خلبانان شهید نهاجا در طول دفاع مقدس

به سال 1329 بود که خدا به او پسری داد و به یمن قدمش او را مرادعلی نامیدند، او بعد از طی دوره ابتدایی در مدرسه سراج حجازی، به خاطر عشق و علاقه ای که به درس و مشق نشان می داد با کمک اقوام و خویشان راهی تهران شد و دوره راهنمايي را در آنجا گذراند و در سال 1349 با درجه گروهباني به استخدام نيروي هوايي در آمد از آنجا كه شوق خلباني در دل او موج مي زد پس از اخذ ديپلم در آزمون خلباني شركت و در سال 56 وارد دانشگاه شد و دوره خلباني را 21 ماه در آمريكا به پایان رساند و با رتبه ي ممتاز و با درجه ي ستوان دومي به ايران بازگشت و سال 1357 در 27 سالگی بود که اقدام به سنت حسنه ازدواج نمود.

اینک بخشی از اتفاقات و حوادث را از زبان سرکارخانم سعيده سجادي همسر خلبان شهيد جهانشاهلو كه در سال 1381 بيان داشته اند می آورم:

«از خودم مي پرسيدم حضرت زينب(س) يا فرزندان گرامي شان چه كشيده اند و مصائب را چگونه تاب آورده اند؟ اين فكر ها زخم هاي اندوه مرا التيام مي بخشيد، آرام مي شدم آنجا بود كه به اين نتيجه رسيدم كه بايستي در برابر اتفاقاتي كه خارج از حيطه اختيار ما انسان هاست تسليم خواست خداوند باشيم.»

بيست و دو سال از عروج بي فرود آن تيزبال جاودانه مي گذرد. او اكنون يك نام نيست، يك تاريخ است، تاريخي كه ما براي افتخار و بالندگي به ايمان و غرور و سربلندي، سخت، محتاج آنيم.

-با تشكر از سركار عالي كه فرصت اين گفت گو را به ما داديد لطفاً به عنوان نخستين سوال، قدري از آشنايي خود با شهيد جهان شاهلو بفرماييد:

ـ با نام و ياد خداي مهربان، ما با همديگر نسبت سببي داشتيم. يعني ايشان خواهر زاده داماد ما بودند بالطبع رفت و آمدهاي خانوادگي زمنيه هاي مساعد آشنايي بيشتر را برايمان فراهم كرد: خواهر من زماني كه ازدواج كرد من نيز در آن زمان با ايشان آشنا شدم.

-شاخص ترين نكاتي كه در شخصيت شهيد جهانشاهلو مورد توجه است، چيست؟

ـ نظم و وقت شناسي و پشتكار شريف ترين خصائصي هستند كه ايشان به تمامي آنها متصف بودند. من به جرأت مي توانم بگويم كه اين ويژگي ها بود كه زيبايي زندگي مشترك ما را صد چندان كرده بود، از طرفي من خود علاقه مند به تحصيل بودم و اين ويژگي هاي شخصيتي بهترين پشتوانه هاي پيشرفت محسوب شد، من در كنار او از اين ويژگي ها بهره می بردم.

-آیا نظم ایشان مانع از ایجاد انعطاف در شرایط نمی شد؟

ـ هرگز! به نظر من نظم، در هرجا انعطاف پذیری را هم به همراه می آورد، کسی که منظم است در حقیقت بیشترین بهره از انعطاف پذیری در شرایط و موقعیت ها را دارد، ایشان صرفاً یک نظامی نبودند، انسانی به تمام معنا بودند که با زیبایی های خاص خودشان، به زندگی خود و اطرافیانشان معنا و مفهوم می بخشیدند.

-آیا هیچ گاه فکر می کردید که روزی شما سکاندار کشتی زندگی در مسیر دریاهای طوفان زا باشید؟
ـ بیدل دهلوی شعر زیبایی دارد که می گوید:

«زندگی نقد هزار آزار است هر قدر کم شمری بسیار است»

گاه می شود پندهای بسیار زیبایی از اندیشه های حکیمانه دیگران گرفت در شرایطی که برای من و فرزندم پیش آمد نگاهم به مسایل، نگاهی دیگر گونه بود، یعنی من تلاش کرده ام تا پایان ماجراها را ببینم، برداشت های مثبت از موانع و محدودیت ها داشته باشم، پس شروع کردم از تلخی ها و سختی ها برداشتی مثبت و سازنده داشته باشم.

-در حقیقت مشکلات برای شما حکم نیروی بازدارنده و منفعل کننده نداشته است؟

ـ‌ خیر، من همواره با زندگی ام به صورتی برخورد کرده ام که هر مسأله را در موقعیت به پاسخی مناسب برسانم سختی ها برایم موقعیتی است که توانایی هایم را با آن می سنجم.

-زمانی که از ماجرای شهادت ایشان با خبر شدید چه وضعیتی داشتید؟

ـ آن زمان خیلی نگران بودم آن سانحه بزرگی بود هیچ چیزی معلوم نبود، من از خانواده ام دور بودم، پدرم و مادرم، بستگانم در تهران بودند و من به همراه علی در تبریز بودیم، محل سکونت ما در محل خدمت علی در پایگاه دوم شکاری تبریز بود، آنجا ساکن بودیم، یک روز قبل از شروع رسمی جنگ، هواپیماهای عراقی آمدند و پایگاه را بمباران کردند، از همان روز درگیری شروع شد.

به خاطر دارم آن روز از تهران میهمان داشتیم با علی تماس گرفتم تا بپرسم آیا پرواز میهمانان ما رسیده است یا خیر؟ این مقارن بود با زمانی که هواپیماهای عراقی برای بمباران آمده بودند، پس از چندی با علی تماس گرفتم ایشان گفتند که شرایطی خاص پیش آمده است، وقتی که به منزل آمد بسیار عصبانی بود، پرسیدم چه اتفاقی افتاده است؟ گفت: این خیلی تلخ است که دشمن به ما حمله کرده است و من اصلاً نمی توانم تحمل کنم، این یک تجاوز آشکار است.

ما باید صبر کنیم و فردا جواب دشمن را بدهیم، حالاست که ما باید از مردممان دفاع كنيم، او در آن لحظه آرام و قرار نداشت من هم چون وضع خاصی داشتم و احتمال داشت اتفاقی ناگوار بیفتد، می بایست به خود و او روحیه بدهم، ایشان پس از آن گفت: ما فردا بایستی در پایگاه باشیم، آن شب علی تا دیر وقت با نقشه ها سرگرم بود.

-وقتی که متوجه شدید ایشان جزو گروه عملیات هستند و قرار است به عملیات بروند چه حال و هوایی داشتید؟

ـ صبح زود بود ایشان قرار بود ساعت 7 صبح در پایگاه باشد، نماز صبح را که خواند از من خدا حافظی کرد، اما پس از لحظه اي بازگشت و دوباره خداحافظی کرد، آنجا بود که پرسیدم: چرا هی می روی و می آیی؟ علی گفت: دلم تنگ شده است... مواظب خودت و فرزندم باش، شما را به خدا می سپارم و پس از رفتن ایشان ساعت 7:15 صبح هواپیماهای عراقی دوباره حمله کردند منزل ما در طبقه اول بود. تمام همسایه ها هم به طور معمول به طبقه اول می آمدند در آن شرایط مجبور بودم به آنها دلداری بدهم همسرم می گفت که تو همسر یک رزمنده هستی حالا درست است که وضع خاصی داری اما بایستی بتوانی در تمام این شرایط قابلیت های مبارزه با مشکلات را حفظ کنی، حتی زمانی که ماموریت های طولانی مدت می رفت اقوام و خویشان به او می گفتند که خب!خانمت را هم با خودت ببر. ایشان می گفت: بگذارید ساخته شود خودش بنیه و قدرتش را دارد! جواب داد: پس اگر مشکلی پیش آمد مرا خبر کن. همیشه مرا کمک می کرد.

-یعنی در حقیقت ایشان سعی بر تشخص بخشیدن به وجود شما به عنوان همسرشان داشتند؟

ـ بله هیچ وقت غربت، موضوع زندگی ما نبود، یعنی من طوری بار آمده بودم که می دانستم باید روی پاهای خودم بایستم این که ما در یک شهر غریب هستیم و از این نوع حرف ها. اینها موضوعیت و مفهومی برای زندگی ما نداشت، پس از چندی قرار شد که زنان و بچه ها را به نقطه ای دیگر منتقل کنند، من هم با زن ها و بچه ها رفتم، اما این موضوع محدود بود، چون من نمی توانستم وقت زیادی دور باشم، در این بین می دیدم که خلبان های دیگر می آیند و به خانواده شان سر می زنند، اما علی با من تماس نمی گیرد؟

- آیا اتفاقی افتاده است؟ خودتان چه حدس می زدید؟

ـ پس از پرس و جوها به این نتیجه رسیدم که به فرمانده پایگاه زنگ بزنم، با فرمانده تماس گرفتم و پرسیدم، جناب سرهنگ ! چه اتفاقی برای همسر من افتاده است؟ ایشان الان کجا هستند؟ به من راستش را بگویید من ظرفیت شنيدن دارم .... ایشان جواب دادند که: متأسفانه ایشان دچار سانحه شده اند، ما نیز پیگیری می کنیم و بالاخره جنگ تمام بشود، آنها باز می گردند.

-در آن شرایط طوفانی چه عکس العملي داشتید؟

ـ خب، طبیعی بود که من به زودی مادر می شدم، لذا تمام توجهم به فرزندم بود تصور می کردم که دارم تجربه یک زن هفتاد ساله را بر دوش می کشم من نوزده سال داشتم، در آن زمان نیاز داشتم که همسرم یار و همراهم باشد اما من در موقعیت و وضعیتی قرار گرفته بودم که می بایست خودم را محک می زدم، راست گفته اند که تجربه معلمی است که اول امتحان می کند پس از آن یاد می دهد! فکر می کردم نمی توانم مصیبتی که بر من وارد شده را با مصایب تاریخ اسلام همسو نبینم و با خودم گفتم: تلخی این مصیبت از مصائبی که در طول تاریخ اسلام بر ائمه اطهار علیهم السلام رسیده بیشتر نیست، پس من هم تحمل می کنم، در تحمل نیز تکیه به خدا کردم می گفتم: این خدایی که مهربان است قادر و تواناست و نهایت خوبی و بخشندگی را با بندگانش دارد، نخواهد گذاشت که من درمانده بمانم، مدام به صحنه های کربلا فکر می کردم از خودم می پرسیدم : حضرت زینب (س) با فرزندان گرامی شان چه کشیده اند و مصائب را چگونه تاب آورده اند؟ این فکر ها زخم های اندوه مرا التیام می بخشید، آرام می شدم، آنجا بود که به این نتیجه رسیدم که بایستی در برابر، اتفاقاتی که خارج از حیطه اختیار ما انسان هاست تسلیم خواست خداوند باشیم نهایتاً اختیارات خود را به خدای مهربان واگذار کردم و به حمدالله تا کنون نیز بهره مند از دریای پرفیضش بوده و هستیم.

- فرزندتان کجا متولد شد؟

ـ پس از اینکه مسجّل شد علی دچار سانحه گرديده برای من انتظار شروع شد، هميشه منتظر بودم خانواده ام نيز مدام از من مي پرسيدند: از علي چه خبر؟ در نهایت خانواده‌ام با توجه به شرایطم می خواستند به تبریز بیایند گفتم من به تهران می آیم، اما پزشک اجازه نداد و من به همراه عده ای با ماشینی به تهران آمدیم، مهدی ام 9 آبان 59 متولد شد.

-زمانی که ایشان دچار سانحه شدند آیا شما تصور می کردید که اسیر شده باشند؟

ـ طبیعی است که برای هر کس با شرایط آن روز ما، اگر تصور هم نگوییم امید آن بود که ایشان اسیر شده باشند، البته بر این امید دلایلی هم موجود بود، از آن جمله می توان به اقرار یکی از اسرای خلبان عراقی و یا پیام رادویی ایشان و ... اشاره کرد اما در آن روزهای اوج جنگ از شایعه پراکنی ها برای روحیه بخشی به خلبانان ایرانی نیز استفاده می شد و اگر هم برای کسی اتفاقی می افتاد و سعی می کردند برای حفظ روحیه نیروها (که عموماً از دوستان صمیمی یکدیگر بودند.) چیزی را منتقل نکنند در هر صورت برای خود فرماندهان نیز مشخص نبود که بر سر این خلبان چه آمده است و هنوز هم سازمان اطلاعاتی ایران در خاک عراق آن چنان نفوذ نکرده بود که اطلاعات درست را به نیروها منتقل کند، لذا مدام در دریایی متلاطم بین ساحل امید و اقیانوس بیم در حرکت بودیم.

-چه زمان خبر شهادت ایشان به شما رسید؟

ـ سال 62 یک نامه از طرف بهداری عراق آمد که نام (علی جهان شاهلو) به همراه چند خلبان دیگر در آن، به عنوان کسانی که در خاک عراق در اثر سانحه کشته شده و همان جا دفن گردیده اند به هلال احمر ایران فرستاده شد، البته نامه فاقد هر گونه مهر و نشان رسمی بود لذا مسئولین هیأت به شایعه و جعلی بودن نامه رأی دادند و امید همه ی خانواده ها را دوباره افزون کرد، این جریانات ادامه داشت و هر از گاه نامه ای می رسید مبنی بر شهادت ایشان و بعداً توسط نامه ای دیگر، آن مطلب رد می شد، خلاصه کشتی خانواده ما هنوز در آن دریای متلاطم غوطه ور بود.

در سال1992 ميلادي (1373 شمسي) ما خودمان باز از نو ارتباط برقرار کردیم و خواستار روشن شدن مطلب شدیم اما آنها نیز اعلام کردند که دولت عراق از ارائه مدارک سرباز زده است، و در نهایت همان نامه سال1992 ميلادي ( نامه اول) را به صلیب سرخ جهانی ارائه کرده و این ماجرا تا به حال تغییر نکرده است.

-توجه شما در تربیت فرزندتان پس از شهادت پدر گرامی شان چه نكاتی بود؟

ـ زمانی که علی به شهادت رسید، مهدی هنوز متولد نشده بود، در آغاز همه اش به این فکر بودم که چگونه می توانم سؤالاتی را که در آینده برای فرزندم مطرح خواهد بود پاسخ گو باشم در ذهنم سوالاتی را مرور می کردم پاسخ های متنوع و متعددی در مخیله ام خطور می کرد اما واقعیت ها صورت های دیگر دارند که کشف کردن آنها و کنار آمدن با آنها به خودی خود حوصله ای سترگ را می طلبد.

زندگی مثل یک باغ می ماند که به باغبانی آگاه نیاز دارد، پدر و مادر هر دو باغبان باغ زندگی هستند و فرزند، میوه این باغ است من به مرور به این نتیجه رسیدم که به یک تقسیم بندی معقول، منطقی، گویا و رسا از مسایلی که با آنها روبه رو شده و خواهم شد برسم، بخش عمده این مسایل بدون شک مسایل عاطفی بودند.

آن زمان من خودم را آماده تولد مهدی می کردم از نزدیکانم پرسیدم که با او از پدرش چه بگویم؟ می گفتند: بگو که پدرش شهید شده است شرایط تاریخی کشورمان را برایش گفتم و از اعتقادات و اندیشه ورزی علی، پس از آن همانطور که برایش مادر بودم سعی کردم با او دوست باشم. دوستی من و فرزندم در این میان اعتباری خاص به مابقی قضایا بخشید و چون استنباط بسیاری از قضایا مشکلات را بر عهده خود مهدی گذاشته بودم او به راحتی پذیرفت.

او اولین سوالی که از پدرش کرد این بود که پدرم کیست؟ پاسخ به این پرسش مهدی را من با نیازهای مختلفی که یک فرزند می تواند داشته باشد در هم آمیختم در رابطه با شغل و مسؤلیت پدرشان گفتم از منش و شخصیت ایشان برایش نقل کردم از واقعیت هایی که تاریخ فرهنگ و جامعه ما را با خود درگیر کرده بود. همه و همه مسایلی بودند که برای روشن ساختن ذهن فرزندم آنها را با او در میان گذاشتم.