویش باشند. نکته دقیق همین جا است که موجود مختار، به اختیار خود، کار می­کند.
علاوه بر این، نادانی ما نسبت به حکمت یک مصداق خاص، دلیل بر بی‎حکمت بودن آن نیست.
چه بسیار چیزهایی که ما انسان‎ها به چرایی وجود آنها واقف نبودیم و اکنون هستیم و همین طور چه بسیار اموری که اکنون نمی­دانیم و گذشت روزگاران آنها را بر ما آشکار سازد. ندانستن، دلیلی بر بی­حکمت بودن نیست.

ادامه دارد...!

جهنم و مجازات‎های اخروی
مسأله دیگر مطرح شده در مقاله مورد بحث، چرایی وجود جهنم است؛ در حالی که خداوند این قدر انسان را دوست داشته است که او را مثل خویش آفریده است.
در پاسخ به این مطلب باید گفت که مجازات بر سه گونه است:
1. مجازات قراردادی (تنبیه و عبرت)؛
2. مجازاتی که با گناه، رابطه تکوینی و طبیعی دارد (مکافات دنیوی)؛
3. مجازاتی که تجسم خود جرم است و چیزی جدا از آن نیست (عذاب اخروی).
نوع اول مجازات همان کیفرها و مقررات جزائی است که در جوامع بشری به وسیله قانون‎گذاران الهی یا غیر الهی وضع گردیده است.
نوع دوم از انواع مجازات، کیفرهایی است که رابطه علی و معلولی با جرم دارند، یعنی معلول جرم و نتیجه طبیعی آن است.
این کیفرها را «مکافات عمل» یا «اثر وضعی گناه» می­نامند. مثلاً کسی که سمّی کشنده را بنوشد، مردن نتیجه طبیعی و اثر وضعی نوشیدن سمّ است.
مجازاتهای جهان دیگر، رابطه تکوینی قوی­تری با گناهان دارند. رابطه عمل و جزا در آخرت نه مانند نوع اول، قراردادی است و نه مانند نوع دوم از نوع رابطه علّی و معلولی است، بلکه از آن هم یک درجه بالاتر است. در اینجا رابطه «عینیت» و «اتحاد» حکم‎فرماست؛ یعنی آنچه که در آخرت به عنوان پاداش یا کیفر به نیکوکاران و بدکاران داده می­شود تجسّم خود عمل آنهاست.
قرآن کریم در این باره می­فرماید:
«يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ ما عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُحْضَراً وَ ما عَمِلَتْ مِنْ سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَيْنَها وَ بَيْنَهُ أَمَداً بَعيداً»[23]
روزی که هر کسی آنچه کار نیک به جای آورده و آنچه بدی مرتکب شده، حاضر شده می­یابد؛ و آرزو می­کند: کاش میان او و آن [کارهای بد] فاصله­ای دور بود
مجازات آخرت، تجسم یافتن اعمال این دنیا است. نعیم و عذاب آنجا همین اعمال نیک و بد است که وقتی پرده کنار رود تجسم و تمثل پیدا می­کند.
به عبارت دیگر، اعمال ما صورتی مُلکی دارد که فانی و موقّت است و آن همان است که در این جهان به صورت سخن یا عملی دیگر ظاهر می­شود؛ و صورت و وجهه­ای ملکوتی دارد که پس از صدور از ما هرگز فانی نمی­شود و از توابع و لوازم جدا ناشدنی ماست. در کیفری که با گناه رابطه عینیت و وحدت دارد، دیگر مجالی برای بحث از تناسب داشتن و نداشتن نیست.[24]

موهوم بودن خداوند؟!
در ادامه بحث، نویسنده از ریشه، منکر خدا شده و آن را مفهومی مخلوق بشر دانسته است، که برای حفظ قدرت و پیشرفت امپراطوری‎ها طراحی شده است.
در پاسخ ایشان باید بگوییم که شکی نیست که در طول تاریخ گاه از مفهوم خدا، استفاده ابزاری شده است، اما این امر مستلزم این نیست که اصل وجود خدا امری موهوم باشد. باور به اصل وجود خدا امری برهان­پذیر است که اگر چنین برهانی یافت شود، این باور امری عقلانی و پسندیده خواهد بود و نه موهوم و مخلوق ذهنی انسان.
از آنجا که ما در مقال دیگری در همین سایت، از براهین اثبات خدا سخن به میان آورده‌ایم، لذا در اینجا از تکرار بحث خودداری نموده و خوانندگان محترم را بدانجا ارجاع می دهیم.[25]

فهرست منابع
قرآن کریم با ترجمه محمّدمهدی فولادوند
1) ایلخانی، محمد؛ تثلیث از آغاز تا شورای قسطنطنیه، مجله معارف، دوره دوازدهم، شماره 3، آذر- اسفند 1374ش.
2) طباطبائی، سید محمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن، قم، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، 1393 ﻫ.، الطبعه الثالثه.
3) مطهری، مرتضی؛ مجموعه آثار، تهران، صدرا، 1377ش.
4) ملکی تبریزی، میرزا جواد آقا؛ رساله لقاء الله، مقدمه، ترجمه، توضیح، تعلیق و اضافات از: سید احمد فهری، تهران، فیض کاشانی، 1373ش.

[1] . سوره مؤمن: آیه 60.
[2] . سوره ق: آیه 16.
[3] . ر.ک: المیزان فی تفسیر القرآن، علامه طباطبائی، ج 1، ص 140-141.
[4] . چنانکه خوانندگان محترم مستحضرند، مسیحیت، تورات را جزء متون مقدس خود پذیرفته اند.
[5] . سوره بقره: آیات 30 تا 34.
[6] . سوره اعراف: آیه 27.
[7] . همان: آیه 22.
[8] . سوره مدّثر: آیه 38.
[9] . میان مفسرین قرآن اختلاف است که آیا عمل حضرت آدم(ع)، گناه بود یا ترک اولی. خوانندگان محترم می‎توانند به تفسیر المیزان، ج 1، ص 130 مراجعه فرمایند. مرحوم علامه طباطبائی، نهی الهی را در اینجا نهی ارشادی می‎دانند و نه مولوی. نهی ارشادی یعنی نهی‎ای که مکلف را به خیر و صلاحش راهنمایی می‎کند ولی الزام آور نیست. از این رو، کار آنان گناه اصطلاحی نبوده است، بلکه ظلمی در حق خودشان بوده است که سبب خروجشان از بهشت شده است.
[10] . سوره اسراء: آیه 15.
[11] . می‎دانیم که کتاب عهد جدید از شخص حضرت عیسی(ع) نیست و به او وحی نشده است. این کتاب مجموعه‎ای است از رسائل و نامه‎های گوناگون که اشخاص مختلف نوشته‎اند. چهار رساله زندگینامه عیسی مسیح است، و به انجیل معروف است. رساله اعمال رسولان درباره تبلیغ و ترویج مسیحیت پس از عروج مسیح به آسمان تا حدود سال 62 میلادی است. نامه‎های مختلفی که چند تن از رسولان به اجتماعات اولیه و اشخاص مسیحی نوشته اند و تفسیری از پیام و عمل مسیح است و مکاشفه یوحنا که درباره وقایع آخرالزمان است. سنت مسیحی بر این عقیده است که همه این متون (و یا اکثر قریب به اتفاق آن) نوشته حواریون عیسی مسیح است. و اگر نویسندگان کتاب عهد جدید مختلفند مسیحیان بر این عقیده‎اند که تمام کلمات آن به وسیله روح القدس بر آن‎ها تقریر شده است. اما تحقیقات پژوهشگران غربی نشان داده است که نه تنها هیچ کدام از این نویسندگان از حواریون عیسی مسیح نبوده‎اند بلکه هیچ یک از آن‎ها او را ندیده بودند و برخی از رسائل در ابتدای قرن دوم میلادی نوشته شده است. قدیمی‎ترین این متون نامه‎های پولوس قدیس است که بین سالهای 49-50 تا 62 میلادی نوشته شده و قدیمی‎ترین اناجیل هم انجیل مرقس است که حدود سال 70 میلادی به رشته تحریر درآمده است. مورخان بر این اعتقادند که اناجیل متی و لوقا حدود سال 80 نوشته شده است و انجیل یوحنا را معمولاً نوشته شده در اواخر قرن اول و حتی در اوایل قرن دوم می‎دانند. سه انجیل متی، مرقس و لوقا «اناجیل همدید» خوانده می‎شوند، زیرا این سه انجیل منابع مشترکی دارند و متی و لوقا از انجیل مرقس به عنوان یکی از منابع خود استفاده کرده اند. سایر متون کتاب عهد جدید نیز بین سال 90 و 110 میلادی نوشته شده اند. ر.ک: ایلخانی، محمد، تثلیث از آغاز تا شورای قسطنطنیه، مجله معارف، دوره دوازدهم، شماره 3، آذر-اسفند 74، صص 75-74.
[12] . خوانندگان محترم جهت آگاهی بیشتر از خوف حضرت یحیی(ع) می‎توانند به کتاب ذیل مراجعه کنند: ملکی تبریزی، میرزا جواد آقا، رساله لقاء الله، مقدمه، ترجمه، توضیح، تعلیق و اضافات از سید احمد فهری، تهران: فیض کاشانی، 1373، ص 157 به بعد.
[13] . سوره کهف، آیه 110.
[14] . سوره محمد: آیه 24.
[15] . سوره ابراهیم: آیه 27.
[16] . سوره انبیاء: آیه 23.
[17] . ر.ک: قرآن کریم، سوره‎های آل عمران، آیه 182؛ انفال، آیه 51؛ حج، آیه 10؛ فصلت، آیه 46؛ ق، آیه 29.
[18] . جهت مطالعه بیشتر راجع به «شیطان» می‎توانید به منابع ذیل مراجعه کنید: المیزان فی تفسیر القرآن، ج 8، ص 34 تا 66، [سوره اعراف، تفاسیر راجع به آیات 10 تا 25] و مجموعه آثار شهید مطهری، ج 1، ص 94 تا 98 و همان، ج 14، ص 209 تا 211.
[19] . مجموعه آثار شهید مطهری، ج 1، ص 95.
[20] . سوره نحل، آیات 99، 100.
[21] . حکمت، جهت خیر و صلاحی است که فاعل را به سوی فعل فرا ­می­خواند.
[22] . المیزان فی تفسیر القرآن، ج 8، ترجمه و تلخیصی از ص 45 تا 47، [سوره اعراف، تفاسیر راجع به آیات 10 تا 25].
[23] . سوره آل عمران: آیه 30.
[24] . ر.ک: مجموعه آثار شهید مطهری، ج 1، ص 225 به بعد.
[25] . ر.ک: سایت پژوهه، مقاله « بررسی مقاله اسطوره بیخدایی».

نویسنده: عقیل فولادی

با سلام
ضمن تشکر از شما دوست گرامی
اگر مطالب را کامل بخوانید و تنها قسمتی از ان را برسی نکنید میبینیم که تمامی مطالب به روشنی بیان شده !
قلمروی شیطان، «تشریع» است نه «تکوین»، یعنی قلمروی شیطان فعالیت‎های تشریعی و تکلیفی بشر و محدود به اندیشه بشر است نه تن و بدن او.
نفوذ شیطان در اندیشه بشر نیز منحصر است به حد وسوسه کردن و خیال یک امر باطلی را در نظر جلوه دادن.
شیطان چنین قدرتی ندارد که به شکل یک قدرت قاهره بتواند بر وجود بشر مسلط شود و بتواند او را بر کار بد اجبار و الزام نماید.
این امر از حوزه قدرت شیطان خارج است. تسلط شیطان بر بشر محدود است به اینکه خود بشر بخواهد دست ارادت به او بدهد:[19]
«إِنَّهُ لَيْسَ لَهُ سُلْطانٌ عَلَى الَّذينَ آمَنُوا وَ عَلى‏ رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ إِنَّما سُلْطانُهُ عَلَى الَّذينَ يَتَوَلَّوْنَهُ وَ الَّذينَ هُمْ بِهِ مُشْرِكُونَ»[20]
او [= شیطان] را بر کسانی که ایمان آورده­اند، و بر پروردگارشان توکل می­کنند، تسلطی نیست. تسلط او فقط بر کسانی است که وی را به سرپرستی بر می­گیرند، و بر کسانی که آنها به او [= خدا] شرک می­ورزند
از این آیات می­آموزیم که اگر شیطان تسلطی بر انسان‎ها دارد این تسلط منوط به این است که خود انسان این تسلط را بپذیرد؛ یعنی در نهایت، اختیار با خود انسان است که با اراده خویش این سیطره را محقق سازد و برده او شود.

با سلام
اینجا هم دقت لازم را به عمل نیاوردید !
مطالب را کامل بخوانید لطفا