حديث امامان اثنا عشر در منابع اهل سنت
تب‌های اولیه
اين حديث از گروهي از صحابه پيامبر (ص) نقل شده است كه بيشترين اسناد آن به «جابر بن سمره» ميرسد،
و سپس به «عبداللّه بن مسعود» و «عبداللّه بن عمر» و «عبداللّه بن عمر و بن عاص» و «عبدالملك بن عمير» و «ابيالجلد» و «ابي جحيفه» (و حداقل هفت نفرند)
ولي حفاظ و ناقلان حديث كه آن را در كتابهاي خود نقل كردهاند بالغ بر دهها كتاب ميشود، اكنون به قسمتي از آن توجه فرمائيد.
1 ـ در صحيح مسلم از جابر بن سمره نقل شده كه ميگويد «سَمِعْتُ رَسُولَ اللّهِ (ص) يَقُولُ لايَزالُ الاِسلامُ عَزيزاً اِلي اِثْني عَشَرَ خَليفَهً – ثُمَّ قالَ كَلِمَهً لَمْ اَفْهَمْها! فَقُلْتُ لاَبي ما قالَ؟ فَقالَ كُلُهُمْ مِنْ قُريْشٍ!» (صحيح مسلم 3/1453)
[اسلام پيوسته عزيز خواهد بود تا دوازده خليفه بر مسلمانان حكومت كنند، سپس سخني فرمود كه من نفهميدم ، پس به پدرم (كه در آنجا حاضر و از من به پيامبر (ص)نزديكتر بود) گفتم پيامبر (ص) چه فرمود؟ گفت ، فرمود «تمام آنها از قريشند»].
در همين كتاب با سند ديگري از «جابر» تعبير ديگري نقل ميكند و به جاي «لايَزالُ هذا الدّينِ عَزيزاً» ، «لايَزالُ هذا الاَمْرُ» آمده است.
و در تعبير سومي با سند ديگري «لايَزالُ هذَا الدّينُ عَزيزاً مَنيعاً» آمده است .
و در تعبير چهارمي از عامر بن سعد بن ابيوقاص نقل ميكند كه به جابر بن سمره نامهاي نوشتم كه بعضي از اخباري را كه خودت از پيامبر (ص) شنيدهاي براي من بنويس، او چنين نوشت كه من از پيامبر (ص) شنيدم ميفرمود «لايَزالُ الدّينُ قائِماً حَتي تَقُومُ السّاعَهُ ، اَوْ يَكُونُ عَلَيْكُمْ اِثْني عَشَرَ خَليفَهً كُلُّهُمْ مِنْ قُرَيْشٍ»
[دين اسلام بر پا است تا قيام قيامت ، يا اينكه بر شما دوازده خليفه حكومت ميكنند كه همه از قريشند].
و در طريق ديگري در همان صحيح مسلم از «جابر» آمده است «لايَزال هذَا الدّينُ عَزيزاً مَنيعاً اِلي اِثْني عَشَرَ خَلَيفَهً» [اين دين قدرتمند و شكست ناپذير خواهد بود تا دوازده خليفه بر آن حكومت كنند] و در آخر اين حديث نيز همان جمله «كُلُّهُمْ مِنْ قُريْشٍ» ديده ميشود. (صحيح مسلم 3/1453).
2 ـ همين حديث در صحيح بخاري با عبارت مشابهي آمده است، جابر ميگويد از پيامبر خدا (ص) شنيدم ميفرمود
«يَكُونُ اِثْني عَشَرَ اَميراً فَقالَ كَلِمَهً لَمْ اَسْمَعْها ، فَقالَ اَبي اِنَّهُ قالَ كُلُّهُم مِنْ قُرَيْشٍ» (صحيح بخاري، ج 3، جزء نهم، ص 101) [بعد از من دوازده امير خواهد بود، سپس سخني فرمود كه آن را نشنيدم ، پدرم گفت فرمود همة آنها از قريشند].
3 ـ همين معني در صحيح ترمذي نيز با تفاوت جزئي ذكر شده و ترمذي بعد از نقل آن ميگويد «هذا حَديثَ حَسَنٌ صَحيحٌ» [اين حديث نيكوي، صحيح است]. (صحيح ترمذي 4/501)
4 ـ در صحيح ابيداود نيز همين معني با تفاوت مختصري آمده است ، و لحن حديث نشان ميدهد كه پيامبر (ص) آن را در حضور جمعيت فرموده، زيرا در آن وارد شده است وقتي پيامبر (ص) فرمود «همواره اين دين نيرومند و عزيز است تا دوازده خليفه» مردم با صداي بلند تكبير گفتند. (صحيح ابيداود/4)
5 ـ در مسند احمد حنبل نيز در چندين مورد اين حديث ذكر شده است كه بعضي از محققان شماره طرق آن را در اين كتاب به جابر، سي و چهار طريق ذكر كردهاند! (منتخب الاثر، ص 12 و احقاق الحق ج 13)
در يك مورد ميخوانيم كه مسروق ميگويد ما نزد عبداللّه بن مسعود نشسته بوديم، و او براي ما قرآن ميخواند،
كسي از او سؤال كرد آيا از رسول خدا (ص) هرگز سؤال كرديد كه چند خليفه بر اين امت حكومت ميكنند؟
عبداللّه بن مسعود گفت از زماني كه به عراق آمدهام ، قبل از تو كسي اين سؤال را از من نكرده است!
سپس افزود آري ما از رسول خدا (ص) سؤال كرديم فرمود «اِثْني عَشَرَ كَعِدَّهً نُقْباءِ بَني اِسْرائيلَ» [دوازده نفر به تعداد نقبا و رؤساي بني اسرائيل]! (مسند احمد ، ج 1، ص 398)