جمع بندی راههایی برای افزایش رغبت به آخرت

کارشناس بحث: استاد سینا

زندگی انسان از نگاه قرآن محدود به عالم دنیا نیست بلکه انسان پس از گذر از جهان مادی به عالم آخرت منتقل می شود.بدلیل جاودانه بودن انسان در ان عالم، این موضوع اهمیت ویژه ای دارد تاجایی که آیات زیادی از قرآن به ویزگی ها و موارد مربوط به ان اختصاص یافته است.

در آیات متعددی انسان به امادگی برای آخرت دعوت شده است تا جایی که قرآن می فرماید:

«مَنَ كَانَ يُرِيدُ حَرْثَ الْآخِرَةِ نَزِدْ لَهُ فِي حَرْثِهِ و مَنْ كَانَ يُرِيدُ حَرْثَ الدُّنْيَا نُؤْتِهِ مِنْهَا وَما لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ نَصِيبٍ»؛
هر كس كِشت آخرت را بخواهد به كشته ‏اش مى ‏افزاييم و هر كس كشت دنیا را بخواهد. از همان به او عطا مى ‏كنيم و در آخرت بهره و نصيبى ندارد.(1)

رغبت و میل انسان در هر کاری به میزان معرفت و شناخت او بر می گردد هر چقدر انسان نسبت به امری شناخت بیشتر و بهتری داشته باشد قطعا در انجام ان کار بیشتر دقت می نماید و وقت و هزینه ی بیشتری را برای ان صرف می کند. بنابراین چنانچه انسان بفهمد که زندگی در اخرت زندگی جاودانه است و برگشتی ندارد و هر روز با خود تکرار کند که این فرصت محدود دنیا فقط و فقط یک بار به انسان بخشیده می شود و قابل تکرار نیست درکش نسبت به ان دنیا بیشتر شده و لاجرم بدنبال مهیا کردن خود برای آخرت می رود.

چنانچه انسان به این باور برسد که لذت و خوشی اخرت قابل مقایسه با لذتها و خوشیهای دنیا نیست و از طرفی عذاب اخرت نیز بسی عظیم تر و بزرگ تر است نسبت به دنیا ،در این حالت توجه اش به عملش بیشتر شده و سعی می کند رفتار و گفتار خود را مورد ارزیابی قرار دهد و در تکمیل و بهبود ان بیشتر بکوشد.

قرآن می فرماید:
« قُلْ مَتَاعُ الدَّنْيَا قَلِيلٌ وَالآخِرَةُ خَيْرٌ لِّمَنِ اتَّقَى»؛
بگو: كالاى دنيا اندك است و آخرت براى كسى كه تقوا داشته باشد، بهتر است.(2)

بهترین توشه برای اخرت تقواست و انسان در سایه ی تقوا می تواند معرفت خود را افزون تر نماید و بدنبال آن بر رغبت خود نسبت به آخرت بیفزاید.
برای کسب معرفت باید از اندیشه و فکر شروع کرد و سپس با تصحیح ان ، سعی نماییم ان نوع عقیده را در رفتار و گفتار خود تسری دهیم.

در زندگی دنیایی هم برای ما بسیار پیش امده وقتی به چیزی علاقه داریم دائما به آن فکر می کنیم تا جایی که اگر کسی عاشق باشد یک لحظه از فکر معشوقش بیرون نمی رود دقیقا با کسب تقوا یعنی توجه به انجام واجبات و ترک محرمات ،همین حالت برای ما ایجاد می شود به گونه ای که یک لحظه از فکر اخرت غافل نمی شویم والبته این کار نیازمند تمرین و ممارست است و حتی در روایات به ما توصیه ی موکد شده است که بسیار به یاد آخرت باشید یعنی دائما سعی کنیم آخرت و نتیجه ی گناه را در ذهن خود تداعی کنیم طبیعتا زندگی دنیا انسان را به غفلت می برد اما با هر بار غافل شدن دوباره ذهن را معطوف به آخرت نماییم و مجددا سرانجام کار را به یاد آوریم بدین شکل رغبت ومیل ما به اخرت افزون می شود.

البته توجه کنید کسی رغبت به آخرت دارد که اخرت برایش جایگاه خوبی باشد و گرنه انسان مانوس با گناه نه تنها رغبتی به آخرت ندارد بلکه از مرگ و منتقل شدن هراس دارد پس رغبت به آخرت در سایه ی آماده شدن و دست پر بودن نصیب انسان می شود هرچقدر کوله بار معنوی ما سنگین تر باشد میل و رغبت ما برای رسیدن به مقصد بیشتر می شود.

حضرت علی عليه السلام می فرمایند:
مَن أكثَرَ مِن ذِكرِ الآخِرةِ قَلَّتْ مَعصيتُهُ؛
هر كس كه زياد به ياد آخرت باشد، گناه و نافرمانى او كم شود(3)

نکته ی دیگری که قابل توجه است این است که رغبت به آخرت در پرتو بی رغبتی به دنیا نصیب انسان می شود در واقع نمی توان رغبت به دنیا را داشت و در عین حال توقع رغبت نسبت به آخرت را هم تصور کرد چرا که این دو در کنار هم قرار نخواهند گرفت هرچقدر بی رغبتی بدنیا در انسان ایجاد شود رغبت به آخرت در دل انسان بیشتر و پر رنگ تر خواهد بود.

امام علی علیه السلام می فرمایند:
لايَنْفَع العَمل لِلآخرة مَعَ الرغبَة في الدُّنيا؛
با رغبت به دنیا، كار براى آخرت بى ‏فايده ‏است.(4)

با شناخت حقیقت دنیا و پست و گذرا بودن آن از یک طرف و شناخت آخرت و جاودانه بودن آن از طرفی دیگر،رغبت به آخرت و بی رغبتی به دنیا نصیب انسان می شود.
معرفت ،محبت و تبعیت سه اصل اساسی در هر امری می باشد. وقتی شناخت بالا رفت محبت ایجاد می شود و وقتی محبت ایجاد شد انسان تابع می شود.در رابطه با آخرت نیز معرفت ما که افزون شود محبت ما و میل و رغبت ما افزون تر شده و نتیجتا همه ی افعال ما جهت الهی پیدا می کند.

آنچه که در بخش کسب معرفت بیشتر اهمیت دارد بحث یقین می باشد و یقین نسبت به آخرت نیازمند پیش زمینه است وقتی پیش زمینه ها (گناه نکردن) از جانب انسان فراهم شود،خداوند صفت یقین را به انسان عطا می کند. وقتی انسان یقین پیدا کرد که دنیا مانند پلی است که انسان در حال گذر از آن است تا به محل استقرار ثابت برسد و حقیقت این آیه قرآن را فهمید که خداوند می فرماید:
«یَا قوم اِنّما هذِه الحَیاهُ الدُنیا مَتاعٌ وَ اِنَّ الآخِرَهَ هِیَ دارُ القَرار»
اى قوم من اين زندگى دنيا تنها كالايى [ناچيز] است و در حقيقت آن آخرت است كه سراى پايدار است.(5)

در این حالت میل و رغبتش نسبت به آخرت زیادتر می شود.

1 سوره شوری، آیه 20
2سوره نساء، آیه 77
3غرر الحكم : 8769
4میزان الحکمه ، حدیث 42
5سوره غافر آیه 39

سلام و عرض ادب

ممنون از استاد بزرگوار بابت نکات بسیار خوب و مهمی که فرمودند:Gol::Gol:

_{سوال:
راه های افزایش رغبت به آخرت چیست؟}

پاسخ:
زندگی انسان از نگاه قرآن محدود به عالم دنیا نیست بلکه انسان پس از گذر از جهان مادی به عالم آخرت منتقل می شود.بدلیل جاودانه بودن انسان در ان عالم، این موضوع اهمیت ویژه ای دارد تاجایی که آیات زیادی از قرآن به ویژگی ها و موارد مربوط به ان اختصاص یافته است.
در آیات متعددی انسان به امادگی برای آخرت دعوت شده است تا جایی که قرآن می فرماید:
«مَنَ كَانَ يُرِيدُ حَرْثَ الْآخِرَةِ نَزِدْ لَهُ فِي حَرْثِهِ و مَنْ كَانَ يُرِيدُ حَرْثَ الدُّنْيَا نُؤْتِهِ مِنْهَا وَما لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ نَصِيبٍ»؛
هر كس كِشت آخرت را بخواهد به كشته ‏اش مى ‏افزاييم و هر كس كشت دنیا را بخواهد. از همان به او عطا مى ‏كنيم و در آخرت بهره و نصيبى ندارد.(1)
رغبت و میل انسان در هر کاری به میزان معرفت و شناخت او بر می گردد هر چقدر انسان نسبت به امری شناخت بیشتر و بهتری داشته باشد قطعا در انجام ان کار بیشتر دقت می نماید و وقت و هزینه ی بیشتری را برای ان صرف می کند. بنابراین چنانچه انسان بفهمد که زندگی در اخرت زندگی جاودانه است و برگشتی ندارد و هر روز با خود تکرار کند که این فرصت محدود دنیا فقط و فقط یک بار به انسان بخشیده می شود و قابل تکرار نیست درکش نسبت به ان دنیا بیشتر شده و لاجرم بدنبال مهیا کردن خود برای آخرت می رود.

چنانچه انسان به این باور برسد که لذت و خوشی اخرت قابل مقایسه با لذتها و خوشیهای دنیا نیست و از طرفی عذاب اخرت نیز بسی عظیم تر و بزرگ تر است نسبت به دنیا ،در این حالت توجه اش به عملش بیشتر شده و سعی می کند رفتار و گفتار خود را مورد ارزیابی قرار دهد و در تکمیل و بهبود ان بیشتر بکوشد.
قرآن می فرماید:
« قُلْ مَتَاعُ الدَّنْيَا قَلِيلٌ وَالآخِرَةُ خَيْرٌ لِّمَنِ اتَّقَى»؛
بگو: كالاى دنيا اندك است و آخرت براى كسى كه تقوا داشته باشد، بهتر است.(2)
بهترین توشه برای اخرت تقواست و انسان در سایه ی تقوا می تواند معرفت خود را افزون تر نماید و بدنبال آن بر رغبت خود نسبت به آخرت بیفزاید.
برای کسب معرفت باید از اندیشه و فکر شروع کرد و سپس با تصحیح ان ، سعی نماییم ان نوع عقیده را در رفتار و گفتار خود تسری دهیم.
در زندگی دنیایی هم برای ما بسیار پیش امده وقتی به چیزی علاقه داریم دائما به آن فکر می کنیم تا جایی که اگر کسی عاشق باشد یک لحظه از فکر معشوقش بیرون نمی رود دقیقا با کسب تقوا یعنی توجه به انجام واجبات و ترک محرمات ،همین حالت برای ما ایجاد می شود به گونه ای که یک لحظه از فکر اخرت غافل نمی شویم والبته این کار نیازمند تمرین و ممارست است و حتی در روایات به ما توصیه ی موکد شده است که بسیار به یاد آخرت باشید یعنی دائما سعی کنیم آخرت و نتیجه ی گناه را در ذهن خود تداعی کنیم طبیعتا زندگی دنیا انسان را به غفلت می برد اما با هر بار غافل شدن دوباره ذهن را معطوف به آخرت نماییم و مجددا سرانجام کار را به یاد آوریم بدین شکل رغبت ومیل ما به اخرت افزون می شود.
البته توجه کنید کسی رغبت به آخرت دارد که اخرت برایش جایگاه خوبی باشد و گرنه انسان مانوس با گناه نه تنها رغبتی به آخرت ندارد بلکه از مرگ و منتقل شدن هراس دارد پس رغبت به آخرت در سایه ی آماده شدن و دست پر بودن نصیب انسان می شود هرچقدر کوله بار معنوی ما سنگین تر باشد میل و رغبت ما برای رسیدن به مقصد بیشتر می شود.
حضرت علی عليه السلام می فرمایند:
مَن أكثَرَ مِن ذِكرِ الآخِرةِ قَلَّتْ مَعصيتُهُ؛
هر كس كه زياد به ياد آخرت باشد، گناه و نافرمانى او كم شود(3)
نکته ی دیگری که قابل توجه است این است که رغبت به آخرت در پرتو بی رغبتی به دنیا نصیب انسان می شود در واقع نمی توان رغبت به دنیا را داشت و در عین حال توقع رغبت نسبت به آخرت را هم تصور کرد چرا که این دو در کنار هم قرار نخواهند گرفت هرچقدر بی رغبتی بدنیا در انسان ایجاد شود رغبت به آخرت در دل انسان بیشتر و پر رنگ تر خواهد بود.
امام علی علیه السلام می فرمایند:
لايَنْفَع العَمل لِلآخرة مَعَ الرغبَة في الدُّنيا؛
با رغبت به دنیا، كار براى آخرت بى ‏فايده ‏است.(4)
با شناخت حقیقت دنیا و پست و گذرا بودن آن از یک طرف و شناخت آخرت و جاودانه بودن آن از طرفی دیگر،رغبت به آخرت و بی رغبتی به دنیا نصیب انسان می شود.
معرفت ،محبت و تبعیت سه اصل اساسی در هر امری می باشد. وقتی شناخت بالا رفت محبت ایجاد می شود و وقتی محبت ایجاد شد انسان تابع می شود.در رابطه با آخرت نیز معرفت ما که افزون شود محبت ما و میل و رغبت ما افزون تر شده و نتیجتا همه ی افعال ما جهت الهی پیدا می کند.
آنچه که در بخش کسب معرفت بیشتر اهمیت دارد بحث یقین می باشد و یقین نسبت به آخرت نیازمند پیش زمینه است وقتی پیش زمینه ها (گناه نکردن) از جانب انسان فراهم شود،خداوند صفت یقین را به انسان عطا می کند. وقتی انسان یقین پیدا کرد که دنیا مانند پلی است که انسان در حال گذر از آن است تا به محل استقرار ثابت برسد و حقیقت این آیه قرآن را فهمید که خداوند می فرماید:
«یَا قوم اِنّما هذِه الحَیاهُ الدُنیا مَتاعٌ وَ اِنَّ الآخِرَهَ هِیَ دارُ القَرار»
اى قوم من اين زندگى دنيا تنها كالايى [ناچيز] است و در حقيقت آن آخرت است كه سراى پايدار است.(5)
در این حالت میل و رغبتش نسبت به آخرت زیادتر می شود.

منابع:
1 سوره شوری، آیه 20
2سوره نساء، آیه 77
3غرر الحكم : 8769
4میزان الحکمه ، حدیث 42
5سوره غافر آیه 39