جمع بندی حدیث صحیح السند در مورد امر به معروف و نهی از منکر
تب‌های اولیه
سلام. اجادیث زیادی در مورد ارزش امر به معروف و نهی از منکر، وجود دارد. می خواستم چند مورد از این احادیث که صحیح السند هستند را معرفی بفرمایید.
در ضمن آیا این روایت صحیح السند است: وَماأعمالُ البِرِّ كُلُّها وَالجِهادُ فى سَبيلِ اللّهِ عِندَ المرِ بِالمَعرُوفِ وَالنَّهىِ عَنِ المُنكَرِ إِلاّ كَنَفثَةٍ فى بَحرٍ لُجِّىٍّ؟
سوال:
آیا این روایت صحیح السند است: وَماأعمالُ البِرِّ كُلُّها وَالجِهادُ فى سَبيلِ اللّهِ عِندَ المرِ بِالمَعرُوفِ وَالنَّهىِ عَنِ المُنكَرِ إِلاّ كَنَفثَةٍ فى بَحرٍ لُجِّىٍّ؟
پاسخ:
و اما در باره ارزش امر به معروف و نهی از منکر و توصیه موکد به آن، روایات بسیاری نقل شده است.
اینک به چند نمونه که صحیح السند است، اشاره می شود.
"إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَيُبْغِضُ الْمُؤْمِنَ الضَّعِيفَ الَّذِي لَا زَبْرَ لَهُ وَ قَالَ هُوَ الَّذِي لَا يَنْهَى عَنِ الْمُنْكَرِ"(1)
خدای متعال بر مومن ضعیفی که عقل (آگاهی) ندارد، خشم می کند.حضرت در ادامه فرمود: یعنی کسی که از منکر نهی نمی کند (و نسبت به آن بی تفاوت است. چنین مومنی گویا آگاهی و شناخت ندارد)
امر به معروف و نهی از منکر را ترک نکنید (که اگر ترک کردید) اشرارتان بر شما مسلط خواهند شد. در آن صورت اگر دعایی کنید، مستجاب نخواهد شد.
3.امام صادق (سلام الله علیه) فرمود:" أَيُّهَا النَّاسُ مُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ فَإِنَّ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْيَ عَنِ الْمُنْكَرِ لَمْ يُقَرِّبَا أَجَلًا وَ لَمْ يُبَاعِدَا رِزْقاً"(3)
یعنی اى مردم! امر به معروف و نهى از منكر كنيد، زيرا امر به معروف و نهى از منكر هيچ مرگى را نزديك و هيچ رزقى را دور نکرده است.
4.و باز امام صادق (سلام الله علیه) فرمود:"إِنَّمَا يُؤْمَرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ يُنْهَى عَنِ الْمُنْكَرِ مُؤْمِنٌ فَيَتَّعِظُ أَوْ جَاهِلٌ فَيَتَعَلَّمُ" (4)
مومن با امر به معروف و نهی از منکر موعظه شده و جاهل تعلیم می بیند (از جهل بیرون می آید.)
و اما روایت آخر مربوط به نحوه وجوب امر به معروف و نهی از منکر است.
5.امام باقر (سلام الله علیه) فرمود:"وَ الْأَمْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْيُ عَنِ الْمُنْكَرِ وَاجِبَانِ عَلَى مَنْ أَمْكَنَهُ ذَلِكَ وَ لَمْ يَخَفْ عَلَى نَفْسِهِ وَ لَا عَلَى أَصْحَابِه"ِ(5)
امر به معروف و نهی از منکر بر کسی واجب است که برایش امکان پذیر باشد و از این که امر به معروف و نهی از منکر می کند، خطری متوجه خودش و همراهانش نشود. (یعنی اولا شرایط اقتضا کند و ثانیا از اقدامی که می کند نه بر خودش و نه همراهانش ضرری وارد نشود).
در هر صورت امر به معروف و نهی از منکر یکی از دستورهای اکید اسلام است که جامعه را به طرف خیر و صلاح پیش می برد. با این حال مطابق با توصیه امام باقر (سلام الله علیه) و استنباطات احکام فقهی، این امر باید با رعایت جوانب احتیاط انجام گیرد تا تاثیر گذار باشد. پس امر به معروف و نهی از منکر در در جایی که امکان پذیر و شرایط فراهم است،واجب خواهد شد.
پی نوشت ها:
1. شیخ صدوق،معاني الأخبار،قم،انتشارات اسلامی،سال 1403 قمری،چاپ اول، ص 345
2.شیخ صدوق، من لا يحضره الفقيه،قم،انتشارات اسلامی،سال 1404 قمری،چاپ دوم، ج4، ص 192
3.محدث عاملی(شیخ حرّ عاملی) تفصيل وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة،قم،انتشارات آل البیت،سال 1409 قمری،چاپ اول، ج16، ص 126
4.همان، ج16، ص 128
5.همان، ج16، ص 125