جمع بندی توضیحات شب معراج

1. طباطبایی سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ناشر: دفتر انتشارات اسلامی جامعه‏ی مدرسین حوزه علمیه قم، قم، چ: پنجم، ۱۴۱۷ق، ج13، ص23الی 30
2. یعقوبی، احمد بن أبی یعقوب بن جعفر بن وهب واضح الکاتب العباسی المعروف بالیعقوبی، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دار صادر، بی‌تا، ج2، 26
3. سبحانی‏، جعفر، فروغ ابدیت ، ناشر: بوستان کتاب‏، قم، چ: بیست یکم، ‏۱۳۸۵ش، ص372
4. مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیة، ترجمه‏، مترجم محمدجواد نجفی‏، ناشر، اسلامیة، تهران‏، ۱۳۶۲ش‏، ص217
5. علامه طباطبایی، پیشین، ج13، ص30-31
6. آلوسی سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: علی عبدالباری عطیة، ناشر: دارالکتب العلمیه، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۵ ق، ج8، ص8؛ سبحانی، پیشین، ص372، طبرسی، احمد بن علی، احتجاج، مترجم نظام‏ الدین احمد غفاری مازندرانی‏، ناشر: مرتضوی‏، تهران‏، چ:اوّل‏، ج1، ص173
7. کاشانی ملا فتح الله، تفسیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین، ناشر: کتابفروشی محمد حسن علمی، تهران، ۱۳۳۶ ش، ج5، ص236

با توجه به واژه أَسْرَى و لَيْلًا در آیه نخست سوره اسراء به دست می آید که معراج در شب اتفاق افتاده است. در مورد اینکه در چه شبی اتفاق افتاده نیز اختلاف نظر وجود دارد. برخی هفدهم ربیع الاول،(1) بیست و هفتم رجب(2)، هفدهم ماه مبارک رمضان(3) و بیست یک این ماه را بیان نموده اند.(4)
به گفته کاشانی بیست هفتم رجب از همه اقوال مشهور تر است.(5)
این سفر بیش از یک شب طول نکشیده به طوری که نماز عشاء و نماز صبح در مکه خوانده شد.(6)

1. ابن سعد، محمد بن سعد بن منیع الهاشمی البصری، الطبقات الکبری‏، تحقیق: محمد عبد القادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، ط: الأولی، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م، ج1، ص200
2. کاشانی،ج5، ص236
3. احتجاج، ج1، ص173
4. ابن سعد، ج1، ص199-200
5. کاشانی، پیشین
6. علامه طباطبایی، ج13، ص38؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، مؤسسة الوفاء بیروت - لبنان، ۱۴۰۴ق، ج18،ص 385

حضرت محمد صلی الله علیه واله سلم در این شب برخی از نشانه های بزرگ خداوند را مشاهده کردند(1) مشاهده ملائکه، بهشتیان، جهنمیان از آن جمله است.
بر اساس روایتی که شیخ صدوق و برخی بزرگان نقل کرده اند، از جمله جاهایی که پیامبرصلی الله علیه واله وسلم در هنگام سیر مشاهده فرمودند از سرزمین قم بود که به صورت بقعه ای می درخشید، هنگامی که پیامبرصلی الله علیه واله وسلم علت نام این منطقه را از جبرئیل پرسیدند گفت:اینجا سرزمین قم است که بندگان مومن، شیعیان اهل بیت تو در اینجا گرد می آیند و انتظار فرج دارند و سختی ها و اندوه ها برآنها وارد خواهد شد.(2)
ایشان همچنین اوراح انبیای بزرگ مانند حضرت آدم، ابراهیم، موسی، عیسی علیهم السلام را مشاهده نمودند و امام جماعت آنها شدند(3)

1. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: محمد جواد بلاغی، انتشارات ناصر خسرو، تهرانچ:سوم، ۱۳۷۲ش، ج6، ص572
2. شیخ صدوق‏، علل الشرائع‏، ناشر: داوری‏، قم‏،چ: اول‏، ج۲، ص۵۷۲
3. علامه‌طباطبایی، المیزان، ج۱۳، ص۹

فلسطی در زمان خلیفه دوم به تصرف مسلمانان در آمد اما معراج قبل از هجرت پیامبر صلی الله علیه واله وسلم است
چطور قبل از بعثت مسجدالاقصی در آنجا ساخته شده بوده؟

درست است که در زمان بعثت معراج صورت گرفته است و در سوره اسرا از از مسجد الاقصی یاد شده است و درست است که سرزمین فلسطین در زمان خلیفه دوم به تصرف مسلمانان در آمد اما به نظر می‌رسد که کلمه مسجد الاقصی در این سوره نه به عنوان نام یک مسجد بلکه به معنای لغوی و برای اشاره به عبادتگاهی که در جای بسیاری دوری واقع است، در قرآن کریم به کار رفته است.اطلاق نام مسجد الاقصی به مسجدی كه امروزه به این نام مشهور است، اصطلاح جدیدی است و مقصود مورخان قدیم هنگامی كه از مسجد الاقصی نام می‌بردند، تمام و یا قسمتی از صحنی است كه حصارها و برجها و باروها بر مبنای آن استوار است و در آن بابهایی قرار دارد كه به هنگام اسراء و معراج معروف و مشهور بوده است.(1)

1.حمیدی، جعفر، تاریخ اورشلیم، امیركبیر، تهران، دوم، ۱۳۸۱ش، ص۱۸۴ و ۱۸۵.

پرسش:
کیفیت معراج پیامبر(صلی الله عیله واله وسلم)را تشریح کنید؟

پاسخ:
سفر معراج پیامبر(صلی الله عیله واله وسلم) قبل از هجرت به مدینه به وقوع پیوست.(1) اما در مورد سال وقوع اختلاف نظر وجود دارد. برخی گزارش ها حاکی از سفر معراج پیامبر(صلی الله عیله واله وسلم) قبل از رحلت ابوطالب است(2) و برخی در مقابل آن بعد از رحلت را مطرح کرده اند.(3)
در گزارشی منسوب به ابن عباس سال دوم بعثت و در روایتی دیگری که صاحب خرائج از حضرت علی(علیه السلام) نقل کرده سال سوم بعثت است. برخی سال پنجم(4) و برخی سال ده سال و سه ماه پس از بعثت را نقل کرده اند.(5) برخی ادعایی اجماع کرده اند که در سال 12بعثت واقعه معراج رخ داده (6)و ملافتح الله کاشانی و احمد بن علی طبرسی این قول را مشهورترین قول دانسته اند.(7)

در این باره گزارش های دیگری نیز وجود دارد
با توجه به واژه«اسری» و«لیلا» در آیه نخست سوره اسراء به دست می آید که معراج در شب اتفاق بوده و در مورد اینکه در چه شبی اتفاق افتاده نیز اختلاف نظر وجود دارد. برخی هفدهم ربیع الاول،(8) بیست و هفتم رجب(9)، هفدهم ماه مبارک رمضان(10) و بیست یک این ماه را بیان نموده اند.(11) اما به گفته برخی بیست هفتم رجب از همه اقوال مشهور تر است.(12)
این سفر بیش از یک شب طول نکشیده به طوری که نماز عشاء و نماز صبح در مکه خوانده شد.(13)

حضرت محمد(صلی الله عیله واله وسلم)در این شب برخی از نشانه های بزرگ خداوند را مشاهده کردند(14) مشاهده ملائکه، بهشتیان، جهنمیان از آن جمله است.
بر اساس روایتی که شیخ صدوق و برخی بزرگان نقل کرده اند، از جمله جاهایی که پیامبر(صلی الله عیله واله وسلم)در هنگام سیر مشاهده فرمودند از سرزمین قم بود که به صورت بقعه ای می درخشید، هنگامی که پیامبر(صلی الله عیله واله وسلم)علت نام این منطقه را از جبرئیل پرسیدند گفت:اینجا سرزمین قم است که بندگان مومن، شیعیان اهل بیت تو در اینجا گرد می آیند و انتظار فرج دارند و سختی ها و اندوه ها برآنها وارد خواهد شد.(15)
ایشان همچنین اوراح انبیای بزرگ مانند حضرت آدم، ابراهیم، موسی، عیسی علیهم السلام را مشاهده نمودند و امام جماعت آنها شدند(16)
البته باید توجه داشت که کلمه مسجد الاقصی در این سوره نه به عنوان نام یک مسجد بلکه به معنای لغوی و برای اشاره به عبادتگاهی که در جای بسیاری دوری واقع است، در قرآن کریم به کار رفته است.اطلاق نام مسجد الاقصی به مسجدی كه امروزه به این نام مشهور است، اصطلاح جدیدی است و مقصود مورخان قدیم هنگامی كه از مسجد الاقصی نام می‌بردند، تمام و یا قسمتی از صحنی است كه حصارها و برجها و باروها بر مبنای آن استوار است و در آن بابهایی قرار دارد كه به هنگام اسراء و معراج معروف و مشهور بوده است.(17)

کلیدواژه: معراج، تاریخ، کیفیت، مسجدالاقصی
منابع:

1. طباطبایی سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ناشر: دفتر انتشارات اسلامی جامعه‏ی مدرسین حوزه علمیه قم، قم، چ: پنجم، ۱۴۱۷ق، ج13، ص23الی 30
2. یعقوبی، احمد بن أبی یعقوب بن جعفر بن وهب واضح الکاتب العباسی المعروف بالیعقوبی، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دار صادر، بی‌تا، ج2، 26
3. سبحانی‏، جعفر، فروغ ابدیت ، ناشر: بوستان کتاب‏، قم، چ: بیست یکم، ‏۱۳۸۵ش، ص372
4. مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیة، ترجمه‏، مترجم محمدجواد نجفی‏، ناشر، اسلامیة، تهران‏، ۱۳۶۲ش‏، ص217
5. علامه طباطبایی، پیشین، ج13، ص30-31
6. آلوسی سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: علی عبدالباری عطیة، ناشر: دارالکتب العلمیه، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۵ ق، ج8، ص8؛ سبحانی، پیشین، ص372، طبرسی، احمد بن علی، احتجاج، مترجم نظام‏ الدین احمد غفاری مازندرانی‏، ناشر: مرتضوی‏، تهران‏، چ:اوّل‏، ج1، ص173
7. کاشانی ملا فتح الله، تفسیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین، ناشر: کتابفروشی محمد حسن علمی، تهران، ۱۳۳۶ ش، ج5، ص236
8. ابن سعد، محمد بن سعد بن منیع الهاشمی البصری، الطبقات الکبری‏، تحقیق: محمد عبد القادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، ط: الأولی، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م، ج1، ص200
9. کاشانی،ج5، ص236
10. احتجاج، ج1، ص173
11. ابن سعد، ج1، ص199-200
12. کاشانی، پیشین
13. علامه طباطبایی، ج13، ص38؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، مؤسسة الوفاء بیروت - لبنان، ۱۴۰۴ق، ج18،ص 385
14. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: محمد جواد بلاغی، انتشارات ناصر خسرو، تهرانچ:سوم، ۱۳۷۲ش، ج6، ص572
15. شیخ صدوق‏، علل الشرائع‏، ناشر: داوری‏، قم‏،چ: اول‏، ج۲، ص۵۷۲
16. علامه‌طباطبایی، المیزان، ج۱۳، ص۹
17. .حمیدی، جعفر، تاریخ اورشلیم، امیركبیر، تهران، دوم، ۱۳۸۱ش، ص۱۸۴ و ۱۸۵.