جمع بندی خشم چیست؟

با سلام

معنای صحیح محبّت و خشنودی و خشم و غضب پروردگار

از آنجا که نصّ صریح قرآن و روایات صحیح به محبّت یا رضایت خداوند - جلّ جلاله - و به غضب و خشم او و ثبوت این دو صفت برای او - جلّ جلاله - تصریح نموده‏اند، باید برای حُبّ یا رضایت، و غضب یا خشم او سبحانه - جلّ جلاله - رویکردی معلوم و روشنی وجود داشته باشد، غیر از آنچه که ما از رضایت و محبّت و غضب و خشم جسمهای خاکی می‏شناسیم، و غیر از تفسیر و معنایی که ذکر شد که: مقصود از محبّت و رضایت خداوند همان ثواب او، و منظور از خشم و غضبش همان عذاب و عقاب اوست
چنانکه معنای سایر صفات او - جلّ جلاله - غیر از صفات اجسام می‏باشد، مثلاً قادر و توانا بودن ما اقتضایش داشتن نیرو و قدرت زائد بر ذات و حالتی نو و جدید غیر از عاجز و ناتوان بودن‏مان می‏باشد، و همچنین اقتضای دانا و زنده بودن و سایر صفاتمان، مقتضیِ تجدّد حالات و دگرگونی‏ها برای ماست.
و این معانی نسبت به خداوند - جلّ جلاله - محال است، لیکن این صفات درباره خداوند متعال به معنایی دیگر باید باشد که هم زیبنده ذات پاک او که مثل و مانندی برای آن وجود ندارد بوده، و هم شایسته صفات منزّهش باشد که همانند و همگونی برای آن وجود ندارد. و تفسیر و معنایِ محبّت و خشنودی و غضب و خشم نسبت به او - جلّ جلاله - نیز به این صورت خواهد بود. و این مطلب نیز آنچه را که ما در آغاز سخن ادّعا نمودیم برای تردید کنندگان روشن ساخته و تعجّب آنان را زایل می‏کند.
ناگفته نماند که: دو سال بعد از نگاشتن از قسمت گذشته این کتاب، در جزء اوّل از تفسیر قرآن طبری(169) یافتم که عدّه‏ای از مفسّران همین مطلبی را که ما پیرامون غضب الهی ذکر نموده و برگزیدیم، ذکر کرده‏اند.
دیگر آداب سجده
اینک می‏گویم: از دیگر آدابی که باید بنده در حال سجده رعایت کند آن است که: در برداشتن سر از این خضوع و خشوع برای معبود شتاب ننماید، که ما معنای فرمایش خداوند - جلّ جلاله - را که در کتابش ذکر نموده برای تو بازگو نموده و گفتیم که: سجود از مقامات قرب به مولایت می‏باشد.(170) پس به خاطر چه چیز شتاب می‏نمایی؟ آیا در حالی که او به تو ناظر است، از قرب و نزدیکی به او کراهت داری؟!
چنانکه در دنیا از نزدیک شدن به هرچیز که دوست داری بدت نمی‏آید، و در دور شدن از آن شتاب نمی‏کنی، با پروردگارت - جلّ جلاله - نیز که چاره‏ای از او نداری، چنان باش، که در روایت آمده امام صادق (علیه السلام) فرمود: هماره وقتی حضرت علیّ بن الحسین(علیهماالسلام) به نماز بپا می‏خاست، رنگ چهره‏اش دگرگون می‏شد، و هنگامی که سجده می‏نمود، تا عرق از او فرو نمی‏ریخت سر برنمی‏داشت.
تشهّد و گواهی دادن به یگانگی خداوند - جلّ جلاله -


در این باره مهمّ این است که تشهّد گفتن تو، معامله با خداوند - جلّ جلاله - و عبادت باشد، و قصدت تنها این نباشد که او - جلّ جلاله - در واقع و نفس الاَمْر یگانه است، بلکه از تو خواسته‏اند که اعتقاد داشته باشی او - جلّ جلاله - در واقع یگانه است، و معبودی جز او که شایسته پرستش باشد وجود ندارد نیست، و چیزی نیست که آن را بر خشنودی او مقدّم بداری؛ زیرا اگر چیزی را بر او - جلّ جلاله - مقدّم کنی، آن چیز نزد تو بر خداوند - جلّ جلاله - ترجیح خواهد داشت، و از آن جهت که آن را مقدّم داشته‏ای، آن معبود تو خواهد بود نه خداوند، و در نتیجه هنگام گواهی دادن به اینکه معبودی جز خداوند نداری، کاملاً صادق نخواهی بود، آیا نمی‏بینی که خداوند - جلّ جلاله - پیرامون کسی که هوا و هوس خویش را بر خدا ترجیح داده می‏فرماید:
إِتَّخَذَ إِلههُ هَواهُ.(171)
- هوا و هوس خود را معبود خویش قرار داده است.
و نیز در تفسیر فرمایش خداوند - جلّ جلاله - که می‏فرماید:
إِتَّخَذُوا أَحْبارَهُمْ وَ رُهْبانَهُمْ أَرْباباً مِنْ دُونِ اللَّهِ.(172)
- آنان به جای خدا، دانشمندان و ترسایان خود را به عنوان پروردگاران خویش برگرفتند.
روایت شده که: آنان برای اَحبار و رُهْبان و دانشمندان و ترسایان خویش روزه نگرفته و نماز نخواندند، ولیکن در معصیت خداوند از آنان اطاعت نمودند. و لذا حکم کسی را پیدا کردند که آنها را به خدایی گرفتند.
بنابراین، مبادا با مقدّم داشتن هوا و هوس خویش و دنیا و یا چیز دیگر غیر او سبحانه بر او، به او - جلّ جلاله - شرک و یا کفر بورزی، و در نتیجه مستحقّ هلاکت گردی، که در روایتی از امام صادق (علیه السلام) از معنای صدق و راستی پرسیدند، حضرت (به این مضمون) فرمود که: صدق آن است که چیز دیگری را بر خداوند برنگزینی، که خداوند متعال می‏فرماید:
هُوَ اجْتَباکُمْ.(173)
- او شما را برگزید.
پس وقتی او تو را برگزیده، تو نیز او را برگزین، و هوا و هوس خویش و یا دنیا را بر او مقدّم مدار.
و نیز در روایت آمده که امام صادق (علیه السلام) فرمود: هرکس کلمه لا إِلهَ إِلاَّ اللَّه را با اخلاص بگوید، داخل بهشت می‏گردد، و اخلاص آن این است که لا إِلهَ إِلاَّ اللَّه او را از آنچه خداوند - عزّوجلّ - حرام‏نموده باز دارد.

هو سبقت رحمتُه غضبَه

با سلام

قوه ی غضبیه یکی از قوای نفس و از ضروریات ادامه ی حیات انسان است

و عامل دفاع انسان از حریم خویش و حق می شود.

و حدّ اعتدال این قوه در وجود انسان شجاعت نام دارد.

حدّ افراطش صبوعیت و درنده خویی و تفریط در این قوه

بی غیرتی محسوب می شود.پس اصل وجود غضب در انسان مذموم نیست

بلکه افراط و تفریط در آن نهی شده است:

از امام صادق (ع) است:‌

مَن لَم یَملِک غَضَبُه لَم یَملِک عَقلُه .

کسی که مالک غضب و خشم خویش نباشد، مالک عقلش نشده.

حضرت علی (ع) می فرمایند:

اَلغَضَبُ شَرٌّ اِن اَطعَتهُ دمرٌ، اَلغَضَبُ عَدُوٌّ فَلا تُمِلکُه نَفَسُکَ، اَلغَضَبُ سُفسِد الاَلبابَ، وَ یَبعُد مِنَ الصَّوابِ،

اِحذر الغَضَبَ فَلِنَّهُ نارٌ مُحرِقَةٌ اِیّاکَ وَ الغَضَبَ فَاَوَّلُهُ جُنُونٌ وَ اخِرُهُ نِدمٌ بِئسَ القَرینس، اَلغَضَبُ یُبدِی المَعایبَ

وَ بُدنِی الشَّرّ وَ یُباعِد الخَیرَ، مَن غَلَبَ عَلَیهِ غَضَبُه وَ شَهوتهُ فَهُوَ فی جَبَزِ البَهائم .

خشم شر است؛ اگر پیروی از آن کنی تو راهلاک می کند؛ خشم دشمن توست پس او را مالک نفس خودمکن؛

خشم خردها را فاسد و آدمی را از راه صواب دور می کند؛ از خشم دوری کن که آتش سوزان است؛ از خشم بپرهیز زیرا اول،

دیوانگی و آخر، پشیمانی است؛ و خشم بد قرینی است، عیوب آدمی را ظاهر می سازد و بدی را نزدیک و خوبی را دور می کند؛

کسی که بر او خشم و شهوتش چیره شود پس او در رتبه ی چهار پایان است.

امّا مفهوم خشم در خداوند دوری بنده از رحمت الهی است که به سبب اعمال خودش به آن گرفتار می شود.