جمع بندی تفاوت آيات محكم و متشابه
تب‌های اولیه
تفاوت آيات محكم و متشابه
با عرض سلام
فرق بين آيات محكمات و متشابهات چيست ؟ لطفأ با مثال ذكر كنيد:
هُوَ الَّذِي أَنزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُّحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاءَ تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِّنْ عِندِ رَبِّنَا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلَّا أُولُو الْأَلْبَابِ
با تشكر
برچسب:
کارشناس بحث: استاد حکیم
با سلام و عرض ادب
آیات قرآن دو دسته اند
الف) محکمات
به آیاتی می گویند كه در مدلول خود محكم و استوار باشد و مراد و مفهموم آن برای مخاطب آن قدر واضح و روشن است که جای هیچ تردید و شک و شبهه ای نیست، مانند آیه « قل هو الله احد؛ بگو خدا یکی است»
در آیات محکم وظيفه ايماني هر مؤمني عمل و ایمان به آن آیات است
ب) متشابه
واژه«متشابه» در اصل به معنى چیزى است كه قسمتهاى مختلف آن، شبیه یكدیگر باشد، به همین جهت به جمله ها و كلماتى كه معنى آنها پیچیده است و گاهى احتمالات مختلف در باره آن داده م ىشود،" متشابه" مىگویند، و منظور از متشابهات قرآن آیاتى است كه معانى آن در بدو نظر پیچیده است، و در آغاز، احتمالات متعددى در آن مى رود، که با توجه به آیات محكم، تفسیر آنها روشن می شود. (1)
تفسیر آیات متشابه خداوند متعال و اهل علم و دانشمندان و راسخون در علم می دانند. همان گونه که خداوند متعال می فرماید«.... وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ....؛ .... (2)در حالی که تفسیر آنها (آیات متشابه )را، جز خدا و راسخان در علم، نمی‌دانند. ....» مانند آیه :«... يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ ؛(3)
پی نوشت ها:
1.ر.ک: ناصر، تفسیرنمونه،مکارم شیرازی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1384.ش، ج۲، ص۳۲۱.
2.آل عمران/ 7.
3. فتح/ 10 .
آیا میتوان گفت
کسانی که دلشان زیغ و زنگار دارد از آیات متشابه تبعیت می کنند
پس نباید از آیات متشابه تبعیت کرد.
اما از طرفی این سوال پیش می آید که پس چرا باید نازل میشدند؟! اگر قرار است تبعیت نشوند؟!
به نظر می رسد علتش زیغ قلوب است.
یعنی هر کس زیغ و زنگار در قلب دارد نباید از آیات متشابه تبعیت کند.
اما کسانی که زیغ و زنگاری در قلب ندارند مجاز هستند از آیات متشابه تبعیت کنند.
این افراد قدرت فهم و تقوای در فهم آیات را دارند.
لذا در آیه بعدی به نقل از همین راسخون در علم می فرماید :
لاتزغ قلوبنا
در اینجا گقته میشود مصداق راسخون در علم چه کسانی هستند؟
فقهای با تقوا و عادل
صحابه پیامبر
اهل بیت و معصومین
اگر متشابه را اینگونه تعریف کنیم :
آیاتی که دارای چند احتمال تفسیری و ذوالوجوه باشند.
با این تعریف بسیاری از آیات الاحکام میتواند جزو آیات متشابه باشد.
مثل آیات ارث
آیه وضو
آیه ولایت
آیات سوره کوثر
پس باید دنبال راسخون فی العلم رفت ....
آیات دیگر متشابه با تعریف فوق
مثل آیه ازدواج متعه
آیه دنیای برزخ
آیه اجازه پدر در عقد دختر
آیه نماز قصر و شکسته در سفر
همچنین اضافه کنید آیه خمس و ربح مکاسب
که البته رجوع به معصومین به طور کامل رفع شبهه نمی کند در عصر کنونی اما به هر حال صراط اصلی هدایت روشن تر می شود.
مثلا یک مرجع تقلید خمس در ربح مکاسب را به معنای حال حاضر قبول ندارد
یا یکی نماز شکسته را قبول ندارد
یا یکی اجازه پدر را در عقد دختر باکره رشیده لازم نمی داند.
با اینکه همگی ادعا دارند سخن معصوم را قبول دارند.
به هر حال همین اشتراک باعث میشود از طریق سنی ها و اهل تسنن و وهابیت جدا شوند و این خودش پیروزی بزرگی است
اما آیا همین آیه راسخون، محکم است یا متشابه؟
تاریخ حکایت از این دارد که بین شیعه و سنی در فهم یک قسمت اختلاف است.
خصوصا اینکه این اختلاف متکی به قرائت آیه است.
آیا کلمه راسخون در ادامه کلمه الله و جزوی از جمله استثنا است یا خیر؟
که گویا علامه طباطبایی نیز قبول کردند که راسخون جزو استثنا نیست و شروع جمله دیگری است. و ادعا کردند اثبات رسوخ در علم ائمه از طریق ادله و آیات دیگر اثبات میشود...
به هر حال
اگر بخواهیم محکم بودن را بشناسیم باید همین آیه را ملاک قرار دهیم.
زیرا معنا ندارد همان آیه ای که دارد محکم و متشابه را معرفی می کند، متشابه باشد.
شاید هم معنا دارد؟!!!
اگر این آیه محکم است چرا این همه اختلاف پیش آمد کرد در فهم آیه؟!
و این جای تامل دارد
جمع بندی
پرسش:
فرق بين آيات محكمات و متشابهات چيست ؟ لطفأ با مثال ذكر كنيد.
پاسخ:
آیات قرآن دو دسته اند
الف) محکمات
محکمات به آیاتی می گویند كه در مدلول خود محكم و استوار باشد و مراد و مفهموم آن برای مخاطب آن قدر واضح و روشن است که جای هیچ تردید و شک و شبهه ای نیست، مانند آیه « قل هو الله احد؛ بگو خدا یکی است» در آیات محکم وظيفه ايماني هر مؤمني عمل و ایمان به آن آیات است.
ب) متشابه
واژه«متشابه» در اصل به معنى چیزى است كه قسمتهاى مختلف آن، شبیه یكدیگر باشد، به همین جهت به جمله ها و كلماتى كه معنى آنها پیچیده است و گاهى احتمالات مختلف در باره آن داده می ىشود " متشابه" مىگویند، و منظور از متشابهات قرآن آیاتى است كه معانى آن در بدو نظر پیچیده است، و در آغاز احتمالات متعددى در آن مى رود، که با توجه به آیات محكم، تفسیر آنها روشن می شود. (1) تفسیر آیات متشابه را خداوند متعال و اهل علم و دانشمندان و راسخون در علم می دانند.
همان گونه که خداوند متعال می فرماید«.... وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ....؛ .... (2)در حالی که تفسیر آنها (آیات متشابه )را، جز خدا و راسخان در علم، نمی‌دانند. ....» مانند آیه :«... يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ ؛(3)
پی نوشت ها:
1.ر.ک: ناصر، تفسیرنمونه،مکارم شیرازی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1384.ش، ج۲، ص۳۲۱.
2.آل عمران/ 7.
3. فتح/ 10 .