جمع بندی تبیین احضار روح

با سلام و عرض ادب و آرزوي توفيق روزافزون.

برای پاسخ به پرسش مذکور، توجه شما را به این نکات جلب می کنیم:

درباره احضار روح سه نظریه مطرح شده است:
یکی این که حقیقتا روح آن شخص احضار شده حاضر می شود؛ دوم این که روح شخص احضار کننده است که حاضر می شود و کارهایی را انجام می دهد و چون خودش را به صورت مبهم و شبحی بروز می دهد کسی او را تشخیص نمی دهد؛ و سوم این که اساسا روحی حاضر نمی شود و صرفا شخص احضار کننده در تخیل شخص مقابل تاثیر گذاشته و برایش چنین وانمود می کند که روحی حاضر شده است.(1)

علامه طباطبائی بر این باور است که حقیقتا روح شخص حاضر نمی شود بلکه شخص احضار کننده بواسطه نیروی قوی باطنی خودش، در تخیل دیگری اینطور تاثیر می گذارد که او خیال کند حقیقتا چیزی را می بیند. همچنین ممکن است که خود احضار کننده بواسطه ایمانی که به احضار روح دارد، در تخیلش چنین وانمود شود که روحی را می بیند.

سپس علامه برای اثبات مدعای خودش شواهدی را ذکر می کند از جمله این که گاهی روح شخص زنده و بیدار را احضار می کنند در حالی که حقیقتا روح او در شهر دیگری زندگی می کند. یا گاهی همزمان دو نفر به صورت جداگانه روح را احضار می کنند. اگر حقیقتا روح آن شخص احضار شده، نباید دو روح جداگانه احضار شوند ...(2)

آری، در متون دینی بیان شده است که اموات در مواقع خاص به دنیا باز می گردند و از احوال آنها مطلع می شوند اما بنا برآنچه بدست آمده، این کار به اذن الهی است و محدود است.

بنابراین، آنچه تحت عنوان احضار روح مطرح می شود، عمدتا ناشی از تلقین و نیرنگ و فریب است. بگذریم از این که اگر هم احضار روح واقعیت داشته باشد، چون نظام طبیعی و عادی جهان را بر هم می زند و زمینه را برای نیرنگ و فریب مردم فراهم می کند، از سوی فقیهان مسلمان حرام اعلام شده است. امام خمینی ره در کتاب تحریرالوسیله در باره حکم احضار ارواح فرموده‌اند: «عمل السحر و تعلیمه و تعلمه و التکسب به حرام، و المراد به ما یعمل من کتابة أو تکلم أو دخنة أو تصویر أو نفث أو عقد و نحو ذلک یؤثر فی بدن المسحور أو قلبه أو عقله، فیؤثر فی إحضاره أو إنامته أو إغمائه أو تحبیبه أو تبغیضه و نحو ذلک. و یلحق بذلک استخدام الملائکة و إحضار الجن و تسخیرهم و إحضار الأرواح و تسخیرها و أمثال ذلک، ...»(3). بنابراین در نظر ایشان احضار ارواح به هر وسیله و هر شکل که باشد ملحق به سحر و همانند آن حرام است.

پی نوشت ها:
(1) مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج4، صص497-498.
(2)طباطبائی، المیزان، ترجمه موسوی، ج1، صص364-366.
(3) امام خمینی، کتاب المکاسب و المتاجر، ج1، مسأله 16.

پرسش:
این احضار روح دقیقا چجوریه؟ مگر روح نمیره برزخ؟

پاسخ:
برای پاسخ به پرسش مذکور، توجه شما را به این نکات جلب می کنیم:

درباره احضار روح سه نظریه مطرح شده است:
یکی این که حقیقتا روح آن شخص احضار شده حاضر می شود؛ دوم این که روح شخص احضار کننده است که حاضر می شود و کارهایی را انجام می دهد و چون خودش را به صورت مبهم و شبحی بروز می دهد کسی او را تشخیص نمی دهد؛ و سوم این که اساسا روحی حاضر نمی شود و صرفا شخص احضار کننده در تخیل شخص مقابل تاثیر گذاشته و برایش چنین وانمود می کند که روحی حاضر شده است.(1)

علامه طباطبائی بر این باور است که حقیقتا روح شخص حاضر نمی شود بلکه شخص احضار کننده بواسطه نیروی قوی باطنی خودش، در تخیل دیگری اینطور تاثیر می گذارد که او خیال کند حقیقتا چیزی را می بیند. همچنین ممکن است که خود احضار کننده بواسطه ایمانی که به احضار روح دارد، در تخیلش چنین وانمود شود که روحی را می بیند.

سپس علامه برای اثبات مدعای خودش شواهدی را ذکر می کند از جمله این که گاهی روح شخص زنده و بیدار را احضار می کنند در حالی که حقیقتا روح او در شهر دیگری زندگی می کند. یا گاهی همزمان دو نفر به صورت جداگانه روح را احضار می کنند. اگر حقیقتا روح آن شخص احضار شده، نباید دو روح جداگانه احضار شوند ...(2)

آری، در متون دینی بیان شده است که اموات در مواقع خاص به دنیا باز می گردند و از احوال آنها مطلع می شوند اما بنا برآنچه بدست آمده، این کار به اذن الهی است و محدود است.

بنابراین، آنچه تحت عنوان احضار روح مطرح می شود، عمدتا ناشی از تلقین و نیرنگ و فریب است. بگذریم از این که اگر هم احضار روح واقعیت داشته باشد، چون نظام طبیعی و عادی جهان را بر هم می زند و زمینه را برای نیرنگ و فریب مردم فراهم می کند، از سوی فقیهان مسلمان حرام اعلام شده است. امام خمینی ره در کتاب تحریرالوسیله در باره حکم احضار ارواح فرموده‌اند: «عمل السحر و تعلیمه و تعلمه و التکسب به حرام، و المراد به ما یعمل من کتابة أو تکلم أو دخنة أو تصویر أو نفث أو عقد و نحو ذلک یؤثر فی بدن المسحور أو قلبه أو عقله، فیؤثر فی إحضاره أو إنامته أو إغمائه أو تحبیبه أو تبغیضه و نحو ذلک. و یلحق بذلک استخدام الملائکة و إحضار الجن و تسخیرهم و إحضار الأرواح و تسخیرها و أمثال ذلک، ...»(3). انجام سحر و تعلیم و یادگیری سحر و کسب روزی بواسطه سحر حرام است، و مراد از سحر، نوشته و کلام و تصویری است که در بدن یا قلب یا عقل شخص سحر شده تاثیر می نهد و در نتیجه، منجر به احضارش و ... می شود. و ملحق به این است، استخدام ملائکه و احضار و تسخیر جن و ارواح و ...

بنابراین در نظر ایشان احضار ارواح به هر وسیله و هر شکل که باشد ملحق به سحر و همانند آن حرام است.

پی نوشت ها:
(1) مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج4، صص497-498.
(2)طباطبائی، المیزان، ترجمه موسوی، ج1، صص364-366.
(3) امام خمینی، کتاب المکاسب و المتاجر، ج1، مسأله 16.