جمع بندی برنامه ریزی برای استفاده بهینه از عمر

قبل از هر چیز لازم است اهداف متعالی زندگی خویش را به درستی مشخص نمایید و سپس برای رسیدن بدان برنامه ریزی کنید و سعی کنید از لحظه لحظه عمرتان برای دستیابی به اهداف متعالی زندگی استفاده کنید. این طوری در هر حالت و وضعیتی که باشید و به هر کاری که در راستای اهداف متعالی زندگی می باشد مشغول باشید و در جهت آن حرکت کنید در حقیقت از وقت و عمرتان به درستی استفاده کرده اید و در آخرت به خاطر آن مواخذه و سرزنش نخواهید شد و جزء افرادی که عمر و وقت خود را بیهوده تلف کرده اند به حساب نخواهید آمد. برای روشن شدن بحث در ادامه مطالبی را در خصوص ارزش داشتن نیت نیکو و شایسته در کارها خدمت تان بیان می کنیم:

  اگر شما نه تنها تحصیل و درس خواندن بلکه در سایر کارهای تان نیز جلب رضایت الهی را در نظر بگیرید، حتی کارهای عادی و غیرعبادی شما نیز نوعی عبادت محسوب می شود و در برابر آن اجر و ثواب قرار می گیرد و چون شما نیت خداپسندانه ای در انجام کارهای تان در نظر داشته اید مأجور خواهید بود و این ارزش نیت خوب را در کارها نشان می دهد که در آموزه‌های دینی و تعالیم اسلامی بدان سفارش اکید شده است.   در اهمیت نیت در کارها همین بس که رسول گرامی اسلام(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) در سفارش خود به ابوذر غفاری می‌فرمایند: «يَا أَبَا ذَرٍّ لِيَكُنْ لَكَ فِي كُلِّ شَيْ‏ءٍ نِيَّةٌ صَالِحَةٌ حَتَّى فِي النَّوْمِ وَ الْأَكْل» (1)؛ «اى ابوذر! بايد در هر كارى نيّتى پاك داشته باشى حتى در خوابيدن و خوردن».  امام سجاد(علیه‌السلام) نیز می‌فرماید: «لا عَمَلَ إلاّ بِنِيَّةٍ» (2)؛ «عمل جز به نيّت نيست». پیامبر اعظم(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) می‌فرمایند: «إِنَّمَا الْأَعْمَالُ بِالنِّيَّات» (3)؛ «‏اعمال به نيّت هاست».  يعنى نشانه قبولی اعمال به نيّات است ‏اگر نيّت رضاى خداى تعالى است آن عمل مقبول است و ثواب دارد و اگر در اصل نيّت رضاى الهی نيست يا نيت چيز ديگر است، مقبول نيست‏.  

  البته صِرف داشتن نیت در کارها کفایت نمی کند بلکه نیت باید صادق، پاک و نیکو باشد تا مفید واقع شود و انسان را به هدف مطلوب برساند.  امام صادق(علیه‌السلام) می‌فرماید: «لَا بُدَّ لِلْعَبْدِ مِنْ خَالِصِ النِّيَّةِ فِي كُلِّ حَرَكَةٍ وَ سُكُونٍ لِأَنَّهُ إِذَا لَمْ يَكُنْ هَذَا الْمَعْنَى يَكُونُ غَافِلًا وَ الْغَافِلُون» (4)؛ «بنده بايد در تمام حركات و سكنات خود نيّت خالص [براى خدا] داشته باشد؛ زيرا اگر اين معنا در كار نباشد، در شمار غافلان است‏». امام علی(علیه السّلام) نیز می‌فرماید: «وُصولُ المَرءِ إِلى كُلِّ ما يَبتَغيهِ مِن طيبِ عَيشِهِ وَأَمنِ سَرَبِهِ وَسَعَةِ رِزقِهِ، بِحُسنِ نيَّتِهِ وَسَعَةِ خُلقِهِ» (5)؛ «آدمى با نيّت خوب و خوش اخلاقى به تمام آنچه در جستجوى آن است، از زندگى خوش و امنيت محيط و وسعت روزى، دست مى‌يابد» مراد از نیت خالص همان نیتی است که باعث می شود که ما عبادت را خالص برای خدا و تحصیل رضایت او انجام دهیم؛ يعنى خالى بودن عبادت از هر گونه شرك و ريا و نیت غير خدایی.

  در حقیقت، بندگان خالص خدا بايد تمام شئون زندگى خود را براى خدا خالص گردانند، غير او را از خانه دل و صحنه جان و ميدان عمل و دايره گفتار بزدايند، به او بينديشند و براى او دوست بدارند، از او سخن بگويند و به خاطر او عمل كنند و هميشه در راه رضاى او گام بردارند كه «اخلاص دين» همين است. (6)   این طوری اگر برای بندگی خدا حتی استراحت و تفریح کنید، غذا بخورید، بخوابید، ورزش کنید و به کارهای روزمره دیگرتان بپردازید تا تجدید قوا کنید و زمینه برای بندگی بیشتر و بهتر فراهم گردد، کارهای شما رنگ خدای خواهد گرفت و در برابر آن اجر و ثواب خواهید داشت و معنای زندگی را به معنای واقعی کلمه خواهید یافت و همچون اولیای الهی خواهید گفت: «إِنَّ صَلاتی‏ وَ نُسُکی‏ وَ مَحْیایَ وَ مَماتی‏ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ» (7)؛ «نماز و تمام عبادات من، و زندگى و مرگ من، همه براى خداوند پروردگار جهانیان است».

  به هر حال، هدف شما از درس خواندن می تواند جلب رضایت الهی و خدمت به دین خدا و خلق خدا باشد تا با دانش افزایی بتوانید به جامعه و مردمان خدمت کنید.   پی‌نوشت‌ها: 

1. طبرسى، حسن بن فضل، ‏مكارم الأخلاق‏، قم‏: شريف رضى‏، 1412ق، ص464.
2. حر عاملى، محمد بن حسن‏، وسائل الشيعة، قم‏: مؤسسة آل البيت عليهم السلام، 1409ق، ج1، ص46.
3. نورى، حسین بن محمد تقى، ‏مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل‏، قم‏: مؤسسة آل البیت علیهم السلام‏، 1408ق‏، ج1، ص90.
4. همان‏، ج1، ص99.
5. تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، تصنیف غرر الحکم و دررالکلم، قم: دفتر تبلیغات، 1366، ص92.
6. مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، تهران: دار الكتب الإسلامية، 1374، ج19، ص364.
7. انعام(6)، آیه 162.

جمع بندی پرسش: نوجوانی هفده ساله ام که دوست دارم برای زندگی ام برنامه ای جامع و دقیق داشته باشم و از مدت زمان عمرم بهترین بهره رو ببرم. من احساس می کنم که اگر در طول عمرم در حال یاد گرفتن چیزی نباشم، عمرم را تلف کرده ام و ازش درست بهره نبرده ام، اما به زودی فصل کار و تلاش فرا می رسد و مخصوصاً پدر و مادر از ما می خواهند که کار و تلاش کنیم، ازدواج کنیم و کلی چیزای دیگه. می خواستم بدونم تکلیف چیه آیا این در طبیعت انسان هست که در دوران نوجوانی و جوانی به تحصیل بپردازد و بعد به کارکردن و... مشغول بشه و اگر این کار رو انجام بده عُمرش رو تلف نکرده؟ پاسخ: قبل از هر چیز لازم است اهداف متعالی زندگی خویش را به درستی مشخص نمایید و سپس برای رسیدن بدان برنامه ریزی کنید و سعی کنید از لحظه لحظه عمرتان برای دستیابی به اهداف متعالی زندگی استفاده کنید. این طوری در هر حالت و وضعیتی که باشید و به هر کاری که در راستای اهداف متعالی زندگی می باشد مشغول باشید و در جهت آن حرکت کنید در حقیقت از وقت و عمرتان به درستی استفاده کرده اید و در آخرت به خاطر آن مواخذه و سرزنش نخواهید شد و جزء افرادی که عمر و وقت خود را بیهوده تلف کرده اند به حساب نخواهید آمد. اگر شما نه تنها در تحصیل و درس خواندن، بلکه در سایر کارهای تان نیز جلب رضایت الهی را در نظر بگیرید، حتی کارهای عادی و غیرعبادی شما نیز نوعی عبادت محسوب می شود و در برابر آن اجر و ثواب قرار می گیرد و چون شما نیت خداپسندانه ای در انجام کارهای تان در نظر داشته اید مأجور خواهید بود و این ارزش نیت خوب را در کارها نشان می دهد که در آموزه های دینی و تعالیم اسلامی بدان سفارش اکید شده است. در اهمیت نیت در کارها همین بس که رسول گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله) در سفارش خود به ابوذر غفاری می فرمایند: «يَا أَبَاذَرٍّ لِيَكُنْ لَكَ فِي كُلِّ شَيْ‏ءٍ نِيَّةٌ صَالِحَةٌ حَتَّى فِي النَّوْمِ وَ الْأَكْل» (1)؛ «اى ابوذر! بايد در هر كارى نيّتى پاك داشته باشى حتى در خوابيدن و خوردن». امام سجاد(علیه السلام) نیز می فرماید: «لا عَمَلَ إلاّ بِنِيَّةٍ» (2)؛ «عمل جز به نيّت نيست». البته صِرف داشتن نیت در کارها کفایت نمی کند بلکه نیت باید صادق، پاک و نیکو باشد تا مفید واقع شود و انسان را به هدف مطلوب برساند. امام صادق(علیه السلام) می فرماید: «لَا بُدَّ لِلْعَبْدِ مِنْ خَالِصِ النِّيَّةِ فِي كُلِّ حَرَكَةٍ وَ سُكُونٍ لِأَنَّهُ إِذَا لَمْ يَكُنْ هَذَا الْمَعْنَى يَكُونُ غَافِلًا وَ الْغَافِلُون» (3)؛ «بنده بايد در تمام حركات و سكنات خود نيّت خالص [براى خدا] داشته باشد؛ زيرا اگر اين معنا در كار نباشد، در شمار غافلان است‏». در حقیقت، بندگان خالص خدا بايد تمام شئون زندگى خود را براى خدا خالص گردانند، غير او را از خانه دل و صحنه جان و ميدان عمل و دايره گفتار بزدايند، به او بينديشند و براى او دوست بدارند، از او سخن بگويند و به خاطر او عمل كنند و هميشه در راه رضاى او گام بردارند كه «اخلاص دين» همين است. (4) این طوری اگر برای بندگی خدا حتی استراحت و تفریح کنید، غذا بخورید، بخوابید، ورزش کنید و به کارهای روزمره دیگرتان بپردازید تا تجدید قوا کنید و زمینه برای بندگی بیشتر و بهتر فراهم گردد، کارهای شما رنگ خدایی خواهد گرفت و در برابر آن اجر و ثواب خواهید داشت و معنای زندگی را به معنای واقعی کلمه خواهید یافت و همچون اولیای الهی خواهید گفت: «إِنَّ صَلاتی‏ وَ نُسُکی‏ وَ مَحْیایَ وَ مَماتی‏ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ» (5)؛ «نماز و تمام عبادات من، و زندگى و مرگ من، همه براى خداوند پروردگار جهانیان است». به هر حال، هدف شما از درس خواندن می تواند جلب رضایت الهی و خدمت به دین خدا و خلق خدا باشد تا با دانش افزایی بتوانید در آینده به جامعه و کشورمان خدمت کنید.   پی نوشت ها:

1. طبرسى، حسن بن فضل، ‏مكارم الأخلاق‏، قم‏: شريف رضى‏، 1412ق، ص464.
2. حر عاملى، محمد بن حسن‏، وسائل الشيعة، قم‏: مؤسسة آل البيت عليهم السلام، 1409ق، ج1، ص46.
3. نورى، حسین بن محمد تقى، ‏مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل‏، قم‏: مؤسسة آل البیت علیهم السلام‏، 1408ق‏، ج1، ص99.
4. مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، تهران: دار الكتب الإسلامية، 1374، ج19، ص364.
5. انعام(6)، آیه 162.