جمع بندی تاریخچه تسبیحات حضرت فاطمه زهرا (س) و فلسفه اضافه نمودن آن به تعقیبات نماز

با سلام
چندین وجه در این مورد بیان شده است
از حضرت اميرالمومنين على عليه السلام نقل شده است كه فرمود:
فاطمه زهرا عزيزترين عزيزان رسول خدا صلى الله عليه و آله در خانه من بود، اين بانو آن قدر با آسياب آرد كرد تا دست هايش پينه بست و آن قدر از چاه آب كشيد كه اثر آن بر سينه اش باقى مانده بود و به اندازه اى خانه را روبيد تا اين كه لباسهايش غبارآلود شد. و آن قدر زير ديگ آتش برافروخت تا لباسش كثيف و گردآلود گرديد و به همين علت به سختى و زحمت افتاد، روزى شنيديم غلام چندى خدمت پيامبر صلى الله عليه و آله آوردند به فاطمه گفتم : وقتى خدمت پدر خود رفتى از وى خادمى را بخواه تا در كارها مددكار باشد و از اين همه رنج و محنت آسوده شوى پس فاطمه زهرا خدمت رسول خدا رفت ، ملاحظه كرد كه گروهى با ايشان مشغول بحث و گفتگو هستند، لذا بدون اين كه با پدر سخنى بگويد به خاطر شرم و حيا بازگشت . على عليه السلام فرمود: چون رسول خدا مى دانست كه فاطمه زهرا براى حاجت نيازى مراجعه كرده است ، لذا خود به منزل ما آمد، حضرت فرمود: فاطمه جان ! براى چه منظورى به سوى من آمدى و دو مرتبه سوال فرمود و فاطمه ساكت بود، على عليه السلام مى گويد: عرض كردم : اى رسول خدا من
علت را براى شما ذكر مى نمايم . فاطمه آن قدر سنگ آسياب را چرخانده كه دستش پينه بسته و آن قدر آب كشيده كه بر سينه اش اثر آن باقى مانده و آن قدر خانه را جاروب كرده كه لباسش خاك آلود شده و آن قدر آتش در زير ديگ افروخته كه پيراهن او كثيف شده و بوى دود گرفته . شنيديم كه غلامان و خادمان چندى را خدمت شما آوردند، به وى گفتم : به سراغ پدر خود رفته از ايشان خدمتكارى بخواه تا تو را مساعدت نمايد.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: شما را از مطلبى آگاه كنم كه بهتر است براى شما از خادمى كه سوال كرديد، وقتى از خواب برخاستيد (در بعضى روايات است وقتى به رختخواب رفتيد) سى و چهار بار الله اكبر و سى و سه بار سبحان الله و سى و سه بار الحمدلله بگوييد آن بتهر است براى شما از خادم كه خدمت شما را بكن
در مكارم الاخلاق نقل شده كه : در دست فاطمه زهرا عليهاالسلام تسبيحى از نخ پشمينى كه صد گره خورده بود وجود داشت كه تعداد تكبيرها در آن با گره موجود بود كه در دست مى گرداندند و تكبير گفته و تسبيح مى كردند تا اين كه حمزه سيدالشهدا عموى پيامبر شهيد شد، پس از شهادت حمزه براى ساختن دانه هاى تسبيح از تربت او استفاده شد. وقتى كه موضوع شهادت حضرت اباعبدالله الحسين سالار شهيدان عليه السلام واقع شد مردم از تربت آن بزرگوار براى ساختن دانه هاى تسبيح استفاده نمودند؛ زيرا كه در خاك و تربت سرور جانبازان عالم فضيلتى
عظيم وجود دارد.

امام صادق عليه السلام مى فرمايد: هر كس بعد از نماز واجب و قبل از اين كه پاى راست را از بالاى پاى چپ بردارد، تسبيح فاطمه زهرا عليهاالسلام را به جا آورد، تمام گناهان او آمرزيده مى شود، و در اين تسبيح از الله اكبر آغاز كند.
در دعائم الاسلام از امام على عليه السلام نقل شده كه فرمودند:يكى از پادشاهان عجم برده اى به پيامبر هديه كرد به فاطمه گفتم نزد رسول خدا برو و
خدمتگزارى را براى خود از ايشان بخواه . فاطمه زهرا نزد رسول خدا رفته و اين موضوع را با ايشان در ميان گذاردند. پيامبر صلى الله عليه و آله فرمودند: فاطمه جان ! چيزى به تو بدهم كه برايت از خادم و آن چه در دنياست بهتر باشد؛ بعد از نماز سى و چهار بار الله اكبر و سى و سه بار الحمد لله و سى و سه بار سبحان الله بگو آن گاه اين اذكار سه گانه را با لا اله الا الله پايان بخش و اين براى تو از آن چه خواسته اى و از دنيا و آن چه در دنياست بهتر خواهد بود. و لذا فاطمه زهرا ملتزم بودند كه اين تسبيحات را بعد از هر نماز بگويند و به همين علت اين تسبيحات به ايشان نسبت داده شده و در ميان مردم به نام تسبيحات فاطمه زهرا معروف است .

شاید یکی دیگر از دلایلی که باعث شده ذکر تسبیحات حضرت زهرا سلام الله علیها پس از نماز سفارش و توصیه اکید شده باشد اهمیت و جایگاه این ذکر بعد از فریصه واجب نماز است زیرا در این ذکر تکبیر ، تحمید و تسبیح به کار رفته است.

جمع بندی

پرسش:
تسبیحات حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها)از چه زمانی به تعقیبات نماز اضافه شد؟علتش چه بود؟

پاسخ:

چندین وجه در این مورد بیان شده است
از حضرت اميرالمومنين على (عليه السلام) نقل شده است كه فرمود:
فاطمه زهرا(سلام الله علیها)عزيزترين عزيزان رسول خدا (صلى الله عليه و آله) در خانه من بود، اين بانو آن قدر با آسياب آرد كرد تا دست هايش پينه بست و آن قدر از چاه آب كشيد كه اثر آن بر سينه اش باقى مانده بود و به اندازه اى خانه را روبيد تا اين كه لباسهايش غبارآلود شد. و آن قدر زير ديگ آتش برافروخت تا لباسش كثيف و گردآلود گرديد و به همين علت به سختى و زحمت افتاد،

روزى شنيديم غلام چندى خدمت پيامبر(صلى الله عليه و آله) آوردند به فاطمه(سلام الله علیها)گفتم : وقتى خدمت پدر خود رفتى از وى خادمى را بخواه تا در كارها مددكار باشد و از اين همه رنج و محنت آسوده شوى پس فاطمه زهرا(سلام الله علیها)خدمت رسول خدا رفت ، ملاحظه كرد كه گروهى با ايشان مشغول بحث و گفتگو هستند، لذا بدون اين كه با پدر سخنى بگويد به خاطر شرم و حيا بازگشت . على(عليه السلام) فرمود: چون رسول خدا مى دانست كه فاطمه زهرا(سلام الله علیها)براى حاجت نيازى مراجعه كرده است ، لذا خود به منزل ما آمد، حضرت فرمود: فاطمه جان ! براى چه منظورى به سوى من آمدى و دو مرتبه سوال فرمود و فاطمه(سلام الله علیها) ساكت بود،

على (عليه السلام) مى گويد: عرض كردم : اى رسول خدا من علت را براى شما ذكر مى نمايم . فاطمه(سلام الله علیها) آن قدر سنگ آسياب را چرخانده كه دستش پينه بسته و آن قدر آب كشيده كه بر سينه اش اثر آن باقى مانده و آن قدر خانه را جاروب كرده كه لباسش خاك آلود شده و آن قدر آتش در زير ديگ افروخته كه پيراهن او كثيف شده و بوى دود گرفته . شنيديم كه غلامان و خادمان چندى را خدمت شما آوردند، به وى گفتم : به سراغ پدر خود رفته از ايشان خدمتكارى بخواه تا تو را مساعدت نمايد.

رسول خدا(صلى الله عليه و آله)فرمود: شما را از مطلبى آگاه كنم كه بهتر است براى شما از خادمى كه سوال كرديد، وقتى از خواب برخواستيد (در بعضى روايات است وقتى به رختخواب رفتيد) سى و چهار بار الله اكبر و سى و سه بار سبحان الله و سى و سه بار الحمدلله بگوييد آن بهتر است براى شما از خادم كه خدمت شما را کند.
این گزارش در منابع شیعی از جمله علل الشرایع[1] و من لایحضره الفقیه[2] شیخ صدوق آمده است. نزدیک به این مضامین در منابع اهل سنت هم یافت میشود از جمله در الاصابه،[3] طبقات الکبری،[4] الغارات،[5] مسند احمد[6] و کنزالعمال[7]

در مكارم الاخلاق نقل شده كه : در دست فاطمه زهرا(سلام الله علیها) تسبيحى از نخ پشمينى كه صد گره خورده بود وجود داشت كه تعداد تكبيرها در آن با گره موجود بود كه در دست مى گرداندند و تكبير گفته و تسبيح مى كردند تا اين كه حمزه سيدالشهدا عموى پيامبر شهيد شد، پس از شهادت حمزه براى ساختن دانه هاى تسبيح از تربت او استفاده شد. وقتى كه موضوع شهادت حضرت اباعبدالله الحسين سالار شهيدان (عليه السلام) واقع شد مردم از تربت آن بزرگوار براى ساختن دانه هاى تسبيح استفاده نمودند؛ زيرا كه در خاك و تربت سرور جانبازان عالم فضيلتى
عظيم وجود دارد.

امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد: هر كس بعد از نماز واجب و قبل از اين كه پاى راست را از بالاى پاى چپ بردارد، تسبيح فاطمه زهرا(سلام الله علیها) را به جا آورد، تمام گناهان او آمرزيده مى شود، و در اين تسبيح از الله اكبر آغاز كند.[8]
در دعائم الاسلام از امام على(عليه السلام) نقل شده كه فرمودند:يكى از پادشاهان عجم برده اى به پيامبر هديه كرد به فاطمه گفتم نزد رسول خدا برو و خدمتگزارى را براى خود از ايشان بخواه . فاطمه زهرا (سلام الله علیها)نزد رسول خدا رفته و اين موضوع را با ايشان در ميان گذاردند. پيامبر(صلى الله عليه و آله) فرمودند: فاطمه جان ! چيزى به تو بدهم كه برايت از خادم و آن چه در دنياست بهتر باشد؛ بعد از نماز سى و چهار بار الله اكبر و سى و سه بار الحمد لله و سى و سه بار سبحان الله بگو آن گاه اين اذكار سه گانه را با لا اله الا الله پايان بخش و اين براى تو از آن چه خواسته اى و از دنيا و آن چه در دنياست بهتر خواهد بود. و لذا فاطمه زهرا (سلام الله علیها)ملتزم بودند كه اين تسبيحات را بعد از هر نماز بگويند و به همين علت اين تسبيحات به ايشان نسبت داده شده و در ميان مردم به نام تسبيحات فاطمه زهرا(سلام الله علیها) معروف است [9].

نتیجه:
بنابر این از قول پیامبر خواندن تسبیحات فاطمه زهرا(سلام الله علیها) در زمان خوابیدن توصیه شده است. همچنین از بیان امام صادق (عليه السلام) بعد از نماز به این امر سفارش گردیده است علت ان هم عظمت این ذکر نزد خداوند است.

پی نوشت ها:
[/HR][1] . شیخ صدوق، علل الشرایع، ج 2 ص 366، داوری، قم، 1385ش
[2] . شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 1 ص 320، دفتر تبلیغات، قم، 1413ق
[3] . ابن حجر عسقلانی، ج 8 ص 628، دارالکتب العلمیه، بیروت، 1415ق
[4] . ابن سعد، طبقات الکبری، ج 8 ص 21، دارالکتبف بیروت، 1410
[5] . ثقفی کوفی، الغارات، ج 2 ص 740، انجمن آثار ملی، تهران، 1353
[6] . احمد بن حنبل، المسند، ج 1 ص 104، دار صادر، بیروت، بی تا
[7] . متقی هندی، کنزالعمال، ج 15، ص 343، الرساله، بیروت، بی تا
[8] . قاضی نعمان مغربی، دعائم الاسلام، ج 1 ص 168، موسسه، آل البیت، قم، 1385ش
[9] . همان